Jeanne le Royer / שוועסטער פון די ינקאַרניישאַן
ינער לעבן פון
די געבוירן שוועסטער,
צו דינען ווי אַ נאָכפאָלגן צו זיין רעוועלאַטיאָנס, דורך דער זעלביקער רעדאַקטאָר.
הקדמה.
דע ר בטחון , װא ס ד י שװעםטע ר הא ט מי ר געגעב ן הא ט מי ר קוי ם געקענ ט גײ ן װײטער , װ י מע ן הא ט געמוז ט האב ן באמערק ט אי ן דע ם חשבון , װא ס אי ך הא ב געגעב ן װעג ן אי ר בטחו ן או ן איר ע געשיכטעס . דאס צוטרוי האט געוואקסן אין פּראָפּאָרציע צו דער אינטערעס אַז דאָס הייליק מיידל געזען אין מיר גענומען אין אַלע וואָס זארגן אַן אויסערגעוויינלעך געוויסן און וועגן, פון וואָס זי האט גאָרנישט פאַרבאָרגן פון מיר פון עפּעס וואָס קען אינטערעסירן די קהילה און די קהילה. איך וועל אפילו מודה זיין, אז עס וואלט מיר געווען זייער שווער זי נישט צו נעמען צו הארץ, ווי נאר איך האב גוט געוואוסט סיי דעם געדולד פון איר כאראקטער סיי די פעסטקייט פון אירע מעלות, בפרט די גרויסע טובה, מיט וועלכע דער הימל האט איר געגעבן. מקיים : אבער איך האב זיך דארט נישט אפגעשטעלט , און איך האב פשוט געגלויבט , אז גאט , וואס טראץ מיין אומווערדיקייט און פון אים באקאנטע סיבות , האט אויסגעזען
אוי ף װעלכע ר ע ס אי ז מי ר פארגעשלאג ן געװאר ן ד י דאזיק ע צװײט ע אונטערנעמונגען , הא ב אי ך אוי ף אי ר דורכפירונ ג געקוקט , װ י א פליכט , אדע ר א נײ ע אויפגאבע , װא ס אי ז אוי ף מי ר ארויפגעלײג ט געװארן , או ן װעלכ ע ע ם װע ט אפש ר אײ ן טא ג װע ט אי ם געבעט ן װערן . א חוץ, נשמות פון דעם כאראקטער זענען אזוי זעלטענע, זייערע מעלות זענען אזוי העכער פון די וואלגערן, אז מען קען מיט דרייסט זאגן, אז ס'איז נישטא אין זיי קיין קליינעם, און אז ס'איז אייביג עפעס צו געווינען אין אלץ, וואס קען זיי בעסער באקענען און אפשאצן. אי ן דע ר דאזיקע ר איבערצײגונ ג הא ב אי ך אי ם דערצײל ט װעג ן דע ם פלא ן אי ך הא ב געטראפ ן צ ו שרײב ן זײ ן אינערלעכ ן לעבן , אדע ר ד י פיר ן פו ן הימל , צ ו אים ; צוגעבנדיק , כד י פאראויסצושטעל ן ד י תירוצים ם פו ן זײ ן צניעות , א ז אי ך הא ב געמײנט , א ז אי ך פאלגע ן אי ן דע ם דע ם רצון , װא ם װע ט , װ י אי ך הא ב געהאפט , ניש ט פארפעלן . ציען כבוד פון אים פֿאַר די ישועה פון נשמות און טאָמער די קאַנווערזשאַן פון זינדיקע. עס האט טאַקע גענומען די שוועסטער דורך איר שוואַכקייַט, און נאָך זי געבעטן פֿאַר צייט צו טראַכטן וועגן אים. איך האב געמוזט זיך אומקערן צו דער חיוב, זי דערמאנען דעם אינטערעס פון כבוד ה' און ישועת נפשות אויסגעלייזט מיט זיין בלוט, און רעדן צו איר מיט דער גאנצער אויטאָריטעט וואָס איך קען האָבן אויף איר; ינדזשוינינג אים צו פאָלגן מיר אין דעם, אויף ווייטיק פון ווידערשפעניקייט צו גאָט וואס געשיקט מיר, און צו די קהילה וואס באוויליקט מיר ...
דו רעדסט צו מיר, האָט זי ענדלעך געזאָגט, פֿון דער גיור פֿון זינדיקע וויי!
טאטע , איך וואלט בעסער מורא געהאט צו סקאנדאליזירן די גערעכטע , אויב ספעציעל איז מיין אינערליכע לעבן זיי געווען גוט באקאנט . אָבער, האָט זי צוגעגעבן, איך וועל דיר פאָלגן, ווייל דו באפעלט עס. זאל דער הימל אויסנוצן דערפון, ווי איר זאגט! אמווייניגסטנס וועט דער דאזיקער חשבון, אמת וויפיל עס וועט זיין מעגליך פאר מיר, מיט דיר באקענען, דינען צו מאכן זיין רחמנות טריומף איבער מיר; מיר װעלן דאָרטן זען, װיפֿל איך האָב געדאַרפֿט זײַנע ספעציעלע חן, מיט װעלכע ער האָט מיך אין אַלע װעגן אָפּגעהאַלטן, און װיפֿל זײַן אומענדלעכע גוטסקײט האָט געמוזט טאָן, כּדי צו נצחון איבער מײַן בײז האַרץ; ווי איך האָב זיך אַנטקעגנגעשטעלט זיין געטלעך ליבע. דערמיט, מיין פאטער, געבן כבוד צו דעם גאָט פון
רחמנות, איך וועל אפשר געבן בטחון אין די גרעסטע זינדיקע. נו , פו ן דע ם שטאנדפונק ט או ן אי ן דע ר האפענונג , װעל ן מי ר ארײ ן אי ן דע ם דעטאל , װא ס אי ר פאדערט , װע ן מי ר װע ט אי ר באפעלן , או ן דערמיט , װעל ן מי ר פארענדיק ן ד י אינטערוויוען , װא ס האב ן אונד ז געקאסט ט א ס ך אנגסט ן או ן פי ל זארגן , פא ר אײנע ם פו ן אונדז . צו אן אנדער.
אזא אנהײב, װאם איך האב אין גאנצן דערװארט, האט מיר דערצײלט, װאם כ׳האב נאך צו דערװארטן, און װאםערע קער עס װעט געבן דער גאנצער געשיכטע פון זײן אינערלעכן לעבן. לויט די ביישפּיל פון אַלע די הייליקע וואָס האָבן גערעדט
(5-9)
פון זיך; מי ר װעל ן באל ד זע ן ז י װײז ט זי ך נא ר אוי ף דע ר װײניקע ר גינציקע ר זײט , איבערגעטריב ן אי ר מינדסט ע חסרונות ; און אויב זי איז מחוייב צו רעדן פון די איינציקע חסדים און טובות וואס זי האט באקומען, ווי די מעלות וואס זי האט באקומען, וועט עס זיין, אזוי ווי זיי, נאר זיך צו דערנידעריקן אלץ מער, דורך פארבינדן אלעס צו דעם פון וועמען זי האט אלץ באקומען. און ווער מוז אים בעטן, ער זאל אים אלעס פארענטפערן.
ניט קיין ענין, אָדער בעסער, דאָס איז נאָך איין סיבה, איך וועל פּרובירן, דאָ ווי אנדערש, נישט צו אָפּוואַרפן פון זיין געדאַנק, אַפֿילו צו נוצן זיינע טערמינען ווי פיל ווי די נאַש פון דער שפּראַך וועט לאָזן מיר. איך האָב געפֿונען ערנסטקייט אַפֿילו אין זײַנע חלומות, ווי מיר האָבן שוין געזען: זאָלסט ניט איבערראַשן, אויב איך מעלדן נאָך עטלעכע, ווי ווייט זיי קענען אַרײַן אין די פּרטים, וואָס איך מוז געבן. אַלץ אין אַזאַ אויסערגעוויינלעכער לעבן טראָגט דעם שטעמפּל פֿון געטלעכקייט; דערצו, גיט אונדז די פסוק אַזוי פילע ביישפילן פון נבואה און באַטייטיק חלומות, ווי מיר האָבן שוין פּרוווד, אַז עס וואָלט ויסקומען בייַ מינדסטער אַ קליין ויסשיט צו אָפּוואַרפן אַלע די פון אַ נשמה ווי דער איינער פון וואָס זי איז געבוירן. איך פֿאַרגלײַך עס מיט אַ לאָמפּ
סוספּענדעד אין די מיטן פון די מיזבייעך צו געבן ליכט דאָרט נאַכט און טאָג, בשעת זיי קאַנסומד פֿאַר די לאַם וואָס נעמט אונדזער אַדאָריישאַנז דאָרט. זי ברענט דאָרטן שױן לאַנג, זי איז דאָרטן פֿאַרברענט מיט דעם שײנעם פֿײַער פֿון איר הײליקער ליבשאַפֿט, און מענטשן, אַלעמאָל צעשײדענע און בלינדע, האָבן נאָך נישט באמערקט איר ליכט. איר עלטער און אירע שװערקײטן זאָגן מיר, אַז באַלד װעט זײַן צײַט זי אַרױסצונעמען אונטערן בושעלע. אי ך הא ב זי ך צוגענומע ן צ ו זאמלע ן אל ע שטראל ן דערפון , אײדע ר ע ס אי ז אונד ז אויסגעשטארב ן או ן מי ר האב ן זי ך דערפו ן אוי ף אײביק .
ינער לעבן
פון די געבוירן שוועסטער.
ס׳זײנען דורכגעגאנגען צװײ־דרײ טעג, איז צו מיר צוגעקומען די שװעסטער און אזוי האט זיך אנגעהויבן די געשיכטע פון איר אינעװײניק לעבען:
"אין דעם נאָמען פון דעם פאטער, און פון דעם זון, און פון די רוח; דורך יאָשקע און מרים, און אין דעם נאָמען פון די טייַער טריניטי, איך טאָן פאָלגעוודיקייַט. »
וועג ווי די שוועסטער גייט אריין אין דעם ענין.
דו פאָדערט דעמאלט, מיין פאטער, אַז איך זאָל רעדן צו דיר איצט פון זיך! דערוואַרטן כאָטש איר האָבן קיינמאָל געהאט וויסן פון אַ
דאָס לעבן אַזוי אויסערגעוויינלעך, אַזוי אומפאַרשטענדלעך, און אפֿשר אויך נישט אַזוי פאַרברעכער, ווי דער וואָס איך מוז אייך דערציילן: אין וועלכער תקופה און פון וועלכער שטאַנדפּונקט מען עס באַטראַכט, וועט מען דאָרטן געפינען וואָס צו באַוואונדערן און וואָס צו קרעכצן. וואָלט צו גאָט אַז דער סוף איז ווי באַרוט און ווי אַשורד ווי די געדויער איז קליין! ווארים, מיין פאטער, צו באַטראַכטן דעם לויף פון מיין לעבן, עס איז געווען, צו נעמען עס געזונט, און איר וועט זען דאָרט בלויז אַן אַנינטעראַפּטיד סיקוואַנס, בלויז אַ קעסיידערדיק אָלטערניישאַן פון פינצטערניש און ליכט, פון פרייד און טרייסטן געמישט מיט פילע טריקענישן און טריקענישן. צום סוף, זאָל איך זאָגן איר? ד י טובות , מי ט װעלכ ע גא ט הא ט מי ר געפעל ט צ ו געב ן מי ר , אוי ף אל ץ װא ם מע ן קע ן זאגן , זענע ן געװע ן , װ י מײ ן לעבן , דורכגעפאר ן או ן כביכול , דורכגעװײק ט מי ט פארביטערונג , מי ט מי ט צער . אַגיטיישאַנז און קעסיידערדיק סאַראָוז: אין אַזאַ אַ וועג, מיין פאטער, אַז עס איז אוממעגלעך צו דעפינירן זיך, און איך אַליין טאָן ניט וויסן וואָס איך בין, וואָס איך וועל ווערן, און ניט אויב איך האָבן מער סיבה צו פאַרזיכערן זיך ווי צו מורא, אָדער צו מורא מער ווי צו פאַרזיכערן מיר; איך זע נאָר די פּאַרטיי פון
פארלאז מיך פאר דעם גוטן גאט, וואס האט מיך געצויגן פון גארנישט, און וואס וויל קיינעם נישט פארלוירן. אבער עס ס צייַט מיר אָנהייבן.
וואָס כאַפּאַנז מיט די שוועסטער 'ס מוטער בעשאַס איר שוואַנגערשאַפט.
(1) עס מיינט, מיין פאטער, אַז איידער מיין געבורט גאָט און דער שטן זענען שוין אין מלחמה אויף מיין געלעגנהייַט. אי ן דע ר צײט , װא ם מײ ן מאמ ע הא ט מי ך געטראגן , אי ז ז י געװע ן אויסגעשטעל ט מי ט מע ר סכנות , װ י ז י אי ז אי ר גאנצ ן לעב ן געלאפ ן : שרעק , פאלן , אומפארגעזעענ ע צופאלן ; זי האט נישט געקאנט נעמען צװײ טריט אן זײן נאכגעיאגט פון ופגעבראכטע בהמות אדער דערשראקן פון שפעקטן. איין אָוונט, צווישן אַנדערע, ווען זי איז אַרויסגעגאַנגען צו דער טיר, איז פּלוצלינג אַ אומבאַקאַנטע חיה אַרויפֿגעשפּרונגען כּמעט אויף איר, מיט אַ טרעטאַנד פּנים, וואָס זי האָט געהאַט אַ שרעק, וואָס איז איר מסוגל צו געבן דעם טויט. ד י דאזיק ע געפערלעכ ע אײנדרוקן , האב ן זי ך מי ר איבערגעגעבן , אוי ף א װעג , װא ס קע ן ניש ט גו ט דערקלער ט װערן , אבע ר װא ם אי ז פו ן דע ר װײניקע ר רעאליטעט , אוי ב מי ר װעל ן זי ך באגרענע ן מי ט דערלעבונג ; אַזוי פיל אַז ביז
(1) די שוועסטער האט אנגעהויבן מיט דערציילט מיר איר באַפּטיזמאַל און משפּחה נאָמען, ווי געזונט ווי די צייט און אָרט פון איר געבורט; נאָר איך האָב ניט געמײנט, אַז ס'איז פּאַסיק דאָ צו איבערחזרן דאָס, װאָס איך האָב געזאָגט בײַם אָנהײב פֿון זײַן עקסטערן לעבן, אַז איך בין פֿאָרגעקומען דעם באַנד פֿון זײַנע אַנטפּלעקונגען. אַזוי וועל איך פּרוּוון צו פאַרקירצן אַלץ וואָס איז שוין גערירט געוואָרן, און איבערחזרן ווי ווייניג ווי מעגלעך .
ערשטער טובה וואָס די שוועסטער באַקומען פון די וואויל ווירגין.
מײַנע אָרעמע עלטערן האָבן געהאַט זיך נאָר צו דער מאַכט פֿון הימל, מיך אָפּצוהיטן דערפֿון; ז ײ האב ן מי ר געשװויר ט צ ו דע ר ברוכ ה בתולה , או ן צוגעזאג ט פא ר מי ר א נסיעה , װא ס אי ך הא ב נאכדע ם באצאלט , קײ ן נאטרע־דאם ן דע ר פאנט־אוברא , אי ן מײ ן . פון דעם מאָמענט וואָס זיי שטעלן מיר אונטער די שטאַרק שוץ פון דעם פייַנט פון די מאַכט פון פינצטערניש, ניט נאָר איך האָבן ניט מער
(10-14)
קיין מורא, אָבער איך בין קיינמאָל געווען סאַסעפּטאַבאַל צו קיין קינדעריש און אַנפאַונדיד מורא. דער געדאַנק פון גאָוס, גאָוס, אאז"ו ו, וואָס דערשראָקן
אַזוי פֿיל אַנדערע, מאַכט אויף מיר ניט דעם מינדסטן רושם: איך וואָלט געגאַנגען אַליין טאָג און נאַכט; איך וואָלט וואַך אַליין מיט די מתים; איך װאָלט געשלאָפֿן, אױב נויטיק, צװישן קערפּערלעך, אָן דערשראָקן; און דאס בפרט פון צוועלף יאר, ווען איך האב דערפילט דעם וואונטש וואס איז מיר געמאכט געווארן. “איך האָב דערפֿון מיט צייט נאָכגעפֿרעגט, און אַלע נאַנז האָבן מיר דאָס זעלבע געגעבן
עדות , צוגעבנדיק , א ז ד י שװעסטע ר פו ן דע ר עול ם אי ז שוי ן לאנ ג געשלאפ ן מי ט א שארף , בײ ם קישן . מיר האָבן געזען פריער וואָס
דורכגעגאנגען, וואַטשינג איבער איינער פון איר טויט שוועסטער. »
א אײנציקע ר חן , װא ס הא ט אי ם געגעב ן פו ן י .־ק ׳ אי ן עלטע ר פו ן צװ ײ או ן א האלב . זעאונג פון אַ לייַכטיק גלאָבוס.
דער ערשטער טובה פון מרים איז געווען פֿאַר מיר בלויז דער ערשטער פּרווון צו שוץ פון הימל, וואָס איז געווען נאכגעגאנגען דורך פילע אנדערע חסד, וואָס זאָל האָבן לעגאַמרע אַנדערמיינד אַלע די האפענונגען פון מיין פייַנט, אויב ער קען זיין דיסקערידזשד פון עפּעס. איך בין נאך געווען זייער יונג, און איך בין געווען קוים פיר-פינף יאר אלט (זי האט מיך געלאזט שרייבן זינט זי איז געווען בלויז צוויי און א האלב יאר, עטליכע טעג עלטער, לויט וואס י.-סי. אים) , װע ן ע ס הא ט זי ך געפעל ט גא ט צ ו מי ר א ן אנדער ן אופן , אבע ר אזו י ברײנדיג , א ז ע ס הא ט קײנמא ל ני ט פארלאז ן מײ ן זכרונ ה או ן װע ט קײנמא ל ניט .
די דאזיקע אייגנשאפט האט לויט מיין מיינונג נישט ווייניגער באאיינפלוסט מיין גאנצע לעבן, און איך באטראכט עס אלס דער מקור פון אלע חסדים וואס זענען נאכגעגאנגען. כ׳בין געװען א װײטער, באזונדערס אין יענעם עלטער, פון קאנען ארײנגײן אין דעם פאר אלץ; איך האָב נאָך ניט געהאַט קיין וויסן פון גאָט, אָדער פון רעליגיע, אָדער פון זיך, ניט די מינדסטע געדאַנק פון גוט און בייז; כ׳האב מיך דעמאלט, װי די אנדערע, געמײזט מיט אלץ, װאם האט געקאנט פארריכטן די לײכקײט פון מײן פאנטאזיע, אן דאגות, אן אנגםטן און כמעט אן קײן אפשפיגלונג.
דא ם טאטע , אי ז דע ר אײנציקע ר צײכענונג , װא ס אי ז מי ר געװע ן אײנע ם זונטיק , װע ן אי ך הא ב זי ך געפונע ן אי ן א הויז , נעב ן דע ם װא ם מײ ן טאט ע הא ט פארנומע ן , װע ן מײנ ע עלטער ן זײנע ן געװע ן אי ן געטלעכ ן אמט . כ׳געדענק , אזו י פו ן דע ר איצטיקע ר שעה , א ז צװיש ן אנדער ע מענטש ן פו ן פארשײדענ ע סעקסו ת װא ם זײנע ן געװע ן אי ן דע ם הויז , זײנע ן בײ ם טיש ן געזעס ן צװ ײ ד י בחורי ם , װעלכ ע האב ן געטרונקען , זינגע ן או ן זי ך גענומע ן װ י גוט ; איך האב געהאט בײד ע הענ ט האב ן זי ך געלעג ן אויפ ן עק ן טיש , או ן אי ן דע ר דאזיקע ר שטעלונג , הא ב אי ך ז ײ אנגעקוק ט או ן זי ך אויפמערקזאמ ט צוגעהערט , ני ט פארשטאנע ן כמע ט גארנישט , ס ײ פו ן זײער ע האנדלונגע ן או ן זײע ר זינגען . איינער פֿון זיי האָט פּלוצעם אויסגערופן: אַ שאָד, אַז מען דאַרף פאַרלאָזן דאָס לעבן און שטאַרבן! װי גליקלעך װאָלטן מיר געװען, װען מיר װעלן שטענדיק בלײַבן דאָ, און װעלן אײביק געװען װי מיר זײַנען איצט! מער װאָלט איך נישט געבעטן, און אַלצדינג װאָלט איך אָפּגעגעבן... נאָר דער טויט.!... װען איר טראַכט דערפֿון !. אאז"ו ו
ד י דאזיק ע װערטער , װעלכ ע זײנע ן דור ך ד י אנדער ע געװע ן א אפלאד ן או ן איבערגעחזר ט האב ן מי ר געטראפ ן . װאָס מײנען זײ דערמיט, האָב איך מיר געטראַכט? װײ ל אי ך הא ב נא ך ניש ט געהא ט קײ ן אנונג , קײ ן אנדער ע לעב ן או ן ד י נויטיק ן פו ן שטארבן . בשעת איך האָב זיך אָפּגעשפּיגלט לויט מיין קליינער קייט, האָט דער הימל זיך אונטערגענומען מיר צו דערקלערן די מיסטעריע, און דאָס איז דער ערשטער זעאונג, מיט וועלכער עס האָט מיך געפעלט. אַ ליכטיקער גלאָבוס פֿון אָוואַלער געשטאַלט, און בערך די הייך פֿון אַ מענטש, האָט מיר אויסגעזען אַראָפּצופֿאָרן פֿונעם הימל און זיך אָפּשטעלן אונטערן דיל פֿון דער וווינונג; זיין פייער האט געהאט אלע שאטנס פונעם רעגנבויגן, אבער אירע קאלירן זענען געווען פיל מער לעבעדיק. אין דעם גלאָבוס האָב איך געכאַפּט אַ בליק, אָן קלאָר אונטערשיידן, אין דער געשטאַלט פון אַ שטייענדיקן מאַן, וואָס האָט זיך צו מיר דערהערט מיט די דאָזיקע ווערטער, וואָס זענען זייער בפירוש אַרויסגערעדט געוואָרן, און וואָס איך האָב גוט אָפּגעהאַלטן: ― זעט איר, מײַן קינד, די דאָזיקע נאַרן? הערט איר וואָס זיי זאָגן אין זייער פּאַזראָניש? איך בין דער גאָט פון הימל און ערד; איך בין אַלצדינג באַשאַפֿן, איך האָב זיי אַלײן באַשאַפֿן מיט מײַן מאַכט. איך האב געצויגן דעם מענטש פון גאָרנישט בלויז צו וויסן זיך, ליבע זיך און פאַרמאָגן זיך אויף אייביק. נו, מײן קינד, װילט איר אויך, װי זײ, אפזאגן פון אזא הויכן דעסטינאציע, אײביק מיטטיילן דא אונטן דעם גורל און דער װאוינונג פון דעם פירפאכן און דעם שרץ? וואָלט איר ווי צו בייַטן דעם גליק פון הימל מיט די צאָרעס פון דער ערד? װילסט ניט בעסער זײן מײן, מיך אײנמאנען אײגענעם, און אײביק געניסן פון דעם גליק, װאם איך האב אײך געקויפט און צוגעגרײט אין טײל פון מיין גאנצע בלוט? »
אי ן ד י דאזיק ע װערטע ר טאטע , אוי ף ד י דאזיק ע צערטלעכ ע אײנלאדונגען , אי ז מײ ן זי ף געװע ן פו ל מי ט דע ם װיס ן פו ן זײ ן מחבר . אנטדעקנדי ק אי ן אי ם אומענדלעכ ע או ן אומאויםדריקטלעכ ע שלימות , זעענדי ק אי ן אי ם מײ ן הערשער־טוב , הא ב אי ך געפיל ט מײ ן נשמה , דורכגעפיר ט פו ן זײ ן אנװעזנהײט , או ן מײ ן האר ץ הא ט זי ך געבראכ ט מי ט דע ם פײע ר פו ן זײ ן ליבע , װ י אוי ך דע ר חשק ה אי ם א ן ענד . פֿון יענעם מאָמענט, דאָס גליקלעכסטע פֿון מײַן לעבן, האָב איך אים באַצאָלט די כּבֿוד פֿון מײַן זײַן און דעם קרבן פֿון מײַן גאַנצן מענטש. איך האָב ליב געהאט אָדער צו שטאַרבן טייקעף אין סדר צו זען עס און פאַרמאָגן עס גיכער, אָדער צו לעבן בלויז צו דינען עס און ליבע עס. יאָ, מײַן גאָט, האָב איך צו אים געזאָגט: גאָט פֿון מײַן האַרצן און פֿון מײַן גאַנצער נשמה, דו װײסט, דו
(15-19)
זען מיט וואָס ברען איך פאַרלאַנג צו זיין דייַן; ווארים איך אויך פילן, אַז מיין האַרץ, וואָס איז דיין אַרבעט, איז געמאכט בלויז פֿאַר דיר, און אַז עס קען קיינמאָל געפֿינען מנוחה אַחוץ אין דיר! אַז די וועלט איז מיאוס און ביטול,
פאַרגלייַך פון דיין בעאַוטיעס און דיין יניפאַבאַל פּערפעקשאַנז! איך אָפּזאָגן עס פון דעם מאָמענט; איך אָפּזאָגן עס אויף אייביק, צו טראַכטן נאָר פון דיר, אָ מיין גאָט! ווער זענען מיין פּרינציפּ און מיין סוף.
גלייך די זעאונג פאַרשווונדן, און לינקס מיר אין געפילן און ריפלעקשאַנז אַז איך האט נישט אַפֿילו די נסיון צו באַשייַמפּערלעך צו ווער עס יז: גאָט האט געשטעלט אין מיר, אויף דעם פונט, אַ דיסקרעשאַן פון וואָס קינדער פון דעם עלטער זענען נישט ביכולת. , און וואס באגלייט מיר אין מער ווי איין באַגעגעניש, וווּ איך האָב זיך באַהאַלטן (קסנומקס), אָן קיין מי, צו מיין אייגענע עלטערן, וואָס געוויינטלעך איך זאָל האָבן צו געשווינד זאָגן זיי. זיי האָבן קיין געדאַנק; און דאָך, יעדער מאָל ווען זיי האָבן גערעדט צו מיר וועגן גאָט צו לערנען מיר מיין תפילות אָדער מיין קאַטאַקיזאַם, יעדער מאָל ווען זיי גערעדט צו מיר וועגן י-ק אָדער די הייליק טריניטי, איך שטענדיק דערמאנט אַז ערשטער זעאונג. , און איך געזאגט צו זיך. : עס מוז זיכער זיין דער זעלבער גוטער גאט, וואס איך האב געזען, און ווער גערעדט אַמאָל אין דעם שיין גלאָבוס, און וואָס איז געווען אַזוי ליכטיק און אַזוי בריליאַנט. אַה! ווי פיל פאַרגעניגן איך וואָלט האָבן צו זען עס און הערן עס ווידער! ווי איך וואָלט זייער ווי צו וויסן אים אלץ מער! אָבער אויבן אַלע וואָס גליק, אויב איך קען איין טאָג פאַרמאָגן עס! אַזוי איך גערעדט אינעווייניק; אבער איך האב עס קיינמאל נישט געזאגט אחוץ אין זיך אליין; מיינע עלטערן וואלטן עס נישט פארשטאנען, און איך האב נישט געהאט דעם מינדסטן חשק צו רעדן מיט זיי דערפון.
סעלע (???)
אויסזען פון ברענען קוילן, געשטאַלט פון די קהילה פון די לעצטע מאל.
ע ס אי ז ניש ט געװע ן ד י אײנציק ע צײ ט װא ס גא ט הא ט אי ם אזו י געפעל ט אי ן אז א צערט ן עלטער . איך האב נאך געהאט, גלייב איך, מיין גאנצע בטובלת תמימות, ווען איך האב געהאט די דאזיקע אנדערע דערשיינונג, פון וועלכן איך האב גערעדט צו דיר אנדערש, און וואס האט רעפרעזענטירט דורך ברענען קוילן ארומגערינגלט מיט א קרייז פון ליכט, די מצב פון דער קהילה. טעג, לויט די דערקלערונג וואָס איך האָבן זינט באקומען, און פון וואָס איך האָבן געגעבן איר אַ חשבון אין רעדן וועגן די רדיפות פון די קהילה. טאָמער, מײַן טאַטע, און מסתּמא גאָט, װאָלט מיר װײַטער געגעבן אַ פֿאַרשטאַנדיקע צײכן פֿון אַ אומגערעכטן פֿאַרלאַנג, װען איך װאָלט פֿון מײַן זײַט װײַטער געװען אים געטרײַ, שטענדיק אָפּהיטן דעם חן פֿון מײַן טבילה: אָבער, װײ! איז עס אַז זינד ימפּערסעפּטיאַבלי געקומען צו יבעררייַסן אַזאַ אַ שיין האַנדל,
נעגלאַדזשאַנס און ינפידעליטי פון די שוועסטער; אַרייַנטרעטן אַז זי געמאכט מיסטייקס פון איר קינדשאַפט.
נעבעך באַשעפעניש, איך אַביוזד זיין גוטהאַרציקייַט! אזוי האט דער הימל צוריקגעצויגן זיינע מתנות, ווי רשעות האט געכאפט מיין מיינונג און פארדארבן מיין ווילן! אזוי אמת איז, אז דער ראיה פון גאט קומט נאר צו ריינקייט פון הארץ, זיין צערטלעכקייט נאר צו תמימות, און זיין באקאנטקייט נאר צו געטריישאפט צו די חסדים, פון וועלכע זיין גוטסקייט ווארנט אונז! ווייט פון מאכן, ווי ער האט פון מיר געפאדערט, א הייליגן און ווערטיק באנוץ פון מיין אויפרייסנדיקן שכל, האב איך אפגעלאזט צו טראכטן פון אים, אים צו פאראדערן, אים ליב האבן, צו אים דאווענען, צו אים אומקערן מיינע ערשטע מחשבות צו אים. אויף איר געזעץ און זייַן געטלעך שלימות, און צו קאַנסאַקרייטיד צו איר די ערשטע באַוועגונגען פון מיין האַרץ. שולדיק און טויטלעך אומגליק!... די ערשטע אומגליקלעך, וואס מען וועט אפשר באטראכטן פאר מינוטן, קלייניקייטן, וואס מען זאל אפילו נישט רעדן, איך בין אי ך הא ב זי ך דערוױי ט דערװוסט , א ז ד י דאזיק ע אזו י גערופענ ע מינו ת זײנע ן טאק ע געװע ן אמת ע אומגלויפענישן , װעלכ ע האב ן צוגעצויג ן פי ל אנדער ע דור ך ערשט ן אפקויל ן מײ ן האר ץ װעג ן גאט , או ן דערנא ך דא ם האר ץ פו ן מיר . פאַטאַל אָנהייב! טרויעריק סיקוואַנס!
איך האָב אוממערקזאַם געפילט אַ געוויסער שטאָלץ וואָס האָט גענומען דעם אָרט פון אָפנהאַרציק און פּשטות; באל ד הא ט זי ך ד י רשעו ת אנגעהויב ן אננעמע ן ד י חורבו ת פו ן מײ ן אומשולדי ק או ן אוי ך מײ ן גליק . אי ך בי ן אי ן א קורצע ר צײ ט געװאר ן עקשנות , װידערשטאנד , װידערגעהער ט דע ם קול ם פו ן מײ ן מאמען , װא ס הא ט זי ך טײלמא ל געזע ן געצװאונגע ן מי ך צ ו שטראפן , קעג ן אי ר האר ץ : אי ך הא ב אזו י שװער ט גענומע ן איר ע תיקון , א ז אי ך בי ן װײ ט פו ן זײ , בי ן ני ט געװע ן מע ר רשעים . ; אי ך הא ב זי ך גענומע ן מי ט אפערסײ ן קע ן איר , או ן פארדראס ן קעג ן מײנ ע געשוויסטער , װע ן ז ײ האב ן מי ך אויסגעשראטן . כ'האב געליינט זיך צו אנטשולדיגן, איך האב געזאגט: אין דער אמתן, אין געוויסן, איז דאס אמת, ווי גאט זעט מיך וכו' .
װע ן ז ײ האב ן מי ך געװאל ט אריבערטרעט ן או ן באזונדער ם מי ך באשטראפן , הא ב אי ך זי ך פארשװארצ ט מי ט כעס ; װא ס הא ט טרויעריק ט מײ ן ארעמ ע מאמ ע ביז ן לעצט ן גראד , װעלכ ע הא ט ניש ט געװאוסט , װ י אזו י צ ו גײ ן צ ו פארריכט ן דע ם שרעקלעכ ן חסרון . אי ך בי ן אי ם װײטע ר אונטערגעװארפ ן געװאר ן בי ז א געשעעניש , װא ם גאט , װעלכע ר װײס ט ארויסצוברענגע ן גוט ן פו ן רשעו ת װע ן ע ר װיל , הא ט שוי ן ניש ט דערלויבט , פו ן חסד . ע ס אי ז געשע ן , א ז אי ן א טא ג הא ב אי ך געזע ן א מענט ש טראנספאר ט מי ט כעס , װ י כ׳בי ן אל ץ געװע ן אזו י פי ל מאל ; זיין פּנים איז געווען שרעקעדיק פאַרקרימט; און אין דער אמתן בין איך דערפֿון אַזוי דערשראָקן געוואָרן, אַז פֿון יענעם מאָמענט האָב איך זיך פֿאַרשלאָסן זיך קיינמאָל נישט צו געבן צו יענער צעבראָכענער לייַדנשאַפט, אַזוי אומווערט פאַר אַ נשמה, וואָס זאָל אומעטום פאַרטרעטן די יידלקייט און בילד פון י.-סי.
זיין חרטה; זיינע פחדים און זיין בטחון.
טראץ אזויפיל יצר הרע, האב איך אפט איבערגעלעבט אינעווייניקסטע צרות, אומווילנדיקע אגיטאציעס, וואס זענען בלי ספק געווען די ווירקונג פון
(20-24)
חן, וואָס י.-סי האָט מיר געשפּילט: טויזנט אָפּשפּיגלונג אויף זיך אַליין, טויזנט גוטע באַוועגונגען האָבן מיך אומגערופן צוריק צו גאָט. אי ך הא ב זי ך געפעל ט אמא ל אײנגעצויג ן מי ט דע ר פחד , אי ם אויםצופעלן , או ן אי ם ניש ט ליעב ן װ י אי ך הא ב אי ם אי ם צוגעזאגט , טײלמא ל מי ט א ם ך זײ ן פו ן אי ם אײ ן טא ג אפגעטײל ט געװאר ן אוי ף אײביק ; איך האב מורא געהאט ביז צום לעצטן גראד צו זיין סאַפּרייזד דורך טויט אין שלעכט צושטאַנד, און דעם געדאַנק פון טויט און זייַן באַשערט קאַנסאַקווענסאַז, די געזונט מורא פון די משפטים פון גאָט איז געווען דער ערשטער מיטל דורך וואָס דעם גאָט פון גוטסקייט, וואס האט אַזוי פילע אַזוי לאַנג. געקעמפט קעג ן מײ ן װידערשטאנד , הא ט אי ם גענוצ ט צ ו טריומף .
ווי פילע אנדערע זינדיקע האָבן יקספּיריאַנסט די שטאַרקייט פון דעם וויקטאָריאַס וואָפן אין זיין הענט!
אי ן דע ר שאנ ד הא ט מי ך אל ץ דערשראקן : א גערויש , א שטורעם , א דונער ן קלאפ , א בליץ , האב ן מי ך געציטערט . איך האב געציטערט, ווען דער אלגעמיינער דין האט זיך שוין געמוזט אנהייבן איידער איך האב צייט זיך צו גרייטן דערויף; אי ך בי ן א מא ל געלאפ ן זי ך באהאלט ן אי ן עפע ם אפגעזונדערט ן װינקל , כד י אויסצורופ ן זי ך אהין ; אי ך בי ן געװע ן צעטומל ט פו ן פחד , א ז זי ך צ ו זע ן זי ך דערפו ן פארמשפט , או ן הא ב ניש ט געקענ ט , א ן ציטערן , טראכט ן װעג ן דע ם גורל ם פו ן א נשמה , װא ס װע ט האב ן דע ם אומגליק , א ז אוי ף אײביק , פארלויר ן אי ר געט א . וואספארא גליק קען א באשעפעניש הנאה האבן, וועמענס געוויסן איז אזוי אויפגערודערט? אבער דער אומגליק איז אסאך גרעסער, די שטאט איז אסאך מער טרויעריג, ווען מען לעבט אין דער מדינה און די געוואוינהייט פון דעם פארברעכן אן געפילן אדער צרות אדער חרטה: דאס איז וואס עס איז מער צו מורא האבן פאר א פישער.
א איינציקער געדאַנק האָט מיך אַ ביסל פאַרזיכערט: איך האָב צו מיר געזאָגט, אַז דער אלמעכטיקער גאָט, וואָס האָט זיך באַוויזן און גערעדט צו מיר אויף דער גלאָבוס, איז צו גוט אין זיך און האָט מיך ווי צו ליב געהאַט, צו וועלן מיך קיינמאָל פאַרלירן.
װע ן אי ך בי ן אי ם פא ר אים , אוי ף זײ ן משפט , הא ב אי ך געזאגט , אי ך װע ל אי ם בעטן , א ז ע ר װע ט זי ך לאז ן זי ך בײג ן או ן װע ט זי ך װ י געצװאונגע ן מי ר מוחל . איך וועל דיר אפילו זאָגן , פאטער, אַז די האָפענונג האט שטענדיק געדינט צו שטיצן מיר קעגן וועלכער מורא קען האָבן געווען יבעריק; יאָ, דאָס איז די האָפענונג צוגעבונדן צו דער מורא, וואָס מאכט מיר קוקן אין דעם ערשטער אויסזען ווי די מערסט טייַער חסד פון ישועה פֿאַר מיר, דער איינער וואָס האט געהאט די גרעסטע השפּעה אויף די מנוחה פון מיין ינלענדיש לעבן, דורך ווערן ווי דער פּרינציפּ פון אַלע אנדערע טויווע פון הימל.
זיין באַזונדער אַטראַקשאַן פון קינדשאַפט פֿאַר איבערגעגעבנקייט צו די ברוך סאַקראַמענט.
מע ן דאר ף אײ ך זאג ן אי ן פארביי , מײ ן טאטע , א ז גא ט הא ט אי ם פריע ר או ן אי ן גאנ ץ לעב ן אינספיריר ט אי ן מי ר גאנ ץ באזונדער ע צוציע ל צ ו איבערגעגעבנקײ ט צ ו דע ר מזבח ; פון קינדהייט האב איך געפילט אויסערגעוויינלעכע אימפולס, ביז דעמאלט האב איך נישט געקענט דורכגיין פאר א משכן וואו עס האט געוואוינט די אמת'ע פנים פונעם גוף פון י'-סי, אן זיך געפילט אינעווייניג און ווי געצוואונגען זיך אפצושטעלן און זיך אראפקנייען זיך צו פאראדערן דאס. טיף מיסטעריע. מער ווי איין מאָל אין קירך האָב איך מיך אַרויסגעשטעלט צום געלעכטער פון קינדער, וואָס זייער ביישפּיל האָט מיך געפירט צו יראת שמים בשעת’ן ווארט אויף דעם כהן, וואָס זאָל אונדז קאַטעטיזירן; אומזיסט האבן זיי געלאכט און געמאכט מיט מיר, איך האב זיך געמוזט מיט זיי אנטקעגן און גלייך אויסרעכענען די שולד וואס זיי האבן מיר געמאכט,
װע ן ע ס אי ז געשען , א ז מײ ן געוויסן , הא ט מי ר געטראפ ן פא ר א ביס ל היפּש , דא ן הא ב אי ך זי ך געפונע ן ארעסטיר ט אי ן הײליק ן בית־מדרש ; אַן אומאויפגעבראַכטער כּוח האָט ווי מיר פאַרווערן דעם בית-הקדש און מיך פאַרווערן צו דערנענטערן צום מזבח. וויי! מיין פאטער, אַלע די סיגנאַל גראַסאַז געגעבן צו אַזוי ווייניק מענטשן, די אַטענשאַנז אַזוי גוט אנגעצייכנט דורך אַ זייער באַזונדער השגחה, זענען נישט מעריץ; זיי בלויז דינען צו מאַכן מער פאַרברעכער און מער ומניקוזאַבאַל ביידע מיין אומבאַקאַנט צו דעם מחבר פון אַזוי פילע פאַוואָרס, און די נומערלאַס זינד פון וואָס איך בין שולדיק צו די פאַקטיש בייַזייַן פון דעם ליבאַבאַל גואל אין די מערסט וואויל סאַקראַמענט פון די 'מזבח.
זאל דער וידוי וואס איך בין שולדיק זיין צום פנים פון דער ערד פארריכטן איר באליידיקטער כבוד, דורך אויסמעקן די צארן וואס זי האט דערפון באקומען! זאלן די מלאכים און די הייליקע מאַכן אַמענדז צו אים, און פאַרגיטיקן אים מיט דער ברען פון זייער ליבע אויף אַלע אייביקייט!
דאָ איז שױן אַ סך, װי איר זעט, טאַטע, פֿון מײַן אומגליקלעכער אינערלעכער לעבן; דאָ זענען שוין אַ סך אויסערגעוויינלעכע חסדים פֿון גאָטס זייט, כּמעט אָן קיין קאָרעספּאָנדענץ פֿון מײַנער. ע ס זײנע ן דעריבע ר שוי ן פארא ן א ס ך בוגדרו ת או ן פי ל אונדנקבארקײטן , ע ס זײנע ן באגאנגע ן פי ל זינד , פא ר װעלכ ע אי ך װע ל באל ד דארפ ן א חשבו ן פא ר מײ ן ריכטער . אבע ר מי ר זײנע ן נא ך ניש ט ב ײ ד י ענדע ם פו ן ד י דאזיק ע אומגעבראכ ע או ן ד י פארברעכנס : װײ ! פֿאַר אַ לאַנג צייַט צו קומען זיי וועלן נאָר פאָרזעצן צו פאַרגרעסערן. וויבאלד איר זענט נייגעריג צו הערן אלע דעטאלן, וועלן מיר מארגן, אויב איר ווילט, אדער אפילו היינט נאכט, ווידער אויפנעמען דעם המשך; דערצו רופט מיך מיין פליכט אן אנדערש אין דעם מאמענט. געזעגענונג, פאטער, ביטע אַנטשולדיקן מיר און דאַוונען פֿאַר מיר.
חסרונות פון זיינע הודאות און פון זיין ערשטער קאָמוניאָן. דיזאַסטראַס קאַנסאַקווענסאַז פֿאַר זיין נשמה.
"אין דעם נאָמען פון דעם פאטער, פון דעם זון און פון די רוח. דורך יאָשקע און מרים,
(25-29)
און אין דעם נאָמען פון די טייַער טריניטי, איך טאָן פאָלגעוודיקייַט. »
מיין טאטע, מיין מאמע האט אונטערזוכט מיין געוויסן און מיך גענומען צו ווידוי, אבער די מורא וואס איך האב געהאט צו ווערן אויסגעשרעקט פון מיין מודה, האט מיך געמאכט פאר אים אויסבאהאלטן העלפט פון מיינע חסרונות, בפרט מיין ווידערשפעניקייט צו מיין מאמע. איך איז געווען געמאכט צו נעמען קאַמיוניאַן אין די עלטער פון נייַן און אַ האַלב. עס איז געווען פיל צו באַלד אין מיין מיינונג, און איך געהאט סיבה צו באַדויערן עס. אזוי ווי איך האב גארנישט מורא געהאט, ווי מחייב געווען, לויט א גאנץ אלגעמיינעם פירונג, צו מאכן תירוצים און אפילו בעטן מחילה פון מיין מאמע פארן נעמען קאמיוניע, בין איך א חודש פריער געגאַנגען מודה זיין אלעס, וואס מיין געוויסן האט מיר באטראפן אויף אים; אבער אין דעם האב איך פאראויסגעווארט, וואס איך וויל אויסמיידן: גאט האט געלאזט מיין מודה צו מיר אויספרובירן און באפעלן מיר זאלן בעטן מחילה און טוישן מיין אויפפירונג צו איר.
ווי בלינד און אומגליקלעך מען איז באזונדערס אין דעם עלטער! איך האָב זיך קיינמאָל ניט געקענט ברענגען צו אַ צופֿרידנקייט אַזוי פּונקט און אַזוי נויטיק; און צוצוגעבן צו מיין אומגליק, די מורא פון א אפזאג, צו פארדינט, האט מיר דאס אלעס געמאכט, ווען איך האב באקומען אבסולאציע. אי ך הא ב דעריבע ר אי ן דע ר דאזיקע ר צושטאנ ד איבערגעגעבן , קעג ן דע ם חרטה , פו ן מײ ן געװיסן , װא ס הא ט מי ך פו ן יענע ם מאמענ ט אנגעהויב ן צ ו מאַטערן . הימל ! ווי ביטער איז דער זכרון! װע ל אי ך האב ן גענו ג טרערן , או ן װע ט מײ ן לעב ן קענע ן קלע ן צ ו באדויער ן אז א שולד , או ן ד י אל ע װא ס זײנע ן געװע ן זײנ ע דיזאַסטרע ר װירקונגען ?
פֿון דעם מאָמענט, מײַן פֿאָטער, ניט מער קײן טובה פֿון הימל, ניט מער קײן אינערלעכע טרייסטן, ניט קײן שלום און ניט קײן צופֿרידנקייט! מייַן גאַנץ גליק איז פאַרשווונדן דורך דער קאַמף וואָס איז געווען צו פאַרענדיקן עס און ביישטייערן מער צו מאַכן עס אייביק בלייַביק. ווי נעבעכדיק מיר זענען ווען מיר געפינען טויט אין די מקור פון לעבן, און ווען וואָס זאָל הייליקן אונדז בלויז דינט צו מאַכן אונדז מער שולדיק ווי מיר זענען געווען פריער! די דאזיקע אומגליקלעכע שטאַט האט געדויערט מער ווי פינף שטאַרביק יאָרן, בעשאַס וואָס די נוצן, די מענטש רעספּעקט און די ברודערשאַפט פון די ראָסאַרי, אין וואָס איך איז געווען ענראָולד און וואָס איך אַביוזד, געמאכט מיר טוען פילע סקרילעגעס וואָס איך נאָך ציטערן, און וואָס איך האָבן. גוט סיבה צו ציטערן.
װײ ט פו ן פאמעלע ן אבע ר האב ן מײנ ע לײדנשאפטן , װ י אי ר מוז ט זי ך גו ט פארשטעל ט , שוי ן נא ר געװוינ ט נײ ע קראפט ן או ן זי ך געמער ט פו ן טאג . דער שעד האט גוט סיבה צו אַפּלאָדירן און טריומף. אפשר וואלט מיין הארץ ענדליך געפאלן אין שווערקייט, ווען א באזונדערער חן וואלט מיך נישט אפגעהיט פון דעם טיפן תהום דורך די איבערהויפטע חרטה, וואס איך האב געפילט טראץ מיר, און וואס האט מיר נישט געגעבן קיין שלום און נישט קיין שלום. ס'האט אויסגעזען, אז ביי יעדן שריט האב איך געהערט אינעווייניג א שטימע זאגן צו מיר אין א שטרענגן טאן: וואס האסטו געטון, אומגליקליכע פרוי, און וואס ווילסטו ווערן? דו האסט ניט געפאלגט ניט י־ק און ניט די מוטער; דו האסט פארפירט אייער מודה; אײַערע קאָנפעססיעס זײַנען ניט, דײַנע געמײנונגען זײַנען שלעכט; איר טאָן ניט האָבן די ליבע פון J. C.: נאָך אַזוי פילע אַטענשאַנז און בענעפיץ פון אים, דו לעבט אין חרפה פון אייער גאָט; און אויב איר וואָלט האָבן די ומגליק צו שטאַרבן אין דעם שטאַט, ווו וואָלט איר גיין, נעבעך! אַה! גענעם וואָלט זיין דיין חלק פֿאַר אייביקייט. אבער איז דאָס וואָס איר האָט צוגעזאָגט דיין גאָט? איז דאָס וואָס ער האט אַ רעכט צו דערוואַרטן נאָך אַזוי פילע בענעפיץ פון איר?
טאג און נאכט האבן די דאזיגע איבערהויפטע חרפות געקלונגען אין די טיפענישן פון מיין נשמה.
כ׳האב מיך אזוי דערשראקן, אז טראץ מײן שטאלץ, האב איך זיך מיטאמאל ארײנגעװארפן אויף די קני צו דער מאמען׳ס פיס, מיט דער כוונה זיך צו באשטראפן פאר דעם נישט פריער. מיין מאמע איז געווען אזוי איבערראשט פון דעם שריט פון מיין זייט, אז טראץ דעם געפיל אין וועלכן איך האב זי אריינגעשטעלט דורך מיין ווידערשטאנד, איז זי געבליבן גאנץ צערודערט צו זען מיך אזוי פאר איר און נישט געוואוסט וואס צו צושרייבן...
ז י הא ט זי ך מגייר ט או ן געמאכ ט א ן אלגעמײנע ר וידוי , אוי ף א געלעגנהײ ט פו ן יובל , אדע ר פלענער . פירות קריגט זי דערפון. אַניוועסדיק מודה פון זיין צאָרעס.
דע ר ערשטע ר זיג ע איבע ר זי ך הא ט מי ך א ביס ל אנגעהויב ן בארואיק ן ; אבער נישט אלץ איז געשען , דערווייל איז אנגעקומען דער גרויסער יובל אדער אלגעמיינע חנינה פון דער קהילה : עס איז געווען איינער פון מיינע פריינט , וואס איז געקומען צו אונז , וואס האט אונז געמאלדן , אז עס איז פארעפנטלעכט געווארן אין דער פאראיין . גוטע נייעס, האב איך אויסגערופן! אַה! ווי גוט איך בין! איך גיי מיט אמאל מאכן א וידוי כללי און זיך מגייר זיין אינגאנצן און אינגאנצן. אויף דעם אויסרופן פון מיין זייט, האָט מיין פאָטער אויסגעבראָכן אין געלעכטער. אט זענען מיר אבער, האט ער אויסגערופן, און מיר גייען זען שיין זאכן! אונדזער טאכטער זשאננעט גײט זיך גיבן און מאַכן אַ וידוי בכלל. נאָטרע-דאַמע, עס וועט ניט זיין פֿאַר קליין, און די כהנים האָבן נאָר צו זיין דערשראָקן;
מײַן טאַטע האָט מיך ליב געהאַט באַזונדערס, און דער גוטער געדאַנק, וואָס ער האָט פֿון מיר, האָט אים ניט געלאָזט זיך פֿאָרשטעלן, אַז איך דאַרף גיבן אָדער
אַלגעמיינע קאָנפעסיע. וויי! איך האָב נאָר צו גוט געפֿילט די פֿולע מציאות פֿון דער דאָזיקער נויט. יא, מיין טאטע, האב איך אים געענטפערט, איך וויל זיך מגייר זיין מיט חסד ה', און איך האף אז נאך דעם וועל איך זיין פיל בעסער ווי איך בין ביז יעצט געווען. מיר וועלן זען וואָס כאַפּאַנז, ווידער מיין עלטערן ...
ווי נאר מען האט געעפענט דעם יובל, האב איך גארנישט מער אין הארץ אדער מער געאיילט ווי צו גיין ווארפן פאר די פיס פון דעם פארשטארבענעם מ'מאילארד, דעמאלטס רקטור פון אונזער פאראיין (די יאנסאן קאפל).
(30-34)
מײַן טאַטע, האָב איך צו אים געזאָגט, בײַם אָנקומען, בעט איך דיך לטובת איר זאָלט מיר מאַכן אַ מודה פֿון מײַן גאַנצן לעבן, ווײַל איך בין זייער אומגליקלעך מיט אַלע וואָס איך האָב ביז איצט געמאַכט... ער האָט מיך צוגעהערט. ופמערקזאַמקייַט און געהאָלפֿן מיר אַ פּלאַץ. װע ן ע ר הא ט מי ר געפרעג ט צ י דא ס אי ז אי ן שרעק , א ז מײנ ע מאמע ן זאל ן שלאגן , הא ב אי ך זי ך אפגעזאג ט צ ו פאלג ן מײ ן מודים , הא ב אי ך אי ם געגעב ן כאטש ש שװאך , א באשטעטיק ן ענטפע ר װא ס אי ז נא ך ניש ט געװע ן לויט ן גענויע ן אמת . עס איז נאָך געווען אַ ביסל פאַרשטעלונג פון וואָס איך נאָך תשובה טאן, כאָטש עס איז געווען ניט קימאַט ווי יקערדיק ווי דער ערשטער שולד איך האָבן געמאכט.
מײ ן יובל ה הא ט מי ך אנגעהויב ן צוריקגעב ן צ ו זיך : אי ך בי ן דעמאל ט געװע ן ארו ם פופצן־זעכצן־יא ר ( 1 ) .
דע ר דאזיקע ר יובל , פו ן װעלכ ן ד י שװעסטע ר רעדט , או ן װעלכ ן ז י הא ט געהא ט אי ן עלטע ר פו ן פופצ ן אדע ר זעכצן , מו ז דעריבע ר פארגעקומע ן אי ן יא ר 1746 אדע ר 1747 ; װאָרום זי איז געבוירן געוואָרן אין חודש יאַנואַר 1731. מיר ווייסן דעם יוֹבל פאַר די וואלן פון בנדיקט י״ו אין 1740, וואָס שטימט מיט דער ערשטער קהילה פון דער שוועסטער אין עלטער פון ניין און אַ האַלב, און דעם גרויסן וועלטלעכן יובל אין 1751, פון וועלכן די שוועסטער רעדט באלד, און וואס זי האט געטון אין עלטער פון צוואַנציק. מיר טאָן ניט וויסן פּיינטיד דער איינער זי איז גערעדט וועגן דאָ. מע ן דאר ף דעריבע ר זאגן , א ז דא ס גוט ע מײד ל הא ט אי ן אי ר אומוויסנדונ ג צעטומל ט א גרוים ן יובל ׳ מי ט א קלײנע ם יובל , װא ם אי ז געגעב ן געװאר ן ד י גזעי ם רעננעס , אוי ף װעלכע ר געלעגנהײ ט װא ס מי ר װײס ן ניש ט אדע ר אפשר מער . ווארשיינליך אויך מיט יענע פּלענערע און פייערליכע איינפלוס וואס ווערט געוואוינט אין פארעם פון א יובל ביים סוף פון א שליחות, און צו וועלכע לאנד איז מען געוואוינט צו געבן דעם נאמען פון יובל. נאך דערצו, דער דאזיקער טעות, אדער גיכער דאס מאנגל אין ריכטיגן אויסדרוק פון דער שוועסטער, טוט גארניט אין די צדדים פון די זאכן, וואס זי זאגט אונז מיט אזא נאיוויטעט און פשטות .
פון דעמאלט אן האט גאט זיך ווי צו צוגעגאנגען צו מיר, אין פראפארציע און אין פארהאנדלונג ווי איך בין צו אים צוגעגאנגען, אדער בעסער געזאגט, גאט! עס איז געווען דו, וואס האט גענומען די ערשטע שריט און וואס, אין די וידעפדיק פון דיין ליבע, האט געזוכט מיר אין אַלע וועג; ווער האט געטאן אַלץ מעגלעך צו געווינען מיר צוריק! אבער ליידער! אָ גאָט פון גוטסקייט! די צייט פון מיין גאנץ גיור איז נאך נישט געקומען, און דו ביסט געווען גוט גענוג צו ווארטן דערויף מיט געדולדיקקייט, און אויסצוהאלטן ביז דעמאלט די אומגלידערהייטן, אין וועלכע איך רייט זיך יעצט, און א פירונג, וואס האט דיר געמוזט זיין אומדערטרעגלעך. וואָס מוזן האָבן קאָסטן דיין ליבע בעשאַס דעם לאַנג און פאַרברעכער פאַרהאַלטן!
אל ץ װא ס אי ך זא ל אײ ך דא , טאטע , הא ט ד י שװעסטע ר געזאגט , װ י אוי ך אל ץ װא ס אי ך הא ב אי ך נא ך צ ו דערצײל ן , װע ט דינע ן ני ט װײני ק צ ו מאכ ן מי ך אי ן דיר ; ע ס װע ט שוי ן זײ ן א גרויםע ר שטאנ ד פא ר דע ר אלגעמײנע ר וידוי , װא ס אי ך הא ב אי ך געטראפ ן צ ו מאכ ן צ ו אײך , אוי ב גא ט געב ט מי ר ד י צײט ן או ן מיטלען . אין דער דערווייל, איך פילן גענייגט, דורך פאָלגן איר, צו מאַכן תיקון פֿאַר מיין פאַרגאַנגענהייט, ווי פיל ווי עס וועט זיין אין מיין מאַכט. זא ל װיס ן געװאר ן אוי ף מײ ן אײגענע ם וידוי , װ י מי ט מי ט מי ר חס ד הא ט געהא ט צ ו טאן , פו ן װעלכע ר תהום ם הא ט מי ך רחמי ם געראטעװעט , או ן זא ל װיס ן װיפי ל אי ך בי ן אי ם שולדיק ן צ ו אים . אַה! בלי ספק, וועלן געטריי נשמות זען מיט חידושים און באוואונדערונג, פון איין זייט, אזויפיל אומגערעכטיקייט, מרידה, אומדאנקבארקייט און אומגליק; אויף די אנדערע, אַזוי פיל גוטהאַרציקייַט, געדולד, פאָרשונג און פרייַנדלעכקייַט. זאל דער גאָט פון ליבע האָבן פֿאַרגעסן וואָס איך בין וועגן צו זאָגן איר, און קיינמאָל באַשטראָפן מיר פֿאַר עס! זאל ער, אדרבה, דערפון ארויסנעמען זיין כבוד, און דער חבר זיין אויפבוי! געשטעלט צווישן הנחה און התנגדות, זאל מיין געשיכטע האלטן אמווייניגסטנס די נישטזיניקע וואס אנטפלעקט זיך, און פארמיידן פון פארצווייפלט די וואס האבן געהאט דעם אומגליק צו צו פאַלן!
עס איז די מערסט דיזייעראַבאַל פרוכט איינער קענען האָפֿן פֿאַר ....
גאַנץ צוויי יאָר האָב איך פֿאַרזוכט די פֿרוכט פֿון מײַן אַלגעמיינעם וידוי; שלום, די זיס רויק פון מיין געוויסן, האט דערלויבט מיר צו צוריקקומען אין ליבע צו גאָט און צו פאַרטראַכטנ זיך עמעס אויף זיך. איך האָב זייער ליב געהאַט צו זינגען גייסטיקע זמירות און לייענען פרומע ביכער; װאָרום איך האָב זיך אױסגעלערנט לײענען, װי מען טוט אין לאַנד, דאָס הײסט, גענוג פֿאַר אַזאַ לײענען. איך האב ליב געהאט די חברה פון ערליכע מיידלעך און שמועסן וועגן רוחניות . פּראַוויזשאַנז וואָס
געווען צו מעלדן עפּעס גאַנץ אַנדערש פון וואָס געטראפן. אי ך בי ן א ס ך גענומע ן געװע ן צ ו מײ ן מאמען , װעלכע ר הא ב אי ך אבע ר װידע ר זי ך װידע ר אפגעקערט , אבע ר אי ן א אומשטאנד , װא ס הא ט , הא ב אי ך געגלויבט , געמאכ ט מײ ן שולד , אוי ב עפע ם א ס ך מע ר אנטשולדי ק װ י אי ן פארגאנגענהייט . דאָ איז וואָס די ומשטאַנד איז געווען, אַזוי איר קענען ריכטער דערפון:
ווי מיין יינגער שוועסטער, איך האב אָפט געהאט די שוואַכקייַט צו העלפן אונדזער מוטער אין זיכער גלייבעכץ פּראַקטיסיז וואָס זענען אַזוי פּראָסט צווישן
לאַנד מענטשן. ס׳אי ז אפיל ו געװע ן עפע ס רשעים , כאט ש דא ם אי ז ניש ט געװע ן מײ ן מאמע ס כוונה . איין טאג איז מיר לעבעדיג געפאלן, אז אין דער דאזיקער פירונג איז געווען עבירה אויף גאט. מײַן געוויסן האָט זיך גלײַך אָפּגערעדט, און איך האָב זיך אָפּגעזאָגט צו לײַען דערמיט. איך האב קלאר געזאגט פאר מיין מאמע, אז איך וועל איר נישט פאָלגן, ווייל איך האב געזען אין דעם זינד.
; מיין שוועסטער איז נאכגעגאנגען מיין ביישפּיל. כ׳האב געהאט דערװארט צו קריגן װײניקסטנס עטלעכע לעבעדיקע װערטער פון דער מוטער. גאָר נישט, זי איז געבליבן גאַנץ פֿאַרטראַכט, און האָט זיך צופֿרידן מיטן זאָגן צו מיר גאַנץ מילד: נו, מײַן טאָכטער, איך װעל רעדן מיט מײַן דירעקטאָר דערפֿון, און אױב ס'איז אין דעם אַ זינד, װעלן מיר דאָס מער נישט טאָן. זי האט מיר מודה געווען זינט זי האט דערויף מודה געווען און זי האט דערפאר געטון תשובה. אזוי, מיין פאטער, דער מאָטיוו און די געשעעניש האָבן שטענדיק טרייסט מיר אויף דעם לעצט ווידערשפעניקייט צו מיין מוטער.
(35-39)
טויט פון זיין פאטער; דיווייישאַנז פון זיין יוגנט.
בערך אין דער צייט איז געשען דער טויט פון מיין ארעמאן פאטער, וואס האט מיר גורם געווען זייער גרויס ווייטאג און האט מיר געלאזט אסאך טרערן; װײַל איך האָב אים טאַקע ליב. אי ך הא ב גענומע ן ד י געלעגנהײ ט צ ו קע ן זי ך מע ר ארײן , או ן טראכט ן װעג ן פארזיכער ן מײ ן ישוע ה פא ר דע ר צוקונפט . אזו י מײ ן פאטער , זײנע ן ד י דאזיק ע צװ ײ יא ר זײנ ט מײ ן אומקער ן צ ו גאט , ני ט געװע ן אנגעצײכנ ט מי ט קײ ן אויםערגעװײנלעכע ר חן , גאנ ץ גוט , פארגעקומע ן או ן געגעב ן עפע ס האפענונגע ן אוי ף דע ר צוקונפט ; אין מינדסטער, עס איז געווען קיין מאַשמאָעס אַז דאָס מאָל וועט באַלד זיין נאכגעגאנגען דורך אַ נאַטור וואָס וואָלט מאַכן מיר גאָר פאַרגעסן מיין גאָט און מיין ערשטער באַזייַטיקונג צו אים.
איך בין כּמעט דערנענטערט צו מײַן צוואַנציקסטן יאָר, אַ קריטישע צײַט פֿאַר מעלה, אויב נאָר אויסגעשטעלט; געפערליכע צייט ווען די תאוות מאכען זיך מיט קראפט; און גאָט װײס, װי איך בין באַלד באַלעגערט געװאָרן דערפֿון. איך בין געווען יונג, שטאַרק און אין אַרבעט עלטער. אזו י װ י ס׳אי ז מי ר אוממעגלע ך געװע ן צ ו דערלעב ן א ן דע ר הילף , הא ב אי ך זי ך געמוז ט געפינע ן ארבעטן , אויפ ן לאנד , מי ט ױנג ע לײט ן פו ן בײד ע סעקסען , זײע ר פרײע ר אי ן האנדלע ן או ן באזונדער ם אי ן װערטער . מיט תאוות אזוי לעבעדיג ווי מיינע, וואס איז א יונג מיידל פון יענער עלטער נישט אויסגעשטעלט אין אזא סארט ווערק און פארוויילונג, בפרט אויב דער שד פון טומאה נעמט זיך אריין! און עס קיינמאָל פיילז צו זיין פון, דער טייל. אוי ווי געפערלעך זענען דייאַבאַלישע שמועסן! אַז די שפּילערייַ
און די געלעכטער וואס זיי מאכן זענען פארברעכער, און אז די וואס ביישטייערן צו זיי זענען שולדיק כמעט אן איינעם!
איך האב געהערט כסדר איבערחזרן אין מיינע אויערן די שמוציגע ווערטער מיט צווייפל באדייטונגען, די ברוטא אדער עקוויוואקאלע ווערטער, וואס האבן געמאכט אויף מיין פאנטאזיע די דיזאַסטרייטסטע איינדרוקן פון וועלכע עס איז געשען, אז אלעס איז מיר געווארן געפערליך, אפילו די גלייכגילטיקסטע חפצים. מיינע אויערן זענען כסדר געווען שאקירט און פארשוואונדעט פון ליידיגע רעדעס פון אלע סארטן. טײל מאל באלײדיקנדיקע װערטער, אמאל לשון הרע, אמאל קלאמנות אדער פאלשע באריכטן, און כמעט אלעמאל האבן טומאה אנפירירט די שמועסן פון די דאזיקע יונגע ליבערטינער. ריכטער ווי דער שטן האט עס געניצט קעגן מיר!
איך האָב ערשט געוואָלט שטיין פעסט; אָבער מיין פעסטקייט האָט ניט לאַנג געדויערט קעגן דעם שטראַל פון שלעכטן ביישפּיל און בעיקר קעגן אַ געוויסער פאַרלאַנג צו באַפרייען און צו זיין באַגריסן, אַ מענטשלעכער רעספּעקט, וואָס האָט מיך מורא געהאַט ווי אַ גרויס אומגליק צו זען מיט אַ בייז אויג, צו ווערן גערופן אַ א גרויםער , א שארפענער , א חונפ ן אדע ר א פאלשע ר חסיד .
אזו י אי ז שטאל ץ או ן מענטשלעכ ע רעספעקט , געװע ן ד י צװ ײ געװער , װא ס דע ר שטן , הא ט גענומע ן כמע ט אינגאנצ ן פארניכט ן ד י דאזיק ע שעם ן פו ן צניעות , װא ס אי ך הא ב זי ך בי ז דעמאל ט געשטאל ץ מיט . עס איז זיכער, אַז געוויינטלעך, מיר טאָן ניט ווי צו זען זיך פארווארפן און פאראכט דורך די, מיט וועמען מיר לעבן און האָבן צו לעבן. ביסלעכווײַז זענען מײַנע אויערן געוווינט געוואָרן צו הערן די סקאַנדאַלישע און חוצפּהדיקע ווערטער, וואָס האָבן מיך ערשט געמאַכט אַ רייטלענ. מיין מויל האט זיך אפילו געוואוינט צו איבערחזרן זיי. באמערק ט בי ן אי ך בי ן געװאר ן שפּיצנדיקע , מקנאים , חוצפהדיקע , כאט ש אי ך בי ן נא ך נא ך געװע ן נא ר מי ט א ן אומצומצ ג או ן מי ט א געװיס ן מאטעריע . די תאוות האבן אזוי פארבלענדט מיין פארשטאנד, אז איך האב קוים אונטערשיידן די ערשטע באגריפן פון אמונה, שכל און שכל. איך האָב, למשל, געטראַכט, אַז ער ס'איז נישט געווען קיין שאָדן צו לשון הרע דעם שכן, בתנאי אז וואו רעדט נאר דעם אמת. אזו י הא ב אי ך געפיר ט בלוי ז לשון־קודש , או ן אי ך הא ב אראפגענומע ן לשון־קודש ה פו ן דע ר צא ל זינד אָבער מיין מעלה איז געפונען
מער ליבלעך, ווייַל זי איז געווען ווייניקער צאָרנדיק, דאָס הייסט, ווייניקער אַוועקגענומען פון וויצע. אזוי, לויט צו פּראָסט נוצן, איך איז געווען געדאַנק צו זיין מער ערלעך אין פּראָפּאָרציע ווי איך איז געווען ווייניקער.
זיינע חרטה. לעבעדיק געמעל פון די סכנות צו וואָס די אומוויסנדיקע יוגנט איז יקספּאָוזד, ספּעציעל אין באַציונג צו ריינקייַט.
גוט הימל ! אין וואָס יתירה קען איך ניט געבן, אויב די חן וואָלט מיר גאָר פאַרלאָזן! און אין וואָס אַ שרעקלעך שטאַט דאַרף אַ באַשעפעניש זיין אַזוי ומגליקלעך פֿאַר גאָט, אַ געוויסן גענוג בלינד צו האַלטן צו דער בלויז באַפרייַונג פון די יקסטיריער פון די פאַרברעכן,
דער אינעווייניק (איך מיין פון דעם געדאנק, אפשר פון דעם צוואה), וואס מאכט די גאנצע ענקערהייט פאר די אויגן אזוי ריין פון דעם אייביקן !. וואָלט איר גלויבן עס ,
מיין טאטע, און די באזונדערע, וואס גייען נאך אויף דער וועלט נאך אזא פירונג פלאן, וועלן זיי דאס אלעס נישט נעמען פאר די גוזמאות פון א געוויסן, וואס איז דערשראקן אומגערעכט און אן קיין סכנה! אַה! איך זאג זיי, אז זיי זאלן א מאמענט אפזאגן אזא פארדאמטן מאקסימום, צו באטראכטן מיט מיר וואס מען פארלאנגט פון א קריסטליכע נשמה און איר אייגענעם כאראקטער און אלע בענעפיטן, פאר וועלכע זי איז שולדיג צו ליבשאפט פון איר גאט, און איך וואג זיך צו. גלויבן אַז זיי וועלן נישט קענען צו העלפן צו שטימען אַז איך האָבן געלעבט, ווי זיי זיך טאָמער טאָן, אין אַזאַ פאַטאַל בלינדקייט אַז עס וואָלט נעמען טרערן פון בלוט צו טרויערן עס (1).
(1) ווי געפערליך און שעדליך פאר גאט איז די דאזיקע מצב געווען אין זיך פאר וואס די שוועסטער טענהט זיך, און פון וועלכן זי באשולדיגט זיך דא מיט אזויפיל תשובה, אויב מיר וועלן זיך דערויף אכטונג געבן, וועלן מיר זען אז דער חן והפחד. פֿון גאָט האָבן זי שטענדיק געהאַלטן אין געוויסע געמארקן; אַזוי אַז זי קיינמאָל געגעבן, איך טאָן ניט זאָגן אין קיין געוויין וידעפדיק, אָבער אין קיין שולד אָדער פאַרברעכער קאַמף רעכט אַזוי גערופן. זי צווייפלט זיך אויב זי האט אלץ געהאט דעם ווילן צו באַליידיקן גאָט; מיר קענען גוט צווייפל ווי איר. וואָס איז זיכער איז אַז די פאַטאַל בלינדקייט, די שולדיק ערראָרס, די חסרונות, די ונדנקבארקייט, די קריימזוואָס זי באַדויערט מיט אַזוי פיל ביטערקייט, וואָלט כּמעט דורכגעגאנגען פֿאַר מעלות אין די אויגן פון אַזוי פיל מענטשן אין דער וועלט, וואָס לעבן שטיל און אָן קיין חרטה אין אומענדלעך מער קרימינאַל געוווינהייטן. פֿון וואַנען קומט דער חילוק? עס איז אַז די ליבע און די מורא פון די האר זען, דורך די שטורקאַץ פון אמונה, ריזיק קריימז, ריוואַלטינג ינאַגראַטיטודז, ווו דער גייסט פון דער וועלט דיסקאַווערז בלויז קלייניקייַט און לעוואַטיז. ווער פון די צוויי איז פאַלש?
(40-44)
יאָ, טאַטע, איך חזר איבער, מײַן פאַטאַלע בלינדקייט איז אַזוי ווײַט געגאַנגען, אַז מע רעכנט די אינערלעכע זינד פאַר גאָרנישט. איך האָב טאַקע געגלויבט, למשל, אַז ס’וואָלט געווען שווער צו גנבענען, זיך צו נעמען נקמה. איך האב געמיינט אז עס איז דא א זינד
צו באַקומען שיקער אָדער טוען טומאה אין קיין קאַמף; אבער איך האב נישט געגלויבט אז עס וואלט געווען א שלעכטע זאך צו רעדן דערפון פרייוויליג אין זיך, בתנאי אז מען האט זיך דארט אפגעשטעלט, אזוי ווי איך האב, און מען האט גארנישט אויסגעפירט אינדרויסן וכו'....
צו וואָס, פֿרעג איך ווידער, ווערט נישט יעדן טאָג אַרויסגעוויזן אַן אָרעמע אומוויסנדיק מיידל, וואָס האָט נישט קיין אַנדערע כללים ווי אַזעלכע פֿאַלשע פּרינציפּן?
און אויך פאַרשילטן? וואָס וועט זי אַנטקעגנשטעלן די סכנות וואָס די וועלט אָפפערס ביי יעדער שריט? װאָרום װיפֿל שטראַלן װערן געשטעלט פֿאַר זײַן תמימות! ווי פילע פייץ צו שטיצן! ווי פילע באַגעגענישן קען דער שד פון טומאה ניט וויסן ווי צו נוצן צו באַפאַלן זיין שוואַך מעלה! ...
די זנות, יונג און אַלט, וועלן אָנפאַלן אים אין אַלע וועג, און וועט גיין אַרום אין אַלע וועג צו באַקומען זיין פעסטקייַט און נצחון איבער זיין צניעות. זיי וועלן שפּיאָן אויף זיינע באַוועגונגען און זיינע ווערטער; זיי וועלן לערנען זיינע יצרים; ז ײ װעל ן זי ך פארשטעל ן צ ו נעמע ן זײ ן זײט , ארײנקומע ן אי ן אל ע זײנ ע מיינונגען , פא ר זײנ ע פראיעקטן , או ן דא ס נא ר זי ך בעםע ר ארײנצולײג ן אי ן זײ ן פרײנדשאפט , דורכצונעמע ן זײ ן שװאכ ן ארט . אויב עס האט מעלה, זיי וועלן באָרגן זייַן מאַסקע און פּרובירן צו שפּילן זייַן ראָלע; אויב עס צייגט נישט קיין , וועלן זיי זיך דערפון ווייזן גלייַכגילטיק און זאגן , אז יעדער דארף זיין פריי אויף דעם ארטיקל און קיינער זאל נישט שטערן . אוי ב ע ס װײז ט א געװיס ע מיאוס , א געװיס ע אע ר פו ן פרומקײט , װעל ן ז ײ ניש ט פארפעלן , צ ו אפלאדירן , װא ס אי ז זײע ר גינסטיקםטסט .
יא, טאטע, און קיינער זאל עס נישט צווייפלען אויף א מאמענט, עס זענען נישט פאראן קיין כאראקטער אזוי קעגנגעשטעלט און אזוי סתירה ווי א געפארענער זונה. פרובירט צו מצליח זיין: אויב ער באמערקט אויבן אַלע, ווי איך געזאגט, אַז דער מענטש האט די באַשטעלונג צו ווערן טרויעריק, ער וועט נישט פאַרלאָזן צו גליטשן די ספקות אין איר, דורך באַפאַלן פֿאַר איר די פונדאַמענטאַל אמת פון אמונה, די דאָגמאַס וועמענס גלויבן איז לעגאַמרע נייטיק פֿאַר ישועה: איבערצייגט אַז ער האט ניט מער עפעקטיוו מיטלען ווי צו באַזייַטיקן און פאַרניכטן די געזונט טעראָריז פון רעליגיע, ער וועט שפּאָט עס אַ גרויס האַנדלען מיט די מורא פון גיהנום אָדער די משפטים פון גאָט; ער וועט ווערן מיט איר ערנסט אָדער שפּיללעך, אומשולדיק אָדער היפּאָקריטיש, לויט ווי ער האלט עס מער פּאַסיק צו זיין פּלאַן, און דאָס איז וואָס זאָל זיין דערוואַרט פון אַלע מענטשן אין דעם האַנדל, וואָס זענען, וויי! אסאך מער ווי מען פארשטעלט זיך אין דער צייט פון אומדערפארונג און בלינדקייט.
יאָ, די דאָזיקע חוצפּה וועלן זידלען אַלע מיט איין מאָל, צו פאַרפירן איר, איר מתקן, איר חוצפה, איר אומוויסנדיקייט, איר אמונה, איר לייַדנשאַפט, אפילו איר אָרעמקייט, דורך שטעלן די ישועה פון איר נשמה, ווי אויך זייער ברוטאליטעט, אויף די פּרייַז פון געלט. וויפיל ביישפילן האט מען נישט געקענט טרעפן, און איך האב נישט אין זיך! און כאָטש, זייער כּמעט, קיינער איז, דאַנקען גאָט, קיינמאָל אַזוי ווייַט אין מיין אַכטונג, איך וועל ציטירן אַ איין שטריך, וואָס באַווייזן כּמעט אַלץ וואָס איך האָב נאָר געזאָגט. עס איז די מערסט קלאָר ווי דער טאָג געפאַר צו וואָס מיין כּבֿוד איז אלץ געווען יקספּאָוזד. איך לאַדן יונג מענטשן וואָס נאָך האָבן קיין דערפאַרונג צו נוצן עס; זיי וועלן זען ווי פיל זיי דאַרפֿן
צו זיין אויף זייער וואך, אויב זיי ווילן אויפהיטן דעם טייערן אוצר פון זייער תמימות, און אז בכלל זאלן זיי נאר צוטרוי, אויף דעם יידל נקודה, זייער ווייניק מענטשן, וואלט איך געזאגט כמעט קיינער. אבער, טאטע, אזוי ווי היינט איז שפעט, און איך האב גענוג גערעדט, וועלן מיר עס אפשטעלן ביז דער קומענדיגער סעסיע, אויב דו האסט נישט קיין כח. לאז מיר דיך פארלאזן.
זיין מעלה איז אונטער באַפאַלן. שטאַרקייט מיט וואָס זי לויפט אַוועק און אַנטלויפן פון געפאַר.
"אין דעם נאָמען פון דעם פאטער, פון דעם זון און פון די רוח. ביי ישוע וכו'. »
ע ם אי ז געװע ן אי ן אונדזע ר דאר ף א געװיס ע אלמן , איבע ר פופצי ק יא ר אלט , װעלכע ר הא ט גענומע ן דע ם בעסט ן בעם ט פא ר חכמה , או ן ערלעכקײט ; ער וואלט גערן געווען פאררעכנט אלס דער גוטסטער מענטש און דער בעסטער קריסט אין דער גאנצער פאראיין. א צײ ט הא ט ע ר שוי ן באזוכ ט מײ ן פאטער ם הויז , או ן ס׳אי ז כמע ט שטענדי ק געװע ן װע ן אי ך בי ן דאר ט געװען ; ווייַל אויב איך געווען ניטאָ,
(45-49)
זיי האַלטן זעלטן דאָרט. זײ ן אויפמערקזאמקײ ט הא ט מי ר ניש ט געפעלט . איך בין געווען דעמאָלט אַכצן אָדער ניינצן יאָר אַלט, און זייער שטיפעריש. איר קענט זאָגן אַז איך זאָל נישט האַסן ערלעך פירמע. א ן זײ ן פארװאונדער ט אי ז דע ר דאזיקע ר מענטש ן נא ך פרײלע ך געװע ן פו ן מיר ; ע ר הא ט מי ך פארװײל ט מי ט זײנ ע װיצ ־ קײט ן או ן קורצ ע דערצײלונגען , װא ס ע ר הא ט געװוסט , װ י צ ו דערצײל ן מי ט א געװיס ן געווירץ , װא ס הא ט צ ו ז ײ צוגעגעב ן געווירץ , א ז ע ר אי ז ניש ט אריבערגעגאנגע ן פו ן ד י גרענע . װאָרום, מײַן טאַטע, בפֿרט אין יענער צײַט, װאָלט מיך די מינדסטע פֿרײַהײט אין װערטער אָפּגערעדט; און אויב עס איז נייטיק צו זאָגן די פּראָס און קאָנס, איך מוזן מודה צו דעם אמת אַז, קיינמאָל מיין לעבן, איך האב פון קיינעם נישט געליטן די מינדסטע האנדלונג, ווי א ביסל פארקרימט, די מינדסטע פרייהייט, אבער א ביסל אומבאהאלטענע. יא, איך קען זאגן, אז די מינדסטע אומבאהאלטענע באקאנטשאפט וואלט באלד גורם געווען אז א יונגערמאן זאל אפגעשטעלט ווערן, א זאך וואס עס האט מיר געמוזט קאסטן (1).
(1) דאס אויפריכטיגע וידוי פון דער שוועסטער איז גענוג, לויט מיין מיינונג, צו ווייזן אויף וועלכע פוס מיר דארפן נעמען אלע שלעכטע זאכן, וואס זי האט אונז שוין דערציילט וועגן זיך, און וואס זי האט אונז נאך צו זאגן.
דער דאזיקער אלמן האט מיר באװיזן א פרײנדשאפט פון רײנע צדקה, װאם קײנער האט נישט געטראכט צו זײן אומגוט מיט אים אין שטוב. מי ר האב ן זי ך אל ע דערפריי ט מי ט זײ ן פירמע . װער װאלט געזאגט , פאטער , אז דער דאזיקער יושרדיקער מענטש , װאם האט גענוצט אזוי פיל רעזערװ , װאם האט ארײנגעלײגט אזויפיל ערלעכקײט אין זײן פארהאנדלונג , האט דאך געטראגן א פארדארבן הארץ ; א ז ע ר הא ט געהא ט ב ײ דע ר נשמה , א פארדארטע ר תכנון , פו ן װעלכ ן אי ך הא ב ניש ט געהא ט דע ם מינדסטע ן געדאנק , א ז מײנ ע עלטער ן װאלט ן זי ך פארשװינד ט פאר ן חושד , או ן אפשר , וויי ! אַז ער האָט זיך ניט געזען? װאָרום װער קאָן פֿאַרשטײן דעם מענטשנס בלינדקײט און אומגליק אױף דעם נקודה, און װי גרינג און געװײנלעך עס איז פֿאַר אים זיך צו פֿאַרנאַרן ?...
וויפיל מאל האט די סתם חוצפה אנגעצונדן א פייער וואס מיר האבן נישט געקענט, אדער נאכאמאל אנגעצונדן איינער וואס מיר האבן געמיינט אז ס'איז פארלאשן געווארן; האב ן ענדלע ך געמאכ ט שריפות , װ ו ע ם הא ט ניש ט אויסגעזען , א ז ע ס אי ז געװע ן קײ ן סיבה , צ ו מורא ן פאר א זאך ! עס איז זייער שווער זיך צו קענען, און כמעט אלעמאל משפט מען זיך ווייניגער שולדיק ווי מען איז באמת.
איין טאג האט ער אויסגענוצט א מאמענט פון מיין מאמע'ס פעלן צו שושקען מיר אין אויער געוויסע ווערטער וואס די באדייטונג איך האב בכלל נישט פארשטאנען, און צו וועלכע ער האט צוגעלייגט געוויסע טשעסערס וואס איך האב נאך ווייניגער פארשטאנען, אזוי פיל בין איך אראפגענומען געווארן פון יעדן שלעכטן חשד. קעגן אים. איך האב אבער געלאכט, װײַל איך האָב געלאַכט, און איך האָב דאָס אַלצדינג גענומען אױף דער שטײגער. עס איז געווען אַ גרייַז איך געמאכט; אָבער די שולד איז געווען זייער מאַטעריאַל פון מיין טייל. עס איז געווען פּאַשטעס אָדער נאַרישקייַט, ווי איר ווי; אבער דער חונפה האט מיר נישט לאנג געהאט צו באווייזן אז ער האט גענומען דעם ענין אויף אן אנדער פוס, און אז ער האט פשוט פון זיך אליין געמשפט. זינט יענער צײַט האָט ער נאָר שפּיאָן די געלעגנהייט מיך צו געפֿינען אַליין; זי האט זיך פארשטעלט. מײַן מאַמע האָט מיך געשיקט אין אַ פֿרימאָרגן אָפּצוהיטן אונדזער פֿי אין אַ לאָנקע לעבן אונדזער אַלמןס הויז. ע ר אי ז געקומע ן מי ך דאר ט געפינע ן או ן געפרעג ט מײ ן נײעס , צוגעקומע ן מי ט א פרײלעכ ע לופט . ער איז געזעסן גלײכצײטיק גלײַך לעבן װוּ איך בין געזעסן. איך האב נאר באמערקט אז ער האט געקוקט און גערעדט פיל פרייער ווי געווענליך. ער האָט מיך נאָך געװאָלט טשעפּען; אָבער זײַן בלאָנדזשען, צוגעבונדן מיט געוויסע ווערטער פֿון שפּרונג, האָט מיר געמאַכט חשד און מיך חושד געווען אין זײַנע כוונות. ער האט מיר געװאלט געבן א געלט; ער האט מיר געגעבן מתנות; איך האב אלץ אפגעזאגט, זאגנדיג אז ער איז מיר גארנישט שולדיק; אַז איך האָב ניט געדאַרפֿט זײַנע מתּנות, און איך האָב ניט געװוּסט, װאָס ער האָט מיר געגעבן. פאָרשלאָגן.
װע ן אי ך הא ב זי ך אויסגעמיט ן פו ן זײ ן צוגאנג , או ן אפגעשטאנע ן זײנ ע האנד ־ שפילן , הא ב אי ך געמײנט , א ז אי ך הא ב געהער ט א ץ מי ר שטאר ק זאג ן : גײ ט ארוי ס פו ן דאנען , אדע ר אי ך װע ל אײ ך פארלאז ן ; אנטלויף, אנטלויף, די צייט לויפט אויס און די סכנה איז גרויס פאר דיין תמימות... דאס שטימע, וואס קלינגט פון די טיפענישן פון מיין נשמה, מיט'ן אינגאנצן עפנט די אויגן צו דער סכנה, האט מיר געגעבן, זי אויסצומיידן, אומגלויבליכע שנעלקייט און שטאַרקייַט פון גוף, וואָס, איך טראַכטן, דרייַ אָדער פיר מענטשן קען נישט האָבן
ניט קעגן. מיט אײן אנשטרענגונג בין איך אנטלאפן װי בליץ פון די הענט פון דעם אומגליקלעכן, װאם זײן כוונה איז שוין נישט געװען קײן װידערשטאנד, װײל ער האט עס קלאר דערקלערט (1).
(1) עטלעכע יגזאַמאַנערז פון די נאָוטבוקס האָבן דערציילט מיר אַז זיי האָבן געפֿונען דעם פּאַסירונג אַ ביסל צו דיטיילד, ווי אויך עטלעכע אנדערע אַקאַונץ פון די התגלות רירנדיק די זעקסט פּסאַק, די סכנות פון חתונה, אאז"ו ו. איך טאָן גערעכטיקייט צו די ריינקייַט פון זייער כוונה, און איך בין זייער ווייַט פון פאראכטן זייער עצה; אבער זיי וועלן מיר דערלויבן זיי צו זאגן אז איך בין נישט געווען דער איינציגסטער וואס האט אנדערש געטראכט אויף די אלע נקודות. איך האב אפילו געגלויבט אז גאט האט נאר געלאזט, אפשר אפילו דיקטירט די דאזיגע פרטים פון דער שוועסטער, נאר פאר די גייסטיקע טובה פון אזויפיל מענטשן וואס געפינען זיך אין די פארשיידענע פאזיציעס, און וואס וועלן דארט קענען געפינען כללים, ווארענונגען און א גוטן. מאָדעל פון אָנפירן. דארפ ן מי ר דעמאל ט װארטן , כד י צ ו היטן , בי ז מי ר האב ן באגאנגע ן דע ם שלעכט ן דור ך דערפארונג ? און וואָס קענען מיר ריזיקירן צו אַנטדעקן פאָראויס די פּראָסט גיין און די סטראָקעס פון דעם שד פון טומאה, וואס קיינמאָל טריומף בעסער ווי ווען ער געפינט יניקספּיריאַנסי זיך איינגעשריבן צו פּאַשטעס? זאלן מיר באשולדיגן די מורא פון סקאנדאליזירן זיי דורך אנווייזן? דאָס איז ווידער דווקא אַ טראַפּ פֿון דעם אומרײניקן גײַסט, וואָס די דאָזיקע אומוויסנדיקייט איז בעסער ווי מיר טראַכטן. חוץ דעם, אויף דעם בסיס, וויפיל פסקאות פון די אבות, פון די בעסטע שרייבער, און אפילו פון די הייליגע שריפטן, זאלן מיר נישט אויסשניידן? דער נסיון פון יוסף טהור, די אטאקע וואס די טהרה סוזן האט געליטן פון די צוויי בארימטע זקנים וכו'. דער רוח האט אנדערש געטראכט דא, ווי דארט, קענען מיר אים נאכפאלגן.
אזוי, טאטע, האט מיין חוצפה ארויסגעשטעלט, ווי געזאגט, מיין כבוד צו דער גרעסטער סכנה, אין וועלכער איך האב זיך אמאל געפונען, און פון וועלכן איך בין נאר אנטלאפן, ווי דו זעהסט, דורך ספעציעלע הילף. , אן אויסערגעוויינליכע טובה פון הימל. היי! װיפֿל יונגע לײַט זײַנען דאָרטן געשלאָפֿן געװאָרן
(50-54)
ווי דורך דעם עצם חוצפה, וואָס זעט ניט גענוג פאָראויס די געפאַר, וואָס פאַרטרוסט גאָרנישט? וויפיל זענען אומבאקוועם פארלוירן געווארן נאר פאר'ן זיי האבן באהאנדלט ווי קלייניקייטן געוויסע זייער אומשולדיגע טריט, געוויסע שפילן, געוויסע פארגעלייגט אומשולדיגע שפעטלעך, און וואס האבן זיי אוממערקזאם געפירט פון שפאצירן צו דעפּראַוויישאַנז, פון דעפּראַוויישאַנז צו דערלויבעניש, פון דערלויבעניש.
צו פאַרברעכן, פון פאַרברעכן צו געוווינהייטן, פון געוווינהייט צו פאַרגליווערט, ענדלעך פון פאַרגליווערט צו פאַרלאָזן גאָט, וואָס פירט צו די לעצט ומגליק!
ע ס אי ז דעריבע ר זײע ר װיכטיק , טאטע , צ ו פארבאט ן יעד ן ארײנגאנ ג אי ן אז א כיטרע ר שונא , אי ם ניש ט שענק ן פו ן אל ץ װא ס מע ן קא ן אי ם אפזאגן . ביי אים, גלייב מיר, איז נישטא נישט צו באטראכטן און נישט צו קאפיטולירן, ווייל ער ווייסט נישט ווי צו האלטן די מאגראציע. אויב איר געבן אים איין פֿיס פון לאַנד, ער וועט נעמען צוויי, דרייַ, פיר, אאז"ו ו. צום סוף, אַז דו וועסט אים באַלד נישט פֿאַרלירן, גיכער אָדער שפּעטער וועט ער דיך פֿאַרלירן, וואָס וועט אַן אָרעמע מיידל טאָן אָן מיסטרוי, וואָס איז דאָ, מער ווי ערגעץ, די מאַמע פֿון זיכערקייט? מחויב צו לעבן מיט געשוואוירן שונאים פון איר תמימות, וואָס וועט ווערן פון איר אַמאָל ווידער, אויב זי איז נישט שטענדיק אכטונג צו יעדער פון איר טריט; אויב זי טוט נישט שטענדיק פאַרבינדן די חכמה פון די שלאַנג צו די פּשט פון די טויב? צום סוף, איך וועל זאָגן עס בלאַנטלי, וואָס הילף איז ניט דארף! וואָס חסדים זענען אים ניט נויטיק צו זיין ריין, אין מיטן סדום; איך מיין אין מיטן פון א פארדארטער וועלט, וואו אלעס אטעמט פארגעניגן און מאכט דיך איינשלינגען סם; ספעציעל אין געוויסע שטאטן, וואו די סכנות זענען נאך אלץ די גרעסטע
!....
צומ גליק, בין איך אַנטלאָפֿן, און ווי דורך אַ נס, פֿון דער גרעסטער סכּנה פֿון מײַן לעבן, האָב איך מער ניט מורא געהאַט פֿאַר מײַן שׂונא, צי עס איז נויטיק צו לויפן אים אַטאַקירן, אָדער זיך פאַרטיידיקן. אי ך בי ן געװע ן אי ן א גרי ץ אי ן װעלכ ן אי ך הא ב זי ך שוי ן ניש ט געקענ ט : דערזעענדי ק א ז ע ר אי ז פארצװײג ט געבליב ן אויפ ן זעלביק ן ארט , א ן א ן װאג ן מי ר נאכצוגיין , הא ב אי ך זי ך אפגעשטעל ט מי ט פופצן־צװאנציק ע טריט , אי ם איבערצומאכ ן מי ט באלײדיקונגע ן או ן אי ם דערצײל ן אל ץ װא ס אי ז געקומע ן צ ו . מיין מויל אין דעם מאָמענט פון מיין גרימצארן. קיינמאָל האָבן איך געזאגט אַזוי פיל צו ווער עס יז; און אויב ער וואלט פרובירט צו נוצן געוואלד , גלייב איך , אז איך וואלט געהאט די מוט אים אויסצוקלאפן , אזוי אויפגערעגט בין איך קעגן אים . איך האב אים צוגעזאגט אז ער זאל אים קיינמאל נישט פארטרויען מיט גארנישט אויף דער וועלט, און איך האב געהאלטן מיין ווארט. װאָס מײנט איר, טאַטע, פֿון מײַן כּעס און מײַנע קאָמפּלימענטן?
זעענדי ק א ז ד י שװעסטע ר װאר ט אוי ף א ן ענטפע ר פאר ן װײטער , הא ב אי ך כמע ט געװאג ט דע ם דאזיק ן : אי ך מײ ן מײ ן טאכטער , א ז אי ן דע ם מאמענ ט אי ז אײע ר כעס ן געװאר ן פא ר אי ר א ן אומבאהאלטענע ר פליכט , פו ן ד י טעמים , װא ס אי ר הא ט מי ר שוי ן דערצײלט .
וואָס שייך די זילזולים, וואָס דו האָסט אים גאָר געקאָנט שפּאָרן, וויבאלד דיין התנהגות האָט גענוג געזאָגט, האַלט איך זיי ווי אַ שטאַרקע אַדווייזן, אַ גוטע תיקון, וואָס ער האָט צו פיל פאַרדינט און וואָס עס איז געווען אויף אים צו אויסנוצן. עס איז געווען אַ ביסל יושר, וואָס איר האָט אים זייער צונעמען באַצאָלט, און וואָס האָט אים גוט געקענט מאַכן צו זיך, דורך אויסדרוקן צו אים אויף אַ מער ענערגעטיקן אופן דעם גאַנצן גרויל, וואָס איר האָט געפילט ביי זיין בייזן פּלאַן; איך מיין אז דו קענסט זיך נישט באשולדיגן דערויף. מי ר האב ן טײלמא ל שוי ן דע ר חבר , דע ר דאזיקע ר צדקה , שולדיק , בפרט , װע ן ע ר הא ט אזו י דרינגענדי ק דערפון .
דאַכט זיך, אַז דער דאָזיקער האָט דאָס. אזוי, עס איז דעמאָלט אַ פליכט, אלא ווי אַן אַקט פון סופּערעראַגיישאַן. וויפיל ליבערטינעס וואלטן געווען פארריכטיגט, ווען זיי וואלטן קיינמאל נישט געהאט אנדערש ווי אזעלכע קבלת פנים! אבער ליידער זענען דא עטליכע וואס זענען מער איינגעלאזט, און וועמענס געוויסן איז צו יידל צו כעס ווערן אין אזעלכע פאלן. דא ס פארהיט ן זי י ניש ט פו ן זי ך ארײנמיש ן אי ן פי ל אנדער ע באגעגענישן , װא ם װאל ט געדארפ ט בלוי ז געדולד ; אָבער אין דעם איין כּעס מיינט צו זיי אַ צו גרויס זינד.
לאָמיר זיך אומקערן צו דעם וואָס מיר זארגן, האָט די שוועסטער איבערגעריסן; װאָרום, טאַטע, איך האָב צו פֿיל חסרונות זיך צו באַװײַזן זיך צו האַלטן בײַ די, װאָס אַנדערע קענען אױך זײַן שולדיק, און איך מוז נאָר טראַכטן צו ברענגען דעם קעיס צו זיך אַלײן. וויי! טאטע , מײ ן ליבערטיניש ע לעב ן אי ז נא ך א װײטע ר װײ ט פו ן פארענדיקט . לאמי ר דעריבע ר אויפנעמע ן ד י טרויעריק ע געשיכט ע דערפון , אי ן דע ם פונק ט װא ו מי ר זײנע ן געװע ן פא ר דע ר דיגרע ס װא ס הא ט אונד ז פונק ט פארנומען .
חסרונות, וואָס די שוועסטער באַשולדיקט זיך: נישטיקייט, צעשפּרייטונג, אאז"ו ו.
ם׳זײנען אין מיר מער קײן שלאכטן נישט געװען, אחוץ צװישן די פארשײדענע תאוות. איך בין געווען מקנא אויף די עשירות און קליידער פון אנדערע מיידלעך, און אמאל אפילו א ביסל פון דעם גוטן געדאַנק, וואָס מיר האָבן פון זיי. איך האב קוים אויסגעמיטן די חברה פון מענטשן, אחוץ צוליב מורא פון חרפה, דאס הייסט אז זיי וואלטן שלעכט גערעדט פון זיי ווי זיי האבן געטון פון אנדערע, און אז איך וואלט אזוי פארלוירן דעם גוטן שם, וואס איך האב באזונדערס ליב געהאט צו שטעכן. זיך. כאָטש איך ליב געהאט טאַנצן, איך ראַרעלי טאַנצן, ווייַל איך
(55-59)
שאַטן, און אין אַזאַ אַ וועג אַז נישט צו באַפרידיקן מיין קליין וואַינגלאָריז, אָדער גאַנץ מיין נאַריש גאַדלעס.
אזוי עס איז געווען שטענדיק שטאָלץ און זיך-ליבע וואָס דירעקטעד אַלע מיין טריט, און איך געקעמפט איין וויצע בלויז דורך אנדערן, ווי טאָן אַלע יענע וואס טאָן ניט נעמען די אמונה פֿאַר זייער שטורקאַץ, אדער די בשורה פֿאַר זייער הערשן. איך איז געווען מאל דיסאַפּייטיד צו די לעצטע פונט. איך האָב געלייענט שלעכטע ביכער, דאָס הייסט, ביכער פֿון פאַרווייַלונג, וואָס זענען געווען פאַרקערט אלא ווי גינציק צו רעליגיע און מוסר. איך האב עס אפילו אמאל געלענט פאר איינעם פון מיינע חברים; פֿאַר וואָס איך איז געווען באַשייַמפּערלעך דורך מיין קאָנפעסאָר. איך טוה נישט
איך האב כמעט נישט אכטונג געגעבן אויף קיין כללים. שיינע הימל! װע ר װאלט ן געזאגט : טאטע , זעענדי ק אל ץ װא ס אי ז פארגעקומע ן אי ן מיר , אי ן יענע ר אומגליקלעכ ע צײט , א ז אי ך בי ן געמאכ ט געװאר ן א נזיר ; דאָס איז געװען דער אָרט װאָס גאָט האָט געהאַט פֿאַר מיר
אנגעצייכנט , או ן א האר ץ װ י מײן , אזו י װײ ט פו ן זײ ן פחד ן או ן זײ ן ליבע , זא ל פו ן דא ך פא ר זײ ן אײביק ?... , װ י גוט ע ביסטו , װ י ליעב ע ביסטו , גא ט פו ן מעלות ! זאל איך אייביג זינגען אייערע אומענדליכע רחמים , ווען דו האסט פארענדיקט אייערע בענעפיטן , דורך קרוינען אייערע אייגענע מתנות ! אָבער לאָמיר פאָרזעצן.
מיר טראַכטן פון איר חתונה. זיינע רעפּגנאַנסיז.
דו װײסט, טאטע, אז ארעמע לאנדם־ מײדלעך, בתנאי אז זײ האבן כוח און װיסן גוט צו ארבעטן, געפינען זיך גיכער א װעג צו חתונה האבן, װי די רײכערע, װײל עס איז פאראן א גרעסערע צאל פארטײען, װאם זענען צוגעטראגן צו זײער פארמעגן. ס׳אי ז דעריבע ר ניש ט חידוש , א ז עטליכ ע זענע ן געקומע ן צ ו מי ר או ן אפיל ו א טײ ל פא ר װעלכ ע אי ך בי ן ניש ט געװע ן גלײכגילטיק . א יונגערמאן, צווישן אנדערע, זייער חכם, האט מיר בעסער געפאסט און מיר שטארק געפרייט, אן ער האט קיינמאל געהאט מיט אים גאר ספעציפישע שמועסן אויפן ארטיקל. איך האָב געפֿילט, אַז איך האָב אים מער ליב ווי די אַנדערע. נא ך פא ר מײ ן פאטער ם טויט , האב ן מי ר געמאכ ט פארשידענ ע צוגאנג ן צ ו מײנ ע עלטער ן פא ר אים . ע ס זײנע ן געװע ן פארלאנגען , פארלאנגען , צוזאגן ; אבער וואס איז כדאי צו באמערקן,
איך מוז דיר אויך מודה זיין, מיין טאטע, אז טראץ די אלע מענטשליכע אומגליק וואס איך האב געשפירט, יעדעס מאל עס איז געווען א פראגע צו רעדן מיט מיר ערנסט וועגן חתונה האב איך אין זיך איבערגעלעבט א שרעקליכע קאמף, אדער בעסער געזאגט, איך ווייס נישט. איך וויסן וואָס איך קען נישט רעכענען פֿאַר, און אַז קיין איינער קען פֿאַרשטיין, כאָטש אַלעמען באמערקט עס. ע ס אי ז געװע ן א געװיס ע אנטװארטלעכקײ ט , װ י אומבאװינדלעך , װא ס הא ט מי ך מי ט א מאל ן אנגעכאפ ט או ן װא ס אי ז געגאנגע ן אזו י װײט , א ז צונעמע ן מײ ן אטעמ ן או ן רײד , מאכ ן מי ך ענדער ן קאליר , או ן קראנ ק מאכ ן מי ט שרעק .
אי ך בי ן דעריבע ר באפרײ ט געװאר ן צ ו זען , א ז אל ץ הא ט געפעלט , או ן מי ט א זײע ר אײנציקע ר אויםערלעכקײט , בי ן אי ך געװאר ן מקנא , ביז ן פארלויר ן ד י רוים , אוי ף ד י מענטשן , צ ו װעלכ ע ד י ױנג ע לײט ן האב ן זי ך געדרײ ט װע ן אי ך הא ב זי ך אפגעזאגט . ענדליך בין איך שוין געווען פאר מיר אן עניגמא נאך מער אומפארשטענדליך, ווייל גאט האט מיר נאך נישט געלאזט וויסן די עפעקטן פון דעם שטענדיקן קאמף צווישן נאטור און חסד, וואס מאכט אים צו געפינען ווי צוויי קעגנגעשטעלטע מענטשן.
אין דער זעלביקער מענטש, ספּעציעל ווען דער מלאך פון שׂטן דזשוינץ די נאַטור און ניצט עס צו פּאַטשן אונדז.
אבער, מיין פאטער, ניט געקוקט אויף די ליכט וואָס גאָט האט געגעבן מיר זינט אויף אַלע דעם, איך וועל שטענדיק זיין, ווי איך בין שטענדיק געווען, אַ פאַקטיש עניגמאַ פֿאַר מיר און פֿאַר פילע אנדערע.
איך פֿאַרשטײ דיך ניט, מײַן שװעסטער , האָט געזאָגט צו מיר אײנער פֿון מײַנע מוֹדים, אַ מאָל, דו האָסט מיר גערעדט פֿון גאָט װי אַ מלאך, און דו רעדסט צו מיר פֿון זיך אַלײן װי פֿון אַ שד; איך פארשטיי גארנישט פון דעם אה !
ס'איז, אז דער ענין איז געווען גאר אנדערש, און אז פון ביידע זייטן האב איך געפרואווט נאכגיין דעם אמת, וואס איז מיר געוויזן געווארן; דאָס איז געווען די גאַנצע מיסטעריע וואָס ער האָט ניט פאַרשטאַנען. לאָמיר אָבער ווידער אויפֿנעמען דעם פֿאָדעם פֿון מײַן טרויעריקער געשיכטע; ווייַל, וויי! טאטע, די צייט פון מיין גיור איז נאך נישט אנגעקומען, אויב אבער איך קען זאגן אז עס איז אמאל געקומען גאנץ, און אויב איך דארף נישט מורא האבן אז עס וועט קיינמאל נישט אנקומען, לכל הפחות ווי איך האב עס אלעמאל געוואלט.
פאַלשע געדאַנקען, וואָס די שוועסטער האָט זיך געשאַפֿן אין דער טומל פֿון אירע תאוות. די תאוות, די בלויז שטערונג צו אמונה.
אין דעם טרויעריק שטאַט, איך געהאט די מערסט טעות געדאַנק פון די קליראַסט און מערסט קלאָר ווי דער טאָג. איך װאָלט, אַזױ צו זאָגן, נישט פֿאַרשטאַנען די ערשטע פּרינציפּן פֿון דער נאַטור־געזעץ, אַזױ פֿיל האָבן מײַנע תּפֿילות געשטערט אַלע פֿעיִקײטן פֿון מײַן נשמה; יאָ, איך זאג עס צו מיין בושה און מיין תשובה, מיין בלינדקייט איז געווען אַזאַ, אַז אין די עלטער פון נייַנצן איך געהאט פיל ווייניקער ליכט צו דערקענען גוט און בייז, פיל ווייניקער וויסן אין די זאכן פון גאָט און ישועה, וואָס איך געהאט ווען איך געהאט. איך בין געווען זיבן אָדער אַכט יאר אַלט. זאָלן מיר נאָך דעם איבערראַשן װערן פֿון די אומפֿאַרשטענדלעכע אָפּװעקונגען, אין גלויבנס־ענינים, פֿון אַזױ פֿיל מענטשן, װאָס האָבן זיך אױסגעצײכנט מיט זײערע קענטענישן אויף יעדן אַנדערן נקודה, װען זײ האָבן זיך אַמאָל געלאָזט באַהערשן פֿון זײערע תּאוות ?
אזוי-און-אזוי, זאגט מען, גלויבט נישט, ער האט נישט קיין רעליגיע, און דאך האט ער וויסן: ער איז א וויץ, ער איז א גאון.
(60-64)
ווי לאַנג ווי איר ווי; אבער וואס ווילסטו אויספירן? וואָס גינציק דערקענונג קענען איר ציען פון זיין ומגלויב קעגן די מאָרעס אָדער די רעליגיע וואָס ער פארווארפן? צו משפטן געזונט, זיין מיינונג וואָלט זיין
פריי אויף דער זייַט און קען זען זאכן אין זייער אמת פונט פון מיינונג. אבער ניין, די תאוה ביי אים פארשטערט די שכל און די ליכט פון שכל; עס פארלעשט די שכל, פארשטארקן אלע נאטירלעכע פעאיקייטן, פארשטומט דעם מענטש און מאכט אים, ווי דער פסוק זאגט, פאר א מין בהמה, וואס פארשטייט גארנישט פון די זאכן פון גאט און פון די ישועה. ער איז ניט ביכולת צו העכערונג העכער די דערגרייכן פון די סענסיז, ער נאָר ליב און פארשטייט וואָס שייך צו אים. די אַבדזשעקץ פון אמונה זענען פרעמד צו אים: זיי זענען פֿאַר אים עניגמאַס אין וואָס ער מיינט אַז ער זעט גאָרנישט אָבער סתירות מיט סיבה. פֿון וואַנען קומט גאַנץ אָפֿט, אַז די שענסטע מוחות זײַנען מענטשן אין דער אמתן פֿון גלויבן, אָבער נאָך אַ סך מער קינדער, לאָמיר זאָגן בעסער, אַ סך מער אומוויסנדיק, ווי די אומוויסנדיקע אַליין. ווייל די דאָזיקע אומוויסנדיקייט איז פאַר זיי פּראָסט מיט די ערשטע. זיי אַנטקעגנשטעלן זיך נאָך אַלע די ומכיישעק פון זייער תאוות צו אַרייַנלאָזן וואָס ריפּרעסיז זיי און וואָס סיבה קען נישט פֿאַרשטיין. יא, טאטע, און זייט זיכער דערפון, נעם ארויס די תאוות פון דעם מענטשלעכן הארץ, דו נעם אוועק אלע שטערונגען פון אמונה, מאכט עס קריסטליך; נעמט אַוועק די תאוות, איר נעמט אַוועק די אומגלויבלעך, ווייַל די תאוות זענען די בלויז מקור פון זייער ינקרעדולאַטי.
דאָס איז וואָס איך געהאט אַ טרויעריק דערפאַרונג פון (1).
(1) עס איז אויך דער געדאנק פון איינעם פון אונזערע דיכטער אין דער דאזיקער שיינעם גראדאציע, וואו ער זאגט אונז:... אז די גאנצע ליבערטינאזש גייט מיט ארדענונג און מיט איר אמתער כאראקטער.
איז צו גליטשן, דורך גראַדעס, זיין סם פון די סענסיז צו די האַרץ, פון די האַרץ צו סיבה. (דזש.-ב. רוס., בריוו צו מ. ראסין).
אַזוי האָב איך געטראַכט, טאַטע, און קענען מיר גענוג באַדויערן! כ׳האב געמײנט, אז ם׳איז גענוג ליב גאט אים נישט צו האבן; אַז מען האָט אמונה אָן זיין אַבליידזשד צו גלויבן אַלע די פונט פון גלויבן אַז די קהילה לייגט צו איר קינדער; אז מען קען זיך ראטעווען מיט אלגעמיינע און ספּעקולאַטיווע אמונה, אָן
מאַכן עס שווער צו רעדוצירן עס אין פיר; אז גוטע מעשים זענען דעריבער ניט נויטיק פאר ישועה; אַז ס'איז גענוג צו באַדויערן גאָט אין האַרצן, אָן זיך אונטערגעבן קיין רעליגיע; אז די נדרים פון טבילה פארפליכטן מען נישט אפצוזאגן די מאקסים פון דער וועלט; אַז די אָרעמע און די וואָס ליידן זענען אומגליקלעך, און אַז בלויז די רייכע זענען צופרידן און ווערט צו קנאה; וואס מען קען זיך אומקערן צום קומענדיגן עקל פאר עקל, גלייכגילטיגקייט פאר גלייכגילטיגקייט וכו'.
אָדער בעסער, גענוי, איך האָב ניט געטראַכט פֿון דעם אַלץ, און איך האָב דערנאָכגעלעבט, אָן געבן כּמעט די מינדסטע אכטונג דערויף. אזוי, איך געמאכט זיך אין פיר אַ מין פון מאַנסטראַס בשורה, וואָס איך פאַרבייַטן די בשורה פון י-סי. עס איז טאַקע די בשורה פון דער וועלט און פון די תאוות, ווי גינציק צו נאַטור ווי עס איז, פאַרקערט צו די אמת. אמונה. אַזוי
נאָך וואָס איז געווען מיין הערשן בעשאַס אַלע די נעבעך צייט. איך האב בכלל נישט געהאט קיין אנונג וואס איז דער מצב פון א נשמה וואס האט געהאט דעם אומגליק צו מסכים זיין צו זינד. איך האָב קיין געדאַנק פון גאָט 'ס העט, אדער פון די קאַנסאַקווענסאַז אין באַציונג צו אונדז. איך האב געמאכט שטאלץ באשטאנען אין עושר און גרויסקייט, נישט געקענט פארשטיין אז ארעמע מענטשן קענען זיין שטאלץ, כאטש איך בין געווען א ביישפיל און א גאר קענטליכע באווייז דערויף פאר ווער עס יז אחוץ אליין; ווייַל, מיין פאטער, איך טראַכטן אַז עס איז געווען בלויז איך אַליין, וואס האט נישט באמערקט דעם טיף פון שטאָלץ פון וואָס איך איז געווען ווי געשטאַלט. אי ך הא ב אוי ך זי ך פארשטעל ט א ז נא ר ד י רײכ ע קענע ן צוגעב ן זײע ר הערצע ר צ ו ערדישע ר סחורה , ליב ן ד י װעל ט או ן נישטיקײט . וואָס ילוזשאַנז! וואסערע טעותים!...
טראץ אירע וואנדערונגען האט זי מקיים געווען אירע רעליגיעזע פליכטן, ליב געהאט דעם ווארט פון גאט און באזוכט די סאקראמענטן אויף גרויסע פייערונגען.
די דאָזיקע מאָדנע בלינדקייט פֿון מײַן מיינונג, די דאָזיקע פֿרײַוויליקע פֿאַרגליווערטקייט פֿון מײַן האַרצן, שרײַב איך זיי קודם־כּל צו מײַן שטאָלץ, וואָס גאָט האָט געוואָלט באַשטראָפן, צו די זידלען פֿון חסדים, און צו די חבלה, וואָס דער דאָזיקער אומגליקלעכער שטאָלץ האָט מיך געמאַכט: פֿאַר, מײ ן טאטע , אי ן צװיש ן מײנ ע װאנדערונגע ן הא ב אי ך שטענדי ק געבליב ן א געװיס ן פנק ס פו ן רעליגיע , װא ס אי ז געװע ן איבע ר אל ץ אוי ף גרוים ע פײערלעכקײטן . איך ליב געהאט די סעראַמאָוניז פון די קהילה, און אויבן אַלע די וואָרט פון גאָט. אבער ליידער! די אומבאשטאנד פון מיין ווילן האט אין מיר געמאכט דעם טעם סטערילע, נישט צו זאגן, געפערליך. מײ ן נשמה , שטענדי ק איבערגעגעבן , צ ו לײכטיקײטקײטן , צ ו קלײניקײטן , הא ט געלײג ט דא ם שטײנעריק ע פעלד , או ן דערצו , אפ ן צ ו ד י ארײ ן פו ן מײנ ע שונאים , אי ן װעלכ ן ד י דאזיק ע געטלעכ ע זוימע ן הא ט ניש ט געקענ ט דזשערמענ ן או ן װארפ ן טי ף װארצלען . ע ס אי ז דעריבע ר דאר ט צעטרעט ן או ן צעטרעט ן אונטע ר ד י פיס ן פו ן פארבײגײער , אװעקגעפיר ט פו ן מײ ן שטאלץ , דערשטיק ט געװאר ן פו ן מײנ ע יצרים , פארדארבן און פארטריקנט געװארן פון דעם פײער פון מיינע תאוות. וואָס שטאַט!..,.
איך האב זיך גערן צוגעהערט צו דאס געטליכע ווארט , עס האט מיר פאר דעם מאמענט אנגערירט ; אבער דער ווייַטער מאָמענט איך ניט מער געדאַנק וועגן אים. אזו י אנשטא ט מי ך צ ו בארעכטיקן , הא ט ז י מי ך מער שולדיק ; אנשטא ט מי ך פארמיר ן הא ט ז י מי ך אל ץ מע ר פארגליװערט ; אין פּלאַץ
(65-69)
צו ברענגען מיין ישועה, עס איז געווארן דער מקור פון מיין משפט. ווי אַזוי זאָל מען מיר רחמנות האָבן, ווידער אַמאָל, ווען מיר מאַכן אַזאַ נוצן פון די טובות, וואָס דער הימל גיט אונדז! אויף וואָס מיטל קענען מיר רעכענען ווען די לעצטע רעסורסן זענען ווענדן קעגן אונדז דורך די זידלען מיר מאַכן פון זיי? אָ די נעבעכדיק שטאַט! אָ די פאַרצווייפלט סיטואַציע!
עס איז אָבער, מיין פאטער, און די שטאַט און די סיטואַציע אין וואָס איך דורכגעגאנגען פֿאַר מער ווי אַ יאָר, שטענדיק האַלטן די ויסווייניקסט און די שעם פון אַ ערלעך מיידל, פון וואָס איך איז געווען זייער חניפער: שטעלן אַלע מיין שלימות אין די יקסטיריער פון פרומקייט, איך בין געווען מקנא נישט צו פאַרפעלן קיין איינציקע סעודה פון גוטע סעודות אָדער ברודערשאַפט, און איך האָב זיך זייער ווייניק געמאַכט זיך צו גרייטן דערויף און צו ציען פרוכט דערפון. בלינדלעך גענומען דעם פאַנטאָם פֿאַר פאַקט, איך כאַנפאַנד זיך אינעווייניק אַז איך בין פרום און ערלעך, בשעת טיף אַראָפּ איך געווען ביסל מער ווי אַ חופּה און אַ ווייטוואַשט קבר. איך בין אַזוי דורכגעגאנגען פֿאַר לעבעדיק אין די אויגן פון מענטשן, בשעת איך בין טויט אין די אויגן פון גאָט. אַזוי איז געווען מיין סיטואַציע, מיין פאטער, ווען השגחה, וואָס קיינמאָל אויפגעהערט צו וואַך איבער מיר, דערלויבט מיר צו שלאָגן מיט אַ טרייט פון וואָס איר האָט מיסטאָמע קיינמאָל געהערט, און פון וואָס איר האָט ניט לייענען און ניט געזען אַ בייַשפּיל ערגעץ. אבער אזוי ווי עס איז צייט צו פארענדיגן היינט, וועלן מיר ביטע צוריקלייגן די מעשה, און מיר וועלן דארט אנהייבן די סעסיע פון מארגן. (1).
(1) איך ווייס נישט וואס מען וועט טראכטן דערפון, אבער מיר דוכט זיך אז די פארשיידענע בילדער וואס די שוועסטער האט אונז יעצט געגעבן, גלייכען זיך אויס מער מענטשן ווי מיר פארשטעלן זיך, און אז דערפאר קענען אסאך אסאך זיך דערמיט אידענטיפיצירן. און נוץ דערפון. ווו נאָר די דעטאַילס קומען פון, זיי ויסקומען ניט אָן ציל אדער אָן נוצן.
יינציק טרייט פון אַ דרייַ-יאָר-אַלט קינד. ווירקונג עס טראגט אויף די שוועסטער.
"אין דעם נאָמען פון דעם פאטער, פון דעם זון און פון די רוח. דורך יאָשקע, מרים, אאז"ו ו. »
איין זונטיק, ווען מיין מאמע האט מיר, בשעת זי איז געווען אין דער פאראיין-מאַסע, איבערגעגעבן מיט די זאָרג פון מיינע קליינע ברידער און שוועסטער, בין איך מיט זיי געגאַנגען זוכן די פירמע פון איינעם פון מיינע פריינט, וועלכער איז געווען די טאָכטער פון אַ מינהגים-אָנגעשטעלטער, וועמענס הויז איז געווען נאָענט צו אונדזער. זי איז אויך געווען פאַראַנטוואָרטלעך פֿאַר וואַך איבער איר קליין משפּחה אין דער אַוועק פון איר עלטערן. מי ר האב ן זי ך אל ע קינדע ר צוזאמע ן צוזאמע ן פאר ן שפאס , או ן זיצנדי ק אײנע ר נעב ן דע ר צװײטע ר האב ן מי ר זינגע ן א געזאנג , װעג ן אהבת־גאט . מײַן שותּפֿס קלײנע שװעסטער, אַ עלטער פֿון דרײַ יאָר, האָט איבערגעלאָזט די פֿון איר אײגענעם עלטער, צו קומען אונדז נענטער צוהערן; זי האָט געהאלטן איר האַנט אויף מיין אַקסל, און צוגעהערט צו אונדזער געזאַנג מיט אַ ופמערקזאַמקייַט חידוש פֿאַר איר עלטער, און אַ לופט פון פרייד ,
פון אַ צופֿרידנקייט און אַן אינטערעס וואָס האָט אונדז שטאַרק אַנימאַטעד, ווײַל עס איז געווען אוממעגלעך ניט צו באַמערקן; אי ר זײע ר שטעלונג , אל ץ אי ן אי ר הא ט געמאכ ט ד י גרעסטע ר צופרידנקייט .
מיט די דאָזיקע ווערטער האָט זיך געענדיקט דער געזאַנג וואָס האָט אים אַזוי פיל פאַרגעניגן: און אַז מיר ברענען פאַר אים אין די דאָזיקע ערטער, וואָס פאַר פייערן וועלן מיר פאַרברענען אין הימל? אָדער דורך די אנדערע ווערסעס, ווייַל איך געדענקען זיי ניט פּונקט: אויב מיר איצט ברענען מיט די פייערן, מיט וואָס פייער וועלן מיר ברענען אין די הימלען? עס איז שטענדיק דער זעלביקער געדאַנק פֿאַר די הינטערגרונט.
אומגעהערט און גאַנץ אַמייזינג זאַך, מיין פאטער! קוי ם זײנע ן ד י לעצט ע װערטע ר פו ן לעצט ן פסוק ׳ געװע ן געזונגען , װ י פא ר אונדזע ר אויג ן הא ט מע ן דא ס אויפמערקזאמ ע קינדע ר דרײ ס מא ל אויפגעהויב ן פו ן דע ר ערד , אוי ף א דרײ־פיר ע הויכע , א ן ניש ט געמאכ ט קײ ן אנשטרענגונ ג צ ו שפרינגן , אבע ר געהאלט ן א ן גלאט ן קערפער , מי ט . אויסגעשטרעקט ע ארעמס , אנגעצונדענ ע פני ם או ן אויג ן אויפגעהויב ן צו ם הימל . אין דער דאָזיקער שטעלונג, ווי צו ענטפערן צום סוף פון אונדזער לעצטער פּסוק, האָט זי זייער אָפּשיידנדיק און מיט גרויס קראַפט אַרויסגעוויזן די דאָזיקע ווערטער, וואָס האָבן אויף מיר געמאַכט דעם טיפסטן רושם, און וואָס זי האָט איבערגעחזרט יעדעס מאָל, ווען זי איז אַרײַנגענומען געוואָרן: דו פֿײַער פֿון ליבע ! פֿון דעם פֿײַער פֿון ליבע! פֿון דעם פֿײַער פֿון ליבע!ביי יעדן איבערחזרן פון די ווערטער איז זי דעריבער אויפגעהויבן געווארן און מילד אראפגעפאלן וויפיל מאל אן זיך קיין שאדן טאן: דאס איז געטון געווארן נאכאנאנד און א לאנגע צייט, נאכדעם וואס די קליינע, צוריק צו זיך אליין, איז געלאפן זיך האבן הנאה און שפילן. מיט איר, די אנדערע, אָן עס איז מער. עס איז זייער מסתּמא אַז זי האט קיין זכּרון פון אים.
אַז איך און מײַן שותּף, זײַנען מיר געװען אַזױ געשלאָגן, אַזױ צעטומלט, און אַזױ צו זאָגן אַזױ דערשטוינט פֿון דעם, װאָס מיר האָבן ערשט געזען, אַז מיר זײַנען געװען אַ לשון און האָבן זיך צעשײדט אָן מאַכן דעם מינדסטן אָפּשפּיגלונג, אָן רײדן אײנס צום אַנדערן אַ װאָרט. אַה! מיין פאטער, וואָס ריפלעקשאַנז דעם יינציק געשעעניש געפֿירט מיר צו מאַכן אויף זיך, דורך דערמאָנען מיר פון וואָס איך געווען אַמאָל!
אַזױ, זאָג איך צו מיר, אַזױ באַװײַזט זיך גאָט צו רײנע הערצער, בשעת אַנדערע װערן אָפּגעטאָן פֿון זײַנע חן! איך האב זי געזען, יענע אומשולדיקע נשמה אזוי וואוילגעפעלן אין אירע אויגן, אנגעצונדן פון ווערטער, וואס האבן אויף מיר נישט געמאכט דעם מינדסטן רושם, וועלכע האבן נישט אנגערירט די שווערקייט, די אומסענסיטיווקייט פון מיין הארץ. 0 ווער וועט מיר צוריקגעבן מיין ערשטע תמימות! ווער וועט מיר צוריקגעבן די פרייליכע צייט ווען איך האב אויך געפילט דעם נוכחות פון מיין גאט, ווען זיין ליבשאפט האט זיך מיר געשפירט, ווען איך האב הנאה פון זיין מערסטע.
(70-74)
נאָענטע באַקאַנטע! טייַער צייט, איר זענט ניט מער ! טעג מזל ,
וואס ביסטו געווארן? װאָס בין איך געװאָרן פֿון זיך? אָ מקור פון ביטער טרערן! אָ אומגעמאַכטע טעמע פון שטעכן און טאָמער אייביק תשובה! עס איז מיין שולד אַז איך פאַרפאַלן אַלץ! דורך אַ רעכט סאַבסטיטושאַן, גאָט וויטדראָן זיין גראַסעס פון די וואס זידלען זיי, צו געבן זיי צו אנדערע וואס שטעלן קיין שטערונג דאָרט ...
אפטמא ל הא ב אי ך זי ך אפגעגעב ן אי ן ד י דאזיק ע באהעלטעניש ן ; אבע ר ז ײ זײנע ן נא ך נא ך נא ר געװע ן נא ר א ביס ל נאענטע ר צ ו מײ ן גאנצ ן גביר , װא ס אי ז ניש ט געקומע ן בי ז א צײט . עפעס מער האט מען געדארפט פארניכטן די הערשאפט פון דעם שטן און פארריכטן דעם נצחון פון חן אין א הארץ וואס איז כמעט ברוטאליסט פון זינד: דאס איז וואס די געטליכע רחמנות האט שוין לאנג געארבעט, אן אמאל אפגערעדט פון מיינע ווידערשטאנדן און א לאנגע צייט. אוי ך דע ר צײ ט אי ז ד י ארבע ט געװע ן פאראויסגעפיר ט װ י א ן מײ ן װיסן , או ן אזו י צוזאגן , טרא ץ מי ר . ס'איז ענדליך געקומען דער פרייליכע מאמענט ווען גאט האט גערעדט אלס בעל און קלאר דערקלערט דעם ווילן וואס גארנישט קען זיך אנטקעגן; דע ר װילן , װעלכע ר הא ט ניש ט שטער ן דע ם פרײע ן װיל ן פו ן מענטש , גענוצ ט פו ן ד י סאַמע שטערונגען צו קומען צום סוף פון אירע גרויסע פּלאַן.
נײַע גיור פֿון דער שוועסטער בײַם געלעגנהייט פֿונעם גרויסן יוֹבל 1751. זי האָט זיך אין גאַנצן געגעבן צו גאָט. טויט פון זיין מוטער.
עס איז געווען ווידער, מיין פאטער, די יאָר פון אַ גרויס יובל אָדער פון אַ גענעראַל פּלענערי ינדאַלדזשאַנס, וואָס שטעלן די פינישינג רירט צו די אַרבעט פון מיין קאַנווערזשאַן אנגעהויבן אין דעם צייַט, דורך פאַרשפּרייטן דעם סופּערסאַונדאַנס פון חסד. װאו זינד איז געװען פארמערט. איך האב געפֿילט מיין נויט מער ווי אלץ, און איך בין געווען צו ויסגעמוטשעט פון מיין אָרעם געוויסן צו נישט אָנכאַפּן נאָך דעם נייַ געלעגנהייט צו צוריקקומען צו גאָט: איך דעריבער באַשלאָסן אַמאָל ווידער צו צוגרייטן זיך מיט אַלע מעגלעך זאָרג צו געווינען די פּלענערי ינדאַלדזשאַנס פון די יובל. . היי! וואָס חן איז שוין געווען די דאָזיקע באַשטעלונג! אי ן דע ר גאנצע ר צײט , װא ס אונדזער ע סטאנציעס , הא ב אי ך געבליב ן יעד ן טאג , געגאנגע ן צו ם וידוי , או ן דרײ י טע ג פאר ן פארענדיק ן מײ ן רעצענזיע ן אי ז דע ר הימל , כד י ענדלע ך צ ו נצחו ן איבע ר מײ ן װידערשטאנד , הא ט מי ך געשלאג ן מי ט דע ם געזונט ן קלאפ , װא ס הא ט מי ך געפאל ן װ י סיינט־פאולוס . , אויפ ן װע ג קײ ן דמשק . ע ר הא ט אוי ף מיר , אי ן יענע ר פרײלעכ ע צײט , אויסגעגאס ן א חן , אזו י שטארקע ר או ן אזו י שפע , א ז ע ס הא ט זי ך אל ץ געזוכט . גלײך איז יעדן שטערונג אריבערגעװארפן, יעדע שװערקײט איז פארשװאונדן; עס איז געווען נייטיק צו נאָכגעבן צו די געווינער וואס קען נישט מער
ליידן צו זיין טשאַלאַדזשד פֿאַר די נצחון. אַ גליקלעך מאָמענט, פֿאַר וואָס ביסטו נישט געקומען גיכער!
איך בין דעמאלט געווען א האלבע און צוואנציג יאר אלט, און דער דאזיקער פרייליכער גן עדן איז געשען איין טאג, ווען איך בין געווען פארנומען מיט מיין מאמע און מיינע שוועסטער, מיט אויסקלייבן כעמפּ אין א וויסטלאנד אדער סאָד, זייער נאָענט צו אונדזער הויז און
צוהײב ן אונדזע ר דרעשן . דאָרטן, טאַטע, האָב איך זיך פּלוצעם געפֿילט אַדורכגעדרונגען און פֿאַרפֿלייצט מיט אַ ליכטיק און מילד ליכט, וואָס האָט אויפֿגעקלערט מײַן מיינונג און פֿאַרענדערט מײַן האַרץ. ענדליך האט זי פארפעסטיקט מיין אומבאהאנדלונג מיט מיר זאגן וואס דער גאט האט געוואלט פון מיר, וואס וועט מיר מוחל זיין די גאנצע פארגאנגענהייט און מיר ענדליך צוריקגעבן אלע זיינע גוטע חסדים.
א ן מאמענ ט הא ב אי ך ניש ט זי ך צ ו קװענקל ן הא ב אי ך צוגעזאג ט צ ו זײ ן אוי ף אײביק ן זײ ן או ן ניש ט װידע ר צוטייל ן מײ ן הארץ . איך האב גערוימט פון מיין פארגאנגענעם אויפפירונג, און איך האב געטראגן אזויפיל גרויל פאר יעדן סארט זינד, אז איך האב נאך נישט געוואגט זיך צו טראכטן פון ווערן א נזיר (וויי! איך האב נישט געזען קיין וועג צו טאן), האב איך תיכף אפגעזאגט פון די וועלט און פון אלע סכנות. עס גיט. איך האב צוגעזאגט גאט אז איך זאל זיך וויפיל ווי מעגליך אפטיילן פון זיי; און דערפֿאַר האָב איך פֿאָרגעלייגט צו בלײַבן בײַ מײַן מאַמען, איר צו דינען און איר אַרוישעלפן מיט מײַן אַרבעט ביזן סוף פֿון אירע טעג אָדער מײַנע; וואָס איז נישט געגאנגען ווייט. הימל , װעלכע ר הא ט מי ר קײנמא ל ניש ט געלאז ט לעב ן א ן לײד , הא ט מי ר געהא ט דע ם שענציקםט ן פא ר דע ם אומשטאנד : מײ ן ארעמ ע מאמ ע אי ז געשטארב ן גענוי , אי ן דע ר צײט , װא ס ז י הא ט געקענ ט האפן . צו זײן פרײלעכער, און װאו איך האב פארגעשלאגן זי צו טרייסטן און זי פארגיטיקן פאר אלע צער און יסורים, װאם איך האב איר געמאכט. לאָמיר האָפֿן, אַז דער גוטער האַר וועט האָבן גענומען אויף זיך איר צו טרייסטן און זי אַליין פאַרגיטיקן, און זי וועט גאָרנישט האָבן פאַרלוירן.
זי לייגט אויף זיך צו תעניתים און אַנדערע מחותּנים, און נעמט אַ נדר פון אייביקער ריינקייט.
צו באַפרידיקן געטלעך יושר און פאַרהיטן מרידה פון די פלייש, איך צוגעזאגט צו פאַסטן יעדער פרייטאג און מיטוואך, און צו פיר נאָך אנדערע מאָרטיפיקאַטיאָנס יעדער וואָך; אָבער, כדי בעסער צו נצחון איבער דעם שד פון טומאה, איך פארגעלייגט צו מאַכן אַ נדר פון שטענדיק ריינקייַט, און איך געוואלט צו אַרויסרעדן עס איידער די בילד פון נאָטרע-דאַמע-דעס-מאַראַיס (1) אין דעם טאָג פון די האַשאָרע. , ו װ אי ך הא ב גענוי ט פארגעלײג ט צ ו נעמע ן ד י קאמונאציע , כד י צ ו פארדינע ן מײנ ע יובל־אינדולענצן .
(1) דאָס איז אַ בילד פון די וואויל ווירגין, געשטעלט אין אַ טשאַפּעל, אין די זייַט אַרייַנגאַנג פון דער קירך פון סיינט-סולפּיסע דע פאָוגער. ע ס אי ז זײע ר בארימ ט אי ן לאנד , מי ט ד י נדרים ן או ן פילגראם ן װא ס װער ן דאר ט געמאכ ט , ד י טרייסט ן או ן טובות , װא ם װער ן דאר ט באקומע ן .
איך בין אַהין פֿאַר דעם צוועק געגאַנגען, און דעם זעלבן טאָג האָב איך געהערט צוויי מאַסן אין סיינט-לעאָנאַרד און איינס אין סיינט-סולפּיס, וואָס איז מיר געווען זייער קורץ, פֿאַרזיכער איך דיר. עס איז מיר אוממעגלעך צו זאָגן איר ווי פיל, בעשאַס די מאַסע
(75-79)
און מיין געמיינדע, גאָט האט מיר געשמאַק זיסוואַרג; וויפיל אינעווייניקסטע טרייסטן האָט ער מיר געגעבן אויף מיין היינטיקן און פאַרגאַנגענעם מצב; וויפיל עס האט מיר אויפגעקלערט אויף די סודות פון רעליגיע, און בעיקר די אמתע נוכחות פון י'-סי' אין ברוך-המזבח! וכו' וכו'.
גליק זי טייסץ אין די דינסט פון גאָט.
ענדליך, מיין טאטע, האב איך ווידער אנגעהויבן אטעמען און צו לעבן, און איך האב געפילט אז עס איז נישט דא, אז עס קען נישט זיין אמת גליק, אן דעם אינערליכען שלום פון דער נשמה, און אז דער שלום פון דער נשמה, אזוי וויכטיג, קען קיינמאל נישט זיין. געפינט זיך אחוץ אין א געוויסן פטור פון חרפה, אין דעם אינטימן געפיל פון הארץ וואס שפירט אז דאס איז אלעס צו זיין גאט, און אז זיין גאט איז אלעס פאר זיך; ענדליך א הארץ, וואס ברענט נאר מיט די פלאמען פון זיין ליבשאפט... איינגעלאזט אין דעם גוטן און רחמנותדיקן גאט העכער אלץ וואס מען קען זאגן און פארשטעלן, האב איך געפילט זיין געטליכע אנוועזנהייט, און איך בין אינגאנצען איבערפולט געווארן מיט אומפארשטענדליכע הנאה וואס דאס געטליכע נוכחות האט איבערגעגעבן. צו מיר. אָ גליק ! מיין גאָט איז געווען
אומגעקערט אין אַלע זייַן רעכט. איך בין געווען צופרידן, ווייַל איך געווען אַלע זיין, און ער איז געווען אַלע מייַן ווען מיין מוטער 'ס טויט וואָלט נישט קומען
צו שטער ן א צושטאנ ד אזו י װינטשלעך , טראכט , מײ ן פאטע ר , א ז ע ס הא ט ניש ט געקענ ט לאנג , װײ ל ע ס אי ז ניש ט צולי ב ד י אומגליקלעכ ע שטארבלעכקײטן , װעמענ ס לײ ט אי ז צ ו קרעכ ן אי ן דע ר דאזיקע ר טאל ע טרערן ; עס קען נאָר זיין די באַלוינונג און די פּריראַגאַטיוו פון די וואס האָבן דיזערווד עס דורך שווער אַרבעט, באַטאַלז און נצחונות; און ווען עס האט געפעלט גאט צו מיר דערמיט , האב איך עס אלעמאל באטראכט און עס באקומען פון אים אלס אן אמתער איינפלוס פאר מיין שוואכקייט , אדער , אויב דו ווילסט , אלס א דערמוטיקונג צו בעסער ליידן קרייזן און צרות . פון מיין נעבעך עקזיסטענץ, און וואָס זיין גוטסקייט נאָך רעזערווירט פֿאַר מיר פֿאַר דער צוקונפֿט.
כ'האב זיך אפגעזאגט פון אלע גרינדונג, אבער פון דער צווייטער זייט נישט גענוג צו לעבן אן מחויב צו דינען, און דערפאר אריינצוגיין אין די סכנות פון וועלכע איך האב זיך אנגערופן צו בלייבן אוועק, מוז מען טראכטן וואס א קלאפ האט מיר געברענגט דעם טויט פון מיין מאמע. . וואלט איך עס נאר געטראכט אין דעם ענין , איז געווען , ווי מען זאגט , גענוג צו פארלירן דעם קאפ , ווען גאט וואלט נישט געהאט די גוטסקייט צו מאטערן מיין ווייטאג אזוי ווי איך האב געזאגט .
זײ ן טרויעריק ע לאג ע נאכ ן טוי ט פו ן זײ ן מוטער ; ז י הא ט זי ך גענומע ן צ ו דע ר ברוך ה בתולה .
קוים װײסנדיק אין װעלכן גאַנג צו נעמען, האָב איך זיך ערשט מיט מײַן ייִנגערער שװעסטער אױסגעטײלט צו אַ גאָר אַלטער מומע, װאָס איז באַלד פֿאַרפֿאַלן געװאָרן בײַ אונדז בײדע. נאכדעם וואס דער טויט האט זי אוועקגענומען פון אונז, האב איך זיך געברענגט צו דעם פון אלע באשעפענישן, אין וועלכע איך האב געהאט דעם מערסטן בטחון: איך בין געגאנגען קיין סיינט-סולפיס, און איך האב זיך גענייגט פארן הייליקן בילד פון אונדזער לאַדי-דעס-מאַראַיס. האט צו איר געזאגט: "הייליקע בתולה, מיין גוטע און ערליכע מאמע, ווארים איך האב קיינער נישט פארבליבן אחוץ דיר, איך טו דיך, פארלאז מיך נישט ווען אלעס פארלאזט מיך; אי ך הא ב אי ך געמאכ ט דע ר דעפאזיטע ר פו ן מײנ ע װילן . יאָ, ינקאַמפּעראַבאַל ווירגין, עס איז צווישן דיין הענט און אונטער דיין אָספּיסיז אַז איך קאַנסאַקרייטיד זיך צו דיין געטלעך זון; קריג פאר מיר דעמאלט, מיט חן, די מיטלען צו זיין געטריי צו מיינע באשלוסן.
היט דעם געשעפט, און איך וועל זיין צופרידן; איך וועל קיינמאָל פאַרצווייפלונג דערפון, אויב איך האָבן בלויז סיבה צו גלויבן אַז עס איז אין דיין הענט. אי ך װע ל נא ר צוגעב ן , א ז אי ך הא ב באקומע ן פו ן יענע ר שעה , א געװיס ע טרײסט , װא ס הא ט מי ר אויסגעזע ן א משכונ ה פו ן מרי ם שוץ , א פארזיכערונ ג א ז ז י הא ט זי ך גענומע ן צוגעהער ט מײ ן דאװענען , או ן אי ך הא ב דערפו ן אל ץ געקאנ ט האפן ; װאָס האָט מיך אַ סך באַרויִקט.
מיינע צוויי שוועסטער און איך האָבן מסכים געווען צו זיין אין די פּענטעקאָסט רוחניות רעטרעאַט, וואָס איז געווען צו נעמען אָרט אין די פאַובורג ראַדזשער דע פאָוגער. מי ר זײנע ן אהי ן געגאנגע ן : דארט ן אי ז געװע ן דארט , אויב ן אי ך זא ל זאג ן , װ ו ד י ברוכ ה הא ט אוי ף מי ר געװאר ט צ ו געב ן מי ר א בעסער ן בליק ן פו ן דע ר װירקונ ג פו ן מײ ן דאװענע ן או ן ד י גרוים ע כוונים , װא ס גא ט הא ט פא ר מיר .
זיין צוציען צו רעליגיעז לעבן. באַטראַכטן אַז זי האט געהאט זייער אָפט וועגן אים.
דערזעענדי ק זי ך לעבנס־פארבונד ן מי ט עפע ם רעליגיעז ע קהילה , דאר ט װוינע ן װײ ט פו ן דע ר װעל ט װ י א משרת , אי ז שוי ן שוי ן לאנ ג געװע ן דע ר חאב ק פו ן מײנ ע תאוות ; אָבער דאָס קליינע אויסזיכט, וואָס איך האָב געזען, צו קענען דערמיט מצליח זײַן, האָט מיר נאָך קיינעם נישט דערלויבט דערפון קיינעם דערציילן; אָבער, איך געפֿונען זיך שטענדיק צוציען צו אים דורך אַ באַזונדער געשמאַק און אַ יצר
נאטירלעך , װעלכע ר אי ז שטענדי ק אויפגעװעק ט געװאר ן א געװיס ע טרוים , װא ס אי ך װע ל אײ ך דערצײלן , װא ס אי ז שוי ן געװע ן מי ט מע ר פו ן הונדער ט מאל , אנהויבנדי ק אי ן א זײע ר צײט ; דאָ עס איז, איר וועט ריכטער:
זײע ר אפט , מײ ן טאטע , װע ן אי ך בי ן געשלאפן , הא ב אי ך זי ך פארגעשטעלט , א ז מי ר װער ט ארומגערינגל ט או ן באפאל ן מי ט גרוים ע בהמות , װעלכ ע האב ן מי ך געזוכ ט צ ו פרעס ן אדע ר צ ו ארײנפאל ן אי ן עפע ס א תהום ; ביטער ע שונאים , װעלכ ע האב ן װײניקע ר געװאל ט מײ ן לעבן , װ י מײ ן אומשולדי ק או ן מײ ן ישועה . ס'איז מיר געבליבן בלויז איין מיטל קעגן זייערע מיאוסע יעבונגען און זייערע געמערטענע שלעפענישן, און דאס איז געווען צו בעטן הילף פון הימל, ווען עס איז שוין נישט געווען קיין אנדערע מיטלען צו אנטלויפן. איך האָב דאָס אַלץ געטאָן אין טרערן, און דאַן, מײַן טאַטע, האָב איך זיך געפֿילט אויפֿגעהויבן, ווי מיט צוויי פֿליגלען, צו אַ הייך, וווּ מײַנע שונאים האָבן ניט געקענט דערגרײַכן; און איך בין אנטרונען פון זייער גרימצאָרן, איך האָב געשוועבט אין דער לופט ווי אַ טויב; מ׳האט מיך געטראגן מיט אײן ארעם
(80-84)
ומזעיק. אמאל איז די נסיעה געווען גאנץ לאנג; אָבער וואָס איז אַזוי ספּעציעל איז אַז דער סוף פון מיין רייזע, אָדער גאַנץ מיין אַנטלויפן, איז געווען שטענדיק צו פאַלן דזשענטלי אין אַ קהל פון גערלז, און דער אָרט ווו איך ערשטער שטעלן פֿיס בשעת פאַלינג איז שטענדיק זייער קירך, ווו איך פּראַסטרייטיד זיך אין פראָנט פון דעם ברוך הקודש, וואָס איז געווען אָנגעוויזן צו מיר ווי דער היים פאַרזיכערט קעגן אַלע מיין שונאים, און די פּאָרט ווו איך געהאט צו ציל אומאָפּהענגיק צו נצחון איבער זיי מער זיכער .
טראַכטן פון דעם חלום, און פון פילע אנדערע ווי עס, אַלע איר ווילן; אז מען פרובירט, אויב מען וויל, זיי ערקלערן מיט גאנץ נאטירלעכע סיבות, בין איך נישט קעגן דערפון; אָבער וואָס איז פאַרשטייט זיך, און וואָס וואָלט געווען זייער שווער צו קווענקלען מיט דער מיינונג, איז אַז דער חלום האָט זיך מיט מיר געטראָפן עטלעכע מאָל אין אַן עלטער, ווען איך האָב ניט געהאַט און ניט געקענט האָבן קיין וויסן פון דער רעליגיעזער מדינה; דאָס איז דער פאַקט. איך װעל נאָך מער זאָגן: דאָס איז, אַז אין יענעם עלטער, אַמאָל געחלומט, אַז איך בין געװען בײַם געװײנלעכן סוף פֿון מײַן פלי, בין איך געװען זײער איבערראַשט צו געפֿינען זיך גאַנץ הויך פֿאַרן מזבח, און אָנגעטאָן גענוי װי איך בין איצט, איך וואס האב נאך קיינמאל נישט געזען נזיר, וואס האט אפשר קיינמאל נישט געהערט פון זיי, און וואס, אוודאי, נאָך קיין געדאַנק פון זייער קאָסטיום. אָבער, איך האָב זיך געזען ווי הויך ווי איך בין, אנגעטאן ווי איך בין, ווי אַ רעליגיעז שטאָטיש,
ברויך זיך פארן מזבח פון דער זעלבער קירך וואו איך בין קיינמאל נישט אריין. איך בין שוין געווען אַ טאָכטער פון הייליקער פראַנסיס און סיינט קלאַרע. דע ר טרוים ן הא ט אויפגעהערט , װ י באל ד אי ך הא ב געהא ט דע ם גליק , װא ם אי ך הא ב געהא ט דע ם גליק , װא ם אי ך הא ב זי ך טאק ע אנגעטו ן אי ן דע ם הײליקע ר מנהג ; דאָס הייסט, צו רעדן לויט מיין וועג פון נעמען זאכן, ווען די געשטאַלט איז געווען מקיים. אבער מיר זענען נישט דאָרט נאָך.
אן אנדער חלום, אין וואָס סיינט פראַנסיס רופט אים צו זיין סדר.
איך געדענק אויך נאך א חלום, וואס האט גוט געקענט האבן די זעלבע באדייט, און וואס איך האב נאך געהאט אין דער צייט פון וועלכן מיר רעדן; איך מיין אז איך האב דיר דערוועגן דערצעהלט אנדערש. איך האָב געטראַכט צו הערן דאָס קול פון אַ גרויסן פּריידיקער: ווי איך בין געווען אַרויס פון דער קירך, וואו ער האָט געמאַכט, בין איך אַרויפגעקריכן אויף עפּעס אים בעסער צו הערן און אים זען אַ ביסל דורך אַ געגרילט פענצטער. עס איז געווען אונדזער פאטער סיינט פראַנסיס וואָס פאָרספאַלי אנגעזאגט צו די מאָנקס און נאַנז פון זיין סדר, וועמען ער רעפּראָאַטשעד פֿאַר די קאָולדנאַס און זייער בריטשיז פון די הערשן. דער הייליקער פּריידיקער האָט מיך געזען מבשר; און געמאכט אַ האַווייַע צו מיר, ווי צו אַפּאָסטראָפּיזירן מיר, איך געהערט אים זאָגן צו מיר: "ווייַל עס איז קוים מער פאָלגעוודיקייַט אָדער געטרייַשאַפט אין מיין, נו! לאז ן פארנעמע ן זײע ר ארט .קום דורך דיין געטרייַשאַפט צו טרייסטן מיר פֿאַר די ונדנקבארקייט און לוקוואָרמז פון מיין אייגענע קינדער. »
אַזוי איך גענומען ווידער פֿאַר אַ צייכן פון פאַך די ווערטער וואָס הייליקער פראַנסיס גערעדט צו מיר: קום צו מיר, טאָכטער פון מצרים. איך בין אפילו זייער
קאַנווינסט אַז פילע אנדערע וועלן טראַכטן ווי מיר אין דעם אַכטונג; אָבער ווי עס זענען שטענדיק די וואס זענען מער ינטעליגענט, און וואָס שטאָלץ זיך מיט געבן סיבה פֿאַר אַלץ אָן נויט די הילף פון גאָט, אדער פון די סופּערנאַטוראַל סדר, איך גערן פאַרלאָזן דעם פאַך צו זיי, אויב עס קענען באַפרידיקן זיי, און איך קום. צוריק צו מיין ציל; ווארים, וועלכער קען זיין דער פאַל מיט די חלומות, ווי מיט די דערקלערונג אָדער די קער זיי קלייַבן צו געבן זיי, וואָס דעמאָלט האט קיין אויסזען איז פונדעסטוועגן געשען, טראָץ אַלע די מניעות וואָס די וועלט, דער שטן און די פלייש קען ברענגען עס. . פאר די איבעריקע, טאטע, וועסטו בעסער משפטן לויט די דעטאלן, וועמען מען מוז צושרייבן מיין רוף צו דער רעליגיעזער מדינה און מיין אריינגאנג אין דער דאזיקער קהילה. דאָס אַלץ איז געווען די קאַנסאַקוואַנס פון מיין ריטייערמאַנט פון די פאַובורג ראַדזשער; אָבער איך טראַכטן מיר וועלן טאָן גוט צו אָפּלייגן די דערציילונג דערפון צו דעם אָוונט אָדער צו אן אנדער צייַט. װאָס מײנט איר, טאַטע?
זי איז געווען אַדמיטאַד צו די קהל פון שטאָטיש פּלאַנערז אין Fougères ווי דינער פון די באָרדערז.
" אין דעם נאָמען פון דעם פאטער, פון די זון, אאז"ו ו. »
טאטע , אי ך הא ב זי ך װעג ן דע ם אל ץ געעפנ ט פא ר דע ם דעבריע ר דעבריע ר אייבערשטן , װעמע ן אי ך הא ב אויסגעקליב ן אל ם דירעקטער : דא ס זשעלעכאװע ר ארבעטע ר לכבוד ו ישוע ת נפשו ת אי ז דע ר השג ה געװאל ט זי ך אנרעדן . גיב איהם א חשבון פון מיין אינעווייניג. מ׳דעברעל האט ניט געמײנט, אז עס איז פאסיג אז איך זאל אים מאכן א וידוי בכלל, װי איך װיל, זאגנדיג, אז מען זאל זײ נישט אזוי אפט באנייען; און ער האָט זיך דעריבער באַנוגנט מיט פרעגן מיר אַזעלכע קשיות, וואָס ער האָט געהאַלטן נויטיק צו האָבן אַ גערעכטער געדאַנק פון מיין געוויסן און מיין צושטאַנד. דעמאל ט הא ט ע ר מי ך צוגענומע ן אוי ף דע ר אויפגאבע , או ן אי ך הא ב געפונע ן אי ן דע ם שליח , א ן אמתע ר פאטער , װעלכע ר הא ט זי ך אל ע זארגן , צ ו צװײט ן ד י תכנון ן פו ן דע ר השגחה , װעלכ ע ע ר הא ט אל ץ מי ר דערקלער ט אוי ף א ניש ט א װײניק . ער האָט געדינט ווי מיין פירער ביז זיין טויט,
דע ר דאזיקע ר מ . דעברעל ל הא ט געהא ט א גרוים ע אײנפלו ם אוי ף דע ם מוחות ן פו ן ד י שטאטיש ע נזירים , פו ן װעלכ ע ע ר הא ט אנגעפיר ט א געװיס ע צאל ; ע ר הא ט אי ם פארגעלײג ט צ ו זײ , א ז ז ײ זאל ן ארײננעמע ן אי ן דע ר קהיל ה אל ם קנעכט ן פו ן ד י לאנדםלײט : אי ז געװע ן
(85-89)
גענוי דאס ערשטע יאר וואס מען האט זיי געלאזט האבן, דאס הייסט אין 1752, ווי ווייט איך געדענק. ע ס אי ז דעריבע ר געװע ן אוי ף זײ ן רעקאמענדאציע , א ז אי ך בי ן אהי ן געקומע ן אוי ף א פארלוירענע ר באזע , צ ו דינען , ערשט ע אינדרויסן , בע ת װארט ן אוי ף דע ר קאפיט ל זאל ן נעמע ן א באשלוס , אוי ף מײ ן חשבון .
אי ן ד י זעק ס װאכ ן װא ס אי ך בי ן אי ן דרויס ן געבליב ן אי ז געװע ן א בים ל צרו ת װעג ן מיר ; ס׳האָט אויסגעזען, אַז אַלץ איז אַנטקעגן מײַן גליק. ד י נאנזע ר זײנע ן געװע ן צעטײלט , טײ ל האב ן מי ך געװאל ט ארײננעמע ן או ן אנדער ע האב ן מי ך אפגעװארפ ן או ן אװעקגעשיקט . צו האָבן אַרײַנגענומען באָרדערס, האָט געזאָגט דער לעצטער, איז שוין אַן אינפראַקציע פון אונדזער הערשאַפט; צו אַרייַנלאָזן נאָך איין מענטש צו דינען זיי וואָלט זיין צו אָפּטיילן נאָך מער פון זיי. פיר אָדער פינף קאפיטלען
זענען געהאלטן סאַקסעסיוולי, און עס איז לעסאָף געפונען אַז די אַבאַס קען נאָר אַרייַנלאָזן מיר אויף די צושטאַנד פון דורכגיין אין ווי אַ שוועסטער.
דערצו, אָדער בעסער, ווי אַ הילף פון די שוועסטער פֿאַר די דינסט פון די גאנצע קהל. דאָס איז פּונקט וואָס איך געוואלט, און איך דערקענט מיט אַ אָנגענעם יבערראַשן אַז די בתולה האט גענוצט די עצם מניעות צו פּראָדוצירן די ווירקונג וואָס דער שד געוואלט צו פאַרמייַדן.
זעקס וואָכן שפּעטער, זי איז אריין אין עס ווי אַ ליידיק שוועסטער פּאָסטוילאַנט.
איך בין דעריבער אַדמיטאַד ין ווי אַ פּאָסטואַלאַנט שוועסטער; עס האט מיר אויסגעזען אז איך האב געזעהן דעם הימל אפען , איך האב געציטערט פון פרייד , אן קיין שום זאך צו לאזן ווייזען , און איך גלייב , אז איך וואלט עס נישט געפעלט צו שפירן , אפילו ווען איך וואלט פאראויסגעזען אלץ , וואס איך וואלט געהאט אין דעם וואס וועט קומען נאכדעם . , און וויפיל וועגען דער שד האט געדארפט גיין צו שאקלען מיין פעסטקייט, פארמיידן די ארויסגעבונג פון מיינע נדרים און אבסאלוט פארניכטן מיין רוף, אויב עס וואלט געווען אין זיין מאכט... אזוי אט בין איך ענדליך אריין אין יענעם רעליגיעזע הויז וואס איך האב געהאט. אזוי געבענקט, און אין דעם צושטאנד צו וועלכן איך האב אזוי געבענקט, אז דער הימל האט מיר פון קינדהייט אנגעוויזן אויף אזויפיל אופנים .
ערשטנס, קאָן מען גוט זאָגן, אַז איך בין געווען אַ אָנהייבער אין דעם פֿולן זינען פֿון דעם באַגריף: נאָך איידער איך בין אין נבֿיאות, געפֿאַלן, אַזוי צו זאָגן, אין אַ גאָר נײַע וועלט, בין איך געווען אַזוי נײַ, אַזוי נײַ פֿאַר אַלע. די פונקטן, אַז די טערמינען מערסט געוויינט אין רעליגיע זענען געווען אַלגעבראַ צו מיר. ווען מענטשן גערעדט צו מיר פון ספּיריטשאַוואַלאַטי, פון פאָרשונג, אָדער פון זיך-אַבנעגיישאַן, פון פאַרלאָזן צו גאָט ... פון פּאָסטולאַנסי, פון קולפּע, פון פאָלגעוודיקייַט, פון ארבעטן, פון באַזוכן . פון
guimpe האט געמיינט רעדן גריכיש אדער העברעאיש; אי ך בי ן זי ך אפטמא ל געװע ן פארפליכטע ט צ ו שװײג ן , אמאל , ניש ט צ ו ענטפערן , מחמת ש צ ו גרײ ט זי ך צ ו לאכ ן פו ן פאלשע , װא ס האב ן געקענ ט גײ ן אזו י װײ ט צ ו פארמיר ן מאנאסטיק ע אפיקורסות , װײ ל ניש ט צ ו װײס ן ד י געהעריק ע באדינגונגע ן פו ן יעדע ר זאך .
איך האב געהערט ווי די נזיר האבן גערעדט וועגן מיין פאך, און איך האב נישט געוואוסט וואס זיי מיינען; איך וואלט בעסער פארשטאנען אויב זיי וואלטן גערעדט פון טעם אדער יצר צו זיין רעליגיעז, אדער פון דעם חשק צו ווערן איינער. איין טאָג איך
אי ך הא ב געפרעג ט א שװעסטער , װא ו איצ ט זענע ן ד י כאר־נאנס . זי האט געענטפערט אז זײ זײנען בײ דאװענען ; איך האָב זיך פֿאָרגעשטעלט אַז זיי לייענען אַ תפילה ווי די וואָס איך האָב געהאט אין מיין שעה; אבער איך האב באלד געהאט געלעגנהײט זײ דארט צו זען; אי ך הא ב באמערק ט א ז ז ײ זענע ן אל ע אוי ף ד י קני , א ן ניש ט רײד , עטלעכ ע מי ט ד י אויגן , מי ט א פארטראכטע ר או ן פארטראכטע ר לופט . אזוי, טאטע , אי ך הא ב געמײנט , א ז זײע ר מחשב ה שטײ ט אוי ף עפע ס ערנסט ; אז זיי האבן מסתמא געטראכט פון גאט; אז זיי שמועסן מיט אים, און ער האט זיי אין יענעם מאמענט איבערגעגעבן, ווי ער האט זיך צו מיר איבערגעגעבן אין אזוי פיל טרעפענס אין מיין לעבן, וואו איך האב זיך געפונען און וואו איך האב זיך נאך זייער אפט געפונען אינגאנצען פארנומען מיט אים. , אן , א ן קענע ן זי ך אפנעמע ן פו ן אי ם אדע ר טראכט ן װעג ן עפע ם אנדערש . קיין צווייפל, האָב איך מיר געזאָגט, אַז עס איז דאָרטן
וואָס איז גערופן תפילה. אַזוי איך געמשפט פֿאַר זיך; װאָרום אױך גאָט האָט געהאַט זײַן שיטה מיך צו מאַכן קלערן, און די דאָזיקע שיטה איז דער װאָס איך האָב תּמיד געהאַלטן. אַלע איך דארף איז צייט (1).
(1) נאָך אַלץ וואָס מיר האָבן געזען, דוכט זיך מיר, אַז מען קען פאַרזיכערן אָן אַ סך צרות, אַז קיינער פון די דאָזיקע גוטע נשמות האָט נישט געמאַכט תפילות אַזוי געהויבן, און אויך ניט אַזוי נוץ ווי די פון דער דאָזיקער אָרעמאַן טאָכטער, וואָס האָט ניט געוווּסט פון אפילו די נאָמען פון תפילה: אַזוי אמת איז אַז אין ענינים פון ספּיריטשאַוואַלאַטי אויבן אַלע, נעמען, דעפֿיניציע, אופֿן, וויסנשאַפֿט זענען גאָרנישט, און אַז די געפיל אַליין געשאפן דורך די רוח, איז אַלע. איר קענען באַקומען אַ קאַמפּלאַקיישאַן מיט די דעפֿיניציע. (פון ימיט., קאַפּיטל 1).
זײ ן ברען צו די שװערסטע ארבעט.
װ י אי ך בי ן געװע ן זײע ר צופריד ן מי ט מײ ן גורל , הא ב אי ך זי ך אינגאנצ ן געגעב ן צו ם דינסט ן פו ן מײנ ע שװעסטער ס או ן פו ן דע ר גאנצע ר קהילה . אין דער צייט, איך
ס'האט מיר נישט געפעלט נישט קיין כח און נישט קיין טעטיקייט, מעג איך צוגעבן, און נישט קיין גוטן רצון פאר אלעס וואס איז געווען מיין פליכט. מײנ ע הענ ט זײנע ן געװע ן פארגליװערט , מײנ ע ארע ם צ ו דע ר שװער ע ארבײ ט פו ן דע ר לאנדםמאנשאפ ט או ן מײ ן גאנצ ן קערפע ר הא ט זי ך צוגעװוינ ט מי ט װײטיק ע איבונגען . גאָט ווייסט ווי מיר האָבן אויסגענוצט! קײנמא ל אי ז מײ ן לעב ן קײנמא ל ניש ט געװע ן מע ר מי ט מי ר מי ט דע ר קהיל ה : אל ץ װא ס אי ז געװע ן שװערסט ע צ ו טאן , אי ז מי ר געװע ן אפגעהיט ; און אויב ס'איז געווען א שווערע פאָלגעוודיקייט, אדער א עטוואס שווערער לאסט צו טראגן, סיי אין דער באר, אדער אין קיך, האט די ארעמע שוועסטער פון דער נביאות עס אלעמאל געמוזט נעמען איין עק אדער דעם אנדערן. איך קאָן זאָגן, מײַן טאַטע, אַז איך בין אַהין געגאַנגען מיט אַ גרינגקייט, וואָס האָט געמאַכט איין ריכטער, אַז עס איז מיר געווען אַ פאַרגעניגן דאָרטן צו רופן.
(90-94)
ניט צופֿרידן מיט דער באַלײדיקונג פֿון די לײקע שוועסטער, לויט מײַן דעסטינאַציע, האָב איך אויך אָפּגעגעבן אַלע דינסטן, וואָס איך האָב געקענט די כאָר־דאַמע, וואָס האָבן זיך אָפֿט באַנומען צו מיר: וואָס האָט ניט לאַנג צוצוציען אַ שווערע צײַט, ווײַל מען האָט מיך געמוזט פּרוּװן. אין אסאך וועגן.
פֿאַרפֿאָלגונג זי דערפאַרונג זעקס חדשים נאָך איר פּאָזיציע, פון עטלעכע פון איר שוועסטער. זיין געדולד בעשאַס דעם לאַנג אָרדעאַל.
כ'האב שוין זעקס מאנאטן אזוי הנאה געהאט, בכוח הזרוע, אויב קען מען אזוי זאגן, פון די כבוד פון דער גאנצער עדה, ווען דער שד האט גענוצט די קנאות פון געוויסע שוועסטערס צו אויפוועקן אין מיר א שטורעם. אַז קען - זיין איך דארף. איך קען דיר גוט זאָגן, מיין פאָטער, אין בטחון. גאָט װײס, אַז איך האָב זײ קײנמאָל נישט פֿאַרדראָסן דערפֿאַר, און אַז איך האָב זײ הײַנט װינציקער װי קײנמאָל פֿאַרדראָסן. זיי זענען אַלע טויט; דו האָסט זיי ניט געקענט, און איך וועל ניט נעמען קיין נאָמען. איך מיין אז צדקה קען נישט שאטן ווערן פון א מעשה וואס קומט אוודאי אריין אין דעם חשבון וואס איך בין דיר שולדיק.
גאָט האָט דערפֿאַר דערלויבט, מײַן פֿאָטער, מיך אָן ספֿק צו פּרוּװן, אַז צװישן אַנדערע, צװישן אַנדערע, האָבן זיך אַ ביסל מקנא געװען אױף די דינסט
צוריקגעקערט צו די כאָר נאַנז, ווי אויך די פריינדשאַפט וואָס אַלע די נאַונז און אַפֿילו די אבעסין האָבן די גוטסקייט צו ווייַזן מיר (1). אײנע ר פו ן ז ײ צװיש ן אנדערע , װא ס אי ז דעמאל ט געװע ן א פארברעכער , הא ט , הא ט מע ן מי ר זי ך דערצײלט , זי ך גענומע ן אוי ף יעדע ר געלעגנהײ ט אויסצופרוב ן מײ ן געדולד , או ן מײ ן רוף . אויב אזוי, האט זי אוודאי פארדינט פיל לויב, און איך בין איר שולדיק געווען א סך חובות; װאָרום אַ גאַנץ לאַנגע צײַט האָט זי זיך זײער גוט באַפֿרײַט פֿון איר קאָמיסיע. נאך די חרפות און די צער איז מען געגאנגען ביז די רדיפות: איך האב קיינמאל נישט גוט געזאגט און נישט גוט געטון; אויב איך האב געשוויגן, איז עס געווען הומאָר; אויב איך געזאגט עפּעס צו באַרעכטיקן זיך, עס איז געווען שטאָלץ, אָדער בייַ מינדסטער זיך-שאַצן; אויב איך באגאנגען מיין שולד דורך מודה מיין שולד, עס איז געווען צביעות; איך פון
בייז אויג און פון די בייז זייַט. צום סוף, אַלע די נאַנז זענען כּמעט קעגן מיר אין אַ בשעת.
(1) איך האָב שוין געזאָגט, אַז אַ לאַנגע צייט איז דער כבוד און כבוד פון די נזירים פאַר איר שטענדיק געווען ינקריסינג: איך לייג איצט צו, אין נאָמען פון אַלע יענע וואָס לעבן נאָך, אַז, אין דער צייט פון וואָס. מיר רעדן דא די שװעסטער, זי האט הנאה געהאט פון אלעמען, אפילו אן אויסער די װאם האבן זי גערודפט.
קעג ן אזו י פי ל אנפאלע ן או ן דע ם ניש ט װא ס אי ז נאטירלע ך געװע ן צ ו נאכפאלגן , הא ב אי ך נא ר געהא ט דא ס געטלעכ ע ליכטי ק או ן ד י אינעװײניק ע טרייסטן , װעלכ ע זײנע ן , װ י מי ר װעל ן זע ן ניש ט געװע ן קײ ן קלײניקײט , צוזאמע ן מי ט דע ר עצה ם פו ן מײ ן קלוגע ר או ן כבודדיקע ר דירעקטא ר . געקומען צו זען מיר צו מוטיקן מיר צו געדולד און מוטיקן מיר צו פאָרן איבער אַלץ און צו לייַדן
אַלץ מיט פעסטקייַט און רעזאַגניישאַן: וואָס איך געפרוווט צו טאָן פון פאָלגעוודיקייַט און פון ליבע צו גאָט.
אזוי דורכגעגאנגען מיין צוויי יאָר פון פּאָסטולאַנסי; אָבער, טאַטע, איך האָב פֿאַרגעסן, אַז איך מוז דאָ רעדן צו דיר נאָר פֿון מײַן אינערלעכן לעבן. לאָמיר זיך דעריבער אומקערן דערויף און לאָמיר מער נישט טראַכטן וועגן די דאָזיקע קליינע שטערונגען, פון וועלכע איך האָב אָבער נאָר מיט אייך גערעדט אין וואָס זיי האָבן זיך צו זיי באַהאַנדלט. דו זאלסט נישט טראַכטן וועגן אים, איר און איך, אַחוץ צו דאַוונען פֿאַר די וואס זענען געווען ווייניקער די סיבה ווי די מכשירים, און אַפֿילו דעמאָלט אָן לעגאַמרע וועלן עס טאָמער, אָדער לפּחות טראַכטן זיי טאָן די רעכט זאַך אין אַלע וואָס. לאָמיר ווידער מודה זײַן, טאַטע, אַז איך האָב עס געדאַרפט, און אַז גאָט האָט דאָס זייער מסתּמא דערלויבט צוליב סיבות, וואָס זאָלן מיר אויסדריקן.
זי איז פייווערד מיט די טאַלאַנט פון דעם בייַזייַן פון גאָט. דערשיינונגען פון י.-ק.
אי ן דע ר גאנצע ר צײט , מײ ן טאטע , אי ז מײ ן ארעמ ע קלײנ ע איבערגעגעבנקײ ט געגאנגע ן װ י גוט ; טראָץ אַלע די צרה וואָס מיין גייסט פּעלץ, איך פאַרפאַלן די בייַזייַן פון גאָט ווי קליין ווי מעגלעך פֿאַר מיר: ווייַל עס מיינט צו מיר אַז גאָט געוואלט צו פאַרגיטיקן מיר און שטיצן מיר קעגן די אַטאַקע וואָס זענען איבערגעגעבן צו מיין קאַנסטאַנסי: קיינמאָל איך האט קיינמאָל פריער געווען אַזוי אָפט פייווערד דורך הימל. ד י געטלעכ ע אנװעזונ ג הא ט זי ך מי ר געשפיר ט צװיש ן ד י פארשײדענ ע באשעפטיקונגען , או ן אפטמא ל בי ן אי ך געװע ן אינגאנצ ן פא ר גאט , װע ן מע ן הא ט אי ם גאנ ץ געטראכט . וויפיל מאל האט ער זיך געפילט צו מיין נשמה! וויפיל מאל ער האט גערעדט צו מיין הארץ!
װאָס זאָל איך דיר זאָגן, טאַטע? און וועט איר גלויבן אַז עטלעכע מאָל אונדזער טייַער גואל יאָשקע משיח לאָזן זיך זיין געזען דורך די אויגן פון דעם גוף, איך גלויבן איך קענען פאַרזיכערן איר; מאל אין דער געשטאַלט פון אַ גאנץ שיין קליין קינד, צו פאַרבינדן מיר מיט זיין טרערן און געווינען מיר מיט זיין גלעטן; אמאל אננעמענדיג די לופט און טאן פון א יונגערמאן, איז ער מיר נאכגעגאנגען אין אונזער צעל, מיר דערמאנען וואס ער האט געטון פאר מיר, און אמאל באווייזט מיר פאר מיין מאנגל אין דאנקבארקייט און געטריישאפט. — װיפל נפשות אין גיהנום — האט ער צו מיר געזאגט — װאם װאלט געהאט דערגרייכט אן אויםגעצײכנטע קדושה, װען איך װאלט זײ געגעבן נאר א האלבע טובה, מיט װעלכע איך האב דיך גערעגט, און אויף װעלכע איך װעל מוזן געבן חשבון! אאז"ו ו אאז"ו ו »
איך בין דעמאלט געווען אזוי פול מיט צעמישעניש, פחד און ליבשאפט, אז איך האב נישט געהאט קיין כח אים צו ענטפערן. אַזוי, צו באַרויקן מיר, ער גערעדט צו מיר מיט אַ לופט פון גוט פֿרייַנדשאַפֿט, וואָס האָט אומגעקערט מיין בטחון; ער האָט מיר געזאָגט, למשל, אַז איך מוז מיך טרייסטן און נישט פאַרלירן די מוט; אז ער זאל מיך נישט אפשניידן
(95-99)
זײנ ע טובה , א ז ע ר װע ט ניש ט צוריקציע ן פו ן מיר , װע ן אי ך װעל ן אי ם צוזאג ן צ ו זײ ן נא ר געטרײע ר אי ן דע ר צוקונפט... .
אזוי פיל ווערטער, אזוי פיעל ליכט-שאכטן, מיט וועלכע איך בין געווען אויפגעקלערט און ווי איבערגעוועלט; יעדע ר זײנ ע בליק ן הא ט זי ך דורכגעדרונגע ן אי ן דע ר אונטערשטע ר פו ן מײ ן נשמה : פארװאונדער ט או ן פו ן זיך , הא ב אי ך זײע ר אפטמא ל ניש ט געװאוסט , װא ס אי ך װער ט פא ר אים . ריכטער פון דער שטעלע אין וואָס אַזאַ אַמייזינג נאַטור פון זיין זייַט שטעלן מיר! פון איין זייט די מורא פון אילוזיע, פון די אנדערע זייט פון דיסטראַסט
ינסאַלטינג, האט מיר אין קאָנפליקט און ימבעראַסינג וואָס מאל געווען ווי שפּאַס. איז עס טאַקע איר, אָ מיין גאָט! האָב איך אים אַמאָל געזאָגט, אַז ער האָט צו מיר גערעדט אויף דעם רירנדיקסטן אופן? ביסט דאָס דו, מיין גואל און מיין גאָט? ווארים אויב עס איז איר, ביטע מוחל מיר פֿאַר מיין מורא פון זיין די שפּיל זאַך פון אילוזיע. דעריבער, מיין פאטער, ער האט אויסגעשטרעקט זיין האַנט צו מיר, גערעדט צו מיר די ווערטער וואָס ער האט געזאגט צו זיינע שליחים, ווען זיי גענומען אים פֿאַר אַ גייַסט נאָך זיין המתים: "זייט ניט דערשראָקן, דאָס בין איך. »
טעסץ פון זיין קאָנפעסאָר צו פאַרזיכערן זיך פון די אמת פון די אַפּערישאַנז.
איין טאג האט מיין מודה, נישט געוואוסט וואס צו טראכטן פון אלעם וואס איך האב אים דערציילט פון די פארשידענע פארשוינען, מיר באפוילן צו פרעגן אים צום ערשטן מאל דעם באדייט פון א געוויסער זייער אומקלארער דורכגאנג פון די הייליגע שריפטן. איך האב נישט געוואגט צו נעמען אויף זיך די דאזיקע קאמיסיע, צוליב מורא נישט צו האבן די דרייסטקייט און נישט גענוג זכרון צו געדענקען די ווערטער. יאָשקע משיח געוואלט צו מאַכן זיך פֿאַר מיין שיינאַס און דורכגיין די פּראָבע וואָס איז געווען געוואלט. קום, מײַן טאָכטער, האָט ער צו מיר געזאָגט, װי ער איז צו מיר צוגעגאַנגען, זאָג אײַער דירעקטאָר, אַז דער חלק פֿון דער פּסוק, װאָס ער װיל אױסקלערן, הײסט אַזױ און אַזעלכע זאַך, װאָס ער זאָגט מיר. דעם דורכפאָר, צוגעגעבן יאָשקע משיח, איז געווען געשריבן אין אַזאַ אַ ומשטאַנד, דורך אַזאַ אַ מחבר וואָס דעמאָלט האט אַזאַ אַ געדאַנק אין זיין מיינונג .
מײ ן דירעקטא ר אל ץ װא ס הא ט מי ר געזאגט , או ן פו ן װעלכ ן אי ך הא ב גלײ ך פארלויר ן דע ם זכרון . איך געדענק נאר דעם פאקט בכלל, און אז מיין מודה האט מיר דעמאלט געזאגט, אז די דאזיקע ערקלערונג איז די בעפרידיגסטע וואס ער האט נאך ערגעץ געזעהן אויף דעם דאזיקן אומשטענדן ארט.
וויי! מיין פאטער, דער זעלביקער מודה האט קיין סיבה צו זיין אַזוי צופֿרידן מיט אן אנדער קאָמיסיע וואָס איך איז געווען באפוילן צו מקיים צו אים. ס׳אי ז געװע ן א קלײנ ע פארװאונג , א ז ע ס הא ט מי ר א גרויםע ר געקאסט , א ז אי ם צוגעזאג ן , בפרט , װא ס אי ך הא ב פאראויסגעזען , א ז ע ר מו ז דערמיט ן מארשיר ט װערן . אָבער, ער האָט באקומען מיין עצה מיט גרויס אונטערגעגעבנקייט צו דעם געטלעך וועט. דאָס איז אַלע איך געדענקען; װאָרום גלײך נאָכדעם װי מײַן קאָמיסיע איז געשען, האָט גאָט מיר װידער צוגענומען דעם אָנדענק פֿון אַלץ װאָס ער האָט מיך באַפֿױלן צו זאָגן צו אים. אַזוי דאָס איז אַלע וואָס איך קען זאָגן אין דעם אַכטונג.
עס איז אמת, פאטער, און גאָט האט געמאכט מיר פֿאַרשטיין עס גענוג, איך איז געווען צו פאָרן סאַקסעסיוולי פון שלום צו קאָנפליקט, און פון שטורעם צו קלאָרקייַט; פון ליכט צו פינצטערניש, און פון פינצטערניש צו ליכט; אזו י װ י דע ר געדיכטע ר װאל ק קענע ן נא ר פארשװינד ן ד י זו ן אלײן , אי ז גענו ג א געװיס ע ליכטי ק אדע ר שטראל , װא ס אי ז דורכגעפיר ט אי ן דע ר װאלקן , צ ו איבערצײג ן פו ן זײ ן עקזיסטענץ , טרא ץ דע ר פינסטערניש , װעלכע ר באהאלט ן אי ם פו ן אונדזער ע אויגן . נו! פאטער, עס איז פּונקט די זעלבע מיט די זון פון גייסטער ווי מיט די ללבער.
דער חילוק צווישן די אָפּעראַציע פון גאָט און אַז פון דעם שטן. עפפעקץ פון דעם בייַזייַן פון גאָט אין דער נשמה.
וואָס אַ חילוק צווישן די אָפּעראַציע פון גאָט און די אַרבעט פון דעם שטן! און אַז די נשמה וואָס דערלעבט זיי געפינט זיך אַנדערש באַווירקט ביי דעם צוגאַנג פונעם איינעם און אויפן צוגאַנג פונעם אַנדערן ! דאָס, מיין טאַטע, איז וואָס איך האָב שוין געהאט געלעגנהייט צו
אייך מער ווי איינמאל אויפווייזן, און אויף וועלכן איך קען זיך נישט אפהאלטן פון אייך נאך עפעס זאגן, רעדנדיג פון מיין אינערן, ווייל דער מלאך החושך, ווי מיר האבן שוין דערקלערט, האט מיך אפט פרובירט צו פארפירן, דורך פארוואנדלען אין א מלאך. פון ליכט. אין דער צוגאַנג פון די שעד, עס איז בלויז ספקות, וועריז, פינצטערניש און פירז,
דיסקערידזשאַנסיז, אאז"ו ו; דאָ איז דער שטורעם, עס איז די אַרבעט פון די שלעכט גייסט וואָס טראגט דיסאָרדער, צעמישונג, קאָנפליקט און גענעם אומעטום.
פֿאַרקערט, אַז גאָט דערנענטערט זיך, פֿילט מען אַ רו, אַ זיסן רו, אַ טיפֿערן שלום, װאָס אַן אילוזיע מאַכט נישט, און זײַן פּרעסטיזש קען זיך אַפֿילו נישט דערנענטערן; אַ ווייך און לעבעדיק ליכט, וואָס דרינגט אַרײַן אין דער נשמה אָן קיין באַהאַלטונג, טראָגט דאָרטן די איבערצייגונג פון דעם געטלעכן נוכחות, און וויכט זיך צו זאָגן צו די אויפגערעגטע תאוות: שווייג, אט איז דער האר. דאן איז דא א טיפע רואיגקייט, א שלום וואס גארנישט קען נישט שטערן, און עס איז אין דער שטילקייט פון די חושים וואס דער טעם און דער ריח פון געטלעכקייט שפירט זיך אינעווייניג אין דער נשמה, אבער אויף א אופן וואס עס איז אוממעגליך צו גוט ארויסגעבן דורך קיין שום זאך. פאַרגלייַך. די מערסט ויסגעצייכנט ליקער, די
די מעכטיקע פּאַרפומען, די לעבעדיקסטע פֿאַרבן, די מעלאָדיקסטע קאָנצערטן האָבן גאָרנישט דערנענטערט צו אים, ווײַל גאָט האָט נישט קיין באַציִונג מיט די קערפּערלעכע חושים.
אָבער, מיר פילן עס, מיר פאַרבינדן עס, מיר געשמאַק עס, מיר הערן עס; אָבער דאָס אַלץ קומט פֿאָר אין די טיפֿענישן פֿונעם אינטימן זינען. גאָט איז ינטענטלי פֿאַראייניקטע מיט דער נשמה; זי האָט דאַן הנאה פון דעם הערשער גוטס, וואָס באַשטייט אין דער פאַרמעגן פון איר גאָט.
עס איז אַ שטראָם פון גן עדן. וואס האב איך געזאגט? מיר אליין זענען א גן עדן
(100-104)
לעבעדיק און לעבעדיק. די נשמה לעבט פֿון איר גאָט, און איר גאָט לעבט אין איר; און דאָ איז, מיט צוויי ווערטער, דאָס גאַנצע גליק פֿון די קדושים, פֿון וועלכער מע קאָן זיך גאָרנישט פֿאָרשטעלן.
א איין וואָרט גערעדט דורך גאָט אין דער נשמה האט ינפאַנאַט מינינגז.
אי ן דע ר פרײלע ר צײט , מײ ן טאטע , גײ ט זי ך ד י נשמה , איבער , צ ו ד י טראנספארטן , װא ס דע ר אנװעזונ ג פו ן זײ ן געט א מאכ ט זי , װעלכע ר כאפ ט זי ך אל ע זײנ ע כוחות , ז ײ אינטימע ן צו ם פאראייניקן . וואָס הויך פון גליק איז ניט געפֿונען אין דעם אומגליקלעך פאַרבאַנד פון אַ באַשעפעניש מיט דעם זייַענדיק פּאַר עקסאַלאַנס וואָס איז ביידע זייַן פּרינציפּ און זייַן לעצט סוף, אין וועמענס פאַרמעגן עס געפינט זייַן גאנץ און ברוך עקזיסטענץ, זייַן אייביק און הערשער גוט ! גליקלעך מיט דעם גליק פֿון איר גאָט, גיט די דאָזיקע מאַזלדיקע נשמה איר אויער צו די געשמאקע אַקצענטן פֿון זײַן שטימע, וואָס באַציִען זי; זי שווימט אין א שטראָם פון ריין וואוילקייט וכו'; און דאָ ווידער, טאַטע, איז ווו איר מוזן אָנהייבן פון צו גאָר פֿאַרשטיין די ווערטער וואָס איך האָבן אָפט ריפּיטיד צו איר אין דעם חשבון וואָס איך האָבן געגעבן איר:איך זע אין גאָט, איך זען אין די ליכט פון גאָט, גאָט דערציילט מיר. גאָט האָט מיך געמאַכט זען וכו' ; ווייל די אלע פארשיידענע אויסדרוקן מיינען, אז דאס וואס איך זאג איז געשען אין מיר אויף א וועג וואס איך קען נישט אנדערש אויספירן, נאר אזוי גוט און אזוי איבערצייגט, אז גארנישט אין דער וועלט איז פארגלייכן מיט אירע ראיות, און אז עס איז אזוי שווער פאר די גייסטיקע. דער מענטש זאל זיך דארט פארפירן, ווייל עס איז אוממעגליך פאר דעם גשמיות צו פארשטיין עפעס דערפון. א איינציק ווארט אזוי געזאגט פון גאט האט אומענדליכע באדייטונגען, און זאגט אומענדליך מער פאר דער נשמה וואס הערט עס, ווי גאנצע דיבורים פון מענטשליכע לשון הרע וואלטן געטון, און ווי עס איז אמת צו זאגן, אז עס גייט אן אומענדליך איבער די שפראך פון די מלאכים אליין. איך
איך וועל דיך ציטירן, אויב דו ווילסט, א איינציקע קליינע טרייט אין פארביי, און בשעת עס קומט מיר אין מיינונג (1).
(1) דערלויבט מיר ווידער צו פרעגן אויב עס איז נאַטירלעך, אויב עס איז גלייַך צו טראַכטן אַז אַ נשמה וואָס רעדט אַזוי קען זיין אונטער אַן אילוזיע? איז עס עפּעס מער געטלעך ווי די שפּראַך וואָס מיר האָבן נאָר געהערט? ווי אַזוי קען אַ נבאַס עס האַלטן? װי אַזױ האָט איר געקאָנט באַגײַסטערן דער טאַטע פֿון שקרים?... לאָמיר זי אָבער אַלײן װידער הערן.
די אנדערע נאַכט, ווען איך, אין אַ מאָמענט פון ינסאַמניאַ, איך געדאַנק וועגן די צערטלעכקייַט פון גאָט פֿאַר מיר, דאָס איין וואָרט, מיין קינד , וואָס ער האָט מיר אַזוי פילע מאָל געהערט, דעמאָלט געקומען צו מיין מיינונג, און אויף דעם וואָרט אַליין אַ איין א בליצ ל ליכטי ק הא ט מי ך געטראג ן או ן ד א אי ז אי ן שטאנד , װא ס ע ס הא ט מי ך געמאכ ט פארשטײ ן אי ן א
ווינקען.
יא, מיין טאָכטער, דו ביסט מיין קינד, און איר זענט אַזוי אין מער וועגן ווי איין; באַטראַכטן וואָס איך בין פֿאַר דיר, וואָס איר זענט פֿאַר מייַן; זען וואָס איך האָבן געטאן פֿאַר איר, אין די סדר פון נאַטור ווי אין דעם פון חסד; וויפיל דו האסט געקאסט מיין ליבשאפט, און משפט דערפון ווי טייער דו מוזט זיין צו מיין הארץ; צוריקרופן די בענעפיץ פון דיין שאַפונג, דיין גאולה, דיין פּרידיסטאַניישאַן; צוריקרופן די פאַוואָרס פון פּרעדילעטיאָן, די פאַוואָרס פון וואָס איך געווארנט איר, און זאָגן מיר אויב איך האָבן די רעכט צו רופן איר מיין קינד? זאג מיר אויב מיין הארץ האט רעכט אויף דיין, און אויב עס קען באַקלאָגנ זיך אויף דיין גלייַכגילטיגקייט? אַה! צי ניט צווייפל עס, קיינמאָל פאטער האט רעכט פאַרגלייַכלעך צו מייַן, און קיינמאָל קינד האט אַבלאַגיישאַנז מער הייליק אָדער מער ינדיספּענסאַבאַל ווי דיין צו מיר .
יא, מיין טאכטער, דו ביסט מיין קינד, און אט פאדער איך פון דיין דאנקבארקייט פאר אלע מיינע בענעפיטן; עס איז מיין ליבע וואָס וועט דיקטירן אַ געזעץ צו איר, הערן צו עס קערפאַלי אַזוי אַז איר קיינמאָל אָפּנייגן פון אים. איך וויל אז איר זאלט אין אלעס פארמאכן אייער ווילן צו מיין ווילן, כדי מער נישט צו מאכן נאר איין און די זעלבע ווילן, ווייל דאס קינד דארף נאר וועלן וואס זיין פאטער וויל. אזוי וויל איך אז דו זאלסט איינשליסן אייער ליבע אין מיין ליבע, מאכן נאר איין און די זעלבע ליבע, און דאס אן מיטן, אן אפטיילונג און אן
קיין רעזערוו, ווי די האַרץ פון אַ קינד איז ענג פֿאַראייניקטע מיט די מחברים פון זייַן עקזיסטענץ; וואָס אָוווערוועלמד אים מיט אַטענשאַנז, לאָעט זאָרג און אַלע סאָרץ פון בענעפיץ.
עס איז נייטיק, מיין טאָכטער, אַז איר קרבן צו מיר אַלע זוכן פֿאַר זיך און דיין זיך-ליבע, אַלע ערדישע ליבשאַפט, אַלע צוריקקומען צו די באַשעפעניש, צו וועלן און ליבע גאָרנישט מער אין דער וועלט ווי אין מיר, צו מיר, און ווייַל פון מיר דאָס איז וואָס איז גערופן אַ פאַקטיש מיידל וואס ריספּאַנדז צו די פול מאָס פון דעם שיין נאָמען, און דאָס איז אויך וואָס איך וויל איר זאָל הערן דורך דעם זעלביקער נאָמען
פון אַ קינד וואָס איך האָבן געגעבן איר אַזוי פילע מאָל, און אַז איר מוזן אַרבעטן צו פאַרדינען מער ווי אלץ, דורך דזשענטאַלנאַס, פּאַשטעס, פיליאַל דערקענונג, צאַרט, סאַבמיסיוו און ליב ליבע, וואָס מוזן געבן איר צוריק מער און מער ווערט.
דאָס אַלץ, מײַן טאַטע, און נאָך אַ סך, איז אַרײַנגענומען געוואָרן אין דעם קליינעם ליכט־שטראַל, וואָס האָט מיך פּלוצעם אויפֿגעקלערט אין איין מאָמענט, אויפֿן איינציקן וואָרט "קינד", וואָס איז מיר ערשט אײַנגעפֿאַלן . אָבער דאָס אַלץ איז מיר דערלאַנגט געוואָרן, און ווי עס איז געווען געדרוקט, מיט אַ קלאָרקייט און טיפקייט, וואָס האָט מיך געמאַכט דאָס צו זען אין אַלע הינזיכטן. אַה! טאטע , װ י שװא ך או ן מי ט דע ר מענטשלעכע ר רײדשאפטלעכקײ ט אי ז אי ן פארגלײך ! אַז זי איז קויכעס צו געבן וואָס גאָט מאכט געזען מיט אַ איין ווינקען צו דער נשמה וואָס האט די גליק צו פאַרמאָגן עס
! לאָמיר אָפּשטעלן, ביטע, דעם המשך ביז הײַנטיקן אָוונט, נאָכדעם ווי דו וועסט האָבן געזאָגט דעם געטלעכן אַמט.
(105-109)
שוועסטערס איבונגען פון פרומקייט. זיין אַטראַקשאַן צו אַניוועס, אַבנעגיישאַן און פּענאַנס.
"אין נאָמען פון דעם פאטער, וכו'. »
מײ ן פאטער , א חו ץ דע ר דאזיקע ר שטענדיגע ר אויםערונ ג פו ן נוכחו ת גאט , הא ב אי ך געזאג ט מײ ן אװנט־און־פרימארג ן מי ט אזו י פי ל פינקטלעכקײ ט װ י מעגליך , אי ך הא ב אפטמא ל באזוכ ט מאטין , װא ו אי ך הא ב געפונע ן פי ל טרײסט ן או ן פארגעניגן . כאט ש אי ך בי ן נא ר געגאנגע ן צ ו ווידוי ם כד י יעדע ר וואך , דא ך הא ב אי ך אפט , אוי ף דע ר עצ ט פו ן מיי ן דירעקטא ר קאמיוניקירט . די מאדאם ל'אבעס האט געהאט גוטסקייט צו מיר, וואס זי האט מיר ארויסגעוויזן אין טויזענט טרעפענס, בעיקר דורך דער פולער און פולשטענדיקער פרייהייט, וואס זי האט מיר צוגעלאזט איבערגעלאזט בנוגע אלעס וואס האט געזארגט מיינע באזונדערע מסירות.
דע ר אײנדרוק , װא ם אי ך הא ב אי ך ערשט ן געפילט , או ן װעלכע ר הא ט מי ר אינגאנצ ן באשטימט , אי ז געװע ן א ן אײנדרוק , װא ס הא ט אי ם שטענדי ק געפיר ט צ ו עניוות , צ ו בטל , צ ו תשובה . כסדר האב איך געפילט געדריקט צו אפזאגן מער און מער די וועלט, זינד און זיך אליין. אי ך הא ב געזוכ ט יעדע ר געלעגנהײ ט צ ו באפעל ן גאט ן דור ך דע ר מור א פו ן ד י חושים . חן האט מיך געלאזט באנוצן א סך מיטלען דערפאר, פון װעלכע א טײל פון װעלכע מײנע רעזשיסארן האבן אמאל פון מיר אװעקגענומען: ס׳װאלט אומזיסט זײ צו דעטאלירן.
בעשאַס מיין צוויי יאָר פון פּאָסטולאַנסי דער שעד האט לינקס מיר גאַנץ אַליין. אי ך בי ן נא ר געװע ן אויסגעלערנ ט פו ן עטלעכ ע מענטש ן אי ן הויז ; און גאָט, ווי מיר האָבן געזען, האט גענומען זאָרגן צו שטיצן און טרייסט מיר אַליין. ע ס אי ז ניש ט שטענדי ק דערשינע ן אזו י אי ן המשך , װע ן ד י קאמפ ן אי ז געװע ן נא ך שװערע ר או ן פו ן א גאנ ץ אנדער ן נאטור .
נאָך זיין צוויי יאָר פון פּאָסטולאַנסי, זיין גרויס אָרעמקייַט איז אַ שטערונג פֿאַר זיין אַרייַנטרעטן. זיין פּיינז און זיין השתדלות צו מצליח זיין.
ד י צײט , צ ו פארלאז ן ד י קלײדע ר פו ן יארהונדערט , צ ו נעמען , דא ם פו ן רעליגיע , הא ט זי ך דערנענטערט , או ן דע ר צוגאנג , הא ט אויפגעהויב ן א שטור ם פו ן א נײע ר סארט . ערשטנס , כד י אנצוהײב ן מײ ן נאװיציאט , הא ב אי ך געמוז ט צושטעל ן א םומ ע פו ן 300 פונט . איך איז געווען געבעטן פֿאַר זיי, און איך בלויז 6 פונט אין אַלע, מיט קיין האָפענונג פון אלץ האָבן מער. דע ר ערשטע ר שטערונ ג , װא ס װאלט ן פא ר אזו י פי ל אנדערע , געװע ן אזו י קלײני ק געװע ן צ ו מיר , אי ז געװע ן היפּש ע צ ו מי ר או ן אל ץ אײגענע ם געקענ ט אל ץ צעשראקן ; װאָרום נאָך אַלץ האָט מען זײ געדאַרפֿט, און פֿון װאַנען באַקומט מען זײ? זיי האָבן מיר אָבער דערלויבט, און דאָס איז געווען אַלץ וואָס זיי האָבן מיר געקענט שענקען, צו מאַכן אַ רייַזע אין דער יאַנסאָן טשאַפּעל, צו פּרובירן צו זען צי אין דעם אָרט פון מיין געבורט עס זענען נישט געווען עטלעכע נשמות צדקה גענוג און פילן פריי צו העלפן מיר מיט עפּעס. מיינע זוכונגען זענען געווען אומזיסט. און איך האב מיך זייער אומזיסט געמאסטן. אַלע מײַנע קרובֿים זײַנען געװען אָרעם װי איך; אונדזער לערער האט רענדערד זיין אַקאַונץ, און די ינוואַנטאָרי האט קוים גענוג צו באַצאָלן די לעגאַל קאָס און צושטעלן אונדז מיט די נעסעססיטיעס פון לעבן. מײַנע עראַנדז האָבן מיר נאָר אַרויסגעוויזן צו דער לעצטער געפאַר וואָס איך בין געלאָפן אויף דער וועלט.
אויפ ן װע ג צורי ק פו ן מײ ן שטעטל , בי ן אי ך באפאל ן א שיכורע ר מאן , װעלכע ר הא ט מי ר גערעד ט זײע ר שלעכטע , או ן קעג ן װעמע ן אי ך הא ב געהא ט אזו י צ ו זאג ן זיך . די מורא, און די שטאַרקע עמאָציע וואָס עס האָט מיר געפֿירט, האָט מיר געגעבן היץ, מיט אַ פאַרגרעסערן פון עקל פֿאַר אַ וועלט וואָס געפֿינט מיר בלויז געפאַר אָן טרייסט אָדער מיטל. דאָס איז אַלץ וואָס איך האָב צוריקגעבראַכט צו דער קהילה ווען איך בין קראַנק געוואָרן, דריי טעג נאָכדעם ווי איך האָב עס פאַרלאָזט.
מען מוז מודה זיין, טאטע, אז מיין פאזיציע איז געווען זייער טרויעריג, און מיין גורל איז זייער אומזיכער, כאטש באטראכט עס נאר פון דער זייט פון מענטשליכע זאכן. ד י קהילה גופא האט געדארפט העלפן, און איך האב געזען, נישט אן א סך שרעק, פאסטולאנטן, זײער רײכע אין פארגלײך מיט מיר, שטעלען זיך פאר צו נעמען מײן ארט, מיט היפשע נדבות. וואָס פחד
! וואָס צער! איך וואלט גערן געגאנגען פון טיר צו טיר צו פאראינטערעסירן די רחמנות פון די איינוואוינער פון פאָוגערס, אויב זיי וואלטן מיר געוואלט דערלויבן, צו פרובירן קריגן פון זיי גענוג צו ווערן אריינגענומען דעם געוואוינהייט.
זי ווענדן צו מרים, איז לעסאָף אַדמיטאַד צו די נאָוויטיאַט, און נעמט די נאָמען פון שוועסטער פון די נאַטיוויטי.
ניש ט װײסנדי ק שוי ן , װ י מע ן זאגן , צ ו װעלכע ר הײליק ע זי ך זי ך איבערגעבן , הא ב אי ך זי ך גערעד ט צ ו ד י לאנדםלײט , זי י בעטן , ז ײ זאל ן מי ך באקומע ן פא ר זײער ע עלטערן ; אבער איך ווייס נישט פארוואס זיי האבן, נאכ'ן רעדן צווישן זיך, געענטפערט אז זיי נעמען זיך גארנישט אויף און קענען מיר גארנישט באקומען. וואָס אַ האַרצברעכער! איך האב מיך געזעהן כסדר ערב פון זיין פייערד, און שוין האט מען גערעדט פון אריינלייגן אין די עלטער-היים אלס דינער ! אי ך הא ב געװײנט , טא ג או ן נאכט , ני ט געפיל ט קײ ן רו , או ן טרײסט .
וואָס צו זיין? דערזעענדי ק זי ך פארלאז ט פו ן אלעמען , הא ב אי ך זי ך אויסגעדרייט
גאָט, לויט מײַן מנהג צו געפֿינען אין אים, וואָס איך קען זיך שוין ניט צוזאָגן פֿון מענטשלעכע מיטלען, און איך האָב ווידער געפּרוּווט פֿאַראינטערעסירן די געטלעכע מאַמע פֿון י.־סי, וואָס איך האָב אויך גערופֿן מײַנע, און איך האָב קיין צײַט ניט פֿאַרשפילט ניט צו פילן. נאָך אַז זי טאַקע איז געווען, זינט זי געוויזן אַלע די געפילן און אַלע די זאָרג צו מיר.
דערפאר האב איך נאכאמאל געבעטן ביי די בתולה, ער זאל מיך ארויסנעמען פון דעם שלעכטן מצב, אדער, אויב עס געפעלט דיר בעסער, פון דעם אומגליקלעכן מצב. אי ך הא ב אי ר צוגעזאגט , א ז אוי ב ז י װע ט מי ר באשאפ ן ארײנטרעט ן צ ו
(110-114)
דאָס נעמען פֿון די געוווינהייטן, וואָלט איך פֿאַרברענט אַ ליכט און געזאָגט אַ מאַסע פֿאַר זײַן בילד פֿון סיינט־סולפּיס, וווּ איך האָב געמאַכט מײַנע ערשטע נדרים; א ז אי ך װע ל אונטערנעמע ן ד י מאנאטישע ר געװוינ ט אונטע ר זײנ ע חוה , או ן דע ר יזכור־בו ך פא ר מײ ן רעליגיעז ן נאמען , װ י באל ד דערנא ך אי ז געשען .
עס איז מיר קיינמאל נישט פאסירט געווארן צו ווענדן זיך צו דער קדושה אין אזא נויט אן צו באקומען אין דער זעלבער צייט פיל האפענונג און דערלויף. נא ך דע ר דאזיקע ר דאװענע , װא ס הא ט מי ר שטאר ק געטרייסט , בי ן אי ך געגאנגע ן געפינע ן אונדזע ר מאמע ; עס איז דעמאלט געווען די מאדאם סיינט יאאכים, און איך האב זי געבעטן אז זי זאל מיך אריינלייגן אין א קאפיטל, כדי זיי זאלן מוזן באשליסן מיין גורל. אונדזער מוטער האָט מיך ליב
בעעמעס, און וואלט מיך נישט אפגעווארפן מיט אן גלייכגילטיקן אויג. מאך מיך נישט, האט זי מיר געזאגט; אַ געדאַנק קומט צו מיר: איך ווילן צו נעמען מיין צייט און מיין
מיטלען; לאָז עס מיר איבער, איך וועל טאָן אַלץ צו האַלטן דיך, זיי זיכער. דערפאר האב איך באשלאסן צו ווארטן, צו האפן און דאווענען, ווייל איך האב שוין גארנישט פארצווייפלט.
ענדליך האט די מאדאם די אבעס פארזאמלט דעם קאפיטל ביי מיין געלעגנהייט, אין וועלכן, לויט איר זאָרג אדער אנדערש, איז אלעס געגאַנגען אַזוי, אַז טראץ די היפּשע הצעות פון די רייכע פּאָסטולאַנטן, טראץ די עצה פון די נאַנז אין גרויס צאָל, האָב איך געהאַט דעם גליק צו געווינען. . איך בין אַרײַנגענומען געוואָרן אין דער נאַוויגאַציע, אָן קיין נדבֿה, און אויפֿן איינציקן טיטל אָרעמקייט, וואָס איז זיכער נישט געווען קיין שווינדל און ניט קיין אויסגעטראַכטע. דערפאר האב איך ענדליך גענומען דעם הייליגן געוואוינהייט פון רעליגיע, מיטן נאמען פון שוועסטער פון דער נטיביוט, וואס איך האב שוין זינט דעמאלט געטראגן. אַה! נעבעך שוועסטער פון דער נאַטיוויטי, ווי פילע שלאַכט איר נאָך האָבן צו האַלטן און דיינדזשערז צו מורא פֿאַר דיין ישועה און דיין הייליקייט! צי ניט דערוואַרטן די שעד צו לאָזן איר אַליין פֿאַר לאַנג אין דעם נייַ שטאַט אַז איר האָט נאָר עמברייסט און וואָס איז געווען די אָביעקט פון דיין לייבערז פֿאַר אַזוי לאַנג !
היציק נסיון פון דעם שטן קעגן זיין פאַך.
רואיג ע אי ז װידע ר געלונגע ן צ ו דע ר געוואלדיקע ר שטורעם ; אָבער ליידער ! עס איז געווען בלויז צו מאַכן פּלאַץ פֿאַר אַ סקוואַל נאָך מער ופגעקאָכט ווי אַלע יענע פון פאַרגאַנגענהייט; װאָרום, װי איך האָב אײַך אַזױ פֿיל מאָל דערצײלט, איז מײַן אָרעמע לעבן ביז איצט ניט געװען נאָר אַ סכּנה פֿון פּײַן און פֿאַרביטערונג, פֿון טרייסטן און לײד, פֿון פֿרײד און טרויער, פֿון פֿינצטערניש און ליכט, נסיונות און טובֿות. זאל עס ביטע זיין הימל, פאטער, דער סוף זאָל זיין לפּחות רויק און רויק!
דע ר שד , װעלכע ר הא ט א לאנגע ר צײ ט גענוצ ט בלוי ז פונדרויסנדיק ע מיטלע ן מי ך צ ו שטערן , הא ט זי ך צוריקגעקער ט צ ו זײנ ע ערשט ע אטאקעס . עטליכע חדשים האב איך הנאה געהאט פון דעם גליק פון זיך אנגעטאן אין דעם הייליגן געוואוינהייט וואס איך האב אזוי געוואלט, ווען ער האט אויפגעוועקט אין מיר דעם טעם פון דער וועלט וואס איך האב איבערגעלאזט, און די תאוות וואס איך האב אפגעזאגט, נאך לאנג פאר מיין אריינגאנג. אין רעליגיע האט ער מיר לעבעדיג איבערגעחזרט, אז איך האב נישט געהאט קיין רוף פאר אזא הייליגע מדינה, האב איך, ווען איך בין אריין אין איר, גענומען די אומשולדיקסטע פון אלע טריט און די סכנה פאר דער צוקונפט. נדרים, איך וואָלט דאָך ויסשטעלן מיין אייביק ישועה; א ז ד י דאזיק ע ױדיש ע נדרים , װא ס זײנע ן מאכ ט געװאר ן קעג ן דע ם װיל ן פו ן גאט , װעל ן פא ר מי ר זײ ן א מקור־תשובה , או ן װעל ן נא ר דינען . צו מאַכן מיר מער שולדיק, און אַז זיי וואָלט ינפאַלאַבלי ווערן דער גרונט פון מיין דאַמניישאַן; אַז מיר האָבן צו טראַכטן וועגן אים בשעת עס איז נאָך צייַט; אז ס'איז טויזנט מאל בעסער געווען צו אנטקעגן דעם מענטשלעכן כבוד מיט'ן פארלאזן די קהילה, ווי זיך דארט אומגליקלעך מאכן אויף אייביג מיט'ן פארריכטן זיך דארט אן אומבארעכטיגט וכו' וכו'.
ד י גרויזאמ ע געדאנקע ן האב ן מי ך אזו י שטארקע ר אויפגערודערט , א ז אי ך הא ב גאנ ץ פארלויר ן מײ ן רוא ט או ן רו ; ניט מער רואיגקייט, ניט מער שלאָף, וואָס איז ניט איבערגעריסן געוואָרן פון שרעקלעכע חלומות. כ׳האב געטראכט, כ׳האב געװײנט, כ׳האב מתפלל געװען; סוף־כּל־סוף, כּמעט איבערגענומען פֿון די דאָזיקע שטאַרביקע דײַגעס, האָב איך געטראַכט זיך צוריקצוציען און זיך נאָכגעבן. איין טאג ווען איך, אינגאנצן פארנומען מיט די טרויעריקע און איבערהויפטנדיקע פארבינדונגען, בין דורכגעגאנגען פארן קהילה, האב איך זייער באצייכנט געהערט א שטימע, וואס האט מיר אויסגעזען ארויסצוקומען פון די טיפענישן פונעם בית הקדש, און וואס האט צו מיר געזאגט: היי וואס ! מיין טאָכטער, וואָלט איר ווי צו לאָזן מיר? ניין, דו וועסט מיר נישט אנטלויפן!
ד י דאזיק ע שטימע , װא ס אי ך הא ב דערקענט , א ז אי ז פו ן י.־ק . אלײן , הא ט מי ך אנגעפיל ט מי ט צעמישעניש , בײ ם אנטדעק ן מי ר דע ם טראפ ן פו ן מײ ן שונא , או ן דע ר נסיון . ניין, מיין האר און מיין גאָט, איך געענטפערט תיכף, ניין, מיין געטלעך און טייַער בעל, איך וועל נישט לאָזן איר: איר וויסן די פאַרלאַנג איך האָבן צו קלייַבן איר פֿאַר מיין חלק און צו זיין לעגאַמרע דייַן אויף אייביק.
כּדי צו זײַן מער זיכער פֿון מײַן געוויסן, בין איך געגאַנגען געפֿינען מײַן דירעקטאָר, וועלכער איז דעמאָלט געווען דער פֿאַרשטאָרבענער מ.דוקלאָס. ער האט מיך אנגעטאן אין די הייליגע מנהג פון רעליגיע. כ׳האב מיט אים גערעדט װעגן דעם נסיון, װאם איך האב געפילט, און ער איז מיר געלונגען מיך בארואיקן און אפצולײגן. שטעל זיך נאר נישט אפ, האט ער מיר געזאגט, און זאג קיינעם נישט. דיין דיסקערידזשמאַנט קענען נאָר קומען פון די שעד; קום, מיין שוועסטער, פאַראַכט דיין פייַנט; אל ץ װא ס דאר ף דערפאר , אי ז א ביס ל מוט : אי ך ענטפער ן פא ר דײ ן פאך ( 1 ) .
(1) ווען די שוועסטער גערעדט צו מיר אַזוי, עס איז געווען פינף אָדער זעקס יאר זינט M. Duclos איז געשטארבן אין די שטאָט פון Parrigné, צוויי ליגז פון Fougères. ע ר אי ז דעמאל ט געװע ן אײ ן או ן זיבעציק י יאר , או ן ע ר הא ט געהער ט דע ר דאזיקע ר פאראײ ן כאטש ע צװאנציק . איך בין געווען זיין לעצטע וויקאַר פֿאַר אַכט יאר, און עס איז געווען אין מיין געווער אַז ער איז געשטארבן. ער האט אפט גערעדט מיט מיר װעגן די אורבאנישע נזירים, װאם ער האט א לאנגע צײט רעזשיסירט אײדער ער איז געװארן רעקטאר, און צװישן אנדערע פון א שװעסטער האט ער מיך אנגערופן פון ניב, װי פון אן אויםערגעװײנלעכער מײדל פאר דער פעסטקײט פון איר מעלה, און דורך די לײַכטן װאָס גאָט האָט אים געגעבן. ע ר הא ט מי ר ציטיר ט עטלעכ ע שטריכן , פו ן זײנ ע אנטפלעקונגען , װא ס האב ן געמאכ ט א גערודער , או ן װעלכ ע אי ך הא ב געפונע ן זי ך צוזאמענשטעל ן גענוי ט צ ו דע ר מעשה , װא ס ד י שװעסטע ר הא ט מי ר דעמאל ט איבערגעגעבן . ניט ער אדער איך באקאנט.
(115-119)
שרעקלעך באַפאַלן איבערגעגעבן צו אים דורך די שעד אין דער צייַט פון זיין פאַך.
זינט יענע צייט, מיין פאטער, דער שד איז געווען צעמישט און לינקס מיר גאַנץ אַליין, ביז דעם מאָמענט פון פּראַנאַונסט מיין וואַוז, ווען ער אומגעקערט צו די באַשולדיקונג מיט מער גרימצארן ווי אלץ, און איבערגעגעבן מיר די מערסט ופגעקאָכט באַפאַלן וואָס איך האָבן ווידער געליטן פון אים; אַן אַטאַקע, וואָס קען לייכט גערעכנט ווערן צווישן די פֿעיִקייטן פון מיין לעבן וואָס פילע וועלן נישט גלויבן, און אַז זיי וועלן נאָר באַטראַכטן ווי איינער פון די יקסטראַוואַגאַנסיז וואָס זיי וועלן רופן די פרוכט אָדער דילוזשאַנז פון מיין פאַנטאַזיע. אָבער זיי נאָך נעמען עס דאָ, דאָ איז דער פאַקט ווי עס געטראפן פֿאַר מיין אויגן:
בעת , נאכ ן צערעמאניע ן פו ן פאך , ד י מאמען
געפירט פון אונטערן כאר ביזן אויבערשטן, צו אויפנעמען דארט דעם שלײער, די דערנער קרוין וכו' וכו', און דארט ארויסזאגן מײַנע פײערלעכע נדרים, האב איך פאר מיר געזען א שפיכל, א שרעקלעכער מאנסטער, װאם זײער פארם האט גענומען פיל. פון דעם בער, כאָטש עס איז געווען פיל מער כיידערז נאָך. ע ר הא ט זי ך געמארשיר ט אויפ ן כאר , זי ך אומגעקער ט צ ו מיר , אוי ף א צײ ט שוידערלע ך או ן אומבאשטענדלעך ; ער איז געווען אַזוי פיל צו באָדן ווי צו שרעקן מיין פאַנטאַזיע. ער האט מיר געגעבן צו פארשטיין, אז ס'איז פאר אים אליין וואס איך גיי מאכן מיינע נדרים; אז דער גאנצער נוץ וועט אים צוקומען, און אז איך וואלט געווען גענוג דרייסט צו נעמען דעם לעצטען שריט, וואלט שוין נישט געווען קיין האפענונג אויף מיין ישועה, ווייל דער הימל וועט מיך אויף אייביק איבערגעבן צו זיין כוח וכו' וכו'. אאז"ו ו
ריכטער, מיין טאטע, אויב אין אזא קריטישן מאמענט, ווען מען איז קוים פאר זיך אליין, מוז איך מיך געפאלן און אויפגעטרייסלט געווארן פון דעם מאדנע פארשוין? װאָס װאָלט געװען פֿון מיר, פֿרעג איך אײַך, װען גאָט האָט נאָך נישט געהאַט די גוטהאַרציקײט מיר צו העלפֿן אין דעם שרעקלעכן מאָמענט, אָדער די הילף װאָלט נישט געװען פּראָפּאָרציע צו דעם מין און אומשטאַנד פֿון דער אַטאַק? אי ך הא ב דעריבע ר װידע ר גענומע ן צ ו אי ם אלײן , אי ן דע ר דאזיקע ר דרינגענדיקע ר סכנה , או ן ע ר הא ט געלאז ט ד י סאמע װערטער פון דער צערעמאניע מיר צוזאמענשטעלן די געװער, װאם איך האב געדארפט אראפשלאגן מײן שונא און צו באקומען א גאנצן נצחון איבער אים.
ווען די כאָר הייבט זיך אָן, פֿאַרשרייבט די צערעמאָניע דרײַ גנבֿות, בײַ יעדן פֿון זיי זינגט די כאָר ווערטער, וואָס נעמען זיך אָן מיט סוססיפּע ... און וועמענס טײַטש, וואָס איך האָב גוט אויסגעלערנט, איז בערך: מקבל, האר, מסירות נפש והקדשת דיין. באשעפעניש , און לאז מיך ניט צעטומלען , ווייל עס איז אויף דיר אליין איך האב מיך געשטעלט אלע מיין האפענונג . דער טײַטש פֿון די דאָזיקע שײנע װערטער האָט נישט געקאָנט קומען צו מיר אין יעדן רעספּעקט.
גאָט און די קהילה שטעלן זיי אין מיין מויל, און אַזוי צו רעדן אין מיין האַנט, און איך געמאכט נוצן פון זיי ווי אַ אַפענסיוו און דיפענסיוו וואָפן, מיט וואָס איך דורכשטעכן מיין פייַנט אין דעם מאָמענט ווען ער פלאַטערד זיך מיט נצחון, און ווו ער גענצח מיט מער חוצפה.
האָב איך זיי דרײַ מאָל אַרויסגערעדט מיט דער גאַנצער אויפֿריכטיקייט פֿון מײַן האַרצן, לכל-הפּחות ווי דער פחד אין וועלכן איך האָב מיך געלאָזט פֿרײַ צו טאָן, און דרײַ מאָל האָב איך פֿון זיי געצויגן אַן אינערלעכע שטאַרקייט, וואָס איך האָב געפֿילט, אַז עס ווערט אַלץ מער פֿאַרגרעסערט. מײַן גאָט, האָב איך געזאָגט, זאָלסט מיך ניט צעמישן, װאָרום איך האָפֿן אַרײַן
איר. באַקומען, איך קאַנדזשער איר, די געבוקט פון מיין וויל און מיין מענטש! איך נעם דיך פאר מיין איינציגסטע חלק, און עס איז דיר אליין וואס איך גיב זיך און איך וויל זיין פאר צייט און אויף אייביקייט....
שוין די מאנסטער איז פארשוואונדן געווארן מיט א בראך און שפאצדיקער לופט. אבער מיין פירז נאָך פארבליבן, און געווען צו פאַרקלענערן ווי דער מאָמענט דערנענטערט זיך. אנגעקומע ן אויפ ן שפי ץ פו ן כאר , הא ב אי ך געמאכ ט מי ט זי ך א ן אנשטרענגונ ג או ן אי ך הא ב באשלאס ן צ ו האפ ן קעג ן אל ע האפנונג , אוי ף נויטיק . כ׳האב מיך געװארפן צו די קני און צו די פיס פון דער אבים, צו צוזאגן איר פאָלגעוודיקײט װעגן י׳־ק׳ אלײן, און פון יענעם מאמענט בין איך אריבער פון גיהנום צום הימל. די טיפסטע רואיגקייט איז געלונגען אין דעם ברוגזסטערן שטורעם, און י.-סי האט געהערט אין הארצן די דאזיגע טרייסט ווערטער, וואס האבן פארשפרייט אלע צרות און אלע אויפרייס: "איך קריג, מיין טאכטער, די הכרת הטוב פון דיין וואונטשן און אייערע וואונטשן. מענטש; זייט מיר געטריי און האט ניט מורא, איך וועל וויסן ווי צו באַשיצן איר קעגן דיין פיינט. עס איז מיר איר גענומען פֿאַר דיין ייַנטיילונג, און איך בין, אויב דו וועסט ענטפערן אויף דיין רוף, וועל זיין דיין חלק אין צייט און אויף אייביקייט. »
אמאל, טאטע, האב איך געמײנט, אז מײן גליק איז פארזיכערט, און אין דעם האב איך מיך נאך צו פיל געפלאמט. אין דעם מאָמענט האָב איך זיך געפֿילט אַזוי גליקלעך און אַזוי רויִק, אַז איך וואָלט געוואַגט זיך אַרויסצולאָזן דעם גאַנצן גיהנום. ע ס װאל ט געװע ן עזות , או ן י .־ק ׳ װיל ט ניש ט מי ר זאל ן זי ך פארלאז ן אוי ף זיך . דער מאָנסטער, וואָס איך האָב שוין ניט מורא געהאַט, איז געווען פאַרשעמט מיט דער איינציקער הילף פון הימל, עס איז אמת; ער איז אפילו אנטלאפן; אָבער עס איז געווען ניט פֿאַר לאַנג, און איך געהאט
(120-124)
עס איז נאך דא אסאך שלאכטן צו פירן, אסאך אומשטענדן צו פארטראגן פון אים. מיר וועלן רעדן וועגן דעם אנדערן מאָל.
אויסערגעוויינלעכע חסדים באקומט זי פון י.-סי אירע עקסטאסעס און אירע פארגעניגן.
"אין נאָמען פון דעם פאטער, וכו'. »
ענדליך, מיין טאטע, זענען ארויסגעזאגט געווארן מיינע פייערליכע נדרים, מיין פראפעסיאנציע איז געמאכט געווארן, טראץ אלע באמיאונגען פון גיהנום; אי ך בי ן ענדלע ך געװע ן א נזיר ן אוי ף אײביק , או ן י.־ק ׳ הא ט מי ר ניש ט לאנ ג װײז ט זײ ן צופרידנהײ ט דור ך אינגאנצ ן נײ ע או ן פראפארציאנעל ע טובות ; וואס האב איך געזאגט? פיל העכער פון אַלץ איך האט געטאן פֿאַר אים. קוים האב איך מיך געטענהט עטליכע מאנאטן איידער ער האט זיך צו מיר איבערגעגעבן מיט חסדים און חסדים מער שעפעדיק ווי אלץ, און וואס איז באלד געווארן ווי געווענליך ביז דעמאלט, וועסטו גלייבן, טאטע, אז איך האב אים געדארפט בעטן מער ווי איין מאל ער זאל זיך אפמאכן. די ווירקונג. איך טאָג עס קוים צו זאָגן, צוליב מורא אַז אַלע די מער ערנסטע זאַכן, וואָס איך האָב אייך געמאַכט שרייבן, וועלן צוגעשריבן ווערן צו אויסטערלישע זאַכן; ווייַל, מיין פאטער,
איר װאלט געזאגט, אז גאט איז מחויב דארט אפצושטעלן, אן גײן װײטער. געשטיצט מיט א סיבה אזוי פארפירעריש ווי עס איז שוואך, וואגן זיי זיך, אזוי צו זאגן, צו שפירן פאר אים די ליניע פון וועלכן ער קען, לויט זיי, נישט אפגיין, און אפווארפן מיט שטאלץ און פאראכטונג, ווי נישט ווערט פאר אים, אלעס וואס טוט. נישט שטימען מיט זייער וועג פון זען און משפטן. זאלן זײ װיסן, די דאזיגע נארישע, אז גאט נעמט נישט אכטונג אויף זײ, און אז ניט געקוקט אויף זײערע קלײניקײטן, טוט ער, װאם ם׳איז אים געפעלן, און אזוי װי ער זעט פאר זײן אײגענעם כבוד און שלום־עליכם פאר אלע װאם װילן נעמען . מייַלע פון עס ...
ערשטנס, האָט מײַן טאַטע, י.-סי., איבערגעגעבן צו מיר און מיר געמאַכט דערלעבן אַן אויסערגעוויינלעכער ליכט, וואָס איז טייל מאָל אַזוי ווײַט, ווי צו פּראָדוצירן אַנטפּלעקונג פֿון די חושים, היפֿענישן, עקסטאַזן... נאָך מײַן פאַך האָב איך כּמעט קיינמאָל נישט געקענט. געמאכט קאַמיוניאַן אָן יקספּיריאַנסינג עפּעס ענלעך. דער גלאָק האָט געקלונגען לעבן מיר; מיר האבן געזונגען; די נאַנז זענען אריין אין די
כאָר, אָדער געקומען אויס פון אים, אָן איך באמערקט עס אין די מינדסטע. אי ך בי ן געװע ן פארכאפ ט אי ן געט א אבע ר נא ך אוי ף מײ ן ארט , באװעג ן או ן געפיללאז . אומגעקערט צו זיך, איך האָב ניט שטענדיק געדענקען וואָס איז געשען אין מיר. אט זײנען אבער א פאר אײגנשאפטן, װאם כ׳האב זיך גאר באצײטנס געדענקט, און װאם איך גײ אײך זאגן: מיר קאנען דערפאר טראכטן פון זײ אלץ, װאם מיר װילן. אי ך װע ל אײ ך אפפיר ן דע ם חשבון , נא ך נא ך נא ר פאלג ן דע ם באפעל , װא ס אי ך הא ב באקומע ן .
זי געפינט זיך ווי אַ קליין קינד אין די געווער פון י.-סי.
La première fois que pareille chose m'arriva, ce fut dans une communion, quatre ou cinq mois après mes vœux solennels. Quelle agréable surprise, lorsqu'au centre d'une lumière plus vive et plus étendue, et où la présence de Dieu se rendait plus sensible que jamais, je me trouvai sous la forme d'un petit enfant entre les bras de J.-C., qui me chérissait. J'étais enveloppée de langes, sans force, sans mouvement; tout ce que j'avais de plus que les enfants ordinaires, c'était l'intelligence pour connaître mon bienfaiteur, et la volonté pour l'aimer, pour le remercier, sans pouvoir le faire que très faiblement. Je me rappelle qu'il me disait en me caressant : « C'est ainsi, mon enfant, que ma providence a toujours veillé à ta conservation, et que tu as toujours été entre les bras de mon amour. Car, ajouta-t-il, il n'y a pas de mère qui aime si tendrement l'enfant qui lui est redevable de la vie.
איך וויל דעריבער, מיין טאכטער, האט ער ווייטער געענטפערט צו דער זארגן פון מיין צערטלעכקייט, אז ווי דאס קליינע קינד, וואס דו פארטרעט אין דעם מאמענט, צוזאמענשטעלסטו זיך אין אלעס צו מיין הייליגן ווילן, צו טאן און נאר ווילן וואס איך וועל פארלאנגען. פון דיר." נאָך דעם, מיין פאטער, איך איז געווען געגעבן צוריק צו זיך און צו
מיין פּראָסט פאָרעם. דער טרייט און פילע אנדערע ווי עס זענען לעבעדיק ריקאָלד צו מיין מיינונג ווען מיר אנגעהויבן צו שרייַבן מיין אנטפלעקונגען. זאָגט צו מיר י־ק: ס'איז איצט מײַן טאָכטער, אַז דו מוזט זײַן אין דעם שטאַנד פֿון דעם קלײנעם קינד, װאָס װײט פֿון ברענגען קײן קעגנערשאַפֿט צו דעם רצון פֿון זײַן מוטער, גײט זיך דערמיט אָן פֿאַרשטײן. דאָס איז די באַזייַטיקונג וואָס איך דאַרפן פון איר.
אי ן א ן אנדער ע דערשײנונ ג פו ן י .־סי , װי ל ז י פו ן ליבשאפ ט זי ך שפרינגע ן אי ן זײנ ע ארעם . זי פילט זיך אפגעשטויסן. ווערטער זי הערט.
אין אזא אומשטאנד האט זיך מיר באװיזן: איך האב זיך אזוי געפרײט אים צו זען, אז כ׳האב זיך געװײנט צװישן ליבע און רעספּעקט. טײלמאל האב איך מיך געפלויגן צו זײנע פיס אים צו פאראדערן, און אמאל, נישט געקאנט מער זיך אנטקעגן מײן װיכטיגקײט, האב איך מיך ארײנגעװארפן אין זײנע ארעם; אָבער איך האָב מיך שטענדיק געטראָפן פון זײַן בוזעם, וואָס האָט נאָר אָנגעצונדן דעם פאַרלאַנג, מיט וועלכער איך האָב געברענט צו דערגרייכען און דאָרטן רוען. איך האָב עטלעכע מאָל געמאַכט דעם זעלבן פּרווון און שטענדיק אומזיסט. פּלוצעם האָט זיך דערהערט אַ הויך קול, וואָס האָט מיר אויסגעזען ווי אַ ברוך־השם: עס איז נאָך נישט צייט, האָט ער צו מיר געשריגן, די דאָזיקע טובות ווערן נאָר געקויפט דורך צרות און קרייזן וואָס געליטן פאַר זיין ליבשאַפט... אי ך הא ב זי ך דעריבע ר אײנגעארדנ ט צ ו זײע ר באגערן , װ י דע ר אײנציקע ר מיטלע ך צ ו זײ ן גליקלעך , או ן איך
(125-129)
אַזוי גרינג איז געווען אין מיין באַזייַטיקונג, און אַזוי צו רעדן אין מיין הענט; אַז איך קען אין יעדער מאָמענט נוצן עס און עס אין פיר; ווייל, וואס איז דער מענטש אויף דער וועלט, וואס האט נישט די געלעגנהייט עפעס צו ליידן פאר דער ליבשאפט פון י.-סי. און וועלכער טאָג פון אונדזער לעבן אָפפערס אונדז נישט קיין טויזנט וועגן צו שטייַגן אַזוי אין זיינע גוטע חסדים, און מאַכן פּראָגרעס אין דער הייליק ליבע וואָס אַליין קענען מאַכן אונדז צופרידן פֿאַר צייט און פֿאַר אייביקייט!...
געמאלדן טובות וואס זי באקומט פון י'-סי' אין די הייליגע עוכריסטן.
עס איז אויבן אַלע, פאטער, וועגן דעם הייליק און טייַער עוטשאַריסט, פֿאַר וואָס גאָט האט שטענדיק געגעבן מיר אַ זייער שפּירעוודיק איבערגעגעבנקייט, אַז די מערסט חידוש זאכן זענען געטראפן אין מיר, דורך דעם געטלעך ליכט און אַזוי ויסערגעוויינלעך פון וואָס מיר האָבן גערעדט אַזוי פיל. איך מוז אייך דערויף דערמאנען, דורך דערמאנען א טייל פון די הויפט שטריכן, וואס זענען געווען, ווי עס איז, געווען דער מקור און דער מוצא פון אסאך ליכט, און ביי די געלעגנהייט פון וועלכן איך בין געקומען צו וויסן רוב זאכן, וואס דו האסט שוין געשריבן זיי צו שרייבן.
דע ר דאזיקע ר ליבשאפט , א ז מע ן קע ן אזוי , דא ס אינטימ ע באקאנטשאפט , מי ט מײ ן געטלעכ ן האר , מײ ן גואל , או ן מײ ן גאט , הא ט זי ך אנגעהויב ן אויפ ן טא ג פו ן הײליק ן אוגוסטינוס , װע ן אי ך בי ן געגאנגע ן פארנעמע ן דזש . עטלעכע מינוט. עס איז געווען, אויב איך געדענקען ריכטיק, לפּחות דרייַ אָדער פיר יאר נאָך מיין פאַך. איך איז געווען אַזוי לעבעדיק געשלאגן דורך די פאַקטיש בייַזייַן פון י.-סי., אין די געטלעך עוטשאַריסט, אַז מען וואָלט דעמאָלט האָבן געזאגט אַז די פאַקט פון דעם בייַזייַן איז נאכגעגאנגען מיר אומעטום, און אומעטום געמאכט מיר וויסנד פון די פאַרניכטונג פון מיין גאָט אין דעם. מיסטעריע. אָ, אויב די וואס צווייפל עס, אויב די ונבעליעווערס וואס לייקענען עס און בלאַספעמע עס, קען דערפאַרונג אַזאַ טויווע; אויב זייער תאוות, זייער אומגלויבלעכקייט, זייער שלעכט אמונה, זייער ווילד בלינדקייט, זייער רשעות, שטעלן דאָרט קיין מניעות!... אבער ליידער !. גאָט איז דער בעל פון זיינע מתנות, און די שלעכט טאָן ניט render
ניט ווערט: דעריבער איז פאַר זיי פאַרהאַלטן אַ גאָט צווייפל!...
מיין מיינונג און האַרץ זענען קעסיידער דירעקטעד צו די ברוך סאַקראַמענט; איך האָב עס קעסיידער באמערקט, לפּחות מיט די אויגן פון אמונה, און אין אַ וועג וואָס קענען ניט זיין גוט דערקלערט, ווייַל פון פעלן פון קאַמפּעראַסאַנז וואָס געבן אַ גערעכט געדאַנק פון עס.
טױזנט מאל, און בפרט בײם קרבן הקודש, האב איך געמײנט, אז איך האב געזען י.-סי.
אויגן פון דעם גוף, נישט צו זאָגן אַז איך טאַקע געזען עס. ב ײ ד י הױכ ן פו ן ד י קדושי ם הא ט זי ך מי ר אויסגעזע ן אי ן ד י הענ ט פו ן כהן , ארומגערינגל ט מי ט א גלאב ן ליכט , או ן אל ץ בלענדיק ט מי ט כבודו ת או ן האר . די זון איז ווייניקער ליכטיק אין אַלע איר כבוד. דעמאָלט איך געזען אים ליגנעריש אויף די מזבח, אין אַ שטאַט פון ימאַליישאַן, עדות צו פילע זיין לאָעט צו זיין באקומען פון זיי דורך רוח קאַמיוניאַן, און זיין עקל צו אַרייַן די הערצער פון אנדערע.
איר ליבע מיט י.-ק.
אי ך הא ב עטלעכ ע מא ל געזע ן דע ם הײליק ן משכן , װ י א אוױו ן פו ן ליבשאפט , י .
ג, אין מיטן פון וועלכע די ריינע פלאמען לאָזן מיר זען אַ קליין קינד פון גוואַלדיק שיינקייט, זיצן אויף די מינים, וואָס זענען געהאלטן דאָרט, און וואָס האט אים געדינט ווי אַן אַנאַפישאַל שלייער, וואָס האָט באדעקט זיין טייַער גוף און טעמפּערד די גלאַנץ פון זיין מאַדזשעסטי. ... איך האָב אים געזען, איך האָב אים געהערט, ער האָט צו מיר אויסגעשטרעקט די הענט און מיך צוגערופן. ריכטער וואָס מוזן האָבן געווען די טעטיקייט פון מיין תאוות!
דאָ, האָט ער מיר געזאָגט, בין איך געפֿאַנגענשאַפֿט פֿון מײַן ליבע!... כּהן און קרבן אין דער זעלבער צײַט, דאָ באַפֿריד איך נאָך דעם גערעכטיקײט פֿון מײַן געטלעכן פֿאָטער, און אַז איך בעט נאָך יעדן טאָג פֿאַר דעם . ישועה פון אַלע. דא װארט איך אויף אלע הערצער, זײ זאלן זײ מיט מיר ארויפברענגען, און זײ פארברענען מיט די פלאמען, װאס פארנוצן מיך... קום, טאכטער, קום און פאראייניג זיך מיט מיין קודש הארץ צו כבוד דיין מחבר אזוי ווי ער פארדינט צו ווערן מכבד. צו זיין!... ייַלן אַרויף !. קום, לאָמיר נישט האָבן
נאָר איין האַרץ און איין ליבע, און איר וועט פילן רעליעף אין די נסיון און אין די סאַראָוז וואָס אָוווערוועלמד איר! דעם הייליקן פאַרבאַנד, מקור פון דיין גליק, וועט דעדן די גוואַלד פון דיין תאוות און פאַרלעשן די פייַער פון דיין קאַנקיופּיסאַנס ....
היי! װאָס לײדן איר, מענטשן קינדער? װאָס שטײט איר אָן צו װעלן אומקומען, װען די סגולה איז אין דײַנע הענט! קומען אויף אַלעמען,
און זאָלסט מער ניט אַנטקעגנשטעלנ זיך די לאָעט פון מיין ליבע! היי! טאטע, וויפיל מאל האב איך באקומען די דאזיקע ליבשאפט און דרינגענדיקע איינלאדונג פון מיין גאט! וויפיל מאל האב איך דערלעבט דעם אלמעכטיקן כח פון דעם געטלעכן סגולה!...
פאר פערציק טעג אדער מער האבן די דאזיקע צאַרטע פארשטעלונגען נישט אויפגעהערט די דאזיקע ליבלעכע איינלאדונגען; ע ס אי ז אפיל ו נא ך ד י רירנדיק ע געשפרע ך מי ט י .־ק , הא ט ע ר מי ר פארשריב ן ד י זעק ס פירונגע ן פו ן װעלכ ע אי ך הא ב אי ך אנדער ש גערעדט , או ן װעלכ ע אי ך הא ב אי ר ערשט ע געשריב ן אי ן שריפט . אי ך הא ב געזע ן אי ן דע ם זעלב ן ליכטי ק אל ץ װא ס ע ר הא ט פו ן מי ר געפאדערט , אדע ר אי ז ע ר אלײן , װא ס הא ט מי ר דיקטיר ט װאר ט פא ר װארט , װ י ד ו הא ט ז ײ געלײענ ט או ן געשריבען . ע ר הא ט מי ר דערקלער ט זײ ן באדייט , או ן ע ר הא ט געפאדערט , א ז אי ך זאל ן זי ך דערפיל ן מי ט נדר , צוגעבנדיק , א ז ס׳אי ז א מיטל , א ז ע ר אי ז אי ם צופריד ן או ן צופריד ן זײ ן גערעכטיקײט .
פֿאַר מיינע זינד און די פון אַלע מענטשן. ער האָט מיר אָבער געזאָגט, אַז ער וויל נישט באַהאַלטן מיין געוויסן
(130-134)
אויף אזא אופן, אז איך זאל מיך שולדיק מאכן, אויב איך האב אמאל נישט געלאזט, בתנאי אז עס איז אן ביטול און אפילו אן אומגליק פון מיין זייט. צום סוף, מײַן טאַטע, האָט ער מיך באַפֿױלן אין דעם זעלבן זינען, װאָס דו האָסט מיר געלאָזט באַנײַען דעם נדר פֿאַר די איבעריקע טעג. דערפאר האט ער געוואלט אז איך זאל זיך מעלדן פאר מיינע דירעקטאָרן.
דערפאר האב איך געווארט א גאנץ יאר איידער איך האב זיך צו אנהייב באגעגנט דערויף, און איך האב דאס געטון נאר מיט דער הסכמה פונעם פארשטארבענעם מ' אדוין, וועלכער איז גראד נאכגעפאלגט געווארן פון מ' דוקלוס. עס איז געווען אין דעם טאָג פון די סאַקרעד האַרץ, נאָך מיין קאַמיוניאַן, אַז איך געמאכט דעם נדר פֿאַר די צוקונפֿט. אין דעם מאָמענט איך לעבן לעבן מיר י.-סי וואס איז געווען זייער אַפּרווו פון דעם היסכייַוועס. ע ר הא ט דעמאל ט זי ך באוויז ן אונטע ר דע ר געשטאלט ׳ פו ן א כהן , אנגעטא ן אי ן זײע ר פיינע ר אלב , אבע ר איבער ן אל ץ אי ן אז א בלענדיקע ר װײסקײט , א ז מײנ ע אויג ן זײנע ן געװע ן פארבלענדט , או ן ס׳אי ז אי ם אוממעגלע ך געװע ן צ ו א קוק ן אוי ף אים .
אין אַ טויזנט אנדערע באַגעגענישן, עטלעכע פון וואָס איך האָבן געמאלדן צו איר אנדערש, מײַן גײַסט איז געגאַנגען צו י.־ק. בײַם ברוך־השם פֿון מזבח, מיט דעם זעלבן אויסערגעוויינלעכן ליכט; און אָדער די קערפּערלעך זינען זענען טאַקע אַפעקטאַד דערפון, ווי איך האב אָפט געגלויבט, אָדער עס אַלע געטראפן אין מיין מיינונג בלויז און דורך די אויגן פון אמונה, ווי עס איז געווען, איך קען זאָגן אין אַ זייער פאַקטיש זינען, אַז איך געזען י. .-ג., אַז איך האָב אים געהערט, אַז איך האָב מיט אים געשמועסט; און אויב איך בין געווען אין דער אילוזיע, ווי מען וועט נישט פארלאזן, זענען זיי אמווייניגסטנס די אנגענעמעסטע וואו מען קען זיין. ד י דאזיק ע אזו י גערופענ ע אילוזיעס , האב ן מי ר שטענדי ק געגעב ן דע ם שלימותדיקםט ן או ן אמתע ן גליק , װא ס אי ך הא ב עפע ם פארזוכ ט אוי ף דער ערד , בי ז אל ע אנדער ע פארגעניג ן זײנע ן פארשװונד ן פא ר דע ם דאזיקן . דאָס איז וואָס איז זיכער, און וואָס אַרויסרופן.
חסדים נעמט זי פאר אנדערע. AD מאכט אים אַווער פון די שטאַט פון באוווסטזיין פון עטלעכע מענטשן.
איך מוז דיר ווידער זאָגן, מיין פאָטער, אַז דורך אַ פאַרגרעסערן פון גוטסקייט, גאָט האט מאל געוואלט צו פאַרטראַכטנ זיך אויף אנדערע ווי אויף מיר די בענעפיץ פון וואָס ער
האָט מיך איבערגעשראָקן אָן קיין זכות פֿון מײַן זײַט. מער ווי איין מאָל האָט ער מיך דערוווּסט וועגן דעם מצבֿ פֿון געוויסן, און מער ווי איין נשמה האָט גענוצט פֿון דער וויסן וואָס ער האָט מיר געגעבן. אַזוי איך געזען אַלץ וואָס איז געגאנגען אויף אין די מחשבות און הערצער פון זיכער מענטשן, די טעמטיישאַנז וואָס זיי האָבן יקספּיריאַנסט אָדער זענען וועגן צו דערפאַרונג, די טראַפּס וואָס דער שטן איז געווען פּריפּערינג פֿאַר זיי, און איך איז געווען פאַראַנטוואָרטלעך צו וואָרענען זיי, אָנווייַזן צו זיי מיטל צו אַנטדעקן די טראַפּס און צו פראַסטרייט די פּלאַנז און רוסעס פון זייער פייַנט. די , ווא ם האב ן נאכגעפאלג ט מײנ ע ווארענונגען , האב ן פארפיר ט זײ ן גרויזאמ ע דערװארטונג ; די , אדר , װא ס האב ן זי ך פארװײל ט מי ט צװיפ ן או ן טענהן , זײנע ן אװדא י ארײנגענומע ן געװאר ן פו ן זײע ר אומגלויבלעכקײ ט או ן ניש ט לאנג ע זי ך צ ו תשובה ן דערפון .
דאָס איז געשען מיט מיר, טאַטע, וועגן פאַרשידענע לייט, רעליגיעזע, קהילה, טיילמאָל אפילו וועגן מיינע העכערע, און אַפילו מיינע מודהים, ווי איך האָב דיר שוין געזאָגט, וועמען איך האָב געגעבן פאַרשידענע עצות, לויט זייערע. פאַרשידענע באדערפענישן, און לויט די ליכט וואָס איך געזען אין גאָט, און גערעדט צו זיי פון י.-ק.; ענדליך, טאטע, האב איך דיך מאל אליין געווארנט, ווי דו ווייסט.
(1) איך האָבן געמאלדן אנדערש די פאַרשידענע וואָרנינגז וואָס די שוועסטער האט מיר.
כ׳האב אײן טאג באטראכט א נזיר, האב איך אינעװײניק געװאוסט, אז זי איז שטארק געפרואווט מיט שטאלץ. איך האב אויך געזעהן אזוי, אז א בית-דינער האט נישט געקענט קיין ווארט פון איר רעליגיע, וואס איז באשטעטיגט געווארן דורך די אבסורדקייט פון די ענטפערס, וואס זי האט געגעבן אויף די פשוטסטע פראגעס פונעם קאטיכיזם. וויי! ווי פילע אנדערע, מער קענטיק ווי זי אויף אַלע אנדערע זאכן, טאָן ניט וויסן מער וועגן דעם יקערדיק פונט! זיי האָבן אָבער פֿריִער זיך אויסגעלערנט זייער קאַטעטשיזם; אָבער זיי האָבן עס נישט געזען זינט קינדשאַפט, און דער אויבנאויפיקער טינט וואָס זיי האָבן דערפון איז אין גאנצן אויסגעמעקט געוואָרן פון זייער זכּרון און פון זייער מחשבות.
א צײ ט אי ז ד א געװע ן א פארװאלטונ ג אי ן דע ר קהיל ה : ז י הא ט זי ך געטראג ן הא ר או ן סיליץ , אפטמא ל גענומע ן דיסציפלין , געפיר ט אויםערגעװײנלעכ ע שטרענגקײטן , װא ס אל ע האב ן זי ך געװאוםט . מ׳האט זי געהערט טאג און נאכט זיפצן אזוי, אז מ׳האט געשטערט דעם שלום פון אנדערע, און אפילו דעם כאר פון די נזיר. גאָט האָט מיך געמאַכט זען, אַז זי איז פֿאַרפירט געוואָרן פֿון דעם שטן. איך בין געגאַנגען אויף איר ביכאַף איר מיטטיילן דערפון: זי האָט זיך געטראָפן אַזוי צערודערט פון מיין קאָמיסיע, און אַזוי געשלאָגן פון די באַווייזן וואָס איך האָב איר דערפון געגעבן, אַז זי האָט זיך מודה געווען איר צביעות און איר שטאָלץ.
מ״ד דוקלא , װעלכע ר אי ז געװאר ן רעקטא ר פו ן פאריגניע , הא ט געהא ט דע ם אומגליק , א ז אײנע ם פו ן ד י קינדע ר פו ן זײ ן פארײ , װעמע ן ע ר הא ט געלערנ ט קאטיכיזם . דעם אנדערן טאג, אָדער די זעלבע טאָג, די קינד איז קעגן דורך אַ הויך היץ וואָס
אַוועקגענומען עס אין קיין צייט. ד י עלטער ן פו ן דע ם קינד , האב ן באשולדיק ט זײע ר רעקטא ר אי ן זײ ן טויט , דור ך דע ם װא ס ז ײ האב ן אנגערופ ן זײ ן ברוטאליטעט . מ'דוקלאס האט נישט געהאט ווייניגער זיך צו בארעכטיגן נאר דאס קינד'ס קערפער אויסצומאכן און אונטערזוכן. זײנ ע פרײנ ט האב ן אי ם געפאדערט : ע ר אליי ן הא ט געגלויבט , א ז דע ר דאזיקע ר לויף , צ ו פארמײד ן דע ם קלאפ ן פו ן רשעו ת או ן ד י קאנסעקווענצן , װא ס ע ס זא ל האב ן ; ווייַל וואָס אַ סקאַנדאַל פֿאַר
(135-139)
אַ פּאַריז, און ווי שווער און שענדלעך איז עס, אַז אַ פּאַסטער זאָל באַטראַכט ווערן ווי דער רוצח פֿון אַ קינד, וואָס ער האָט געוואָלט אָנווײַזן, און וועמען ער האָט נאָר געגעבן אַ תיקון צדקה פֿאַר דעם צוקוקן מער?
מע ן הא ט מע ן מי ט דע ר געשע ר שטרעבונ ג נאכגעיאגט , או ן מ ׳ דוקלא ס אי ן גרוי ס פארלעגנהײט : ע ר אי ז געװע ן אוי ף דע ם קערפער ; אָבער גאָט האָט מיך באַפֿױלן אים צו ברענגען, אים צו װאָרענען, ער זאָל ניט טאָן אַזױ. ד י דאזיק ע עקסהומאציע , הא ב אי ך אי ם געזאגט , קע ן גארניש ט באװײז ן אי ן דײ ן טויב , או ן װע ט פארקער ט איבערלאז ן א זײע ר אומגינ ־ דיק ן אײנדרוק , אי ן ד י מחשב ת פו ן דײנ ע פרײשיק . לײדט א קלײניקײט א קלעם, און גאט נעמט זיך אונטער דיר בעסער צו בארעכטיקן. מ'דוקלאס האט עס דורכגעמאכט, און מיט עטליכע וואכן שפעטער זענען זיינע באשולדיגערס און זייערע פאלשע עדות געקומען פון זיך אליין זיך צוריקציען, און אים מאכן א פובליק רעפעראציע ביים סוף פון דער הויכער מאסע (1).
(1) דעם טרייט איז געווען דערציילט מיר ווען איך געווען פּאַריש גאַלעך פון דער זעלביקער פּאַראַפיע, ווו עטלעכע מענטשן זענען נאָך אַווער פון עס.
נאך א וואלן וואס איז פארגעקומען אין א קהילה וואס איך נעם נישט אן, האט מיר גאט געמאכט אז די נייע אייבערשטער איז נישט לויט איר ברירה, און די וועגן וואס זי האט גענוצט קען איר נישט געפעלן. ביי די קומענדיגע וואלן האט מען דאס ממשיך געווען, און גאט האט מיר געזאגט: עס האט געוואלט זיין, אבער עס וועט נישט זיין לאנג. זי איז טאַקע באַלד געשטאָרבן
נא ך צװ ײ פו ן אונדזע ר באָרדער , װעלכ ע זײנע ן געװע ן שװעסטער , האב ן זי ך געמײנט
אויך אַרייַן אין רעליגיע. איך האָב זײ בײדע געזען אין אַ חלום; אבער איינער איז געווען אנגעטאן ווי אַ מאָנאַשקע, און די אנדערע ווי אַ נייַ-געוויינט. איך מודיע אויף דעם דער טייל אַז יעדער פון זיי איז צו נעמען, און מיין מעלדן איז געווען וועראַפייד דורך די געשעעניש. אבער מיר וועלן רעדן אנדערש פון מיין פּראַפעטיק חלומות.
זי ווייסט אויך דעם גורל פון עטלעכע אומגעקומענע.
דא, מיין טאטע, איז א טייל פון דעם, וואס גאט האט מיך געלאזט זען לטובת געוויסע פערזענליכקייטן, און דאס אין דער צייט ווען ער האט מיר אזוי ברייט אויסגעלערנט דעם גורל פון דער קהילה בכלל, און דעם פון פראנקרייך. ע ס װאל ט אי ר כמע ט אוממעגלע ך געװע ן צ ו געב ן ד י אל ע אומשטענד ן פו ן ד י דאזיק ע אנטפלעקונגען , װעג ן ד י דאזיק ע פערזאנען , װעלכ ע זײנע ן טײלמא ל געגאנגע ן אזו י װײ ט , א ז מע ן הא ט מי ר געלאז ט װיס ן דע ם גור ל פו ן ד י אומגעקומענע ; ווי עס איז געווען צווישן אנדערע וועגן די מוטער סיינט-היאַסינטה, וועמענס אַרייַנגאַנג אין הימל איך געלערנט נאָך אַ ביסל טעג אין פּערגאַטאָרי. אי ך הא ב אפיל ו געוװסט , פא ר װעלכ ע פעלער ן ז י הא ט דאר ט פארבראכט .
דע ר באריכט , װא ם אי ך הא ב געמאכ ט צ ו אונדזע ר מאמ ע הא ט זי ך גאנ ץ געטראפ ן מי ט א בריװ , װא ם מי ר האב ן באקומע ן פו ן זײ ן ברודער , פאטער ם קארנילאיע , װעלכע ר הא ט איבערגעצײל ט װא ס אי ז אי ם געזאג ט געװאר ן װעג ן דע ם נושא , דור ך א ן אלמנה ע פו ן נאנט , צ ו װעמע ן גא ט הא ט איבערגעגעבן א זעלביק ן ליכטי ק אוי ף דע ר מאמע . גורל פון מאַדאַם סיינט-היאַסינטה (1).
(1) בשעת שרייבן דעם אָרט, איך געהאט פֿאַר מיין אויגן די קאָפּיע פון דעם בריוו וואָס דער העכער האט קאַמיונאַקייטיד צו מיר. זי האט געטראגן אין חומר, אז נאך עטליכע טעג פון דאווענען און תשובה פאר דער הילף און ערהוילונג פון דער קראנקער נזיר, די דאזיקע גוטע און הייליגע אלמנה אין בעט, האט געהערט קלאגעס און קרעכצן אין איר צימער, וואס זי האט געזען באלויכטן מיט אן אויסערגעוויינלעכער ליכט . זי׳ט אויפגעשטאנען דאװענען, האט זי דערזען די דאזיקע נזיר, װאם האט צו איר געזאגט
א ז ז י אי ז געװע ן ד י שװעסטע ר סיינט ע היאסינטע , פא ר װעלכ ע ז י הא ט אזו י פי ל דאװנען , אוי ף דע ר עצ ט פו ן אי ר דירעקטאר , אבע ר ז י הא ט געליט ן דע ם גורל ם פו ן אל ע מענטשן ; א ז ז י הא ט אי ם געמוז ט פארענדיק ן ד י נוװענע , װא ס ז י הא ט אנגעהויב ן או ן צאל ן ד י מאסע , װא ס ז י הא ט געהא ט ד י צדקה , אי ר צוזאגן . דער ווייַטער טאָג מאַסע איז געזאגט פרי אין דער מאָרגן דורך פאטער Cornillaye, ברודער פון די פאַרשטאָרבן. די הייליקע אלמנה איז געווען פאָרשטעלן, און האט געזען, אַלע די צייט פון די קרבן, אַ נזיר פון הייליקער קלאַרע קניען אויף דער ערשטער שריט פון די מזבח. זי איז פארשוואונדן געווארן נאך דער ברכה, און די אלמנה האט געזען אז זי אויפהויבן צום הימל, טראגט אויף די קליידער א סארט שטערן. ז י הא ט אי ם רעקאמענדיר ט אי ר אײניקל , אנגעטראג ן מי ט דע ר פארעלטערט ע קראנקהײ ט או ן װא ס הא ט זי ך געפונע ן אויפ ן ארט , געהיילט . טראָץ די לויף פון צייַט, מיר געדענקט עס און מיר נאָך גערעדט וועגן אים. לויטן עדות פון די נזירים זעט עס אויס, אז דער פאקט איז געווען גוט פארשטאנען, ווי אויך זיין קאנפערמאציע מיט דער דערקלערונג פון דער שוועסטער, וואס האט קיינמאל נישט געהאט די מינדסטע שייכות מיט דער אלמנה פון נאנט. מיר וויסן וואָס געטראפן צו די שוועסטער נאָך די טויט פון מאַדאַם סיינט-בענאָיט.
נאָר לעצטנס, מײַן טאַטע, האָט מיר גאָט געמאַכט זען דעם שרעקלעכן גורל פֿון אײנעם פֿון זײַנע גרעסטע פֿײַנט, װאָס ער האָט נאָר, אַזױ צו זאָגן, צוגערופן אין זײַן טריבונאַל, און װאָס זײַן גײַסטיקן טױט האָט געפֿירט אַ געפֿיל. ע ר פארבא ט אי ם אי ם א נאמען : ע ר װי ל אפיל ו אפיל ו אי ך זא ל אי ן אלגעמײ ן זי ך אפהיט ן פו ן מײנ ע משפט ן אוי ף יענע , װא ם ע ר הא ט געמשפט , אפיל ו ז ײ זײנע ן געװע ן זײנ ע דערקלערטסט ע שונאים . וואָס שייך די, וואָס לעבן נאָך, מאַכט ער מיך צו פֿאַרשטיין, אַז איך מוז פֿאַר זיי דאַוונען און רחמנות האָבן; אַז זיין רחמנות וועט זיין צו פילע, און אַז ער
עס איז גאָרניט, וואָס קען נאָך נישט פאַרדינען זיין מחילה. אַזוי, מײַן טאַטע, לאָמיר אַלץ איבערלאָזן צו זײַן גוטסקייט, און אָפּשטעלן ביז ווייַטער מאָל דעם המשך פֿון מײַן אינערלעכער לעבן; און דאָס וועט זיין שפּעטער, אויב איר ווילט.
ניו אנפאלן פון די שעד קעגן די שוועסטער. אין נאָמען פון דעם פאטער, פון די זון, אאז"ו ו.
עס איז ניט מעגלעך אַז אַזוי פילע חסד און אַזוי ויסערגעוויינלעך האט שוין געגעבן צו מיר אָן דער שד האט ייפערטזיכטיק און נוץ פון עס צו באַפאַלן מיין אַניוועס מיט שטאָלץ, אַז ער געוואוסט נאָר צו גוט אַז איך ינספּירירן, און וואָס, זייער מסתּמא, האט דאס מערסטע בייגעטראגן צום דורכפאל פון דעם ערשטן פראיעקט צו שרייבן, ווי מיר וועלן באלד זען. יא, איך מוז עס מודה זיין, אויב די זאך איז לכתחילה נישט געלונגען, ווי הייליגע און געלערנטע פערזאנען האבן עס געוואלט, זאג איך עס צו מיין בושה און מיין בלבול, עס איז
(140-144)
ספּעציעל מיין שטאָלץ וואָס מוזן זיין קעגן. יא, עס איז צו מיין טײבלעך שטאלץ, װאם גאט האט געװאלט דערנידעריקן און באשטראפן, אז מיר מוזן דער עיקר צונעמען דעם אומגליקלעכן אומגליק (1).
(1) מיר זעען דורך דעם און דורך טויזנט ענליכע באשולדיקונגען, אז די שוועסטער שפירט זיך נישט און ווערט נישט נאריש. די וואס וואלטן געפרואווט זי צו באטראכטן אלס א חונפה, דארפן כאטש מסכים זיין אז זי וועט זיין א חוצפה פון גאר אן איינציגסטער סארט, און עס וועט זיין שווער צו געפינען איינער מיט וועמען מען קען זי פארגלייכן.
דע ר שד הא ט דעריבע ר ניש ט געפעל ט מי ך אי ן דע ר ריכטונג , או ן מע ן הא ט געקענ ט זאגן , א ז ע ר הא ט אי ן דע ר גאנצ ע קונצנ ה או ן זײ ן בקיאות , ארײנגעלײגט . ע ר הא ט דעריבע ר אנגעהויב ן ענדלע ך מי ט צעשפרײ ן אי ן מײ ן נשמה , ד י זוימע ן פו ן דע ם אומגליקלעכ ן שטאל ץ , מיט ן זוכ ן אי ן אל ע מײנ ע האנדלונגע ן ד י מיטלע ן צ ו דערנידער ן או ן אויפהאלט ן ד י זעלבםט־שאצונג , מי ט װעלכ ן מײ ן שלעכט ע האר ץ אי ז שטענדי ק געװע ן אנגעפילט . מיינע מינדסטע מעלות האט ער מיט גרויס אכטונג אנגעוויזן און מיר געגעבען טראץ זיך אליין געפיהלן פון אייבערשטן איבער אנדערע. ער האט מיך פארגליכן צו די גרעסטע קדושים, און אויסגענוצט יעדע געלעגנהייט צו מיר אנווייזן וויפיל איך בין געפעלן צו גאט מיט מיין עניוות, מיין געדולד, און וויפיל גאט האט מיר אפגעהיט חסדים וחסדים וואס ער האט נישט געהאט. נאָך געגעבן צו
מענטש; און אַז ענדלעך וועל איך איין טאָג זיין פיל העכער אין הימל ווי אַזוי פילע אנדערע וואָס, ער האט געזאגט, די קהילה האט דאך געשטעלט דאָרט. ע ר הא ט אי ם שטענדי ק דערמאנע ן ד י דאזיק ע אימפעטיק ע או ן אמתע ר אויסטערלדיק ע אידײען .
ער איז נאָך ווייטער געגאַנגען און איז פאַרוואַנדלט געוואָרן אין אַ מלאך פון ליכט; ער האט געשטרעבט צו פאלשען די ווערק פון גאט מיט זיין אייגענעם אויסזען. זיי זענען אויך געווען מינים פון ליכט וואָס מאל געשלאגן די מיינונג זייער לעבעדיק, אָבער וואָס בלויז געדינט צו בלענדיק אָדער באַליידיקן עס, אלא ווי צו באַליידיקונג עס. פאלשע ליכט, דעריבער, וואָס האָבן קיינמאָל אַפעקטאַד די טיפענישן פון דער נשמה אויף דעם שטייגער פון וואָס איך גערעדט פריער. װײ ט פו ן זײ ן צופריד ן או ן אויפגעקלערט , אי ז ד י נשמ ה געבליב ן אי ן גרעםער ע צעמיש ן או ן געדיכטע ר פינצטערניש . אל ץ אי ז דעריבע ר געװע ן באגרענעצט , צ ו פארפיר ן דע ם מוח , או ן טײלמא ל ד י חושים , װעלכ ע זײנע ן געװע ן אויפגערודערט , או ן באטראפן . דאס הארץ איז געבליבן אומזינק, אדער כאטש בלויז א געוויסע געשווילעכץ איז געבליבן, גאר אנדערש ווי דער איינדרוק פון
איך געדענק, אויף דעם ענין, אַז איין טאָג ווען די פאָלגעוודיקייַט גערופן מיר צו אַרבעטן אין אַ שמוציק און שמוציק אָרט, דער שעד האט מיר דערפאַרונג די געפיל פון אַ זיס און כיינעוודיק רייעך, פון וואָס איך קען נישט טרעפן די סיבה. האט מיר ינספּייערד אַז עס איז געווען גאָט וואס געשאפן עס ווייַל פון מיין גרויס קדושה. זעט, האָט ער צו מיר געזאָגט, װי ער האָט דיך ליב און האָט דיך ליב. פֿון יענעם מאָמענט האָט מען אַנטדעקט דער גראָבער טראַפּ, און אַלץ איז פֿאַרשוווּנדן. אַזוי איך סטייד אין דעם שמעקן וואָס געוויינטלעך ויסשטימען פון דעם אָרט ווו איך איז געווען צו אַרבעטן.
אזו י , מײ ן טאטע , הא ט זי ך פו ן צײ ט צ ו צײ ט פארשעמט , א ז דע ר שונא ט הא ט זי ך געכאפ ט אי ן זײנ ע אײגענ ע נעצן ; אָבער די אומגעמאַכטע זענען נאָר שפּעטער געגאַנגען מיט מער בכּיבֿות; או ן װײ ט פו ן זי ך צ ו א ן שטערונג , הא ט ע ר געװאוס ט אויסצונוצע ן זײ ן מפלה , או ן זי ך שטענדי ק צוריקגעקומע ן צ ו דע ר באשולדיגונ ג מי ט פריש ן צארן . ע ר הא ט זי ך גרוים ע מי ט גענומע ן צ ו ארויסרופ ן אומעטו ם גרוים ע לויב ן פא ר מי ר או ן מײנ ע פיר ן פו ן פרומקײט . כ׳האב געהערט, אז מ׳האט מיך פארגעשלאגן פאר א םגולה. אונדזער שוועסטער איז אַ הייליקער , זיי געזאגט; זי איז אַן אויסגעצייכנטע מאָנאַשקע. אי ך הא ב זי ך געמײנ ט אזו י ניש ט גלייב ן או ן
אפילו נישט צו הערן; אָבער אומזיסט האָב איך, אין להכעיס פון זיך, עפּעס געזאָגט אינעווייניק: עס קען קוים זיין אַנדערש.
מיינע מודים אליין האבן נישט פארפעלט צו ביישטייערן דערויף, אומגעוויינטלעך, דורך דעם קליינעם אכטונג, וואס זיי האבן מיר אמאל ארויסגעוויזן: ווייל דער שטן האט געוואוסט ווי צו אויסנוצן אלעס. אײנע ר פו ן ז ײ הא ט מי ר אײנע ם א טא ג אומשולדי ק געזאג ט : מײ ן שװעסטער , דו ביסט איצט פארבארגן אין הײליקטום; איין טאָג וועט איר שטעלן אויף די לייַכטער אָ הימל! וואָס אַ קלאַפּ צו מיין אַניוועס, און אַז דאָס
וואָרט האט מיר צו טאָן! צומ גליק, גאָט, סאָפעק צו באַשטראָפן מיר פֿאַר עס, האט מיר דערנידעריקט זינט דורך מיטל פון מיין מודהים. וועגן ווייס איך נישט
וואספארא שמועות, וואס האבן זיך פארשפרייט אין דרויסען, זענען מענטשן פון דער וועלט געקומען צו מיר בכוונה, און האבן געבעטן אז איך זאל מיך אין דער סאַלאָן באראטן. ווי נאר איך האב עס באמערקט, האב איך זיי אוועקגעשיקט. טײלמאל האב איך זײ אפילו געאײלט אדער נישט געענטפערט. כּדי צו מאַכן אַ סוף צו די אַלע געפֿערלעכע און וויכטיקע באַזוכן, האָב איך אין גאַנצן אָפּגעגעבן צו באַזוכן דעם סאַלאָן, און בין דאָרטן קיינמאָל נישט געווען.
אפשר (1) איך איז געווען ניט גאָר געבן אין שטאָלץ; אבע ר דע ר שעד , װא ם שװײג , מאכ ט זי ך ארײ ן אי ן ד י הארצן , הא ט שטענדי ק געהא ט זײ ן טײ ל אי ן אל ע מײנ ע מעשים , אפיל ו אי ן מײנ ע בעסט ע װערק . כאטש דאס האב איך פארשטאנען, ווען עס איז מיר איינמאל איינגעפאלן אז איך וועל מאכן אן אלגעמיינע רעצענזיע. ע ר אי ז געװע ן פארנומע ן מי ט פארבינד ן או ן מאכ ן א פעקל , צוזאמענשטעל ן פו ן אל ץ װא ם ע ר הא ט געזאמלט , או ן כביכול , פו ן אל ע גוט ע מעשי ם פו ן מײ ן לעבן . זײן שלעכטע לופט, זײן שפאצדיקן געלעכטער האט מיר װי געזאגט: װאם דו װעםט טוהן, װעל איך האבען מײן חלק אין אלץ, און דאס אלץ געהערט צו מיר פון דיינע געמאכטענע מעלות. און טאקע, די שטאלץ האט מיך פארבלענדט מיט אסאך זאכן, וואס איך האב אלעמאל באהאלטן, נישט געגלויבט אין זינד.
(1) דאס אפשר, אין מויל פון דער שוועסטער, בפרט אויב מען לייגט עס צו איר אויפפירונג, דער איינציקער איבערזעצער פון אמת'ע געפילן, איז לויט מיין מיינונג א גוטע באווייז אז זי האט עס בכלל נישט געגעבן, אדער לכל הפחות. אין גאנצן, און אַז כּמעט אַלץ געענדיקט אין טעמטיישאַנז און פייץ.
(145-149)
אבער, מיין פאטער, וואָס האט מער האַלטן איבער מיר צו דעם געפערלעך און געשאלטן נסיון פון שטאָלץ זענען די אַפּיראַנסאַז און די וויזשאַנז, די ויסערגעוויינלעך חן מיט וואָס הימל האט פייווערד מיר. ס'איז נישטא קיין צווייפל, אז מיין שונא וואלט עס גענוצט מיך צו פארניכטן אבסאלוט דורך שטאלץ, אויב גאט וואלט עס אליין נישט גענוצט מיך צו דערנידעריקן, צוציען, ווי ער האט געטון, די קאנטער-אטאק.סם סם אליין.
וויזשאַנז און אנטפלעקונגען וואָס זארגן די קהילה, און וואָס זי האט געשריבן דורך M. Audouin, איר דירעקטאָר.
עס איז געווען בשעת גאָט איז צופרידן צו פאַרגיטיקן מיר פֿאַר מיין פּיינז דורך ינטערוואַלז פון ינלענדיש טרייסט, אַז איך האט רובֿ פון די וויזשאַנז און אנטפלעקונגען וואָס האָבן פאַרנומען אונדז אַזוי פיל אויף דעם גורל פון די קהילה. איך האב גערעדט צו
עטלעכע מענטשן וואָס זענען זייער געשלאגן דורך וואָס איך דערציילט זיי. דאס ביסל וואס איז פארגעקומען האט געמאכט א גרויסן רעש. גוט ע כהנים , בערייש ע טעאלאגן , האב ן זי ך צוזאמענגענומע ן צ ו זי ך דערויף . ם׳איז געװען צװישן זײ אפגערעדט, אז איך װאלט געהאט געשריבן דעם המשך פון די גילויים װעגן װעלכע איך האב זײ עפעס געזאגט. מ.אודוין, דעמאלטס אונדזער דירעקטאָר, אין וועמען איך האָב געהאַט גרויס צוטרוי, האָט אונטערגענומען די דאָזיקע ווייטיקדיקע קאָמיסיע, וואָס ער האָט אַרויסגענומען מיט גרויס ברען און זייער באַזונדערער זאָרג. אָבער, מײַן טאַטע, דער שד האָט געוווּסט אַזוי גוט צו שפּילן זײַן ראָלע, אַז ער האָט אויסגענוצט די געלעגנהייט צו דערוועקן צרות אין דער קהילה, וואָס האָט זיך צעטיילט אין צוויי פֿאַקציעס. ע ר הא ט אויסגענוצ ט מײנ ע שלעכט ע באשטעלונגען , או ן אפש ר אפיל ו ד י פו ן אנדערע , צ ו דערװעק ן ד י גרוים ע קעג ן מיר , װ י דע ר לאנגע ר שטורעם , װא ם אי ך הא ב שוי ן שוי ן געדאװנט .
מר אַודיין. אבער , פאטער , דע ר דאזיקע ר אפפירונ ג אי ז געקומע ן נא ר נא ך פי ל סצענעס , אל ץ מע ר קעג ן או ן מע ר דערנידערנדיק .
זיינע שריפטן ווערן פארברענט. זיינע גרויסע השפלות דערוועגן. זי פּאַסיז פֿאַר מעשוגע און וויזשאַנערי.
לכתּחילה, טאַטע, איז דאָס ניט געשען כּמעט אַזוי געהיים, ווי צווישן דיר און מיר. מיינע געהיימע אינטערוויוען מיט מ.אודאון זענען באלד אנטדעקט געווארן. זיי האָבן באַלד געפֿירט חשד און שעמעוודיק; זיי האבן באמערקט מיינע טריט, זיי זענען געקומען אונז צוהערן און אונז שפיאן. ע ס הא ט זי ך אפיל ו געשמועסט , א ז מע ן הא ט מע ן אי ם געהערט , א ז מע ן הא ט מע ן מי ר הער ן זאג ן אויםערלע ך צ ו מ״ ר אודוין , רירנדיק ע אומגליקלעך , אי ן װעלכ ע מע ן זא ל זי ך פארטראגן , ד י קלערם , ד י אײדעל ע או ן אפיל ו ד י קעניגלעכ ע פאמיליע . מע ן הא ט אי ם געמאכ ט פא ר א װיזיאנער , א ן אמתע ר אומגעבראכטע ר מוח : מע ן הא ט זי ך פארשװינד ט מי ר אונדאוין , א ז ע ר הא ט מי ך געהאלט ן אי ן מײנ ע אילוזיעס . מי ר זײנע ן געגאנגע ן אזו י װ י צ ו שרײב ן צ ו ד י אויבערשטן , או ן ד י קלײנ ע זא ל אי ז אונד ז געװע ן פארבאטן .
( 1 ) ע ס אי ז אבע ר דור ך דע ם זעלב ן קלײנע ם חדר , אמא ל פארבאטן , א ז ד י לעצט ע צעט ן זײנע ן װידע ר געצויג ן געװאר ן או ן ד י מאטעריאל ן פא ר דע ר נײע ר ארבעט , זײנע ן װידע ר דורכגעפיר ט געװאר ן או ן באקומע ן . גאָט קען פאַרהאַלטן און קלייַבן זיינע מאָמענטן; אָבער, ווען ער וויל, גאָרנישט קענען שטעלן אַ שטערונג צו זיין דיזיינז.
ריכטער, פאטער, ווי פיל דאָס אַלץ מוזן האָבן שאַטן מיר; צו פארערגערן דעם ענין, זענען מ' לארטיקלע און מ' אדוין אביסל ארויסגעפאלן אין דער געלעגנהייט פון דעם וואס איך האב געשריבן. צום סוף, אַלץ געענדיקט ווי איך האב שוין געזאגט.
אין וועלכע יסורים, אין וועלכע השפלות זאל מיר ווארפן די דאזיקע אנוידיגע אפטרעטונג? און וואס מוז עס קאסטן מיין נעבעך זעלבסט-רעספעקט! וויי! טאטע, אזוי האב איך פארדינט מער ווי איך האב געמיינט;
פּיינז, ראנגלענישן און טעמטיישאַנז קעגן צדקה דורך די פאַרדראָס און עקל איך פּעלץ קעגן די פון מיין שוועסטער וואָס האָבן די מערסט
בייגעטראגן צו מיין טרויער. וויפיל מי האט עס מיר געקאסט איבערצוקומען די דאזיקע אנטיפאטי וואס אן א ספעציעלן חן וואלט מיר קיינמאל נישט געלאזט
זיי צו זען מיט א גוטן אויג, און העכער נישט זיי אלץ ליב האבן פון הארצן, ווי גאט באפעלט וועגן אלעם אן קיין אונטערשייד! איבערגעשראקן מיט בושה, צעמישענישן און סתּירות, האָב איך מיך געזען אויסגעשטעלט צו די איראָניעס, מיט וועלכע זיי האָבן יעדן וועג באַפרידיקט זייער געהיימע קנאה. איך בין געווארן דער משל פון דער קהילה; אבער גאט האט מיר געהאלפן ביז צו דערמאנען פארגעניגן צו זען זיך אזוי דערנידעריקט, הגם אויסער די פארשיידענע נסיונות און צער פון גייסט זענען טאקע געווען די יסורים פון מיין לעבן.
זיין טעמטיישאַנז קעגן די אמונה און די סודות.
געראַנגל, טעמטיישאַנז און גייַסטיק סאַראָוז איבער די כייפעץ פון מיין גלויבן; װאָרום אין װיפֿל װעגן האָט מיך דער שד באַפֿאַלן? וועסטו עס גלייבן, פאטער, נאך אלץ וואס איך האב דיר געזאגט? ער האט אפילו געפרואווט צו שאקלען מיין אמונה אין די הויפט סודות פון אונזער רעליגיע; ער האט מיך אינספירירט מיט ספקות וועגן דער גרויסער מיסטעריע פון דער הייליגער טריניטי, די פון גלגול ווארט, און וועגן דער שטענדיקער בתולה פון י.-סי'ס מוטער, די וואוילע בתולה האט זיי ליבליך פארטריבן אין א ראיה. אי ך הא ב א לאנגע ר צײ ט געהא ט שרעקלעכ ע צרות , װעג ן דע ר גילטי ק פו ן מײ ן בטוב ; מײן מודה און א לײענען האט דערױף געברענגט. דע ר שד , װעלכע ר הא ט געװאוס ט װ י אל ץ אויסצונוצן , הא ט מי ר שטענדי ק געזאגט , א ז אי ך בי ן ניש ט ריכטיק . ער האט אזוי לעבעדיק געמאלט אין מיין פאנטאזיע די פאלגן פון דעם ערשטן קאפיטאל חסרון, אז
(150-154)
אַז איך בין טאַקע געווען באַפּטיד, און אַז אַפֿילו אויב איך געווען ניט באַפּטייזד דורך וואַסער, איך נאָך האָבן טאַפּט פון פאַרלאַנג צו מאַכן פֿאַר עס. ס'האט מיר אפילו אויסגעזען, אז כדי מיר ווייטער צו בארואיגן, האט ער מיך געמאכט צו זען דאס בילד פון דער הייליגער טריניטי איינגעקריצט אין די טיפענישן פון מיין נשמה. קיינמאל נישט האב איך דערפון געפילט דעם מינדסטן ווייטאג.
נאך א נסיון וואס דער שטן האט א לאנגע צייט אין מיין מיינונג איז געווען צו גלייבן, אדער אמווייניגסטנס טראכטן, אז די רעפראבאטן זענען פארמשפט געווארן אין גיהנום אן קיין אייגענעם שולד און נאר מכח די גזירות, וואס האבן זיי דארט אומבארעכטיגט פארשעמט. גאָט, האָט צו מיר געזאָגט דער שטן, פירט זיך צו צו זײ װי אַ טיראַן, מקנא זײַן כבוד, און װאָס זעט זיך גלײַך מכבד, און מיט דעם אומגליק פֿון די שקלאַפֿן, װאָס קרעכצן אין די תפיסות, און פֿון דעם גליק פֿון די הויף און די באַליבסטע װאָס. עס איז פול מיט זייַן בענעפיץ, אָן עס איז מער זכות אין עטלעכע ווי שולד אין אנדערע. איהר װײסט, און דו האסט עס געשריבען, אז גאט האט מיך געלאזט זעהן, אז דאס װעט זײן איינע פון די לעצטע אפיקורסות, װאם מוז װיסטען די הײליקע קהילה פון י.
אַזוי, טאַטע, ווי דו האָסט מיר געזאָגט ביי איין געלעגנהייט, בין איך דעמאָלסט געווען אַ יאַנסעניסט, אַ פאַטאַליסט, אַ פּרעדעסטיניסט. הימל ! איך ציטער נאָך; אָבער איר האָט מיך פאַרזיכערט מיט צוגעבן אַז דאָס אַלץ איז געווען בלויז אין מיין פאַנטאַזיע, אָדער גאַנץ אין די פֿירלייגן פון מיין פייַנט. איך האב דארט אפגעשטעלט.
אי ך הא ב זי ך שטענדי ק געשטעל ט װ י הענגענדי ק אי ן א פאדעם , איבע ר א שרעקלעכ ן תהום . לאָמיר לייַדן אין דעם שטאַט, מיין פאטער! עס איז גענוג צו שטאַרבן פון שרעק. איך בין דערפון פּלוצעם געראטעוועט געווארן דורך טאן האפענונגען און רעזיגנאציע, און בעיקר דורך א גאר דערנידערנדיקער אקציע, וואס איך האב מיך דורכגעווארפן פאר די פיס פון א נזיר קעגן מיין נאטירליכע אנטשולדיגט, אדער בעסער געזאגט קעגן מיין באזונדער פארדראס. גאָט האָט מיר געוואָלט געבן שלום, אין באַטראַכטונג פֿון דעם קליינעם נצחון איבער זיך אַליין.
זיינע נסיונות קעגן צניעות.
קעמפן און נסיונות קעגן מיין נדר פון ריינקייט, וואס האט זיך אויפגעוועקט אין דער צייט און געווארן ברוגזמער ווי אלץ. װער האט דיר געקאנט דערצײלן, טאטע, פון די פאטשן און באלײדיקונגען, װאם איך האב באקומען פון מלאך־השטן, פון דעם שונא פון טהרה, װאם האט זיך באװאפנט מיט מײן נאטירלעכער שװאכקײט מיך צו פאטשן און מיך דערנידעריקן אין אלע װעגן? איר האָבן צו האָבן געווען דאָרט צו פֿאַרשטיין עס. ביי טאָג, ביי נאַכט, וואך אָדער שלאָפנדיק, ווי אָפט האט דער ומריין גייסט סאַגדזשעסטיד צו מיין פאַנטאַזיע גראָב און פאַרנאַנט פאַרטרעטונג! וויפיל מאל האט ער נישט געשטערט מיין שלאף מיט גראבע אילוזיעס, מיט אומבאשטענדליכע פאנטאמען, צו אויפוועקן אין מיר רעוואלטס, צו וועלכע איך גלייב נישט אז איך האב מסכים געווען, אפילו בשעתן שלאפן !
(1) קען זי טאַקע ניט זאָגן, ווי דער שליח : ניט אַ גרויסן אַנטפּלעקונג פון מיר, דאָס איז מיין סטימול קאַרניס מיר אַנגעלוס סאַטאַנאַע, וואָס מיר קאָלאַפיזעט, פּונקט וואָס די דאָמינום ראָגאַווי איז צו מיר; און דיקט מיהי: ספיק טיבי גראטיא מעא, נאם ווירטוס אין פירמיטטע פרפיסיטור. (2 קאָר. 12, 7).
חלום אין וואָס זי איז פּערסוד דורך אַ פאַרזעעניש, און נעמט אַ ליליע פֿאַר איר פאַרטיידיקונג.
זינט איך מוז גאָרנישט באַהאַלטן פון דיר וועגן דעם צושטאנד פון מיין נשמה, איך וועל דערציילן איר, מיין פאטער, אויף דעם געלעגנהייט, אַ חלום וואָס איך האָבן קיינמאָל געמאכט באקאנט צו קיינעם. איר וועט נוצן עס ווי איר ווילט. אי ך הא ב אײנ ע נאכ ט געחלומט , א ז אי ם װער ט נאכגעיאגט , א סארט מאנסטראװע ר מאן , װעמענ ס דעזאנ ג אי ז געװע ן נא ך מע ר אויםערדיק , װ י זײ ן פנים ; אי ך בי ן אנטלאפ ן מי ט מײנ ע כוחות , כד י אויסצומײד ן זײ ן נאכפאלג , או ן אי ן אנטלויפ ן הא ב אי ך זי ך גענומע ן צ ו גאט , צ ו דע ר קדוש ה או ן מײ ן גוט ן מלאך , װא ם אי ך הא ב געבעטן . איצט, בשעת פליסנדיק, מיין פֿיס סליפּס. אוי שרעק! אבע ר בײ ם פאל ן הא ב אי ך געגאנגע ן פארכאפ ט געװאר ן פו ן דע ר מאנסטער , אי ך דערזע ן א שיינע ר בחור , װעלכע ר כאפ ט מי ך אי ן ד י ארע ם או ן פארהי ט מי ך פו ן פאלן . גלײכצײטי ק װארפ ט ע ר אוי ף מײ ן שונא , א געמאטערדיק ן או ן שרעקלעכ ן בליק ;
האָט נישט מורא, האָט דער יונגערמאַן געזאָגט, קוקנדיק אויף מיר מיט אַ זיכער פּנים, לאַכנדיק און חן; האָט ניט מורא: ער קען דיך שרעקן, אָבער איר קענט אויך אונטערדריקט זיין השתדלות. ער האט געהאלטן אין דער האנט א שיינע ליליע מיט דעם זיסן ריח. האַלט עס געזונט, האָט ער געזאָגט געבן מיר, י.־ק. האָט עס שטענדיק געטראָגן אין בוזעם. דאָס איבעריקע װעלן מיר מאָרגן זען; דאָס איז גאַנץ גענוג, איך טראַכטן, פֿאַר הייַנט.
ביי די ווערטער, טאטע, וועק איך זיך אויפ פארכאפט פון די שיינע מתנות, און טראנספארטירט סיי מיט דאנקבארקייט פאר מיין בעל-טובה, און סיי מיט צארן קעגן דעם אומגליקלעכן פארשוין, וואס איז פארשוואונדן געווארן אן דערווייל זיך ארויסצושטעלן זינט יענער צייט. איך זאָג כּמעט, ווײַל עס איז מיר נאָך אַ מאָל איינגעפֿאַלן, אָבער תּמיד פֿון דער ווײַטנס, און נאָר צו באַווײַזן מיר פֿאַר אַ פּרק, וואָס איך האָב זיך אָנגענומען מיט אַ סך יאָרן צוריק, און וואָס איז צו שפּריצן מײַן בעט יעדן אָוונט מיט הייליק וואַסער, פֿאַרן שלאָפֿן. אין אים, ווי אויך מאַכן די וואונדער פון די קרייַז איבער זיך.
דע ר דאזיקע ר שלעכטע ר או ן זשעלעכאװע ר גײסט , װא ס הא ט זי ך ניש ט צוגעלײג ט דערמיט , װאל ט מי ך געװאל ט דערשראק ן מי ט דראונגען . ער איז
(155-159)
זאגט, אז אויב איך פארזעצן די דאזיקע פירונגען, וואס ער רופט אן גלייבליק, לעכערלעך און פאראכטונג, וועט ער זיכער טרעפן א וועג זיך צו נוקם, דורך ווידעראמאל צו מאכן דעם דורכפאל פון דער אונטערנעמונג, וואס מיר האבן אנגעהויבן. דו זאלסט נישט אינגאנצן פאראכטן זיינע סטראשונגען, גאט האט מיך געלאזט זען, און דער איבערלעבונג האט מיר צו גוט אויסגעלערנט אז זיי זאלן זיין נאך איין סיבה פאר מיר צו זיין אויף מיין וואך. איך האב אָפט באמערקט אַז טרעטאַנינג חלומות זענען יוזשאַוואַלי די מודעות פון ערנסט טעמטיישאַנז פון מיין פייַנט, און צו אָפט פון פייליערז און פאלן פון מיין טייל, וואָס מאל איך טאָן ניט אפילו באַמערקן, ווייַל פון די כיסער מער אָדער ווייניקער שפּירעוודיק צו די חסדי שמים; ווארים, מיין פאטער, עס איז שטענדיק מיין נעגלאַדזשאַנס און מיין מער אָדער ווייניקער אנגעצייכנט חסרונות וואָס האָבן געשאפן די וואָלקן צווישן גאָט און מיר; אָבער, אויב איר געפֿינען עס גוט, פאטער, מיר וועלן שרייַבן אַ באַזונדער אַרטיקל וועגן מיין אָנגענעם אָדער שרעקלעך חלומות, וואָס איך בדעה צו באַריכט צו איר ווייַל פון די שייכות זיי האָבן מיט מיין ינלענדיש לעבן, און די פאַרשידענע שטאַטן אין וואָס איך געפֿונען זיך אין באַציונג צו גאָט; ווארים, מיין פאטער, שלאָפנדיק אָדער וואך, איך וועל שטענדיק זיין אַן ינקאַנסיוואַבאַל עניגמאַ פֿאַר אנדערע און פֿאַר זיך.
מיסטעריעז חלום, אין וואָס זי פארשטייט די שוועריקייט פון וראָאָטינג זיך-שאַצן.
איך טאר נישט מורא האבן דאס איבערצוחזרן, נאך אזויפיל פראבונגען פון אלע קראנקהייטן פון מיין נשמה, האט קיינער עס אפשר נישט ארויסגעשטעלט פאר אזויפיל סכנות ווי די זעלבסט-ליבע, וואס איז געווען ווי דער יסוד פון מיין כאראקטער. קײנע ר אי ז שוי ן ניש ט געװע ן אזו י שװע ר אויפצורײס ן ; קײנע ר הא ט אי ם ניש ט פארװאונדע ט אזו י טי ף או ן אזו י געפערליך , װ י דא ס אומגליקלעכ ע לײדנשאפט , דע ם הײמיש ן שונא , װא ס גא ט לאז ט אונד ז טראג ן אי ן זיך . דאָס האָט ער מיר געמאַכט פאַרשטאַנד מיט אַ מיסטעריעזער חלום, אין וועלכן איך האָב זיך געזען פאַרפליכטעט צו קעמפן און קעמפן קעגן פאַרשיידענע מער אָדער ווייניקער שרעקלעכע מאָנסטערס וואָס האָבן פאָרגעשטעלט די קאַפּיטאַל זינד. דע ר אײנע ר פו ן אל ע װא ם הא ט מי ר אויסגעזע ן דע ר עקשנות , או ן װעלכע ר אי ז מי ר געװע ן דע ר שװערסטע ר צ ו באזיג ן או ן צ ו באַזיגן , אי ז געװע ן א געװיס ע קלײנע ר קאקעט , א גאנצ ע רײן , בײגיק ע או ן װאך . חלומות.
ניט צופֿרידן מיט דעם, אַז זי האָט זיך אַליין מיט מיר געמאָסטן, האָט זי שטענדיק געהאַט עפּעס צו טאָן מיט דעם קאַמף, וואָס איך האָב געמוזט אָנהאַלטן קעגן יעדן פֿון די אַנדערע. זי סימד צו זיין ריבאָרן פון איר באַזיגן, און, ווי אַ פּראָטעוס, קעסיידער אומגעקערט צו די באַשולדיקונג אין פאַרשידענע פארמען. דער גייסט פון
גאָט האָט מיך געמאַכט פֿאַרשטײן, אַז דאָס מאָנסטער, דער קלענסטער שרעקלעכער פֿון אַלע, לײַבלעך אַפֿילו אין אױסזען, איז געװען אַלײן ליבשאַפֿט, פֿאָטער פֿון שטאָלץ, דער גרעסטער פֿײַנט פֿון גאָט און פֿון מענטשן, און פֿון װעלכן איך האָב דאָס מערסטע צו זארגן. און קעגן וועלכע איך האב געמוזט נעמען די מערסטע פארזיכערונג, אויב איך וואלט געוואלט פארזיכערן מיין ישועה, ווי איך האב אזויפיל מאל איבערגעלעבט אין לעבן פון מיין לעבן.
רעמאַדיז זי ניצט אין איר טעמטיישאַנז. דערנידערונגען און מאַסעראַטיאָנס
מיך צו פארטיידיגן דעמאלט פון דעם טויט־שונא, נאך מער, אויב מען קען אזוי זאגן, ווי פון די אומרײנע נסיונות און אנדערע אומגליקלעך, מיט װעלכע איך בין באלעגערט געװארן, האב איך געפילט נויטיק אין דערנידערונגען און שטרענגקײטן; אי ך הא ב דעריבע ר גענוצ ט מאסעראציעס , תעניתים , װאקםן , דיסציפלין ן או ן דאװענען , װא ס האב ן מי ר געהאלפ ן גרוים . דעמאל ט הא ט מײ ן מודי ש מי ר געלאז ט טראג ן דע ם אײזערנ ע גארטל ; איך האב עס געטראגן; אָבער י־ק האָט מיר געזאָגט, אַז מען זאָל ניט באַנוצן דעם אופֿן, און דאָס וועט מיר שטענדיק צושטעלן אַ מער עפעקטיוו; א ז דע ר גארטל , װא ס אי ך הא ב געװאל ט טראג ן װע ט פארבײטע ן מי ט א צװײטער , או ן א ז ד י לײד ן װא ס ע ס װע ט מי ר מאכ ן װע ט אי ם אל ץ מער אנגענעהמע ר װערן , װײ ל ע ס װע ט זײ ן פו ן זײ ן ברירה , או ן ניש ט מי .
רעפאָרמאַטיאָן גענומען אָרט אין די קהילה דורך די סדר פון גאָט.
אי ן דע ר געלעגנהײט , טאטע , הא ט אי ם גא ט באפויל ן צ ו זאג ן דע ר אבעסי , א ז ד י שװעסטע ר דארפ ן פארלאז ן ד י לינע ר העמדער .
װא ם ז ײ האב ן זי ך געטראג ן א צײט , אויפצונעמע ן ד י אינערלעכ ע װאלנע ר טוניק , װא ס ז ײ האב ן איבערגעלאז ט קעג ן דע ר הערש . דא ס אי ז געטא ן אפיל ו אי ן באפעל , פו ן דע ר אויבערשטע ר (1 ) .
(1) די דאָזיקע רעפאָרם איז פאָרגעקומען לויטן עדות פון די אַנדערע נאַנז, בעת אַ באַזוך פונעם בישאָפּ פון רעננעס; אָבער איך געדענק נישט צי דאָס איז געווען דעמאָלט
מ. דע גיראַק אָדער אַנדערש מ. דעסנאָס, זיין פאָרויסגייער. דאָס איז נישט וויכטיק.
זי בעט אונדזער האר פֿאַר קראַנקייַט; זי איז געגעבן. זײנ ע לאנג ע או ן גרויזאמ ע ליידן .
צו פארלעשן אין דער זעלבער צײַט דאָס פֿײַער פֿון טומאה, און אַראָפּברענגען דעם שטאָלץ
געהײםן , פארבארגן , אזו י צ ו זאגן , אי ן ד י טיפעניש ן פו ן מײ ן הארצן , א ן אי ך הא ב זי ך גע ־ װעםט , הא ב אי ך געבעטע ן מי ר פרײנטלע ך שיק ן מי ר קראפט , זי ך דערנידעריק ט אי ן ד י אויג ן פו ן מײנ ע שװעסטע ר או ן אי ן מײ ן אײגענעם . י.ק. האָט בעסער געוואוסט פון מיין נויט ווי מיר, און זיין גוטהאַרציקייט האָט עס נישט געהאַלטן. באלד וואלט מען דאס אלץ געזאגט
די קראַנקייטן פון דעם גוף וואָלט האָבן קומען צו פּלאַצן אויף מיר סאַקסעסיוולי, און דאָס אין דער צייט פון די גרויס ליכט פון וואָס איך האָבן גערעדט. דאס איז געווען משמעות דער ומשטאַנד ווו איך דארף עס די מערסט. קוואָניאַם אנגענומען עראַס דעאָ, נייטיק פיט וט נסיון פּראָבאַרעט טע. (טאבי.)
ערשטנס, האָט מען מיך באַפֿאַלן מיט אַ פּאַמעלעכן היץ, וואָס האָט במשך עטלעכע יאָר אונטערגעטראָגן מײַן כּוח ביזן מורא פֿאַר מײַן לעבן. ד י דאזיק ע שטענדי ק היץ , הא ט אי ם ארײנגעװארפ ן אי ן קאפ , אומדערטרעגלעכ ע או ן זײע ר עקשנותדיק ע װײטיקן ; די קאַסטן איז געווען אַפעקטאַד אין אַזאַ אַ וועג אַז איך געהאט צו זיין באהאנדלט פֿאַר פּולמאָניאַ. עטלעכע מאָל שפּעטער, אַ ריזיק פלעשי וווּקס איז אויפגעשטאנען אין מיין לינקס קני וואָס האט צו זיין אַמפּיאַטייטיד דורך אַ ינסיזשאַן
(160-164)
זייער ווייטיקדיק; אָבער גאָט, פֿון התנשאות פֿאַר מײַן שוואַכקייט, איז געווען גענוג גוט צו מאַכן מיר דערלעבן אין דעם מאָמענט אַ מוסטער פֿון דעם, וואָס איז דורכגעגאַנגען אין די מאַרטירער, וואָס האָבן איבערראַשט די וועלט מיט זייער פעסטקייט אין ליידן די יסורים, וואָס די געדאנק מאַכט נאָך אַ ציטער. ער האט דעריבער סוספענדירט אין מיר די נאטירלעכע סענסיביליטי; און אזוי איז, װען ער װיל, דערהויבן ער דעם מענטש איבער זיך, און צװישן די אײגענע, די װײבער, די זקנים, די פשוטע קינדער האבן אים װײט געטראגן מיט זײער מוט, אויף אלץ, װאם גבורה אלײן האט געבאָרן. צו דעם איז מערסט אַמייזינג צווישן די פּאַגאַנז.
אנשטאט צו פארמאכן, האט זיך די וואונד זיך דידזשענערירט אין א אפשטעל פון קענסער הומאר וואו די פאראליז האט זיך געווארפן. דע ר גליד אי ז געװאר ן פארקריפלט , או ן אי ך הא ב זי ך פארקלענער ט צ ו קענע ן גײ ן בלוי ז מי ט צװ ײ שטעקנס . דער דאקטאר און דער כירורג, וואס האט מיר געזען, האבן אפילו דערקלערט, אז איך קען אנדערש קיינמאל נישט גיין, וויבאלד מיין פוס איז געגאנגן און פארקריפלט, איז מיר אוממעגלעך צו נוצן דערפון. אָבער, מיין פאטער, איך איז געווען ניט לאַנג אין ניצן עס, טראָץ זייער באַשלוס; אוי ך ז ײ זײנע ן געװע ן ד י ערשטע , װעלכ ע האב ן דערקלער ט או ן הויך , געזאגט , א ז ד י דאזיק ע רפו ה אי ז געװע ן איבע ר זײע ר קונסט , איבע ר אפיל ו ד י נאטור־כוחות , או ן גאנ ץ נסים .
זיין פּינטלעך היילונג נאָך אַ מאַסע אין כּבֿוד פון די לייַדנשאַפט פון יאָשקע משיח און די סאַראָוז פון מרים.
איך האב נאר געבעטן ביי די קהילה צו מאכן א נובנה לכבוד די הייליגע מארטירער, און עס איז געווען ביי דעם נוווע וואס איך האב איבערגעלעבט אין מיין
קני אַזוי באמערקט אַז איך איז געווען סאַפּרייזד זיך; אבער די שלימותדיקע רפואה איז נישט פארגעקומען ביז דעם טאג, ווען מ'אדאוין האט פאר מיר באצאלט א מאסע לכבוד דער תאוה פון י.-ק און פון די יסורים פון זיין הייליגע מאמע צום פוס פונעם קרייז; און די צייט איז געווען אזוי קורץ, אז קיינער האט זיך נישט געכאפט צו זען אין איר אן אמת'ן נס, און דער באריכט האט זיך באלד פארשפרייט. וואס איז מיר, וואס בין נישט אזוי דרייסט אין די סארט ענינים, טאר איך עס נישט באשטעטיגן, כאטש איך האב נישט קיין ספק אז ס'איז געווען א באזונדערע הילף פון הימל, און אז די בתולה האט נישט דא ווידער אריינגעלייגט זיין כוח דורך געבן נאך. נאך א באווייז פון זיין גוטן ווילן פאר מיר.
מי אין אַרבעט, וואָס ז אים אַ זייער ווייטיקדיק און ינקיוראַבאַל צופאַל.
עס איז ניט געווען, אָדער גאָר ווייניק יאָרן, אַז איך האָב געליטן פון אַ מער אָדער ווייניקער שווערע קראַנקייט, וואָס האָט מיך כּמעט שטענדיק געפירט צו די טויערן פונעם טויט; און צו קרוינען דאס אלעס, האט מיר אנשטרענגונג אין דער ארבעט פאראורזאכט אן עקסידענט, וואס איז שוין זיבעצן אדער אכצן יאר געווען מיין שווערסטע קרייז, א קרייז וואס איך וועל דאך דארפן טראגן צום קבר. דע ר דאזיקע ר צופאל ק הא ט מי ר לכתחיל ה אויסגעזע ן א פארבײגײענדי ק קראנקהײ ט צ ו װעלכע ר אי ך הא ב ניש ט געװאל ט צוקוק ן ד י מינדסט ע אויפמערקזאמקײט ; טויזנט סיבות האָבן מיך פאַרהיטן, זעקס חדשים, צו דערקלערן עס צו ווער עס יז; אבער די שרעקליכע קאליק, די שארפע ווייטאגן, וואס איך האב דערפון געפילט, האבען מיך ענדליך געצוואונגען צו קומען צו דעם. אונדזע ר מאמ ע הא ט זי ך באראט ן ד י דאקטוירים , װעלכ ע האב ן דערקלער ט א ז מי ט אז א שונא , קע ן יעדע ר מאמענ ט זײ ן דע ר לעצטע ר פו ן מײ ן לעבן . זיי האָבן געוואָלט, אין אַ וועג, מיר צווינגען אים צו וואָרענען, דורך צושטימען צו מיטלען פון וואָס איך קען נישט פאַרטראָגן דעם בלויז געדאַנק. איך האָב געענטפערט אונדזער מוטער, אַז איך בעסער צו שטאַרבן, אויב נייטיק; א ז אי ך הא ב אי ך פאר ן איבעריק ן זי ך געטרוי ט אי ן געט א אלײן , װעלכע ר הא ט געװאוס ט מײנ ע סיבה ן או ן מײ ן נויט , או ן א ז אוי ף דע ם פונק ט װע ל אי ך קײנמא ל ניש ט האב ן קײ ן אנדער ע דאקטא ר װ י אים . אונדזער מאַמע האָט אָנגעקלאָגט מײַן געוויסן דערמיט; זי האט מיר אפילו באפוילן דאס צו טאן אויף ווייטאג פון אומגעהארכקייט, און דא בין איך ווידער זייער שעמען אויף יענער זייט; ווייַל, וואָס צו טאָן? וואָס פּאַרטיי צו נעמען צווישן צוויי דיסאַדוואַנטידזשיז וואָס איך אויך דערשראָקן? אונדזער מאַמע האָט אָנגעקלאָגט מײַן געוויסן דערמיט; זי האט מיר אפילו באפוילן דאס צו טאן אויף ווייטאג פון אומגעהארכקייט, און דא בין איך ווידער זייער שעמען אויף יענער זייט; ווייַל, וואָס צו טאָן? וואָס פּאַרטיי צו נעמען צווישן צוויי דיסאַדוואַנטידזשיז וואָס איך אויך דערשראָקן? אונדזער מאַמע האָט דערמיט פֿאַרטרויסט מײַן געוויסן; זי האט מיר אפילו באפוילן דאס צו טאן אויף ווייטאג פון אומגעהארכקייט, און דא בין איך ווידער זייער שעמען אויף יענער זייט; ווייַל, וואָס צו טאָן? וואָס פּאַרטיי צו נעמען צווישן צוויי דיסאַדוואַנטידזשיז וואָס איך אויך דערשראָקן?
אבער גאט האט געלאזט קומען אהער גוטע כהנים מיר העלפן; זיי האבן געזאגט פאר דער אביס, לויט זייער תיאולוגיה, אז אויף דעם יידל נקודה זאלן זיי נישט אזוי שנעל באשליסן אין פארבינדונג צו מיר. ז ײ האב ן אפיל ו געשריב ן קײ ן פאריז , או ן דע ר ענטפער , װא ם ז ײ האב ן באקומע ן פו ן א גרויםע ר שול , אי ז געװע ן א ז א נזיר , הא ט באזונדער ס געקענ ט מי ט געװיסן , בעסער ן דע ם טויט ן או ן באקומע ן , װ י אי ן אז א פאל , קײ ן אפעראציע . אַזוי דאָ איך בין אין יז; איך גאַט אַוועק מיט ניצן אַ ביסל פּריקאָשאַן, און ניצן אַ זיכער
באַנדאַזש וואָס איך באַטראַכטן ווי די גאַרטל וואָס גאָט האט צוגעזאגט מיר צו דערגאַנג דעם איינער וואָס איך געוואלט צו טראָגן. מען מוז מודה זיין, טאטע, אז אליין האב איך זיך אפשר נישט צוגעבויגן צו אזא סארט ליידן; אבער צום סוף מוז עס מיר געפעלן, ווייל עס איז גאט וואס האט עס באשלאסן. עס איז ניט פֿאַר אונדז זינדיקע, אָבער פֿאַר אים צו קלייַבן אונדזער קראָסיז פֿאַר אונדז; או ן דע ר גארטל , װײטיק , װײטיקע ר או ן דערנידעריקנדיק , מו ז מי ר זײע ר טײער , װײ ל ע ס אי ז פו ן י.־ק .
אל ץ הא ט זי ך געקער ט קעג ן מיר , אל ץ הא ט מיטגעטראג ן צ ו מאכ ן מי ך לײד ן או ן זי ך דערנידעריק ן אי ן ד י שענציקסט ע ערטער . דער שטאלץ מוז, טאטע, זײן פאר גאט גאנץ אומדערהאלטן, װײל ער יאגט זי נאך און שלאגט זי מיט אזא שטרענגקײט װאו עס געפינט זיך דער מינדסטער שפור דערפון; װאָרום איך קאָן זאָגן, אַז ער האָט עס נאָכגעיאָגט װעגן מיר ביז אירע לעצטע אײַנפֿאַלן, און איך האָב נישט קײן סיבה דערפֿון זיך צו באַקלאָגן. קעג ן ד י לײד ן או ן ד י אומגלי ק אי ך בי ן געװע ן
באלעגערט האב איך געהאט נאר אײן פרײנד צו װעמען איך האב געעפנט מײן הארץ מיט בטחון, און בײ װעמענס פיס איך איז זיכער געװען צו געפינען מוט און טרייסט, דער אײנציקער, װאם
(165-169)
ביז דעמאלט איז ארײן אין מיינע מיינונגען און אין די פון גאט, וועמען ער העלפט שטענדיק אויף דעם בעסטן פון זיין פעאיקייט. ווער וואָלט מיר געזאָגט אַז איך זאָל קיינמאָל האָבן קיין אנדערע די זעלבע בטחון, בייַ מינדסטער? נו ! מיין פאטער, דער פריינד, וויי! וואָס האָב איך ניט געדאַרפט ליידן ביי זיין געלעגנהייט! ווייל ווידעראמאל האט אלעס געמוזט ביישטייערן דערפון.
ערשטנס , הא ב אי ך געהא ט דע ם װײטיק , װא ס אי ך הא ב געזע ן א טײ ל פו ן מײנ ע לײד ן זי ך אפשפיגלע ן אוי ף אים , װ י אי ר הא ט געזע ן ; באלד נאכדעם וואס מען האט אים אוועקגענומען פון מיר ווען איך האב דאס מערסטע געדארפט זיין הילף, איז דער ארעמער מ' אודוין געשטארבן, און איך בין ווידער געווען באשולדיגט מיט'ן מעלדן זיין טויט צו אים פון גאט. אי ך הא ב אי ם דעריבע ר דערצײלט , א ז אי ך הא ב אי ם געזע ן אי ן ד י קלעפ ן פו ן לײדן , או ן װ י צוגעבונד ן צ ו דע ם קרײז ן פו ן י . וואָס געטראפן אַ ביסל טעג שפּעטער ...
װאָס פֿאַר אַ מכּה פֿאַר מיר!... ס'איז מיר אָן ספֿק געװען צו טרײסטן דערפֿון, װאָס גאָט האָט מיר אים געװיזן, עטלעכע טעג נאָך זײַן פּטירה, אַװעקפֿאָרן פֿון חורבן, און זיצנדיק אין דער רײ פֿון דעם ברוך־השם אין אַ פֿאָטעל באַפּוצט מיט בלומען, פּאַלמען. און
גאַרלאַנדס. אוי ף דע ר פארזיכערונ ג פו ן זײ ן װײטיק , הא ב אי ך פי ל געפאדער ט ד י נאנטע ר זי ך מי ט מי ר צ ו פאראײל ן זײ ן באפרײטונ ג דור ך אונדזער ע דאװענען : װא ס ז ײ האב ן געטא ן מי ט גרוי ס ברען ; און די מעלדן פון זיין אָפּטראָג אין הימל אויך האט זיי פיל פאַרגעניגן (1).
(1) איך געדענק גאנץ גוט, אז די ליידיז די העכערע און די מנהלים האבן מיט מיר גערעדט װעגן דער דאזיקער אנעקדאטע װעגן דער גאולה פון דעם פארשטארבענעם מ׳ אודוין, צוגעבנדיק, אז אויפן מעלדן פון דער שװעסטער האבן די נזירים נישט געהאט קײן שום ספקות דערויף.
איך קען נישט, ביי דער געלעגנהייט, איבערלאָזן אַ יינציק שטריך וואָס געטראפן צו מיר אַ ביסל חדשים נאָך דעם. עס איז גענוי געווען די צייט ווען די רדיפות איז געווען מערסט שטרענג קעגן מיר. די פּאַרטיי פון די שעד האט נצחון, אויב איך קען זאָגן אַזוי.
איך בין געווען דערשראקן און דאך , אויב עס מוז מודה זיין , האב איך נאר געמאכט אומזיסטע אנשטרענגונגען זיך צו איבערצייגן , אז איך בין געווען דער שפיל פון טעות . גאָט, טראָץ מיר, האט זיך געהערט אין מיר. מײַן גאָט, האָב איך צו אים אַ מאָל געזאָגט, גערן מיך באַװײַזן, מיך אױפֿקלערן, מאַכן אַ סוף צו מײַן בלבול. אַה! אויב איך וואלט נאך געהאט מ'אודאוין, כאטש ער וואלט מיך טרייסטן! וועלט געזונטהייט ארגאניזאציע
געבן מיר צו וויסן וואָס ער מיינט דערפון איצט? אמאל איז ער געווען מיין מיינונג, און אויב איך האב א טעות, איז ער אויך דארט געווען; אָבער מיט וואָס אויג זעט ער די זאַך זינט ער האָט זיך באַוויזן פאַר גאָט? אַז, אויב איך וויסן עס, איז וואָס וואָלט באַשליסן מיר; אָבער אומזיסט האָב איך אים געגלוסט, און גאָט װעט אים ניט לאָזן אַרױסגײן, מיר צו לערנען פֿון די טיפֿענישן פֿון זײַן קבֿר.
אַזוי, טאַטע, איך האָב זיך געטענהט מיט זיך איין אָוונט ווען איך בין געגאנגען שלאפן. קוים בין איך דארט געלעגן, און אונדזער ליכט איז אויסגעלאשן געווארן, ווי איך האב געהערט הינטערן פארהאנג זייער א באזונדערע שטימע, וואס איך האב דערקענט אז דאס איז פון דעם פארשטארבענעם מ' אדוין; אזו י פי ל , א ז אי ך טראכט , א ז ע ס װאל ט ניש ט געװע ן מעגלע ך קיינעם , װעמע ן מע ן װאל ט אנטקעג ן אל ע אויםזען , געמײנט , ארײ ן אי ן אונדזע ר צעל , קענע ן ביז ן יענע ר צײ ט פאלשע ן אדע ר נאכמאכ ן זײ ן אויסשפראך .
דאָס קול האָט צו מיר געזאָגט, רעדנדיק נידעריק, און אין דעם זעלבן טאָן, וואָס עס האָט אָנגענומען אין הויף: מײַן שוועסטער, גיי נאָך דעם ליכט פֿון הימל, וואָס העלפֿט דיך, און שטעל זיך נישט אָפּ בײַם אומזיסט רעדן פֿון די, וואָס פֿאַרשטייען עס נישט.
איך בין געווען איבערראַשט ביזן לעצטן גראַד, אָן זיך דער קלענסטער דערשראָקן; פֿאַרקערט, איך וואָלט זייער געוואָלט האָבן מיט אים אַ לענגערן שמועס, כאָטש ער האָט צו מיר אַ סך געזאָגט אין די דאָזיקע ווייניק ווערטער. עס איז אפילו געווען דער תמצית פון אַלץ וואָס איך האָב געוואָלט וויסן, און איך האָב נאָר געוואָלט זיין אַ ביסל מער פאַרזיכערט ווי איך בין געווען פון דער מציאות פון דער זאַך. גאָט האָט דאָס ניט געלאָזט, און איך מוז זאָגן נאָר וואָס איז געשען, לויט דעם גענויענעם אמת. איז דאס דיר,
מ'אודאוין , האב איך אויסגערופן? כאָטש איך גערעדט און געקוקט אין די ליכט
פֿון דער לבנה האָב איך מער גאָרנישט געהערט, און איך האָב ניט געזען קײן פֿאַרשײדונג; װאו ם אי ז ניש ט לײכ ט אי ן מײ ן מײנונ ג צ ו ערקלערן , װ י אזו י װע ן מײנ ע אויערן , װאלט ן ניש ט פארפיר ט געװארן , װאלט ן מײנ ע אויג ן ניש ט באטראכ ט געװאר ן פו ן דע ר זעלבע ר אילוזיע ( 1 ) . לאָמיר זיך אַ ביסל נאָכקערן אונדזערע טריט.
עס איז טאַקע דאָ אָדער קיינמאָל געווען דער אָרט און די צייט צו זען אָדער צו גלויבן צו זען אַ גייַסט, אויב עס איז אמת אַז די פאַנטאַזיע קען פּראָדוצירן איינער, ווי מיר ווי אַזוי פיל איבערחזרן .
הער Le Marié, נייַ דירעקטאָר, איז געווארנט קעגן אים. וואָס זי האט צו ליידן.
M. Audouin איז געווען ריפּלייסט דורך M. Le Marié, וועמען גרויס זאָרג איז גענומען צו וואָרענען קעגן וואָס זענען גערופן מיין יקסטראַוואַגאַנסיז, מיין ילוזשאַנז, מיין ריוועריז . (2). ז ײ האב ן אוי ך דערצײל ט מ . לארטיקלע , דירעקטא ר פו ן ד י אורסולינע ר דאמען , אי ן װעלכ ע אי ך הא ב געהא ט גרוי ם בטחון . מע ן הא ט אי ם אומעטו ם נאכגעפאלג ט או ן באמערק ט מי ט דע ר גרעםטע ר אכטונג , אפיל ו ביז ן בית־הדין , װא ו װע ן מײ ן װידוי ע אי ז געװע ן לענגע ר װ י געװײנטלעך , אי ז ניש ט געװע ן קײ ן מורא ם צ ו װארנע ן מי ך צ ו פארענדיקן , אי ן זי ך אויפ ן קול , צ י אי ך װע ל איבערחזר ן מײ ן אלטע ר . טעותים, און צוריקקומען צו מיין טאָג-דרימז.
M. Le Marié איז געווארן רעקטאָר פון דער פּאַריש פון Balazé, לעבן דער שטאָט Vitré. אַרויסגעטריבן פון דער קהילה, בין איך געגאַנגען צו אים; אבער איך בין אנגעקומען צו זיין הויז דעם זעלבן אָוונט, ער איז געווען געצווונגען צו לאָזן צו אַנטלויפן פון פּראָקורירונג. מיר דאַכט זיך, אַז ער האָט דעמאָלסט געמוזט האָבן דערפֿילט, אַז די שװעסטערס אָנזאָגן זײַנען נישט געװען אַזױ אױסגעטראַכט, װי מע האָט אים איבערגערעדט. איך ווייס נישט וואָס איז געוואָרן פון דעם אויסגעצייכנטן רעקטאָר.
(170-174)
אי ך געדענק , צװיש ן אנדער ע זאכן , א ז א פא ר אי ן טא ג אי ז אי ן טא ג ארײנגעקומע ן אי ן דע ר קאנפעסיאנעל , מי ך אפאסטראפיזיר ט אוי ף א זײע ר ברוטאלע ר אופן , מי ך אנגערופ ן א פאלשע ר חסיד , משוגענער , נאריש , משוגענע , או ן אנדער ע ענלעכ ע גוטסקײטן . געבן מיר אַבסאָלוטיאָן, וואָס איך באקומען זייער רויק. פֿון דאָרטן האָב איך כּמעט געװאָלט אױסשלאָגן אין געלעכטער, טראַכטנדיק
אַז איך בין נאָר געבענטשט און מבטל געוואָרן פֿון איין זייט, בעת פֿון דער צווייטער זייט האָב איך באַקומען בלויז זילזולים און רשעות; אָבער די זאַך איז געווען צו ערנסט צו פאַרווייַלן מיר מיט אים; האב איך מיך באנוגנט מיט דאווענען פאר איר אן קיינעם זאגן.
Monsieur Larticle דערציילט איר אַז זי איז פארפירט, און זי גלויבט אים.
גאָט האָט מיך אַ װײַלע געמאַכט גאָרנישט צו זען; איך האָב גאָרנישט מער צו זאָגן צו מײַנע מודים ווי פּראָסטע זאכען און מענטשלעכע אומגליק. זיי דאַן געדאַנק זיי האָבן די רעכט צו באַליידיקן מיר זיך, רעפּריזענטינג צו מיר אַז פילע זענען פארפירט דורך די שעד, אַז גיכער אָדער שפּעטער די טעות איז דיסקאַווערד, אאז"ו ו. מ' לאַרטיקלע האָט מיר גאַנץ קלאָר געזאָגט איין טאָג, אַז מיר זענען געווען, מ.אודאון און איך; אז ער האט געהאט צו װײניק דערפארונג פאר די סארט זאכן; אַז איך האָב זיך זייער אַ ריזיקער געהאַט צו פֿאַרלירן זיך... זיי האָבן מיר אײַנגערעדט, אַז איך האָב גוט געקאָנט אַרײַנפֿאַלן אין דער טראַפּ פֿון אַ כת, וואָס זיי האָבן אָנגערופן די קונוולירן , און וווּ איך האָב ניט געקענט מער ווי אַלע זייערע ריזונגען (1).
(1) אַלע זייער ריזאַנינגז און זייער פּרינציפּן טאַקע פעלן יקער און אַפּלאַקיישאַן. דערצו ווייסן די, וואָס האָבן געלייענט דעם לעבנס־קדושים, אַז דאָס איז נישט דער ערשטער וואָס גאָט האָט געפּרואווט פֿון דעם מין, וואָס האָט אַ צײַט געלאָזט, אַז זייערע דירעקטאָרס האָבן צוגעשריבן צו דער אָפּעראַציע פֿון שטן, וואָס איז געווען די ווירקונג פֿון אַן אויסערגעוויינלעכער אָנפירונג פֿון דעם שטן. הימל; אבער גאט האט קיינמאל נישט געלאזט פארלאזען די ליידיגע נשמות דורך אלע זייערע דירעקטארן; זיי האָבן שטענדיק געהאט גענוג צו באַרויקן זיי. די לעבן פון סיינט טהערעסע אַליין איז גענוג צו באַשטעטיקן אַלץ איך זאָגן.
דא ס אל ץ , צוגעב ן ד י שרעק , אי ך הא ב געהא ט פא ר פארפירט , הא ט מי ך געלונגע ן אי ם דערויף ; און אין דעם, מער פארפירט ווי אלץ, האב איך געדאנקט גאט, וואס ער האט מיך ענדליך ארויסגעראטעוועט פון מיין טעות, בשעת ער האט מיך נאר געהיילט פון מיין שטאלץ. איך בין ווידער א טעות, טאטע, איך בין נישט אינגאנצן געהיילט געווארן דערפון; אָבער אָט איז דער קלאַפּ, וואָס, אַזוי צו זאָגן, האָט אים פאַרטיק צעטרעטן: דער פריילעכער קלאַפּ, וואָס האָט ענדלעך געבראַכט דעם דאָזיקן אַלטן שליחות, דאָס געהיימע און גיפטיקע געשוויר, וואָס איך האָב תּמיד גענוצט, און וואָס גאָט האָט שטענדיק געאַרבעט צו רייניקן און פאַרניכטן אין יעדן אופן. און אפילו אָן מיין וויסן. עס מוז, יאָ, עס מוז זײַן, אַז דער דאָזיקער אומגליקלעכער שטאָלץ איז אים זייער אומדערטרעגלעך, און אַז זי איז גוט איינגעוואָרצלט אין מײַן שולדיקן האַרצן, ווייל עס האָט גענומען אַזעלכע פֿילע און אַזוי שפּירעוודיקע מכות עס אויסצוברענגען, אויב איך מעג זאָגן, אַז ' ער איז נאָך; אבע ר אי ן מי ר אי ז שטענדי ק געװע ן א גרויםע ר אונטערשײ ד אי ן דע ם פארזיכט , פו ן ד י טעג אט איז.
זי פילט זיך גענייגט צו מעלדן פאר עם לארטיקעל די רדיפות פון דער קהילה. ער רופט זי משוגע אדער אפיקורס.
אי ך הא ב זי ך זײע ר גענו ג צ ו דערצײל ן דע ם פארשטארבענע ם מ , לאטיקל , װא ס גא ט הא ט מי ר באװײז ט װעג ן ד י רדיפו ת פו ן דע ר קהילה , ד י פארנומע ן פו ן ד י פארמעגן ? די ביטול פון די מאַכט פון די פּויפּסט, די רדיפות פון די קהילה, און די געפאַר פון רעליגיע, דורך אַ שטאָלץ מאַכט וואָס איך געזען פאָרויס קעגן איר. איך בין געווען ווי אַחוץ זיך, און איך גערעדט צו אים
אַזוי אָן פֿאַרשטיין מיר. שטיי פעסט, מיין פאטער, איך געזאגט צו אים, שטיין פעסט; איך זע די הײליקע קהילה שאָקלען זיך בײַם דערזען פֿון דער דאָזיקער גוואַלדיקער מאַכט, װאָס שטײט אַקעגן איר... עטלעכע פֿון אירע זײַלן פֿאַלן.
ציטערט פאר איר. שטיי פעסט, פאטער; זאָג איך אַלעמען, האַלטן זיך שטאַרק.
בײ די דאזיקע אויסדרוקן, װאם ער האט נישט פארשטאנען, האט מ׳ לארטיקלע געמײנט, אז ער מוז פרואװן פארלעשן אין מיר אפילו דעם זכרון, װאם ער האט גערופן מײנע פארגאנגענע אילוזיעס. װאָס זאָגסטו דאָרטן, מײַן שװעסטער, האָט ער פּלוצעם געשריגן? וואס מיינסטו צו זאגן? ווייל איך בין דיר מודה אז איך פארשטיי דיך גארנישט.... ביסט א נביא פון אומגליק? (עס איז גאַנץ קלאָר
היינט ווי עס איז געווען בלויז צו פיל.) איר זענט מעלדן בייז און ומגעטרייַ זאכן צו אונדז. לוטער אויך פּרעדיקטעד די פאַל פון די קהילה, אָבער די קהילה מוזן קיינמאָל פאַלן. היט זיך, מײַן שװעסטער, אָדער דו ביסט אַ אפיקורס, אָדער דו ביסט משוגע, ס'איז נישטאָ קײן מיטל. פֿאַר מיר, איך טאָן ניט פֿאַרשטיין עפּעס (1). אבער עס איז געווען אַ מיטל ערד.
(1) פֿאַר מיר, איך טאָן ניט פֿאַרשטיין עפּעס וועגן אים. דאָס איז, לויט מיין מיינונג, אַלץ וואָס איז טאַקע געווען אמת אין זיין ריזאַנינג, און אין דעם פאַל ער זאָל נישט האָבן באַשטימט אַזוי positive אַז עס איז געווען אפיקורסות אָדער יקסטראַוואַגאַנס אין אַ זאַך וואָס ער האָט גאָרנישט פארשטאנען. מיר האבן שוין אנדערש באמערקט אז ער אליין איז געווען א טעות צוליב דעם איינציגן פחד אריינצופאלן, און אלעס וואס ער זאגט דא דינט עס נאר צו באשטעטיקן. עס איז זייער געפערליך צו באשליסן שנעל, און ספעציעל מיט פאראורטיילן, אויף די סארט ענינים.
זי לאזט זיך אונטער צו זיין באשלוס, ציט צוריק אירע אנגערופענע טעותים און מאכט אן אלגעמיינע מודה.
דער בלויז געדאַנק פון אפיקורסות האט מיר צעמישט. מיט דעם וואָרט בייז וואָס ער האט געוויינט, איך פארשטאנען אַז ער געגלויבט מיר צו זיין אַ דזשאַנסעניסט . האר, גאָט, איך האָב געשריגן, איך יאַנסעניסט! אַה! טאטע, ליבערשט שטארבן ווי א אפיקורס. איך דערקלערן צו איר אַז איך נאָר ווילן צו גלויבן וואָס די קהילה גלויבט. נו! מיין פאטער, זינט די קהילה קאַנדעמז מיר, איך צוריקציען און פאַרשילטן מיט איר אַלץ וואָס מיין פאַנטאַזיע האט געוויזן מיר. (מיר זען דאָ אַז די נעבעך שוועסטער האט אַ אמונה
אזוי פּשוט, אַז זי האָט גענומען אַ גאַלעך פֿאַר די קהילה, און אַ ביסל לעבעדיק פון זיין טייל פֿאַר אַ דאָגמאַטיק באַשלוס. ע ס אי ז אבע ר אי ן דע ם אל ץ א גרויםע ר אונטערשײ ד פו ן אײנע ם צו ם צװײטן ) קײנמא ל ניש ט װי ל אי ך װידע ר זי ך אפשטעל ן אוי ף ד י אילוזיעס ם פו ן מײ ן מוח ; ווייַל זינט
(175-179)
די קהילה דיסיידז עס, עס איז ניט מער קיין צווייפל. יא, איך האב געהאט דעם אומגליק צו זיין די שפּילפּלאַץ פון די שעד מיין גאָט, טאָן ניט מאַכן מיר אַ פאַרברעכן, אָדער פאַרמינערן מיר
מוחל; דער עיקר, היט מיך פֿון אפיקורסות, וואָס איך האָב מורא מער ווי דער טויט. אַלע איך ווילן צו טראַכטן וועגן איז טאן פּענאַנס.
און איך האָב זיך דאָרט ניט אָפּגעשטעלט, ווײַל איך האָב דערפֿון געמאַכט אַן אַלגעמיינעם און גאָר פֿולן מודה, אין וועלכן איך האָב זיך באַשולדיקט אין אַלץ, וואָס איז געשען, לכל-הפּחות ווי איך האָב זיך געגלויבט אַז איך קען זיך; איך האָב איבערגעחזרט אַלע מײַנע פריערדיגע הודאות, וואָס איך האָב געהאַלטן פֿאַר אומזיסט לכל הפחות; איך האב אפילו געשריגן ווי אזוי פיל פארברעכן די זעאונגען און די התגלות וואס איך האב דאך באקומען בלויז פון הימל.
אַזוי, איך איבערחזרן עס, ווייַל איך בין קאַנווינסט דערפון איצט, מער פארפירט ווי אלץ, איך דאַנקען גאָט פֿאַר וואָס ער געהיילט מיר פון די אילוזיע פון די טייַוול, און ער האט נאָר געהיילט מיר פון די אילוזיע פון מיין מיינונג און פון די געשווילעכץ פון מיין הארץ.
איך האָב שטענדיק געווען רעכט אים צו דאַנקען, אָבער איך האָב ניט געוואוסט די נאַטור פון דער דינסט וואָס ער האָט מיר געשטעלט; כ׳האב זיך גערעכנט צו פארלירן אלץ אויף דער זײט פון דעם פלאן ארויסצוגעבן װאס ער האט מיר באקאנט געמאכט, און דאך האט ער מיך נאר געמאכט פיטשער פארן דורכפירונג פון דעם פלאן. ע ר הא ט דאר ט א לאנגע ר צײ ט געארבע ט אוי ף אל ע װעגן , דור ך פארשידענ ע דערנידערונגען ; אבער ער האט מיך קיינמאל נישט פארלאזט אין גאנצן, זיין געטליכע ליבשאפט האט פארמאכט פאר אלע מיינע פריוואטן, און אליין האט מיך געקענט אונטערהאלטן אין צווישן אזויפיל ליידען און ווייטאג.
גאָט טרייסט זי אין אירע צער, וואָס זי אַטריביוץ צו דער גרויסקייט פון איר שטאָלץ.
איך האב געשפירט אינעווייניקסטע טרייסטן אז ס'וועט נישט זיין אומזיסט צו פרובירן צו פארענטפערן, איך האב געהאט אינטערוואלן ווען גאט האט זיך אויסגעזען פארגעניגן מיך צו פארגיטיקן פאר אלעס מיט ליכט און אויסערגעוויינלעכע טובות אויף פארשידענע נקודות פון אונזער הייליגע רעליגיע, און דאס אין צייט.
די שװערסטע קלאגן האבן געטאן צו מײן שטאלץ. אָ מיין פאטער, ווי גוט גאָט איז, און ווי פאַלש מיר זענען צו באַקלאָגנ זיך וועגן זיין שטרענגקייַט, ווייַל ער סטרייקס בלויז די וועמען ער ליב, און נאָר ווונדז זיי צו היילן זיי! וואס מער ער האט מיך אראפגעלאזט אויף איין זייט, אלס מער האט ער מיך געוואלט אויפהייבן אויף דער אנדערער; ער האָט ווי מיט איין האַנט מיר געוויזן די באַלוינונג און די קרוינען, און מיט דער אנדערער די קאַמבאַץ און די קראָסיז וואָס קען פאַרדינען זיי צו מיר. ע ר הא ט מי ר שוי ן געזאג ט דור ך זײ ן אויפפירונג : אי ר װע ט נא ר זיג ן איבע ר דײנ ע פרעמד ע שונאים , נא ך דע ר זײגע ר הא ט זי ך געזוכ ט איבע ר זיך , דור ך צעטרעט ן אונטע ר דײנ ע פיס , אל ע תאוו ת פו ן דע ר נאטור . עס איז אויף זייַן חורבות אַז די בנין פון שלימות מוזן זיין געבויט. דו מוזט שטענדיק ארבעטן צו קרייציקן דעם אַלטן אין דיר, צו געבן לעבן דעם נייעם מענטש. אזוי, מיין פאָטער, אַרומגערינגלט מיט קראָסיז, האָב איך איבערגעלעבט די הילף פון אַ כיינעוודיקן אַרבעטער, וועמען גאָט האָט מיר געוויזן אין אַ חלום, איך מיין די געטלעכע ליבע, וואָס איז שטענדיק געווען פאַרנומען מיט מאַכן זיי ליכטיג און נישקשה פאַר מיר, מיט זיי פאַרווייכערן, מיט זיין אַרבעט. איך זאג דיך וועט רעדן אנדערש; דאָס איז אַ פּלאַץ פֿאַר הייַנט.
א שווערע קראנקהייט וואס פירט זי צו די טויערן פונעם טויט. שרעקלעך שעד באַפאַלן.
"אין דעם נאָמען פון דעם פאטער, פון די זון, אאז"ו ו. »
פאר דער ערנסטער קראנקהייט, וואס איך האב אמאל איבערגעלעבט, האט זיך מיר י.-סי באוויזן אין דער פארם פון א שיינע זון, וועמענס ווייכע און געדיכטע ליכט האט מיר פארשטאנען, אז איך מוז מיך באוואפנטן מיט געדולד קעגן אנפאלן פונעם שד; אַז דערפֿאַר האָב איך געמוזט האָבן די מערסט אַניוועסדיק און שליימעסדיק אונטערגעגעבנקייט צו דעם געטלעך וועט, צו פאַרלאָזן זיך צו אים אָן רעזערוו פֿאַר נשמה און פֿאַר גוף, און לעסאָף דיסיזשאַן זיך צו רעזיגנירן זיך צו אַלע וואָס גאָט וואָלט ויסקומען צו דאַרפן פון מיר. . וואָס איך האָב געטאָן פֿון דער זעלבער שעה, און אים גערן מקריב געווען דעם קרבן פון מיין לעבן, ווען עס איז אים צופרידן צו אָפּזאָגן עס.
פו ן דעמאלט ן אן , מײ ן טאטע , הא ט ד י דאזיק ע גרוים ע קראנקהײ ט זי ך דערקלערט , װא ס אי ז באל ד געמשפ ט געװאר ן ד י לעצט ע : ד י דאקטוירי ם האב ן זי ך דערפו ן דערקלערט ; אָבער דער, וואָס האָט עס דערלויבט, און וואָס איז דער הערשער פון לעבן און טויט, האָט ניט געמשפט דערויף ווי די דאָקטוירים: ער האָט אַפֿילו באַפֿוילן אַנדערש, אָבער איך האָב געמוזט ווידער דורכגיין דעם דאָזיקן פּרנסה, כּדי אויסצומאַטערן דעם כּוס פֿון ביטערקייט, וואָס ער האט מיר געגעבן דעם חן זיך צו רעזיגנירן. אויסגעמיט ן מי ט ד י לעצט ע קדושים , הא ב אי ך נא ר געבליב ן א לעבנס־אטעמ ; וואָס מיר האָבן דערוואַרט צו זען פֿאַרלאָשן אין קיין מאָמענט. אַלע מיין שוועסטער אין תפילה
האָבן געווארט צו באַקומען מיין לעצטע אָטעם; דאָס געבענטשט ליכט האָט מען אָנגעצונדן פאַר דער דאָזיקער טרויעריקער צערעמאָניע; אי ך הא ב געמײנט , א ז אי ך הא ב געזע ן פא ר מײנ ע אויג ן דע ם רעליקװארי ם אדע ר ארי ן באשערט
צו באַגראָבן מיר. איך איז געווען געמשפט פאַרכאַלעשט. וויי! טאטע , אי ך הא ב נא ך נא ך צופיל ל געבליב ן פא ר מײ ן רואיג !
װע ן ז ײ האב ן פארטיק ט ד י אל ע תפילו ת פו ן המלצ ה פו ן מײ ן נשמת , זעענדי ק א ז אי ך בי ן נא ך ניש ט אויסגעגאנגען , האב ן ד י נזירי ם זי ך אפגעטרעטן , או ן מי ך געלאז ט כמע ט אלײן . ע ס אי ז געװע ן דע ר מאמענט , װע ן דע ר שד ה הא ט אוי ף מי ר געװארט , או ן װע ן גא ט הא ט אי ם דערלויב ט צ ו ברענגע ן א גרויםע ר אטא ק אוי ף מיר ... , ארויסצוקומע ן פו ן א ן תהום ; זיי זענען געווען באַוואפנט מיט פּיטשפאָרקס, און זיי געזאגט ינסאַלטינג : מיר וואַרטן פֿאַר דיין נשמה צו אָנכאַפּן עס, מיר זענען באַשערט צו באַלוינונג איר אין גיהנום פֿאַר דיין שטאָלץ, דיין צביעות און דיין קריימז .
(180-184)
נעבעך נשמה, און מיר זענען אין אונדזער פירעס.
װאָס װאָלט געװען פֿון מיר, פֿרעג איך אײַך, מײַן טאַטע, װען גאָט האָט מיך ניט אָפּגעשטעלט אױפֿן תהום פֿון פֿאַרצװײפלונג, און װען ער װאָלט מיך אַלײן נישט געשטיצט קעגן דער דאָזיקער שרעקלעכער אַטאַקע, װאָס ער האָט געלאָזט? אלץ , װא ס אי ך הא ב געקענ ט טאן , אי ן דע ם שטאנ ד פו ן פארלאז ן אי ך בי ן אי ך בי ן געװע ן אי ז געװע ן זי ך צ ו אי ם מי ט אזו י פי ל בטחון , או ן אי ם צוזאג ן צ ו טאן , אוי ב ע ר װע ט מי ר אומקער ן , צוזאג ן צ ו טאן ; נאָך וואָס די צוויי ספּעקטאַקאַלז האָבן מיר ווי צו קומען צוריק אין דער תהום פון וואָס זיי זענען ארויס.
ציטערנדי ק או ן דערשראק ן פו ן דע ר דאזיקע ר שוידערלעכע ר זעאונג , אי ז מײ ן גײס ט געװע ן אזו י דערנידעריקט , װ י מײ ן קערפער , אי ז געװאר ן דערשאס ן ; און גאָט, ווי איר וועט זען, האט געארבעט זינט דעמאָלט צו האַלטן אין מיר, דורך אַ גאַנץ נייַ וועג, דעם באַשטעלונג פון אַניוועס וואָס ער האט געגרינדעט דאָרט דורך מיטל אַזוי טייַער און אַזוי האַרב צו נאַטור. ביסלעכווײַז האָב איך דערפֿילט, אַז מײַן כּוח האָט זיך אומגעקערט: מײַן אַפּעטיט האָט אָנגעזאָגט דעם צוריקקער פֿון מײַן געזונט, און גלײַך ווי איך בין געווען אַ געזונטערהייט, בין איך געגאַנגען מעלדן אַלץ, וואָס איז געשען מיט מ'לע מאַריע, וועלכער האָט גאָרנישט פֿאַרשטאַנען.
טוישן אין די ינלענדיש פון די שוועסטער. פארשטענדלעכע און אויסערגעוויינלעכע חסדים אויפהערן. עס גייט אריין אין די וויסן פון די געטלעך זייַענדיק און פון זייַן גאָרנישט.
די חרפות, די רדיפות האבן דערנידעריקט מיין גייסט, די קראנקהייטן און די ווייטאגן האבן צעטרעטן מיין קערפער און פארדריקט די מרידה פון די פלייש. דאָרט
די רשעות האט נישט געהאט קיין האנט, און דער שד אליין האט זיך וויער נישט געוואגט פאר זיך; און עס איז געווען, מיין פאטער, אין דעם גינציק שטילקייַט פון די זינען און פון די תאוות, אין דעם טראָפּ פון אַלע מיינע שונאים, אַז גאָט האָט זיך געהערט צו מיר צו פירן מיר דורך אַ גאָר נייַע וועג וואָס ער האט בדעה פֿאַר מיר. .
די פארשוינען, די עקסטאזיעס, די ליכטיגקייטן אין גאט, די פארשטענדליכע טרייסטן זענען אלץ געפערליך פאר די וואס גאט גיט זיי, ווי עס איז שטענדיק גרינג פארן שטן זיי צו פאלשן ביז א געוויסער נקודה, און מאכן לכל הפחות די עסן פון שטאָלץ, וואָס שטענדיק פידז דערפון, סייַדן גאָט גיט אין דער זעלביקער צייט, ווי ער האט צו די הייליקע וועמען ער פייווערד, פּראַפּאָרשאַנאַל גראַסעס, טריאַלס, טעמטיישאַנז, קראָסיז וואָס זענען ביכולת צו קאַונטערבאַלאַנסינג זיי, און צו האַלטן דעם גייסט שטענדיק אין אַניוועס, אָן וואָס מען קען נאָך פאַלן ווי שׂטן, פון שפּיץ הימל ביז גיהנום.
גאָט האָט דעריבער סוספּענדעד אין מיר, אַפֿילו געפֿירט די ויסערגעוויינלעך לייץ, די עקסטאַסאַז, די ראַפּטשערז, די פונדרויסנדיק וויזשאַנז צו האַלטן גאָר, צו פאַרבייַטן פֿאַר זיי ימפּרעססיאָנס וואָס דער שטן קען נאָר זייער זעלטן און זייער שווער פאַלש, ווייַל זיי האָבן כּמעט קיין שייכות. צו די דרויסנדיקע חושים; איך מיין, מיין פאטער, די וויסן פון גאָט און פון זיך, וואָס איז אין אַלע רעספּעקטן די זיכערסטע קול פֿאַר ישועה.
גאָט דעריבער אנגעהויבן דורך פאַרלירן מיר אין די שטענדיק פאָרשטעלן געדאַנק פון זיין יממענסיטי, וואָס גענומען דעם אָרט פון אַלע ינלענדיש טרייסט. איך האָב געזען גאָט אין אַלץ און אומעטום; אַלע ביינגז געווען צו מיר אַבזאָרבד און ינגאַלפעד אין זיין יממענסיטי: עס איז געווען אַזוי פילע ווירקונג פון זיין אַמניפּאַטאַנס, אַזוי פילע סטרימז וואָס אנגעהויבן פון זיין געטלעך זייַענדיק און אומגעקערט צו זייער פּראָסט מקור: ער אַליין איז געווען גרויס, שטאַרק, אייביק, אוממיוטאַבאַל. ע ר אי ז געװע ן דע ר נויטיק ע או ן פארמעגלעכע , װײ ל ד י אל ע אנדער ע זײנע ן געװע ן נא ר אי ן אי ם או ן דור ך אים , א ן א ן אײגענע ם עקזיסטענץ , אזו י צ ו זאגן . אזוי האט אלעס, אחוץ גאט, דערלאנגט א שרעקליכע ריק, א סארט גארנישט, אין וועלכן איך בין אליין אריינגעפאלן, אדער בעסער געזאגט בין איך אליין געווען דער שרעקלעכער ריק, וואס איך האב געפונען אומעטום. איך האָב געטראָגן אין מיר דאָס ריין גאָרנישט וואָס איך האָב פיינט.
דאָרטן האָט גאָט מיך געמאַכט זיך אומקערן צו זען מײַן צאָרן דאָרטן און צו צייכענען די באַשטעלונגען, וואָס ער האָט געפֿאָדערט פֿאַר דער אַרבעט, אויף וועלכער איך און איר אַרבעט הײַנט. די דאָזיקע געדאַנק פֿון מײַן גאָרנישט, מיט וועלכער ער האָט מיך געמאַכט אָנהײבן, װאָס דו זאָלסט שרײַבן, האָט ער עס אַזױ שטאַרק אײַנגעדרוקט אין די טיפֿענישן פֿון מײַן נשמה און פֿון מײַן גאַנצן זײַן, אַז עס האָט מיר אַ מאָל אויסגעזען, אַז עס איז ענדלעך אױסגעטריקנט ביז די שורש פון שטאָלץ. מייַ צו הימל! מיין פאטער. אַזוי האָט ער מיר געזאָגט איין טאָג,
נאָך מיין קאַמיוניאַן, וואָס איך איצט ווילן צו אַרבעטן אין איר, אָן דיין הילף אָדער די ינטערווענטיאָן פון די גוף סענסיז.
אי ר גאנצ ע לעב ן דאכ ט אי ר אויס , א הויפע ן מי ט פעלות , ז י מאכ ט א נײע ם אלגעמײנ ע וידוי ם פא ר מ .
אי ן דע ר נײע ר באשטעלונג , מײ ן פאטער , הא ט מי ר מײ ן גאנצ ע פארגאנגענע ם לעב ן אויסגעזען , װ י א קופע ם פו ן אומצײלנדיק ע חסרונות , פו ן היפּש ע אומפעקציע ם או ן זינד , װא ס ד י פאלק ע הא ט מי ך פארפרויר ן מי ט א שרעק ; זיך אביסל צו בארואיקן און זיך בארואיקן, האב איך געװאלט מאכען נאך א אלגעמײנע הודאה, און ביז איצט איז דאס געװען די גענויסטע און דעטאלירטע פון מיין לעבן. אי ך הא ב אי ם געגעב ן מ . לעסנ ע דע ר מאנטאװבערט , װעלכע ר אי ז פונק ט געװע ן נאכפאלג ן ם . לע מאריע , װעלכע ר אי ז געװאר ן רעקטא ר פו ן דע ר באלאזע ר פאראײניקונג . ער האָט מיר אַ סך געהאָלפן; און װי איך האָב זיך דערשראָקן פֿון דער אומענדלעכער צאָל פֿון מײַנע חסרונות פֿון אַלע מינים, האָט ער צו מיר געזאָגט: מײַן שװעסטער, װאָלט דיר גאָט געגעבן די גאַנצע װיסן פֿון זײ, װאָלט איר געזען, אַז דו לאָזט אָפּ אפֿשר נאָך מער צו נעמען דײַן לעבן אין אַלגעמיין.
ער האט זיך נישט טועה געווען, און מיך צו איבערצייגן דערמיט, האט גאט באלד געשטעלט אין די אויגן פון מיין נשמה דעם געטרייען שפיגל פון מיין געוויסן. אוי הימל! וואָס אַ קוק! איך האב דארט געזעהן א שרעקליכע פאלק פון חסרונות, נעגליגנס, אומגלויפענישן פון אלע מינים, וואס איך האב דערקענט ווי
(185-189)
צו זיין מייַן, אָבער פון וואָס איך האט קיינמאָל געדאַנק צו באַשולדיקן זיך אין קאָנפעסיע. אזו י װ י ע ס אי ז ניש ט געװע ן מײ ן שולד , אי ן דע ר דאזיקע ר פארלאזונג , הא ב אי ך װידע ר פארלויר ן מײ ן אנדענ ק דערפון , װע ן מע ן הא ט מי ר צוגענומע ן דע ר שפיגל . אי ך הא ב זי ך דעריבע ר באנוגנט , מי ט זי ך באשולדיג ן אי ן ז ײ אי ן אלגעמײ ן װ י אי ך הא ב ז ײ געזע ן או ן מי ט אל ץ מע ר גענו ג זי ך דערנידער ן או ן זי ך פארניכטן .
ד י גרויס ע לײדיקײט , װא ס אי ך הא ב שטענדי ק געזע ן ארוי ס פו ן זי ך או ן אי ן זיך , הא ט מי ך זי ך אדורכגעטראג ן צו ם דאזיק ן נויט ־ או ן שטענדיק ן בליק ן װעג ן דע ם צושטאנ ד פו ן מײ ן געװיסן , ענדלעך , ד י אינטימ ע געפיל ן פו ן מײנ ע אומגליק ן או ן פו ן דע ר גרויסקײט . די זיססטע צוטרוי אין די גוטסקייט פון מיין מחבר. אי ך הא ב זי ך דא ן אינגאנצ ן ארײנגעװארפ ן אי ן אי ם צ ו געפינע ן מײ ן שטיצע , מײ ן כח , או ן מײ ן גאנצ ע טרייסט . ד י דאזיק ע אידע ן האב ן מי ך געהאלט ן אי ן מײ ן צענטער , או ן זא ל מי ך קײנמא ל ניש ט געדארפ ט האב ן אי ן קײ ן אופן ; איך האב אבער באמערקט אז מער ווי אמאל האט דער שטן געפרואווט אויסצונוצן דאס צו מיר איבערהויפט צעריסן, און מיך צו אינספירירן מיט מיסטרוי אין דער געטלעכער גוטסקייט.
זי איז דערשראקן פון די אויגן פון זיינע אומגענדלונגען. י.־סי פארזיכערט זי.
איך האָב געפֿילט געבוירן אין מיר אַ געוויסער איבערגעטריבענע מורא, אַז גאָט וועט מיך פֿאַרלאָזן, אָדער זאָל מיך איין טאָג פֿאַרלאָזן צוליב מײַנע אומפֿאָרלעכקייטן. ד י דאזיק ע שרעקלעכ ע אויסזיכט ן װאל ט מי ך אפש ר ארײנגעװארפ ן אי ן א סארט ן אומגליקלעכ ן צושטאנד , װע ן י .־ק , הא ט נא ך ניש ט פארמיט ן דע ם דאזיק ן פארבינדונג . ע ס הא ט זי ך מי ר א טא ג באוויז ן א ז אי ך הא ב זי ך מע ר דערשראק ן פו ן דע ר גרויםע ר גארניש ט פו ן באשעפעניש ן או ן פו ן זיך .
פֿאַר װאָס האָט איר מורא, האָט ער צו מיר געזאָגט? בין איך ניט גענוג צו פּלאָמבירן אַ האַרץ? אָפּזאָגן אַלץ אַנדערש, און איר וועט געפֿינען אַלץ אין מיר; פארלאז דיך צו מיין ווילן, און איך וועל וויסן ווי צו צוריקצאָלן דיין צוטרוי, איך וועל וויסן ווי צו פאַרגיטיקן איר פֿאַר די קרבנות וואָס איר וועט האָבן געמאכט צו מיר. איך בין אלעס פאר די וואס האלטען שוין נישט אויף גארנישט. דאָ, מײַן טאָכטער, האָט ער צוגעגעבן, איז דאָס, װאָס איך װיל, אַז איר זאָלט פֿאַרשטײן מיט דעם נײַעם אָפּפירונג.
ד י גרוים ע לײדיקײ ט פו ן דע ר װעלט , דא ס גארניש ט פו ן דע ר באשעפעניש , דע ר טוי ט צ ו זי ך או ן צ ו אל ע באשאפענ ע חפצים , אי ז א שרײבנדיק ע געשטאלט , פו ן װא ס ע ס פאס ט מי ט טויט . די נשמה, באפרייט פון די חושים דורך דעם צעשיידונג פון אַלע פיליק אַבדזשעקץ, פאלן אין דעם גאנץ פאַרניכטונג פון אַלע נאַטור. אַלץ איז פאַרשווונדן, אַלץ איז אומגעקומען, אַלץ איז פאַר איר טויט: די וועלט עקזיסטירט שוין נישט; זי זעט שוין נישט, זי רירט שוין נישט קיין שום זאך נאר גאט; און פון דעם עצם מאמענט זעט זי זיך אין גאנצן איינגעפאלן אין איר גרויסקייט, ווי א טראפ וואסער, וואס פאלט אריין אין בוזעם פונעם אקעאן, וואו עס ווערט תיכף איינגעזען אן פארלירן איר אייגענעם עקזיסטענץ.
עס איז דאָרט אַז דער פּאָסל איז גאנץ אָנגעפילט, ווייַל די באשאפן זייַענדיק איז דעמאָלט אין זייַן צענטער; ער האט דערגרייכט זיין ציל, ער האט הנאה פון זיין לעצטע סוף און זיין הערשער גוטסקייט. עס איז דאָרטן, מײַן טאָכטער, װוּ איך װאַרט אײן טאָג אױף דיר, און דערפֿאַר װיל איך דיך דאָרטן פֿאַראויסגרײטן; ווארים עס וועט ניט זיין קיין קבלה אין דעם אָקעאַן פון גליק, אַחוץ די וואס האָבן זיך געטובלט אין עס בעשאַס זייער לעבן, אָפּזאָגן אַלץ צו פאַרלאָזן זיך אָן רעזערוו צו די פאטערלעך בוזעם וואָס באשאפן זיי פֿאַר אים. דא ם אי ז דע ר מקור , פו ן װעלכ ן ז ײ האב ן זי ך אנגעהויב ן , צ ו װעלכ ן ז ײ דארפ ן זי ך שטענדי ק היטן , װײ ל ע ר אי ז דע ר אײנציקע ר צענטע ר פו ן זײע ר רו .
אומגליק פון דער נשמה וואס האט געשטעלט איר גליק אין באשאפן זאכן.
װאָס פֿאַר אַ חילוק, מײַן טאַטע, צװישן דער דאָזיקער מאַזלדיקער נשמה און פֿון דעם זינדיקן, װאָס װעט אַרײַנלײגן זײַן גליק און זײַן פֿרײלעכקײט אין דער באַשעפֿעניש, די כּנסועלע תענוגים און די תאוות פֿון דער פֿאַרדאָרבענער נאַטור! װע ן ד י פארבינדונ ג װא ס הא ט אי ר צוגעבונד ן צ ו לעב ן או ן ד י פארגענײ ט פו ן דע ר דאזיקע ר פארפירערישע ר װעל ט װער ן צעבראכ ן , װע ט ז י אוי ך פיל ן דע ם אנװעזונ ג פו ן גאט , אבע ר ז י װע ט אי ם נא ר זען , װ י א אומפלײגלעכע ר ריכטער .
און אומבאהאלטענע. אימפעטיװדיקע באװעגונגען װעלן זי צו אים טראגן; זי װעט זיך אױך װעלן װאַרפֿן אין זײַן בוזעם; ווארים עס איז די נאַטירלעך און נייטיק יצר פון יעדער באשאפן מיינונג; נאָר זי װעט שטענדיק דערפֿון װערן פֿון אַן אומזעהיקער כּוח, אַ האַנט װאָס װעט זי אַװעקרײַסן אָן רחמנות, אַ שרעקלעכער משפט, װאָס זי װעט זיך קײנמאָל ניט קענען בײגן, און װאָס װעט תּמיד האָבן זײַן דורכפירונג. א געוואלדיגע שטימע וועט אויפהערן אפקלאנגן אין די טיפענישן פון זיין קרימינאלער געוויסן מיט די דאזיקע פארצווייפלטע ווערטער: ציט צוריק, דו באלאנגט נישט צו מיר; איך קען דיך נישט.
זי װעט דעריבע ר אײביק איבערגעשטאנען פון דער װאג פון דער דאזיקער גארנישט, װאם זי װעט טראגן אומעטום; גאָרנישט פון זיך און פון די באשעפענישן אין וועמען זי האט געשטעלט איר בטחון און איר גליק; א שרעקליכע ריק, וועט זי דארט גארנישט געפינען א מציאות אחוץ די אילוזיע, וואס פארפירט זי, די זינד, וואס זי וועט האבן באגאנגען, און וועלכע וועלן זי קיינמאל נישט אויפהערן צו מוטשען. וואָס אַ גורל פֿאַר אַ ימאָרטאַל נשמה! וואָס אַ גורל פֿאַר אַ אייביקייט! אומגליקלעכע זינדיקע, זענט איר געווען געבוירן צו אַזאַ גרויס אומגליק, וואָס איר ווילט נישט ויסמיידן, און וואָס איר טאָן ניט אפילו אַרן צו טראַכטן וועגן?
דע ר דאזיקע ר װיס ן פו ן זיך , מײ ן פאטער , אי ז דעריבע ר געװע ן ד י באשטעלונ ג אי ן װעלכע ר גא ט הא ט מי ך געװאל ט או ן אי ן װעלכ ן ע ר הא ט מי ך א גאנ ץ לאנגע ר צײט געפירט , װ י ע ר אי ז געװע ן גענוג , מי ך דערצײל ן ; אָבער עס איז נישט דער איינער וואָס דער שעד וואָלט האָבן געוואלט, אַזוי ער האט נישט האַלטן באַזאָרגט מיר אויף דעם פונט, ווי ער האט געטאן אויף די אנדערע, רעפּריזענטינג צו מיר אַז אויב איך געווען באמת ינספּייערד דורך גאָט, איך וואָלט האָבן געווען ריפּיטיד אַרויף צו די דריט הימל און גאָר טראַנספּאָרטאַד אַרויס פון זיך; ענדליך די אלע אומגערעכטיקייטן פון וועלכן איך האב מיך צוריקגעקערט צו דיר
(190-194)
חשבון, און וואָס האָט געפֿירט די שרעקלעך קאַמבאַץ, דורך וואָס מיר אנגעהויבן צו שרייַבן; װאָרום, װי ער האָט פֿאַרשפּרײט זײַנע השתדלות, האָט גאָט אױפֿגעלעבט און פֿאַרשפּרײט אין מיר די ערשטע אײַנדרוקן, װאָס זײַנען דורכגעפֿאַלן.
זיין ינאַביליטי צו עפענען זיך מיט הער Lesné. זײ ן גרוים ע לײכ ט אי ן דע ר רעדאקציע , װעלכ ן גא ט הא ט אי ם באפוילן , א ז װידע ר װידע ר איבערחזר ן אל ץ װא ס ע ר הא ט אי ם באקאנט .
איך האב געהאט א גרויסן בטחון אין מ. לעסנע צו מאכען פאר אים מיינע פשוטע הודאות; אָבער מע דאַרף זיך מודה זײַן, איך האָב געפֿילט אַן אומאויכּבֿדיקע אַנטשולדיקונג אים צו לאָזן וויסן מײַן אינערלעכן, רעלאַטיוו צו די אויסערגעוויינלעכע זאַכן, וואָס גאָט האָט דאָרטן געאַרבעט. ד י דאזיק ע אנטװארטונ ג אי ז װײטע ר פארשטארק ט געװאר ן דור ך געװיס ע זײע ר לאקאניש ע באשלוס ן או ן ענטפֿער , װא ם ע ר הא ט געוװסט , װ י אזו י אויסצונעמע ן ד י אל ע דיסקוסיעס , װא ס װאל ט געהא ט דע ם אנזע ן זי ך אומקער ן אי ן דע ר פארגאנגענהייט . אָדער עס איז געווען צו פּרובירן מיר, אָדער עס איז געווען פון זיין זייַט אַ זיכער פאָרורטל וואָס איז געווען קאַמיונאַקייטיד צו אים, ווי מען קען, איך טראַכטן, השערה; אָדער ענדליך, אז גאט האט אים נישט באשערט דערפאר, ווי מען זאל נאך גלייבן, אויף וועלכער אופן די זאך איז פארגעקומען, בין איך דאך געווען מחויב צו קאנצענטרירן מיין ווייטאג אין זיך אן זיך צו וואגן זיך דערפון באזארגן. אי ך הא ב דעריבע ר באשלאס ן צ ו װארטן , א ז דע ר הימלע ר זא ל זי ך װײטע ר דערקלער ן דור ך מי ר צושטעל ן ד י צײט ן או ן ד י מיטלע ן אויסצופירן , װא ס ע ר הא ט נא ך געדארפ ט דארפן .
צום סוף, מיין פאטער, דאָס מאָל און די מיטלען זענען נישט ווייַט אַוועק, געטלעך השגחה האט געפירט איר דאָ צו באַזייַטיקן מיין ספקות, פאַרריכטן מיין וועריז, רויק מיין מיינונג, און פאַרבייַטן אַלץ וואָס איך האָב פאַרפאַלן אין די שפּעט הער אַדאָוין, שטעלן, ווי איך האף, די פינישינג רירט צו די אַרבעט ער האט גענומען און אנגעהויבן. ד י דאזיק ע פארשטעלונג , טאטע , הא ב אי ך פו ן דיר , לאנג , אײדע ר אי ך הא ב די ך ניש ט געזען , או ן אײדע ר מע ן הא ט געװוסט , א ז אי ר װע ט זײ ן אונדזע ר דירעקטא ר אויפ ן מ . לעסנע ס ארט . איך זאָג דיר דאָס, טאַטע, מיט דער זעלביקער נאַיוואַטי, וואָס איך האָב דיר געזאָגט אַלץ אַנדערש (1). איך האב פון אנהויב געהאט אין דיר א בטחון, וואס איז נישט סתירה געווען, און וואס, איך האף, וועט מען קיינמאל נישט קעגן זיין. איך האב דיר דערצײלט מער זאכן װי יעדן אנדערש, און איך קאן אײך פארזיכערן, אז קײן דירעקטאָר באקאנט ווי דו קענסט מיך. איך פאַרלאַנג אַז איר זאָל זיין די לעצטע, און אַז איר וועט העלפֿן מיר אין דער שעה פון טויט צו באַגייַסטערן מיר מיט בטחון אין דעם לעצטע דורכפאָר, וואָס איך האָבן אַזוי פיל סיבה צו כאַפּן ווייַל פון די השתדלות וואָס וועט נישט פאַרלאָזן צו שפּילן דעם שטן ווידער. , אויב גאָט גיט אים דערלויבעניש.
(1) איך קען זאָגן עס ווי די שוועסטער, איך געשריבן אַלץ זי דערציילט מיר, טריינג נישט צו טוישן עפּעס, און אַפֿילו וואָס קען האָבן עטלעכע שייכות צו מיר, מיט דער זעלביקער נאַיוואַטי אַז איך געשריבן די מנוחה. גאָט איז דער בעל פון ניצן וועמען ער וויל, און די שוואַכסטע מכשירים זענען שטענדיק די בעסטער אין זיין הענט, ווי איך געזאגט אנדערש.
דאס בטחון וואס איך האב געשטעלט אין דיר, מיין פאטער, איז געווען באפוילן פון מיר, און עס כּמעט קיינמאָל קאָסטן מיר. יא, איך חזר איבער, איך האב געהאט באפעלן דיר צו מאכן פארשריבן אלעס וואס איז מיט מיר געטראפן געווארן פאר ערטער, צייטן און אזוינע
צושטאנדן. גאָט האָט מיר רעקאַמענדיד מער ווי אַמאָל צו איבערחזרן צו איר ווי אַ ווידערקאָל וואָס ער האט געזאגט צו מיר אָדער געמאכט מיר זען, ווייַל ער איז געווען צו ציען פון אים זיין כבוד און די גוט פון זיין קירך. פֿון דײַן זײַט, מײַן טאַטע, האָסטו געפֿאָדערט, אַז איך זאָל דיר געבן אַ חשבון דערפֿון; עס איז דעריבער צו פאָלגן גאָט און איר אַז איך האָב עס: אַזוי איך אנגעהויבן אַלע מיין דערציילונגען דורך דערמאָנען זיך פון די פליכט איך געווען אונטער צו פאָלגן. עס איז גאָט ווידער, מיין פאטער, וואס וויל איך צו ענדיקן דעם לאַנג חשבון פון מיין ינלענדיש לעבן, דורך געבן איר עטלעכע אַלגעמיינע רעפלעקטיאָנס אויף די פאַרשידענע שטאַטן אין וואָס איך געפֿונען זיך, און די פאַרשידענע ליכט וואָס איך באקומען פון הימל. אבער דאס איז גענוג פאר היינט, עס איז צייט צו רו. געזעגענונג, פאטער, דאַוונען פֿאַר מיר.
שטײגער װאָס גאָט האָט איר געמאַכט װיסן װאָס זי האָט געמאַכט פֿאַרשריבן.
"אין דעם נאָמען פון דעם פאטער, פון די זון, אאז"ו ו. »
מייַן פאטער, וועגן די וויזשאַנז און די שטייגער אין וואָס גאָט האט געמאכט באקאנט צו מיר די פאַרשידן זאכן פון וואָס איך גערעדט צו איר, די קהילה און איר רדיפות, די משפט, די גן עדן, די גענעם, די פּערגאַטאָרי, אאז"ו ו, אאז"ו ו, אי ך הא ב אי ר דערצײל ט װעג ן ד י פלעצער , װא ו ע ס הא ט זי ך געטראפ ן פאר ן מיר , אמא ל אײ ן ארט , א מא ל אנדער , כמע ט שטענדי ק אוי ף בערג . אי ך הא ב אי ר דערצײלט , א ז י . ק הא ט זי ך דאר ט באװיזן , װ י אוי ך אי ן דע ר קהיל ה או ן אפיל ו אי ן אונדזע ר צעל , אי ן מענטשלעכ ן געשעם , או ן אזעלכ ע װ י ע ר אי ז געװע ן אי ן זײ ן שטארבעלע ך לעבן ; טײלמאל האט ער זיך געלאזט הערן, אדער מיט װערטער, אדער מיט אינעװײניקסטע ליכט, אן זיך לאזן זען.
איך האב דיר דאס אלעס שוין ערקלערט ווי ווייט איך האב געקענט; אָבער אויב איר פֿרעגט מיך, למשל, ווי אַזוי איך האָב זיך געפֿונען אין די פֿאַרשיידענע ערטער, וועל איך דיר ענטפֿערן, אַז איך ווייס נישט. אל ץ װא ס אי ך קע ן אײ ך זיכערע ר באשטעטיק ן אי ז , װע ן דע ר אנװעזונ ג פו ן גאט ן אי ז מי ר ארויסגעװיז ן געװאר ן אוי ף א פארשטענדלעכ ן אופן , גלײ ך או ן אי ן דע ם זעלביק ן מאמענט , הא ב אי ך זי ך געפונע ן טראנספארטיר ט צ ו דע ם ארט , װא ו גא ט הא ט מי ך געװאלט , או ן װעלכ ן אי ך הא ב זי ך געפונע ן טראנספארטיר ט צ ו דע ם ארט , װא ו גא ט הא ט מי ך געװאל ט . איז געווען די סצענע פון די סצענעס וואָס ער האט אויפגעהערט מאַכן מיר אַ צוקוקער; און דעמאלט, צי ער איז צו מיר צוגעגאנגען צו די חפצים, אדער ער איז צו מיר צוגעקומען צו די חפצים, וואס איך קען נישט גוט אונטערשיידן, און וואס, מיין איך,
(195-199)
כ'ווייס נישט קיין ענין, ס'איז זיכער אז איך האב זיי, לכל הפחות, געזען מיט די אויגן פון דער מיינונג. כאט ש אי ך הא ב א ס ך צײ ט געבראכ ט מי ט ד י פארשײדענ ע חפצים , װא ס האב ן מי ר באװיזן , אי ז שטענדי ק געמאכ ט געװאר ן ד י ערשט ע באװעגונג , װא ס הא ט מי ך אהי ן טראנספארטיר ט ; וואָס נאָך כאַפּאַנז מאל, כאָטש אַ ביסל מער ראַרעלי. איך זע, איך ריר, הער איך, כאָטש דאָס נוצן פֿון די חושים ווערט איבערגעריסן אין גאַנצן אָדער טייל, ווי איך האָב דיר פריער געזאָגט.
כּדי איר זאָלט דאָס בעסער פֿאַרשטײן, טאַטע, װעט גענוגן װערן אײַך װידער צו דערמאָנען, װאָס איז דורכגעגאַנגען אין מיר, בעת מע האָט געזונגען די פּראָזע פֿון מתים לעצטן אַלע־קדושים. איך פּעלץ און געזען זיך פּלוצלינג טראַנספּאָרטאַד צו גיהנום; אָבער, ווי איר וויסן, איך האט גאָרנישט צו מורא, זינט איך איך בין געװען מיט י.־סי. דארט, האב איך געזעהן, האב איך אונטערזוכט אלע שרעקעדיגע חפצים, פון װעלכע איך האב דיר גערעדט אין דעם דעטאלן, װאם איך האב דיר דערפון געמאכט. אי ן דע ר צײט , װא ם מײ ן מוח ם הא ט זי ך דערמיט , הא ב אי ך האלב ן געהער ט בײ ם זינגע ן ד י נאנזן ; אבע ר זײער ע פאראײניקטע ר שטימע ן האב ן זי ך פארמיר ט נא ר א כמע ט אוממערקזאמע ן או ן אומזיניק ן קלאנג , אי ן מײנ ע אויערן . צום סוף פון דער פראזע בין איך ארויסגעקומען פון אזא סארט לעטארגיע, איך האב ווידעראמאל גענוצט די חושים ווי א מענטש וואס ווערט אויפגעוועקט פון א טיפן שלאף, וואו זי האט געמיינט אז זי האט געהערט א געוויסן גערויש וואס האט איר אביסל געשטערט.
ד י דאזיק ע אויפרייסונגע ן װא ס האב ן מי ר אפטמא ל געטראפ ן אי ן דע ר פארגאנגענהײ ט טרעפ ן זי ך נא ך מי ט מי ט אינטערװאלן ; און דעריבער, צי איך קלערן אין די
כאָר, אין מיין צעל, אָדער אפילו בעשאַס פאַרווייַלונג, איך בין פיל מער ווו גאָט טראַנספּאָרט מיין גייסט, ווי אין דעם אָרט ווו מיין גוף רעסט. דאָס איז וואָס מיר האָבן אַזוי דערשראָקן פון רעסעס, ווי איך האָב דיר געזאָגט אנדערש, ווייַל עס איז אַ פאַרלעגנהייט פֿאַר מיר.
די מינדסטע נעגלאַדזשאַנס פון זיין זייַט כינדערז די פאַוואָרס פון גאָט.
ד י מינדסט ע אומגליקלעכקײ ט פו ן מײ ן זײט , דע ר מינדסטע ר שולד , שטעל ט שטענדי ק מע ר אדע ר װײניקע ר שטערונגע ן פא ר ד י חסדי ם פו ן הימל . א מער ערנסטער שולד קען מיר אין גאנצן אפנעמען דערפון, און אויב די דאזיקע שולד איז געגאנגען צום טויטן, וואלט עס שטעלן א וואנט פון צעשיידונג צווישן מיר און גאט. דערנא ך צי ט ע ר זי ך צוריק , או ן זי ך צוריק ; אָבער אין די פּראָסטע חסרונות איז ער צופֿרידן מיט מיר מער אָדער ווייניקער שאַרפֿער צו באַווײַזן: טײלמאָל זײַנען דאָס נאָר חרפות פֿון צערטלעכקײט; װאלט איר געזאגט אן אנטציקער מאן, װאם קלאגט זיך אויף דער קאלטקײט פון א װײב, װאם איז נאך ליב געהאט, און װאם ער סטראשעט דאך מיט איר פארלאזן. ע ס אי ז טײלמא ל נא ר נא ך דע ר אבסאלוצי ע או ן עטלעכ ע קהילות , א ז ע ר באװײז ט זי ך מי ר לאז ן מי ר ד י צײ ט צ ו פארלאנגע ן אי ם או ן דע ם צער , װא ם האב ן אי ם טרויעריק . איך
דעמאָלט מורא זיין צוגאַנג און זיין ערשטער בליק; אָבער איך האָב זיי נאָך פיל מער ווי איך האָב מורא פאַר זיי.
ימפּרעססיאָנס פון חסד וואָס זי באקומען אין די אנטפלעקונגען מיט וואָס גאָט פייווערד איר. שטאַרק רושם פון האַס פון זינד.
אי ן ד י דאזיק ע מאמענט ן פו ן דערשיינונג , הא ב אי ך זי ך געטראפ ן פו ן אנגענעמע ן אדע ר שרעקלעכ ע זאקן , ווא ס האב ן מי ר צוזאמענגעטראג ן מי ט שרעק , האפענונג , אדע ר ליבע , או ן ד י אײנדרו ק זײנע ן געװע ן רעלאטױו ע צ ו ד י פארשײדענ ע חפצים . באטראכטנדי ק ד י יסורי ם פו ן גיהנו ם הא ב אי ך למשל , געהאלפ ן אײנדרוקן , װ י ס׳זײנע ן לעבעדיג ע אײנדרוקן , װא ם הא ט מי ך געציטער ט װעג ן זי ך או ן װעג ן דע ר אומזיכערקײט ן פו ן מײ ן אײביק ן גורל . אַזוי עס איז געווען מיט פּערגאַטאָרי אין פּראָפּאָרציע.
דערזעענדי ק דא ם גליקלעכ ע פו ן ד י קדושים , הא ב אי ך זי ך געפיל ט געניי ט צ ו פרוב ן דא ם פארדינ ט מי ט גוט ע מעשים ; װ י ב ײ דע ם אומגליק ן או ן ד י יסורי ם פו ן ד י מורדים , הא ב אי ך זי ך געשפיר ט שטאר ק גענו ג אל ץ אונטערצונעמע ן ז ײ אויסצומײדן . ד י דאזיק ע צוױ י עקסטרעמע ן האב ן אי ם געפילט , או ן אנגעריר ט מײ ן פינגער , דור ך זײע ר שרעקלעכע ר או ן אומבארחדיקע ר װידערשאפט , דע ם גאנצ ן װער ט פו ן מײ ן נשמה , או ן אל ע װיכטיקײ ט פו ן זײ ן אײביק ן גורל . איך האב דעמאלט פארשטאנען די גאנצע קראפט און די גאנצע אמת פון די דאָזיקע ווערטער פון בשורה: וואָס נוצט דער מענטש צו האָבן געוואונען די גאנצע וועלט, אויב ער קומט צו פאַרלירן זיין נשמה? ווער קען אים אלץ פארגיטיקן פאר דעם אומבארעכטיקן פארלוסט?
דאָס איז די וויכטיקייט פון ישועה. איך בין אַזוי געשלאָפֿן צווישן דער האָפענונג פֿון הימל און דער מורא פֿאַר גיהנום, און איך האָב געציטערט איבער דער אומזיכערקייט פֿון מײַן אייביקייט; אַ באַשטעלונג, וואָס דער שטן האָט קיינמאָל נישט געשאַפֿן, וואָס ער פּרוּווט אַפֿילו נישט צו פֿאַרפֿאַלן, און וואָס ער האָט קיינמאָל נישט געקענט גוט נאָכמאַכן.
באטראכט , צװיש ן אנדער ע געװיס ע יסורים , פו ן ד י מורדים , הא ב אי ך געפיל ט מײ ן געוויסן , א ז אי ך הא ב ז ײ פארדינט . וואָס אַ שרעק! איך האב דעמאלט פארטראגן אזא גרויסע שנאה קעגן דער אומגליקלעכער זינד, וואס האט מיך פארדרייט צו אזא שטראף, אז עס איז איבערגעשטיגן די שנאה וואס איך האב געהאט קעגן דעם שד, וואס האט מיך אהין געטראגן, און אפילו די פחד פון דעם עצם יסורים: חילוק און יסורים. פארלוסט פון גאט, אומדערטרעגלעך ווי עס איז פאר זיך אליין געווען, איז מיר דעמאלט געווען ווייניגער אין א געוויסן זינען; גאָרנישט איז געווען העכער די מורא איך קאַנסיווד צו זיין אייביק די ונטערטעניק פון די פאַרזעעניש וואָס אַוטריידזשד אים; צו האָבן אייביק אין די האַרץ קריימז וואָס וואָלט ניט זיין רימיטט, ניט מוחל, ניט פארגעסן, און וואָס וואָלט עקסיסטירן ענדלאַסלי פֿאַר ומגליק
פֿון אַן אומפֿאַרשטענדלעכער באַשעפֿעניש, װאָס זײ װאָלטן אױף אײביק געמאַכט דעם פֿײַנט פֿון איר גאָט, און פֿון אַ גאָט װאָס זײ װאָלטן אײביק באַװאַפּנט קעגן איר.
איך בין דעמאלט ארײן אזוי פיל אין דער אומשולדיקער האס, וואס גאט האט פאר דעם טויט־שונא, אז דערהערנדיק דעם אורטייל.
(200-204)
וואָס ער האָט אַרויסגערופן קעגן אים ביי דעם אַלגעמיינעם משפט וואָס ער האָט מיך געמאַכט עדות, האָב איך צו אים געזאָגט: יאָ, מיין גאָט! אויב איך האב אמאל דעם אומגליק צו ווערן באשטראפט ווי די ארעמע אומגליקלעך, וועמען דו פארדאמט פארן זינד אין זייערע הערצער, באשטעטיגט איך פריער דעם זעלבן משפט, וואס דו טראגט קעגן מיר, אזוי ווי דו טראגט עס קעגן זיי. ווי שרעקלעך עס קען זיין, איך באַקומען עס און באַשטעטיקן עס; איך פארמשפט מיך צו די יסורים פון גיהנום, כדי אייך צו נוקם זיין פאר די שוידערליכע אויפרייס, וואס די אומגליקליכע פארזעעניש האט דיר געמאכט. אָ מיין פאטער! אויב מענטשן האָבן אַ פּונקט געדאַנק פון עס; אויב זיי געוואוסט זייַן מיעס; אויב זיי געוואוסט וואָס האַס איז רעכט צו אים, ווי זיי וואָלט באַשטראָפן אים און צעשטערן אים אין זיך דורך אַ געזונט פּענאַנס וואָס וואָלט פאָרסטאַלד די שטרענגקייַט פון די יושר פון גאָט!
קען אַ נשמה, אויב זי האָט זיך אומגעקערט פון די דריט הימל, ווי דער שליח סיינט פאולוס זיך, אלץ טראַכטן פון זיין שטאָלץ, ווען עס איז געמאכט צו זען ביידע זייַן גאָרנישט, און די ינאָרמאַטי, און די מיעס פון די זינד וואָס זי האט באגאנגען אָדער האָבן געקאָנט באַגיין, ווי אויך די שרעקלעכע יסורים, וואָס זיי האָבן פֿאַר איר פֿאַרדינט, און וואָס וואַרטן אפֿשר אויף איר בײַם סוף פֿון איר קאַריערע; ווארים ווער ווייסט אויב ער איז ווערט פון ליבע אָדער האַס? דע ר דאזיקע ר מאן , װײ ט פו ן זידלע ן ד י חסדי ם פו ן הימל , מי ט זי ך בארואיק ן װעג ן ד י אומזיכערקײט ן פו ן זײ ן ישועה , װע ט ע ר ניש ט אל ץ מע ר געװע ן צ ו ארבעט ן אוי ף דע ם גרוים ן מעשה ן מי ט דע ר גאנצע ר זארג ־ לעכקײ ט פו ן זײ ן װיכטיקײ ט או ן זײ ן נויטיקײט . געלונגט עס צו אפערירן מיט דעם פחד און דעם ציטערניש וואס דער רוח פרעגט ביי אונז דורך דעם מויל פון דעם שליח וועמען איך האב יעצט געהייסן?
דאָס, מײַן טאַטע, איז די באַשטעלונג, אין וועלכער איך געפֿין זיך איצט, און וואָס גאָט האָט פֿון מיר שטענדיק געבעטן, ווי ער האָט שטענדיק געפּרוּווט דאָס צו ברענגען; אָבער דאָס גליקלעכע באַשטעלונג איז ווײַט ניט געקומען צו מיר פּלוצעם, אָדער אַפֿילו פֿון אָנהייב פֿון מײַנע אַנטפּלעקונגען. די חן האט מיך געמוזט האבן דערויף מיט אלערלײ מיטלען, װי איר האט געזען, און מיט אויםערגעװײנלעכע מיטלען, װאם זענען פאר מיר א נײער טעמע פון ציטערניש פאר דעם חשבון, װאם איך װעל מוזן אפגעבן.
יא, טאטע, און דו װײסט, אז איך בין געװען א װײט װעג פון װאנען איך בין איצט, מיט גאטס חסד. עס זענען געווען פילע ימפּערפעקשאַנז אין די ביסל גוטס איך האָב געטאן; די נאַטור האָט זיך ווידער און ווידער געפֿונען; דער שד האָט זיך אומעטום געטאָן. אזוי חזר איך עס נאכאמאל איבער, און איך רעד ווי איך בין באווירקט, אויב אלץ איז דורכגעפאלן אין דער פארגאנגענהייט, דארף מען באשולדיגן נאר מיין שטאלץ און מיינע שלעכטע באשטעלונגען: וואס וואלט געשען נאך אומפאלן אויב גאט וואלט נישט געמאכט אלע הוצאות. דורך דיסטרויינג אַלע די מניעות; ווײַל איך קען אייך, אָן נויטיק אַניוועס, פאַרזיכערן, אַז איך בין נאָר בכוח צו צעלאָזן די ווערק פון גאָט און שאַטן זיינע גרויסע תכנון: פון דעם בין איך אויך זיכער אין מיין עקזיסטענץ.
סכנה פון אויסערגעוויינלעכע חסדים. אין די קדושים זענען זיי באגלייט מיט גרויס ליידן און דערנידעריקונג.
ווי צו פיליק פאַוואָרס, און לייץ וואָס פּראָדוצירן עקסטאַסיז און ראַפּטשערז, אָדער וועמענס ווירקונג טערמאַנייץ אָן קענטיק און ויסערגעוויינלעך אַפּערישאַנז און זאכן, עס איז אויסער צווייפל אַז זיי זענען, אין אַ זייער פאַקטיש זינען, פיל מער צו זיין דערשראָקן ווי צו זיין געוואלט, ווייַל עס איז שטענדיק אין טויווע פון אנדערע אַז זיי זענען געגעבן, און זיי זענען געפערלעך פֿאַר די אין וועמען זיי פאַלן, אויב זיי זענען נישט קאַונטערבאַלאַנסט דאָרט דורך מיטל וואָס קענען יפעקטיוולי צעשטערן אַז וואָס קען שאַטן די מייַלע פון די טעמע אין וואָס זיי זענען געפֿונען .
אזוי, מיין פאטער, גאָט געמאכט באקאנט צו מיר אַז ווען ער געוויינט זיי פֿאַר די גוט פון זיין קירך און די ישועה פון נשמות, ער שטענדיק געגעבן צו די וואס זענען זייַן ינסטראַמאַנץ כיומילייישאַנז, ליידן, גראַסעס לעסאָף פון פּרעדילעטיאָן וואָס געצווונגען זיי, אַזוי צו רעדן, זיך אומקערן אין זיך, און זיי שטענדיק האַלטן אין זייער גאָרנישט. אוי ך זעע ן מי ר , א ז ד י װעלכ ע גא ט פלעג ט זײ ן ד י אינסטרומענט ן פו ן זײ ן רחמנות , כד י צ ו דערמאנע ן מענטש ן צ ו זײע ר פליכט , זײנע ן כמע ט אל ע קדושי ם געװע ן פו ן דע ר שלימותדיקע ר או ן פולשטענדיקע ר חורבן , װ י אוי ך פו ן דע ר טיפע ר עני .
טיף אַניוועס פון מענטשן גערופן צו אַרבעט וואונדער אין די קהילה.
יא, מיין פאטער, די ויסערגעוויינלעך מענטשן און פון דער ערשטער זכות פֿאַר די מערסט טייל, די הייליקע מיט מיראַקאַלז, און צו וועמען די פּראַדידזשיז וואָס זיי אַפּערייטאַד פון אַלע מינים אָפט געגעבן דעם נאָמען פון טאַומאַטורגעס, גאָט האָט מיר געמאכט זען אַז זיי זענען נישט זיכער . , אינמיטן די כבוד וואס זיי האבן באַצאָלט,
אז זייערע תאוות זענען אויסגעלאשן און טויט אין זייערע הערצער, וויפיל זיי האבן געטראגן נאר אין נאמען פון גאט, און אן קיין צוריקקער אויף זיך. דער שטאלץ האט זיך נאך אלץ דערלאנגט: אבער אין דער מערהײט האט ער געפונען א הארץ ניט צוגאנג צו זײנע אטאקעס, און תאוות, װאם האבן מער נישט געאטעמט. דער טײװל און די נאטור זײנען געװארן דערשװיגן און געצװאונגען צו שװײגן, און דאם האט זײ געמאכט זיכער.
יאָ, מײַן טאַטע, איך זע, אַז די דאָזיקע הייליקע פּערסאָנאַזשן האָבן געלעבט נאָר פֿון דער ליבשאַפֿט פֿון גאָט, וועמענס כבוד זיי האָבן געזוכט אין אַלץ און אומעטום; ניצן די באַשעפעניש בלויז צו העכערונג צו די
(205-209)
באשעפער ; מיט איין וואָרט, זיי זענען געווען טויט צו זיך, צו דער וועלט און פֿאַר די פאַרגעניגן פון די סענסיז; זיי געזוכט בלויז צו ענטפֿערן צו זיין חן, צו קאַמבאַט זייער תאוות, צו קאַנגקער זייער טעמטיישאַנז, און צו נצחון לעגאַמרע איבער די אַלט מענטש. ע ס זײנע ן געװע ן עטלעכ ע או ן נא ך אנדער ע זײנע ן ניש ט גאנ ץ פרײע ר פו ן דע ר מלוכה־חושי ם או ן תאוות , װעלכ ע זײנע ן נא ך פו ל מי ט זעלבםטרעפלעקציעם , אומפעקציע ס או ן אפיל ו פעלער . די מענטשן זענען נישט שרעקלעך פאַרברעכער, אָבער זיי קענען און ווערן אַזוי אָפט אָפט, אָדער בייַ מינדסטער זייער אַטאַטשמאַנט צו די באַשעפעניש גיט זיי בלויז צו פילע מאל פֿאַר פאלס און ינפידעלאַטיז. ספעציעל פאר זיי זענען סענסיטיווע און אויסערגעוויינלעכע טובות געפערליך, ווייל ווי מיר האבן דערקלערט,
אופן, אין וועלכער גאָט האָט באַשיצט די שוועסטער קעגן שטאָלץ אין די אויסערגעוויינלעכע חסדים, וואָס ער האָט איר איבערגעגעבן צו ישועת נפשות.
אוי ך מײ ן פאטער , אי ן ד י דאזיק ע אויםערגעװײנלעכ ע חסדים , װא ס ע ר הא ט מי ר איבערגעגעבן , פא ר דע ר ישוע ה פו ן אנדערע , הא ט ע ר מי ך געמאכ ט זעהן , א ז זײ ן גוטסײ ט הא ט א גרויםע ר געשאפ ן מײ ן שװאכקײט . מייַן זיך-שאַצן איז געווען צו שפּירעוודיק, מיין תאוות צו לעבעדיק, און מיין שטאָלץ צו גרייט צו זיין ינפליימד. ער האט מיר פֿאַרשטיין אַז איך בין
פאַרפאַלן אָן מיטל, אויב ער האט נישט טעמפּערד די חסד ער שטעלן אין מיר פריי און פֿאַר אנדערע, דורך די וואָס ער שטעלן דאָרט בלויז פֿאַר מיר. אזו י זײנע ן דע ר קלארע ר בליקונ ג פו ן זײ ן גרויםקײט , פו ן מײ ן גארנישקײט , פו ן מײנ ע זינד , ד י ירא ה פו ן זײנ ע משפטים , װ י אוי ך ד י גאנצ ע או ן גאנ ץ פארגעם ן פו ן טויזנטע ר זאכן , װא ס ע ר הא ט מי ר באקאנט , או ן פו ן װעלכ ע ע ר הא ט ניש ט דערצײלט . איך האָב זיך דערמאָנט דעם זכרון נאָר כּדי איר זאָלט מאַכן זיי שרײַבן, אָן אַז איך קען, דעם נעקסטן מאָמענט, קיין שום נוצן פֿון זיי. א גוטער באווייז, לויט מיין מיינונג, אז אידייען קומען נישט פאר מיר, ווייל איך קען זיי נישט אליין האבן, און נישט אויסמיידן ווען גאט גיט זיי מיר, און זיי נישט אויפנעמען אדער אפהאלטן ווען ער נעמט זיי אוועק פון מיר. קען מען נאך האלטן שטאלץ ווען מען האט איבערגעלעבט אזויפיל אוממאכט און ארעמקייט, ווען מען האט ענדליך אזויפיל נושאים צו
גאָט האָט מיר דעריבער געמאַכט זען, מיין פאטער, אַז דער שטן קענען ימפּאָנירן, למשל, אין תפילה, ויסערגעוויינלעך ליכט, זיסקייַט פון שפּירעוודיק טייסץ, וואָס, צוזאַמען מיט די איבערצייגונג פון אַ אַניוועס וואָס איז בלויז די ויסגעטראַכט, ווי די מנוחה, מאכט ד י נשמות , װא ס דערלעב ן ז ײ פא ר זײע ר אומגליק , גלויב ן א ז ז ײ זענע ן געפעל ן פא ר גאט , או ן א ז ם׳אי ז מע ר ניש ט צ ו מורא האבן פאר זײ ; אַ טראַפּ, וואָס איז אַלץ מער געפֿערלעך, ווײַל עס איז אַ סך שווערער פֿאַר זיי צו אויסמיידן, און אַפילו צו זען, כאָטש מענטשן וואָס זענען מער באַקאַנט אין דער אמתער גייסטיקייט און אינעם אינערלעכן לעבן ווייסן זיך קעגן אים פאַרטיידיקן. אַלע זיי דאַרפֿן צו טאָן איז צו פאַרגלייַכן צוזאַמען די פאַרשידענע ימפּאַלסיז זיי פילן אין זיכער צייט צו דערקענען די אילוזיע און סאָרט אויס די אַרבעט פון גאָט פון די אַרבעט פון דעם שטן. אָבער מיר וועלן צוריקקומען צו אים ווידער אויב איר טראַכטן עס צונעמען. אַזוי לאָמיר עס לאָזן דאָרט פֿאַר דעם מאָרגן; און הײַנטיקן אָװנט, נאָכן רעציטאַציע פֿון דײַן ברױו, װעלן מיר זיך פֿאַרנעמען דעם פּרט פֿון מײַן אָרעמע אינערלעכער לעבן. גאָט העלפּינג, מיר וועלן לעסאָף פּרובירן צו מאַכן אַ סוף צו עס. דאַוונען פֿאַר מיר....
ילוזשאַנז פון די שעד אין עטלעכע ויסערגעוויינלעך זאכן אַז ער קענען פאַלש. זייער ווירקונג איז שטענדיק געשווילעכץ פון די האַרץ.
"אין נאָמען פון דעם פאטער, וכו'. »
מיין פאטער, די ווירקונג וואָס די אילוזיע פון דער שד טראגט שטענדיק, איך קען נישט איבערחזרן עס צו אָפט, באשטייט אין אַ אַרויסגעוואָרפן צופֿרידנקייט וואָס קומט פון אַ גרויס זיך-שאַצן, אַ געשווילעכץ פון די האַרץ וואָס פירט שטענדיק צו גלויבן זיך בעסער. אנדערע. דעם רושם, ווי איך האב שוין געזאגט, איז קיינמאָל קאַנפאַונדיד דורך באמת ינלענדיש נשמות מיט וואָס געפֿירט דורך די דערזען פון די בייַזייַן פון גאָט, און עס איז קיין טעות ווען מיר האָבן יקספּיריאַנסט ביידע. מע ן װירק ט אוי ף דע ם אינעװײניק ן פו ן דע ר נשמה , װעלכ ע ז י באפרידיק ט או ן בארואיק ט מי ט זי י דערנידעריקן ; דער אַנדערער כאַפּט די פאַנטאַזיע און
טייַטש, אַז עס נאַרן דורך קאַנפיוזינג זיי. גאָט אַליין קען היילן דאָס מענטשלעכע האַרץ, ווי ער אַליין קען עס באַפרידיקן און אָנפילן; ער אַליין קען דאָרטן אומקערן שלום דורך פאַרניכטן די תאוות, וואָס זענען קעגן אים. דער שעד טראגט בלויז דעם אויסזען פון אים דורך שטעלן דעם פאַנטאָם אין דעם אָרט פון דעם אמת; עס קעמפט איין לייַדנשאַפט מיט אן אנדער לייַדנשאַפט, איין וויצע מיט אן אנדער מער פאַרבאָרגן בייז, און נאָר מאכט אונדז ויסמיידן אַ תהום צו מאַכן אונדז פאַלן אין אנדערן אָפט דיפּער איינער. יא, מיין פאטער, ווען אַלע די שלעכטס זענען חרובֿ, דער שד וואָלט נאָך זיין צופרידן, באַזאָרגט בלויז אַז ער קען ופלעבן שטאָלץ אין זייער בלייבט. אַזוי, וואָרף אונדז פון איין וידעפדיק צו אנדערן, ער אַפעקץ אַלע די וויקנאַסאַז און אַלע די תאוות, אַלע די בייז יצרים פון די פאַרדאָרבן נאַטור, און גרייט אין די דנאָ פון די האַרץ אַ מער גרויזאַם מלחמה אונטער די אויסזען פון שלום. עס איז א פייער פארבארגן אונטערן אש, וואס מאכט דעם פלאג, א פארפירערישע רואיגקייט, וואס מעלדט דעם שטורעם און שטעלט ארויס דעם אומשולדיקן, וואס ווייסט נישט ווי אזוי צו אויסמיידן, פאר אומבארעכטיגן פארלוסט.
איך רעפּראַזענץ זיך, מיין פאטער, די
(210-214)
מלחמה פון משה און די מאַדזשישאַנז פון פרעה. עס איז דווקא גאָט און דער שטן אין גריפּס. דורך די קונצן פון דעם שד און זייער משקה מיט גיהנום, מצליח די מכשפים ביז אַ געוויסער פונט צו פאַרשווינדן דאָס וואָס דער הייליקער מחוקק העברעיִם טוט: זיי אַנטקעגנשטעלן זיך אילוזיעס און כישוף פון אמתע וואונדער; אָבער עס איז אַ פונט ווו זיי געפֿינען זיך אַבליידזשד צו מודה זייער מענערשוואַכקייַט און זייער באַזיגן, ווי געזונט ווי די העכערקייַט פון זייער אַנטאַגאַניסט, און עס איז די פונט ווו די דיווינאַטי אַווייץ זיי צו צווינגען זיי צו דערקענען עס דורך זייַן אָפּעראַציע, אין זאגן: # דער פינגער פון גאט איז דא . ער איז דעריבער נישט געווען אויף זייער זייט.
אַזוי האָט זיך אַלע מאָל דער מאַלפּע פון דער געטלעכקייט געוואָלט אַריינמישן אין זיין אַרבעט; אבער עס איז געווען בלויז אלץ צו דיספיגיער איר. דאָס איז וואָס ער קעגן אָראַקאַלז צו פּראָפעסיעס, און די דינען פון פאַלש געטער צו אַז פון די אמת. ע ר אי ז מי ט דע ם זעלביק ן מיטלע ן או ן צו ם זעלביק ן צוו ף געבראכ ט געװאר ן שיז ם או ן אפיקורסות , אונטע ר דע ר טעטיקײ ט פו ן רעפארם , או ן זי ך פארשטעל ט צ ו װידע ר אויפשטעל ן ד י רעליגיעז ע או ן דע ר קהילה , װע ן ע ר הא ט געארבע ט פא ר אי ר גאנ ץ חורבן . וואָס שטראַלן שטעלט ער נישט יעדן טאָג פאַר דער פשטות פון אמונה און תמימות, אין זיינע סתּירותדיקע פּראָדוקציעס וואו דער שלאַנג באַהאַלט זיך אונטער די בלומען, וואו
שטאַרביק גיפט איז געמאכט צו זיין שלינגען אין געשמאַק ליקער, און ווו די פאַלשקייט פון טעות פאַרשווינדן אונטער די אויסזען פון אמת!
כּללים פֿאַר דיסערנינג די פאַלש לייץ וואָס קומען פון די שעד.
אבער, פאטער, עס איז אויבן אַלע אין די מין פון ספּיריטשאַוואַלאַטי אַז דעם בערייש
שאַרלאַטאַן מאכט אַלע מי צו מאַכן די ענדערונג. עס איז דאָרטן אויבן אַלע אַז ער גייט וועגן אין אַלע וועג צו נאַרן אַ נשמה, אונטער די סיבה פון שלימות, ווי איך געזאגט. מיר האָבן געזען, פאטער, עס איז שטענדיק גרינג פֿאַר נשמות ווערסט אין אמת ספּיריטשאַוואַלאַטי צו אַנטדעקן זייַן פּיטפאָלז און צו דערקענען זייַן פאַלש לייץ; אבער פאר די, וואס זייער איבערלעבונג האט נישט געגעבן אזא יידל טעם, אזא זיכערע באזיכט אין דרכי ה', דארפן זיי זיך אנווענדן צו באטראכטן לויט די עיקרים פון אמונה:
1° וואס דער שטן קען און קען נישט;
(2) די שטייגער ווי ער אַפּערייץ, ווי קעגן צו דעם פון גאָט, ווי מיר האָבן דעוועלאָפּעד אין לענג אין פאַרשידענע צייט; צום סוף, אויבן אַלע, דער ציל וואָס ער לייגט, וואָס איז שטענדיק צו קאַמבאַט די דיזיינז פון גאָט, און צו וואַרפן אָדער ריטיין נשמות אין אילוזיע, ווי אויך צו פארשטארקן די נעבעך מלך פון מצרים אין די בלינדקייט פון וואָס גאָט איז טריינג צו באַקומען עס. אויס יעדער וועג. לויט די דאזיקע כללים סעקונדעטן העכער פון אלעם דורך דעם געטלעכן אור, וועט מען קלאר זען אז אין אלע זשאַנערס אין וועלכע ער וויל זיך אריינמישן, איז דא א פונקט וואס דער שטן קען נישט פאלשען, אדער אין וועלכער עס איז שטענדיק גרינג צו דערקענען דעם אמת. פון די פאַלש. דאס פונט, מיין פאטער, גאָט איז שולדיק זייַן צו זיין אַרבעט, צו זיין באַשעפעניש און צו זיך, און דעם טאָוטששטיין מוזן זיין אין אַלעמען ס דערגרייכן,
א גוט מיטל צו אַנטדעקן דעם טעות פון זיין פֿירלייגן, ווען ער גיט זיך צו אַ נשמה, איז צו אַרייַנלאָזן גאָרנישט פאַרקערט צו די אמונה, צו די פסוק אָדער צו די דיסיזשאַנז פון די קהילה. אַזוי פיל פֿאַר די פאַרשידן פֿירלייגן גענומען אין באַזונדער, די טאָוטסטשטיין פון אמת. עס איז נישט מעגליך אז דער טאטע פון שקר וועט זיך נישט באלד דערפון אפטרעטן און נישט פרובירן זיך מיט אים אפצוטיילן דערפון, ווייל זיין הויפט ציל איז צו קעמפן און פארניכטן, וויפיל עס איז אין אים, אונזער מסירות צו דער קהילה. און אונדזער אמונה אין די טרוטס אַז זי איז פאַראַנטוואָרטלעך פֿאַר פּראַפּאָוזינג צו אונדז; אבער, ווי איך האב געזאגט, לויט דעם וואס גאט מאכט מיר דערפון באקאנט, איז נישט מעגליך אז די אומשולדיג זאל זיך נישט סתירה זיין, עס מוז זיך דארפן פארראטן אויף עפעס א פלאץ.
יא, פאטער, און נעמען דאָס פֿאַר אַ ינדיספּיוטאַבאַל אמת: וועלכער פייַן וויסן דער שטן קליימז צו געבן אונדז אין ענינים פון ספּיריטשאַוואַלאַטי, עס איז אוממעגלעך אַז ער וועט נישט סקיינדזש אין עפּעס אויף אמונה און פאָלגעוודיקייַט צו די קהילה. , וואס האט שטענדיק ויסגעמוטשעט זיין קהילה. האַס און זיין
שטאָלץ. אבע ר א ן אנדע ר מיטעל , או ן נא ך א זײע ר אויסגעצײכנטע , צ ו אנטדעק ן דע ם קלאג ן פו ן דע ם גײס ט פו ן טעות , אי ז זי ך צוזאמענשטעל ן צ ו דע ר דאזיקע ר איבערגעגעבנקײ ט צ ו דע ר אמונה , א פעסטע ר או ן שטענדיקע ר װיל ן צ ו פאלג ן דע ם געטלעכ ן װיל ן אי ן אל ץ או ן ניש ט אפצוגײ ן פו ן אים . אויס גאָרנישט. ד י דאזיק ע באשטעלונ ג , װא ס הא ט אונד ז געפעל ט גאט , װײם ט אי ם ניש ט , הא ט אי ן העכסט ן אומגעלומ ט זײ ן שונא , או ן ס׳אי ז נא ך אוממעגלע ך געװע ן א ז א הארץ , אי ן װעלכ ן ע ס געפינע ן זי ך אי ן לאנג , זא ל לאנ ג זײ ן א שפיל־שטי ל פו ן טעות ; דער שטורקאַץ פון אמונה וואָס פירט אים צוזאמען דעם וועג פון פאָלגעוודיקייַט און ליבע וועט באַלד האָבן דיסאַפּייטיד דעם פאַלש ליכט וואָס דילודז אים.
גאנ ץ אנדערש , פו ן דע ם גײסטיק ן שארלאטאניס , פו ן דע ם דאזיק ן פארפירנדיק ן או ן מאמענטאל ן שײן , װא ס קא ן נא ר א מאמענ ט פארבלענד ן או ן פארשװינד ן דע ם מאמענ ט נא ך דע ם ליכטיק ן או ן װײכ ן ליכט , װא ס קומ ט פו ן י .־ג , װע ט זי ך נא ר פארגרעסער ן או ן פארגרעסער ן ב ײ דע ם צוגאנג ן פו ן דע ם געטלעכ ן שטורקעלע . פון אמונה. ע ס אי ז א פײע ר צוגעלײג ט צ ו א ן אנדע ר פײע ר פו ן דע ר זעלבע ר נאטור , או ן װא ס װער ט נא ר מי ט דע ם פאראײן ; כאָטש די פּרעסטיזש פון די שעד פאַרשווינדן ווי וועט-אָ'-די-וויספּס אָדער פאַספערז פון דער נאַכט, איידער די שטערן וואָס ילומיינט די וועלט דורך די קראַפט פון זייַן וווילטויק שטראַלן. פון וואָס עס מוזן זיין מסקנא אַז אַלע די אַלעדזשד
(215-219)
אינספּיראַציעס, וואָס קומען פֿון דער וועלט, זענען, כּדי צו נעמען, נאָר דער שפּרונג פֿון אַ בכּבֿודיקן טרינקער, וואָס לעבט נאָר אויפֿן חשבון פֿון די, וואָס ער מאַכט אַ שאַרלאַטאַניזם; און דאך, מיין פאטער, ווי גראבע די שווינדלונגען פון דעם שאַרלאטאן זענען געווען, גאָט האָט מיר געלאָזט וויסן, אַז איך וואָלט געווען אומפאַלן דורך זיי אַליין אין פילע באַגעגענישן, ווען ער וואָלט מיר נישט געגעבן אַ העלפּינג האַנט צו צוריקציען פון טעות אָדער זיך ראַטעווען פון טעות. פאַללינג אין עס.
אײנע ר פו ן ד י שװעסטער ס מודי ם באראט ן זי ך מיט ן גאט , װעג ן װעלכ ן ע ר זא ל אי ר פירן . ענטפער פון דזש-סי צו די שוועסטער אויף דעם טעמע.
אײנע ר פו ן מײנ ע אויםערגעװײנלעכ ע מודי ם הא ט זי ך גערעד ט מי ט גאט ן װעג ן װעלכ ן ע ר זא ל מי ך פיר ן ( 1 ) . „מײַן טאָכטער, י.-ק. װײַל, האָט ער צוגעגעבן, איך האָב ליב
(1) עס איז געווען דער ז"ל מ' בוריער, אַ גרויסער מיסיאָנער פֿון קהילת יודיסטן, גוט באַקאַנט אין דער ריכטונג פֿון נשמות, מחבר פֿון אַ חשובֿער ווערק, קאָנפֿערענצן אויף אמונה, וועלכער איז סוף־כּל־סוף געשטאָרבן אין ריח פֿון קדושה. ע ר אי ז געװע ן , װ י פי ל אנדערע , דע ר מײנונג , א ז ד י שװעסטע ר הא ט געדארפ ט מא ן אדוין ן שרײבן , װ י מי ר האב ן צוערשט געזען .
צו פירן נשמות דורך פאַרשידענע פּאַטס וואָס זענען מאל אומבאַקאַנט אפילו צו זייער אייגן דירעקטאָר, ווי אויך צו זיך. ווי דער שטן האט זיינע סוד טריקס און זיין פאַרבאָרגן דיטורז, און די וועלטלעך זייער פאַלש מאַקס זיי צו נאַרן און פאַרפירן, איך אויך האָבן, צו שטיצן זיי און צעשטערן די טריקס פון די שעד און די ווערלדלי, באַזונדער מיטל אַז מענטשלעך פּרודאַנס אדער די דייאַבאַליקאַל קענען פֿאַרשטיין. איך דערלויב זייער אפט זייערע נסיונות און זייערע אינעווייניקסטע ראנגלענישן, צו קעגנשטערן דאס גוטס אין זיי, און צו האלטן מיינע חסדים באשיצט פון דער זעלבסט-ליבע, וואס זוכט זיי נאר אוועקצונעמען. אויב עס כאַפּאַנז אַז דער שעד טריומף אין עפּעס איבער זייער וועט, אין די פייץ וואָס איך לאָזן אים צו קעמפן קעגן זיי, דעמאָלט איך נוצן זיין נצחון צו קעמפן אים מיט מער מייַלע, באַזיגן אים אין מיין קער דורך דורכשטעכן אים מיט זיין אייגן וואַרפשפּיזל. אזוי, דורך אַ סוד וואָס דער שטן מורא, און וואָס איז ווייַטער פון וואָס קענען זיין געזאָגט, איך אַנטקעגנשטעלנ זיך די ווירקונג צו די סיבה, און איך נוצן די קריימז באגאנגען צו יראַדאַקייט די שטאָלץ וואָס געשאפן זיי. דורך דעם איך צעטרעטן די שלאַנג ס קאָפּ אויף זיין אייגן ביס צו מאַכן אַ פּאָולטאַס וואָס קענען היילן."
חסד פון אַנייאַליישאַן געגרינדעט דורך די ליידן אין די האַרץ פון די שוועסטער. זײ ן פאראײ ן מי ט י .־ק ׳ לײד ן או ן פארניכטעט , באזונדער ם בײ ם מזבח .
וויפיל מאל, טאטע, האב איך נישט געהאט דעם גליק צו דערלעבן די דאזיקע צדקה פירונג פון מיין גאט! וויפיל דאנק בין איך אים שולדיק פאר דעם וואס איך האב מיך געהאלטן נאענט צו אים דורך זיך צוטשעפען צום קרייז! קיין צווייפל ער האט זיין דיזיינז פון רחמנות, דורך פארווארפן מיר אין די ים פון כיומילייישאַנז און ליידן. אַה! זאל ער זײן אײביק געבענטשט! דער טייַוול האט געניצט די זייער לייץ פון גאָט צו ברענגען שטאָלץ אין מיין מיינונג; ע ס אי ז דעריבע ר געװע ן נויטיק , א ז כד י צ ו פארניכט ן זײנ ע רײזונגען , פארפיר ן זײנ ע האפענונגע ן או ן זי ך איבער ן זײנ ע דערפאלגונגען , הא ט גא ט געמוז ט טאן , מי ט אל ע מיטלע ן אומבאַקאנט , צ ו דע ר רשעו ת פו ן דע ם שד , װ י צ ו אל ע מענטשלעכ ע פארזיכטיק .
זיין שונא האט זיך גערעכנט אז ער האט פארניכטעט פון אויבן ביז אראפ דעם פראיעקט וואס ער האט מורא געהאט, און דער דאזיקער פראיעקט איז נאך קיינמאל נישט געווען אזוי נאנט צו סוקסעס, ווי ווען ער האט זיך גראטולירט אויף זיין נצחון, און ווען איך האב זיך אפילו געגלויבט.
אז אלעס האט געפעלט. אבער , אי ך חזר , אי ך דערקענ , א ז מע ן װאל ט קײנמא ל קײנמא ל ניש ט געװע ן אזו י פרײלע ך פארפירט , װ י װע ן אי ך הא ב געדאנקט , װא ם אי ך הא ב מי ך געראטעװע ט פו ן טעות .
אוי ך אי ן דע ר צײט , הא ט זי ך אנגעהויב ן מי ך אראפברענגע ן א נײע ר חן ד או ן א נײע ר ליכטי ק אי ן דע ר תהום ם פו ן מײ ן גארנישט ; געטרײַער שפּיגל, פֿון וועלכן איך שלעפּ אין דער פֿרײַע צײַט די וויסן פֿון גאָט און פֿון זיך אַליין. איך זע עס ווי צוויי פאַרקערט ענדס, די מאַכט אויף איין זייַט, די שוואַכקייַט אויף די אנדערע, און שׂטן ווי פּאָסטעד צווישן די צוויי, שטענדיק אויף די לוקאַוט צו שאַטן איינער אָדער די אנדערע פּאַרטיי, לערנען סיזלאַסלי ניצן יעדער געלעגנהייט און יעדער מאָמענט צו דערוועקן, צו באַוואפנטן די תאוות קעגן די שוואַכקייט פון אַ נאַטור וואָס קען גאָרנישט טאָן אָן חן; נאָר װאָס איז אַ טרײסט, זע איך אױך אין דעם שפּיגל, אַז גאָט לאָזט עס קײנמאָל נישט אָפּ, װען ס'איז נויטיק, בפֿרט פֿאַר די װאָס בעטן דאָס רעכט, און טוען װאָס זײ קענען, כּדי צו נוץ דערפֿון.
איך מוז דיר נאכאמאל זאגן, מיין טאטע, אז דורך די צוציען פון דעם חן פון פארניכטונג און פון פאראייניגונג מיט מיין גואל, געפין איך מיך כסדר געבראכט צו פאראייניקן מיינע קרייזן מיט דעם קרייז פון י.י.צ. צו זיינע דערנידערונגען, מיינע ליידן צו זיין ליידן, מיין טויט צו זיין טויט און לייַדנשאַפט, צו כּבֿוד די ווייטיקדיק צושטאנדן, און צו טאָן דורך דעם מיטל פּענסיע פֿאַר אַלע מיין זינד און די פון אַלע מענטשן, לויט ווי ער האט דערציילט מיר.
אי ך געפי ן זי ך נא ך דור ך דע ר דאזיקע ר אינעװײניקע ר אטראקציע , זײע ר שטאר ק גענײ ט זי ך צ ו פאראײניק ן מי ט י״ק ׳ אי ן מזבח , מי ט דע ר מיסטעריע ר פו ן זײ ן לעב ן או ן זײ ן טויט , או ן מי ט זײנ ע פארניכטונגע ן או ן זײנ ע תוכחות . איך פילן ווי אַ הונגער און אַ דאָרשטיק צו פאַרלירן זיך אין די געטלעך סאַקראַמענט, ווי אַ טראָפּן וואַסער וואָס ווערט פאַרפאַלן און צונויפגיסן זיך אין די וואַסט ברייט פון די אָקעאַן ווו עס איז געפאלן.
דאָס, טאַטע, איז וואָס ער האָט אויף מיר טיף ינגרייווד אין די טיפענישן פון מיין נשמה אין אַ ומשטאַנד פון וואָס איך האָבן געגעבן דיר אַ חשבון, און ווו, באַקלאָגנ זיך צו מיר, און
(220-224)
פון מיינע זינד און די פון אלע מענטשן, האט ער צו מיר געזאגט: "מיין טאָכטער, אויב דו ווילסט צו מיר וואוילגעפעלן און מאַכן דיך ווערט צו טאָן מיין וועט, דורך דורכפירן די פּלאַן איך האָבן פֿאַר דיר, דאָס איז צו זאָגן מיר יעדער שעה פון דעם טאָג די מעריץ פון מיין לייַדנשאַפט, לויט די פאַרשידענע סודות וואָס קאַמפּאָוז עס, און
דאָס אין פאַרבאַנד פון די שטאַט פון תפילה און קרבן אין וואָס איך געפֿינען זיך מיט די געטלעך סאַקראַמענט פון מיין מזבחות, וואָס איז די דוירעסדיק דענקמאָל פון מיין לייַדנשאַפט, אין דער זעלביקער צייט ווי עס איז דער טראָן פון מיין ליבע . "דאָ, איר וויסן, מיין
פאטער, דער אָנהייב פון די פּראַקטיסיז פון וואָס איר האָט דערלויבט מיר צו באַנייַען דעם נדר.
ע ס װאלט ן געװע ן פי ל בענד ן צ ו שרײב ן װעג ן דע ם װא ם י.־ק ׳ הא ט מי ר געמאכ ט זע ן או ן דערלעב ט אוי ף דע ר געלעגנהײ ט װעג ן דע ר נויט , א ז מי ר זאל ן זי ך אל ע פאראײניק ן צ ו אי ם אי ן אונדזער ע לײדן , או ן אוי ף דע ר אומזיסטײ ט פו ן אונדזע ר פארדינםט ן א ן דע ם פאראײן . ― היט זיך, דאַוונען ― האָט ער צו מיר געזאָגט ― אַנטקעגנשטעלן זיך נסיון; זוכן אין אַלץ בלויז מיין ריין כבוד און מיין ריין ליבע; צעשיידט זיך פון דער באַשעפעניש און פון זיך צו צוטשעפּען זיך בלויז צו מיר, און איך וועל זיין דיין שטיצן און דיין ליכט. נאָר אין מיר און דורך מיר קענען איר קעמפן און פאַרדינען וכו' וכו'. »
דארפ ן זי ך פאראײניק ן מי ט י .־סי . לײדן , או ן שטענדי ק באקעמפ ן שטאלץ , װא ס קומ ט אזו י פו ן דע ר אונטערשטע ר פו ן אונדזע ר פארדארטע ר נאטור , װ י פו ן שטן .
פֿאַר די מנוחה, מיין פאטער, דורך מאַכן איר, דורך פאָלגעוודיקייַט, וויסן די אַטראַקשאַן פון דעם חן וואָס פירט מיר צו די פאַרניכטונג פון אַלע זיך, איך טאָן ניט פאָדערן פֿאַר דעם סיבה באפרייט פון שטאָלץ און ניט פון די אנדערע וויקנאַסאַז פון מענטש נאַטור. אַה! איך דערוואַרט גאָר, פֿאַרקערט, אַז איך וועל מוזן באַהאַלטן זיי מער אָדער ווייניקער ביזן לעצטן אָטעם. דער ערשטער, ספּעציעל, איז אַ כיטרע פייַנט, וואָס ציט זיך פֿאַר אַ צייַט בלויז צו בעסער יבערראַשן, צוריקקומען צו די באַשולדיקונג ווען עס איז מינדסטער דערוואַרט. יא, איך זע אין גאט, אז אין די גרעסטע קדושים אליין קען די דאזיקע גיהנום פון זיין אש ווידער געבוירן ווערן און מאכן דעם פארלוסט פון דעם, וואס האט נצחון געווען איבער זיין מפלה. אַה! ווי שרעקלעך עס איז צו זיין שטענדיק אין גריפּס מיט אַ פייַנט אַזוי סאַטאַל און אַזוי געפערלעך! אַז דער שטן איז צו זיין דערשראָקן פֿאַר אונדז,
אבער, מיין פאטער, וואָס טאָן איך שטענדיק באַשולדיקן דעם שעד פֿאַר מיין צאָרעס? פאַרוואָס מאַכן אים אַליין פאַראַנטוואָרטלעכקייט פאַר מיינע חסרונות, מיין שטאָלץ? וויי! ווי ווייניג איך זוך אין מיין אייגענעם הארץ, פיהל איך אז מיין נאטור איז אינפעקטירט און פארדארבן געווארן דורך ערגינעלע זינד, בין איך פון זיך אליין פול מיט נישטיקייט, שטאלץ און שקר; אַ קאָמפּאָנענט פון אומגליק און זינד מער צו מורא פֿאַר מיר, איך וואָלט כּמעט זאָגן ווי אַלע מענטשן צוזאַמען. װא ס װאל ט אי ך געקענ ט װערן , װע ן י.־ק ׳ װע ט מי ר ניש ט פארזארג ן אי ן ד י עפענונגע ן פו ן זײנ ע װאונד ן מי ט א פארזיכערט ן הײ ם קעג ן גיהנו ם או ן קעג ן זיך ? אויך עס איז דער שטיל פּאָרט, און ווי דער טערמין ווו ער שטענדיק גערופן מיר צו ויסמייַדן די
נעבעך שיפּרעק וואָס קען מאַכן מיר אַרויסגעוואָרפן און פאַרשאַפן מיר צו פאַרלירן אויף אייביק די פרוכט פון אַזוי פילע חסד און אַזוי פילע מעשים.
זייער א שרעקליכע אמת, מיין טאטע, און וואס ער קומט נאכאמאל, אזוי צו זאגן, נאכאמאל איינדרייען אויף מיין מיינונג אויף א וועג, וואס איז זייער ענערגעטיש און גאנץ פעאיג צו מאכן א דויערנדיקן רושם. ווי עס דאַכט זיך מיר צו קומען אַהער אין דער ריכטיקער צייט, און ווי גאָט האָט אָן צווייפל געהאַט זיינע סיבות צו אויסקלייבן די דאָזיקע אומשטאַנד עס צו מיר צו נאָכפאָרן, וועל איך אייך דערוועגן דערציילן צום סוף.
א ברײנדע ר שטרי ק פו ן א שיפ־ברוך , װעלכע ר אי ז געטא ן אינעװײני ק צ ו דע ר שװעסטער . זיינע אַניוועסדיק געפילן.
א נזיר האט צוריקגעברענגט איין טאג, אין דער פארוויילונג, א טרייט וואס זי האט געלייענט אין דער פארגאנגענהייט, אדער געהערט געלייענט אין איך ווייס נישט אין וועלכע עפנטליכע צייטונגען. ע ס אי ז געװע ן װעג ן א רײכע ר סוחר , אדע ר הענדלער , װעלכע ר אי ז צוריקגעקומע ן פו ן א שװער ע או ן שװער ע רײז , אוי ף א שיף , אנגעלאד ן מי ט גרוים ן או ן היפּש ן עשירות , װא ס הא ט געדארפ ט פארזיכער ן זײ ן פארמע ן או ן דע ם גורל ם פו ן זײ ן פאמיליע .
אומגעדולדיק אים צו זען, און מודיע געווען וועגן דעם טאָג וואָס ער וועט אָנקומען, זיין פרוי, זיינע קינדער, אַלע זיינע פריינט זענען געגאנגען צו די ברעג, ווו זיי געווען, דורך זייער געשריי פון פרייד, צו צוייַלן דעם צו פּאַמעלעך מאַרץ, צו זייער געפעלן., פון דעם שיף וואָס זיי אַנטדעקן אין די אָפֿן ים. דאס דערזען מאכט זיי הנאה גליק; אָבער ליידער! עס איז נישט געווען לאַנג. דא ס פריצי ע פארגעניגן , הא ט ז ײ נא ר געבראכ ט א צײטװײלי ק גליק , װא ם אי ז נאכגעפאלג ט געװאר ן מי ט א ס ך טרערן .
די לאַנג-געזוכט שיף דערנענטערט זיך, עס קומט, מיר כּמעט פאַרבינדן עס. דער בעל־עגלה באַווײַזט זיך, דערקענט זײַן טײַערע משפּחה און באַגריסט זיי, כאָטש פֿון דער ווײַטנס; און דעם נעקסטן מאמענט, אונטער די אויגן פון דער זעלבער פאמיליע, קומט די כלי צו לויפן אויף לאנד און שיפן, אז אלעס אומקומען אן קיין שום זאך קען נישט ראטעווען אדער אפהיטן.
בשעת איך מיט די אנדערע נאַנז צוגעהערט ופמערקזאַמקייט צו די טראַגיש מייַסע, וואָס אַשורד האט גאָרנישט אָבער זייער ספּעציפיש צו מאַכן אונדז פילן די ינקאַנסטאַנסי און די לויפן פון די פאַלש סכוירע דאָ אונטן, גאָט געמאכט מיר זיכער -לע-טשאַמפּ אַ פיל מער סטרייקינג אַפּלאַקיישאַן נאָך ,און עס האט אזוי טיף איינגעקריצט אין מיין נשמה, אז ס'איז נישטא קיין פחד אז עס זאל קיינמאל אויסגעמעקט ווערן....
— אזוי איז א נשמה אויסגעשטעלט ביזן לעצטן מאמענט — האט ער צו מיר געזאגט אינעווייניק. נאָך אַקוויירינג גרויס; רוחניות עשירות, אַוווידאַד אַלע די פּיטפאָלז פון ישועה, אנטרונען אַלע דיינדזשערז, און אפילו קאַנגקערד אַלע
פיינט, זי קען ליידער זיין שיפּרעק ווי אין די אויגן פון די פּאָרט און וועגן צו באַקומען די
(225-229)
אײביקע באלוינונג פאר זײן אײדעלע ארבעט. »
אַה! טאטע, אויב אזא טרויעריקער גורל, אויב אזא טרויעריק אפקלאנג קען זיין פון א נשמה פול מיט מעלות און מעלות באלאדען מיט אלערליי גוטע מעשים ווי איך האב עס פארשטאנען, וואס זאל איך נישט דארפן מורא האבן, פרעגט זי דיך, ווער האט כּמעט גאָרנישט געטאן ווי שלעכטס, און געמאכט זיך ווערט בלויז צו שטראָף? שרעקלעך געדאַנק פֿאַר מיר, מיין פאטער; גאָט האָט מיר געמאַכט זען, ווי ווייט איך בין פֿון אַ שלימותדיקן רעליגיעזן, און וויפֿל איך האָב נאָך צו טאָן פֿאַר דער צוקונפֿט. ס'איז די העכסטע צייט אז איך זאל אויסנוצן דאס ביסל וואס איך האב נאך צו לעבן, צו פארזיכערן מיין ישועה אזויפיל ווי עס וועט אפהענגן פון מיר, כדי איך זאל נישט טרעפן נאר שטראף אנשטאט שכר אין די ענדע פון מיין קאריערע וואס איך פיל זיך צו דערנענטערן. ביי טאָג.
דאנקבארקייט פון דער שוועסטער צו איר דירעקטאָר. פֿאָרויסזאָגן און רעקאַמאַנדיישאַנז זי גיט צו אים.
דו האסט מיר, מיין פאטער, באלאזט פון צוויי גאר שווערע לאסטן;
1°די חשבון, וואס איך האב דיר געדארפט אפזאגן פון די ליכט, וואס גאט האט מיר געגעבן, און מיט וועלכן איך יעצט באשולדיגט דיין געוויסן; עס איז אַ אַוועקלייגן וואָס געהערט ניט מער צו מיר, און פֿאַר וואָס איר וועט זיין פאַראַנטוואָרטלעך; װאָרום איך זע, װאָס גאָט פֿאָדערט פֿון אײַך אין דעם ענין, און איך האָב אײַך שױן באַװוּסט, אָן אַז מע דאַרף דאָס דאָ איבערחזרן; אין צווייטן ארט האסטו מיך באלאזט פון די וואג פון מיינע זינד, פון די זינד פון מיין גאנצן לעבן, דורך דער אפפירונג וואס דו האסט מיר געגעבן נאך דעם אלגעמיינעם און גאר פולן מודה וואס איך האב דיר געמאכט, און פון וואס איך דאנק גאט. איך בין זייער צופרידן. עס װעט אבער, האף איך, זײן דער לעצטער אלגעמײנער װידוי פון מײן לעבן, װײל איך האב באשלאםן מער נישט צו מאכן, און אלץ איבערלאזן אויף דער געטלעכער רחמנות, װי איר ראט מיר צו טאן.
זאָלסט, מײַן טאַטע, פֿאַרמאַכן די אױגן, װאָרום, איך חזר אײַך דאָס װידער איבער, װאָלט איך פֿרײלעך געװען צו שטאַרבן צװישן דײַנע הענט, און אַז דו ביסט געװען מײַן לעצטער דירעקטאָר, װי דו ביסט דער לעצטער פֿון דער קהילה: נאָר גאָט אַלײן װײס. וואָס וועט פּאַסירן מיט אים; װאָרום, טאַטע, איך חזר עס איבער צו דיר, און איך מעלדן עס דיר מיט טרערן אין די אױגן, איך פֿאָרויס אַ שרעקלעכער שטורעם. דערנענטערט זיך די צײַט, ווען איר וועט ווערן געצווינגן צו לאָזן אונדז און אַנטלויפן; דו קענסט נישט טאן אנדערש, דו מוזט זיך אלעס אונטערגעבן. גאָט װײס, אױב מיר װעלן זיך אַמאָל װידער זען; אָבער איך פאַרלאַנג עס פיל מער ווי איך האָפֿן פֿאַר אים.
עפּעס פּאַסירט, טאַטע, איך בעט דיך, פֿאַרגעסט מיך ניט, ווײַל איך וועל האָבן גרויס נויטיק אין די הילף פון אייערע תפילות; אזו י געדענק ט אי ר אפטמא ל דײ ן ארעמע ר שװעסטע ר פו ן דע ר ױגנט , װעלכ ע מוז ט אײ ך פארמאכ ן אזו י פי ל צרו ת או ן ארבעט . צי גאָט לאָזט אונדז נאָך אַ װײַלע הנאה האָבן פֿון לעבן, אָדער צי ער פֿאַרנעמט אונדז דורך דעם טויט, לאָמיר זיך צוזאָגן אײנער דעם אַנדערן ניט צו פֿאַרגעסן אײנס דעם אַנדערן; ווארים פון מיין זייט, פאטער, איך בין באשלאסן, טויט אָדער לעבעדיק, צו דאַוונען פֿאַר דיר; איך בין דיר עס שולדיק פֿאַר אַלע סאָרץ פון סיבות, און איך וועל קיינמאָל פאַרגעסן איר פֿאַר גאָט; ביטע צוזאָג מיר די זעלבע.
איך גיי איצט, מיין פאטער, צו פארגעסן די אלע איבעריקע, זיך פארנומען נאר מיט דער ישועה פון מיין ארעמע נשמה, און מיט די מיטלען זי צו הייליגן מיט חן, כדי זי צו באזיגן צו זיין פאר זיין ריכטער. פֿאַר אַלע די מנוחה, איך פאַרלאָזן זיך צו די זאָרג פון געטלעך השגחה, און געבן זיך צו וואָס געשעענישן עס פּליזיז צו סדר. ביטע, מיין פאטער, לאָמיר שטענדיק זיין פאַרייניקט אין די הייליקייט
הארץ פון י.-סי אין דעם קורצן און אומגליקלעכן לעבן, כדי צו זיין איין טאג אין ברוך הנצח. אַזוי זיין עס.
סוף פון די ינלענדיש לעבן פון די שוועסטער פון די נאַטיוויטי.
נאָך אַלץ, וואָס מיר האָבן געזען, בפֿרט נאָכן לייענען די לעצטע צוויי־דרײַ סעקציעס, וועט בלי־ספֿק זײַן מסכּים געווען, האָפֿ איך, אַז די פּרטים פֿון דעם אינערלעכן לעבן, ווי זיי זײַנען אונדז דאָ אויסגעפֿאָרשט געוואָרן, קענען נישט קומען ווי פֿון דעם עצם מענטש וואס איז זייַן טעמע, אָדער גאַנץ פון דער זעלביקער גייסט וואָס דיקטייטיד די באַנד פון זייַן אנטפלעקונגען. ד י נײ ע פראדוקצי ע דאר ף דעריבע ר אננעמע ן או ן באטראכט ן אל ס נײ ע באװײז ן אי ן שטיצע
פונדעסטוועגן, און וואָס באשטעטיקט אין דער זעלבער צייט, אַז איך האָב ניט קיין טעות צו באַטראַכטן דאָס אויסערגעוויינלעכע מיידל ווי די דערשיינונג פון איר יאָרהונדערט, דער עילוי פון דער האַנט פון דעם אייבערשטן, פון וועלכן עס איז אוממעגלעך צו דערקלערן אַז דורך אַרייַנלאָזן אין איר אַכטונג. אַ פירונג פון גאָט אויף איר, וואָס ציט איר לעגאַמרע פון די פּראָסט סדר, און אַז ווידער אין טויווע פון די קהל פון די קינדער פון די קהילה; װאָרום װער זעט ניט, אַז דער דאָזיקער גליקלעכער אומגעלערנט האָט מען נאָר ביז דער דאָזיקער נקודה אויפגעקלערט בײַם מקור פֿון אמתע ליכט, נאָר זײ איבערצוגעבן צו אַנדערע, און נאָכדעם אױפֿקלערן די גאַנצע קהילה אױף איר גורל, און איטלעכער פֿון אירע קינדער אױפֿן װעג. און די פירונג וואָס זיי מוזן אָננעמען אין די פאַרשידענע שטאַטן, אין וואָס זיי קענען געפֿינען זיך אין באַציונג צו דער גרויס ענין פון זייער ישועה.
װע ן ע ס װע ט אבע ר געװע ן אײניק ע לײענער , װעלכ ע האב ן נא ך דע ר דאזיקע ר אונטערזוכונג , באשלאס ן צ ו פארהאלט ן זײנ ע ספקות װעג ן דע ם טעמע , אדע ר אפיל ו אפצוזאג ן זײ ן אנהײבונג , װאל ט אי ך אי ם דערקלער ט א ז אי ך הא ב נא ך ניש ט קײ ן רעכט , צ ו צװינגע ן זײ ן מײנונג ; אָבער אין דער זעלביקער צייט איך
(230-234)
איך וואָלט בעטן איר צו זאָגן אונדז אויב ער האט אלץ לייענען קיין מחבר אין די זשאַנראַ פון ספּיריטשאַוואַלאַטי וואָס איז העכער ווי דעם איינער, און צו נאָמען אים. זא ל ע ר נאמע ן פא ר אונד ז דע ם אומגײער , װעלכע ר הא ט ניש ט מי ט קײ ן אנדער ע מיטל , װ י אי ר אײגענע ר אויפקלערונג , דארט ן גערעד ט װעג ן גא ט מי ט אזו י פי ל גרוים ע או ן פארהויבענקײט , ארומגערעד ט אזעלכ ע אבסטראקט ע או ן שטעכיק ע ענינים , מי ט אזו י פי ל קלארקײט , פינקטלעכקײ ט או ן טיפקײט . זאל ער אונז ווייזן בכלל מער סדר, חכמה, כבוד, אין יעדן ווערק וועלכער איז געקומען פון דער האַנט פון מענטשן, און איבער אלעם זאל ער אונז מאכן מער זען אין דעם מחבר פון דעם גייסט פון אמונה און עניוות, מער נישט פון דעם. מורא פון זיין אין אילוזיע, ניט מער פון דעם בלינד סאַבמישאַן צו די דיסיזשאַנז פון די קהילה, ניט מער פון דעם טעראָר פון די משפטים פון גאָט,
יאָ, ער זאָל אונדז דאָס אַלץ װײַזן, אָדער שטילערהײט; נאָר װאָס זאָג איך? אויב ער איז מחוייב זיך מודה צו זיין אז ער האט אונז גארנישט צופרידנשטעלנדיג זיך קעגנצושטעלן, זאל ער זיך אויך מודה זיין מיט אונז אז עס איז נישט דא קיין מינדסטע אויסזען וואס מיר קענען אמאל אננעמען אין דער אילוזיע פונעם שד א ביישפילי נזונה וואס קעמפט מיט דעם
שעד מיט אַזוי פיל הצלחה, און ווייסט אַזוי גוט ווי צו אַנטדעקן זיין טריקס צו ופהיטן אונדז פון אים. לאָמיר ענדיקן מיט דער זאַמלונג חלומות וואָס זי האָט צוגעזאָגט.
מיסטעריעז און פּראַפעטיק חלומות פון די שוועסטער פון די נאַטיוויטי.
אויב איר זענט אינטערעסירט אין די פּראָפעטאַ דאָמיני אין וויזשאַנז, איר קענען זען די בילד. (נומער, 12.6.)
"אין דעם נאָמען פון דעם פאטער און פון דעם זון, און" פון די רוח, דורך יאָשקע און מרים איך טאָן פאָלגעוודיקייַט. »
דו געדענקסט דאָך, טאַטע, וואָס י.י.ק. נבואה” וואָלט געגעבן ווערן צו אַלע פלייש; אַז יונגע מענער און יונגע פרויען וועלן נביאות זאָגן, עטלעכע יונגע מענטשן וואָלט האָבן וויזשאַנז, און די אַלט מענטשן מיסטעריעז און פּראַפעטיק חלומות (1). ס׳אי ז באזונדער , א ז ע ר הא ט אי ן מי ר אלײ ן געפונע ן דע ם באדייטונ ג פו ן דע ם בריװ , גענומע ן אי ן זײ ן גאנצ ן מאסן ; װאָרום, װי איך זאָג אײַך דעמאָלט, לויט זײַן דערקלערונג, קאָן מען דאָס אַלץ אין מיר אַלײן גרינג דערקענען.
איך בין הײַנט אַלט, אָבער איך בין געווען יונג, און אַפֿילו אַ קינד אין פֿאַרגאַנגענהייט, און מען קען זאָגן, אַז איך בין נאָך אַזוי אין אַ סך אַספּעקטן, און אין באַציִונג צו אַ סך זאַכן, אַז ס'איז נישט אַ שאלה פֿון פּרטים דאָ; מען קאָן דעריבער אין מיר אַליין געפֿינען, ווי גאָט האָט מיך געמאַכט פֿאַרשטאַנען, די מקיים פֿון דער גאַנצער נבואה.
(1) עס איז איצט אין די לעצטע טעג, דאָמינוס, עפפעקטיווענעסס פון די ספּיריטשאַוואַלאַטי, און פּראָפעטאַבונט פיליפינען, און פיליאַוועס, און יונגע וויזשאַנז, און עלטערע וויזשאַנז. (אַקס 2.17.)
און טאַקע, מיין פאטער, ניט בלויז איך האָבן אנטפלעקונגען רעכט אַזוי גערופן, און איך האָבן מודיע צוקונפֿט געשעענישן, אָבער איך האָבן אויך געהאט חלומות וואָס איך גלויבן צו זיין מיסטעריעז און פּראַפעטיק, אין אַלע צייטן און אַלע עפּאָקס פון מיין לעבן, ווי דו האסט געזען. דאָס איז וואָס מיר דאַרפֿן צו פאַרנעמען זיך פֿאַר אַ בשעת מער, ווייַל איר טראַכטן עס איז פּאַסיק. איר וועט ניט באַקלאָגנ זיך אויף מיר, ווייַל מיין פאָלגעוודיקייַט וועט זיין ווי גאנץ ווי עס קענען זיין אויף אַלע וואָס קאַנסערנז מיין ינלענדיש און די חשבון וואָס איך שולדיק איר.
אזו י הא ב אי ך אפטמא ל געפילט , טאטע , א ז מײנ ע חלומות האב ן געהא ט א גרויםע ר פארבינדונ ג מי ט דע ם װא ס הא ט אי ם מערסט ן פארנומע ן מײ ן מוח , או ן הא ט געטראפ ן מײ ן פאנטאזיע .
ביז דעמאלט וועלן מיר, בלי ספק, נישט זען דערין נאר זייער פּשוט און זייער נאטירלעך, און דאס האלט איך אויך דערפון אליין; אבער עס איז מער ווי אַז, אויב איך טאָן ניט טעות. עס מיינט צו מיר אַז גאָט געניצט עס מער ווי אַמאָל צו אַנטדעקן מיר און די קראַנט שטאַט פון מיין געוויסן, און די טראַפּס וואָס דער שטן שטעלן פֿאַר מיר, און אַלע וואָס איך געהאט צו מורא אָדער צו האָפֿן פֿאַר זיך אָדער פֿאַר אנדערע. מייַן מערסט היציק טעמטיישאַנז, און געשעענישן וואָס קען ניט זיין פאָרויסזאָגן, האָבן כּמעט שטענדיק געווען פּריסידאַד דורך מער אָדער ווייניקער סטרייקינג חלומות וואָס אַנאַונסט זיי, ינדאַקייטינג צו מיר די אָנפירונג איך זאָל אַדאַפּט צו ויסמיידן דיינדזשערז אָדער צו באַקומען די מניעות. דאס מיינט צו מיר ווערט פון ופמערקזאַמקייַט.
דו פארזיכערט מיר דערצו, טאטע, און דו האסט עס מיר באוויזן פון אנפאנג, דורך אנטקעגן די פארמאלע טעקסטן צו דער טענה וואס דער שד האט מיר געמאכט אויף דעם ארטיקל; איר פאַרזיכערט מיר, זאָג איך, אַז דער הייליקער פּסוק באַצייכנט אונדז מיט אַ גרויסער צאָל ביישפילן פון באַטייטיקע און נביאותדיקע חלומות, וואָס האָבן אַנטהאַלט אַזעלכע וואָרענונגען פון גאָט. איר לייגט צו, אז מען קען נאך היינט, אן גלייבעכץ אדער אומזיסט שמירה, צוגעבן א געוויסע גלויבן צו די וואס וואלטן אנגעצייכנט געווארן מיט געוויסע אותיות, און אן
(235-239)
באַדערד מיט זיכער וועגן פון טראכטן וועגן דעם אַלע. נו , טאטע , אי ך װע ל די ך דעריבע ר מאכ ן א ריכטער ן פו ן ד י דאזיק ע כאראקטער , ע ס װע ט אי ר זײ ן אוי ף אי ר אײנארדענע ן װ י אי ר װיל ט מי ט שטארק ע מחשבות , װא ס װעל ן מסתמא ל ני ט טראכט ן װ י אי ר אוי ף אל ץ װא ם אי ך הא ב אײ ך דערצײלט .
קאַנווינסט אַז איר זענט, ווי מיר, זייער באשלאסן צו אַרייַנלאָזן און נאָכגיין בלויז וואָס איר גלויבן קאַנפאָרמז צו די משפט פון די רוח קהילה, עס איז גענוג פֿאַר מיר אַז מיין געוויסן איז זיכער, און נישט וועלן צו פאַרפירן אדער ויסשטעלן ווער עס יז, איך דערקלערן אַז לעגאַמרע איך געבן מיין חלומות בלויז פֿאַר וואָס זיי זענען, געלאזן אַלעמען די פרייהייט צו אָפּוואַרפן זיי אָדער צו אַרייַנלאָזן זיי, לויט צי ער ריכטער זיי מער אָדער ווייניקער אין קאַנפאָרמיישאַן מיט די כּללים פון גוט טייַטש און סיבה.
פֿון מײַן זײַט, גײ איך אײַך פּשוט מעלדן, װיפֿל איך קען, עטלעכע פֿון די, װאָס האָבן מיר דאָס מערסטע געטראָפֿן; װאָרום עס װאָלט געדויערט בענד, װען מיר װעלן אַלצדינג זאָגן מיט אַ געװיסן פּרט. מיר וועלן דעריבער באַגרענעצן זיך צו די וואָס ויסקומען צו האָבן מער קאַנסאַקוואַנס און אַפּלאַקיישאַן. צו מאַכן אַ סדר אין זיי, איך וועל רעדוצירן זיי צו שרעקלעך חלומות און אָנגענעם חלומות. לאָמיר אָנהייבן מיט די ערשטע, אָבסערווירן איינער דעם אנדערן נישט צו דריקן פיל אויף די וואָס זענען שוין דערמאנט אין דער פאַרגאַנגענהייט.
סקערי חלומות.
חלומות פון איר קינדשאַפט וועגן איר פאַך צו רעליגיעז לעבן. זײנ ע לײד ן או ן זײנ ע קאמפן .
פֿון מײַנע קינדער־יאָרן, קוים פֿינף־זעקס יאָר אַלט, האָב איך געהאַט חלומות, וואָס, גלויב איך, זײַנען געווען אָנווייַז אויף מיין פאַך און אויף די חסדים, וואָס גאָט זאָל מיר געבן, ווי אויך אויף די שלאַכטן, וואָס איך וועל מוזן אונטערהאַלטן. אי ך הא ב אי ך טויזנ ט מא ל געטראכט , בײ ם שלאפן , א ז אי ך הא ב זי ך געזע ן ארומגערינגל ט מי ט שונאים , װעלכ ע האב ן מי ך מי ט שרעקלעכ ע סטראשונ ג או ן פנימער , נאכגעיאגט , צו ם טויט . אי ך הא ב געמוז ט קעמפע ן קעג ן ז ײ ביז ן גאנצ ן או ן מי ט מײנ ע כוחות ; אי ך בי ן ז ײ קײנמא ל ניש ט אנטלאפ ן א חוץ , װ י אי ך הא ב זי ך געזארג ט צ ו רופן , אי ם צו ם הילף . טײלמאל האבן מײנע שונאים געליטן קעגן מיר, און מיך געמאכט ארײנפאלן אין טיפע תהום, װאם האבן ספעציעל רעפרעזענטירט די זינד, װאם איך האב געהאט דעם אומגליק צו באגײן זינט יענע גליקלעכע צײטן.
אין דעם מצב האב איך, מיין טאטע, אויסגערופן צו גאט, וואס האט אויסגעשטרעקט צו מיר זיין האנט, ער זאל מיך צוריקציען פון דעם תהום, און דאן האט מיר אויסגעזען אז איך האב באקומען צוויי פליגלען מיט וועלכע איך האב זיך אויפגעהויבן צו א הויכקייט וואס מיינע שונאים האבן נישט געקענט. דערגרייכן . איך האב דעמאלט געשוועבט אין דער לופטן ווי א טויב, און איך בין שטענדיק אביסל געפאלן צום פוס פונעם הויכן מזבח פון א קהילה פון מיידלעך, וואו איך האב געפונען א פארגעניגן וואס מען קען נישט אויסדרייען: אמאל, בפרט, האב איך זיך דארט געפונען און אלע אנגעטאן ווי איך בין, אלס א נזיר-שטאט פלאנער, און דאס אין א עלטער, ווען איך האב נישט געהאט קיין שום געדאנק סיי פון דער שטאט אדער פון די רעליגיעזע קאסטום; דאָס איז װאָס איך האָב אײַך שױן באַװיזן. דערנאָך, די יז אין רייזינג אין די לופט, אין מיין חלומות, געוואקסן אָדער פאַרמינערט אין פּראָפּאָרציע צו מיין געטרייַשאַפט אָדער ינפידעליע מיט אַכטונג צו גאָט;
זיין פייץ אין אַ חלום קעגן מאָנסטערס וואָס רעפּריזענטיד זינד. מער פאַרביסן קאַמף קעגן זיך-שאַצן.
אי ן א עלטערע ר עלטער , הא ב אי ך אפטמא ל געמײנט , בײ ם שלאפן , א ז אי ך באקעמפ ט מי ט שדים , פו ן פארשײדענ ע פארמע ן או ן מיעס . איינמאָל, צווישן אַנדערן, האָב איך מיך געמוזט אָפּמעסטן אין דריי קעגן זיבן מאָנסטערס, וואָס יעדער פון זיי האָט מיט שרעקלעכע און שרעקלעכע עמבלעמען רעפּריזענטיד איינע פון די זיבן טויטליכע זינד. אי ך הא ב געהא ט אומענדלעכ ע שװעריקײט ן צ ו דערמיט ; כ'האב קוים אראפגעקלאפט איינעם ווי איך האב געדארפט אנהייבן מיט'ן צווייטן אן איבערהערן, און אמאל האב איך געהאט עטליכע צוזאמען צו טומלען. בחסדי ה' בין איך ענדליך ארויסגעוויזן געווארן; אבער דער פון אלע, וואס האט מיר דאס מערסטע ווייטאג געגעבן, איז געווען דאס אומגליקליכע קליינע קאקעט, פון וועמען איך האב גערעדט צו דיר. איך מיין, דאָס אַ ביסל ווייניקער מיעס פאַרזעעניש, און וואָס האט געטראגן די פאָרעם פון אַ פערלי געזונט-געטאן פרוי. ניט צופרידן צו קעמפן אַליין קעגן מיר, ווי איך דערציילט איר, עס האט שטענדיק געהאט עפּעס צו טאָן מיט די פאַרשידענע שלאַכט וואָס איך געהאט צו פירן אָדער שטיצן אין דרייַ מיט יעדער פון די אנדערע; און ווען איך האָב געמײנט, אַז איך האָב עס גאָר קאַנגקערד און עס אַרױסגעשטעלט פֿון קאַמף, האָט עס גלײַך אויסגעזען װי װידערגעבוירן פֿון איר מפלה זיך צוריק צו דער באַשולדיקונג מיט מער גרימצאָרן װי אלץ, און רובֿ אָפֿטער אין אַ נײַער פֿאָרעם. דו ווייסט אז גאט האט מיר געלערנט ביי דער געלעגנהייט פון דעם חלום, און אז איך האב פארשטאנען מיט דער הסבר אז ער האט מיר דערפון געגעבן, אז גאווה איז געווען פון אלע מיינע שונאים דער וואס איך האב דאס מערסטע מורא געהאט, אדער לכל הפחות די זעלבסט-ליבע איז פארטרעטן. דורך דעם פאַרביסן קאָקעט, אַלע די מער צו זיין דערשראָקן ווי זי געווען נאכדעם וואס זי האט לעגאַמרע קאַנגקערד און שטעלן אויס פון קאַמף, זי מיד סימד צו זיין ריבאָרן פון איר באַזיגן צו צוריקקומען צו די באַשולדיקונג מיט מער צאָרן ווי אלץ, און רובֿ אָפט אין אַ נייַ פאָרעם. דו ווייסט אז גאט האט מיר געלערנט ביי דער געלעגנהייט פון דעם חלום, און אז איך האב פארשטאנען מיט דער הסבר אז ער האט מיר דערפון געגעבן, אז גאווה איז געווען פון אלע מיינע שונאים דער וואס איך האב דאס מערסטע מורא געהאט, אדער לכל הפחות די זעלבסט-ליבע איז פארטרעטן. דורך דעם פאַרביסן קאָקעט, אַלע די מער צו זיין דערשראָקן ווי זי געווען נאכדעם וואס זי האט לעגאַמרע קאַנגקערד און שטעלן אויס פון קאַמף, זי מיד סימד צו זיין ריבאָרן פון איר באַזיגן צו צוריקקומען צו די באַשולדיקונג מיט מער צאָרן ווי אלץ, און רובֿ אָפט אין אַ נייַ פאָרעם. איהר װײסט, אז גאט האט מיר געלערנט בײ דער געלעגנהײט פון דעם חלום, און אז איך האב פארשטאנען מיט דער הסבר, אז ער האט מיר דערפון געגעבן, אז דער שטאלץ איז געװען פון אלע מיינע שונאים, דער וואס איך האב דאס מערסטע מורא געהאט, אדער לכל-הפּחות די זעלבסט-שאַצן רעפּריזענטיד. דורך דעם פאַרביסן קאָקעט, אַלע די מער צו זיין דערשראָקן ווי זי געווען ווייניקער.
פיגור פון דער וועלט. שיפּוע פון אַ באַרג.
איך געדענק א חלום, וואס האט מיך שטארק דערשראקן: די וועלט איז מיר געווען פארשטעלט אין דער פארם פון דעם האונג פון א גרויסן בארג, אין וועלכן אין אונטערן איז געווען א טיפער און גרויסער תהום. דע ר גאנצע ר טאל , אדע ר דע ר האונג , פונע ם בארג , אי ז געװע ן באדעק ט מי ט מענטש ן פו ן אל ע סעקסן , אל ע עלטער ן או ן אל ע באדינגונגען , אויסגעמישט ן מי ט שדים , מי ט װעלכ ע ז ײ האב ן זי ך שטענדי ק געמוזט . ע ס אי ז געװע ן א שטענדיקע ר קאמ ף או ן גערודער ; כּמעט אַלע מענטשן זענען טאן מער אָדער
(240-244)
ווייניקער מי צו באַקומען צו דער שפּיץ פון דעם באַרג, און די גייסטער האָבן אַלע מי צו ציען זיי אַראָפּ: איך זיך געווען געצווונגען צו קעמפן און קעמפן.
וואָס האָט מיך מער דערשראָקן, איז געווען די קליינע צאָל פון די, וואָס האָבן זיך געשטיגן צו זײַן שפּיץ, אָדער לכל-הפּחות געהאלטן פעסט אין זייערע פּאָסטנס, בעת אַן אומענדלעכע צאָל האָט זיך געלאָזט נאָך עטלעכע קליינע השתדלות; אנגעקומע ן אי ן אונטע ר דע ר טאל , הא ט מע ן ז ײ געװארפ ן א פולע ר שפרינג , צו ם מיט ן פו ן דע ר תהום , װא ס הא ט זי ך שטאר ק פארװײל ט ד י שדים , װא ס האב ן ז ײ דאר ט ארײנגעװארפן . דעמאלט , פאטער , האב ן ד י אומגליקלעכ ע שוי ן ניש ט געהא ט קײ ן כח , אדע ר דע ם מוט , זי ך צ ו פארטיידיקן ; איך האָב געזען, אַז מע האָט זיי אַרײַנגעטאָן אין קייטן אויף זייערע הענט און פֿיס; די בייזע גייסטער האָבן זיי באהאנדלט ווי קנעכט, אָדער גאַנץ ווי חיות, אָדער געגאנגען אויף זייער קעפּ און אַלע זייער ללבער ווי אויף שטרוי אָדער מיסט.
אָבער וואָס אַ טראַנס פֿאַר מיר, פאטער! וואָס האָט איבערגעריסן די פחדים ווען איך האָב דאָרט געזען איינער פון מיינע נאָענטע קרובים! וויי! איך געוואוסט בלויז צו גוט זיין אַטאַטשמאַנט צו די ווידז און די מאַקסאַמז וואָס די בשורה קאַנדעמז ווי פיל ווי די וועלט אָטערייזיז זיי. הימל! זי איז געווען וועגן צו פאַלן אין עס ווי אַזוי פילע אנדערע, ווען איך געשריגן פֿאַר רחמנות אויף איר; איך האָב געבעטן דעם הימל צו האָבן רחמנות אויף אים, און תיכף די האַנט פון די האר האט אים אָפּגעשטעלט אויף דעם ברעג פון דער תהום. גאט האט איר פארלוסט נישט געלאזט, און טאקע באלד נאכדעם האב איך זיך דערוואוסט אז מיין קרוב איז מגייר געווען, פאר דעם האב איך שטארק געלויבט און געדאנקט דעם האר. וואָס ריפלעקשאַנז צו מאַכן, מיין פאטער? און ווי דער חלום, ווי ער איז, האָט מיר אויסגעזען צו זיך צופּאַסן צו די אמתן פון דער בשורה! עס איז אויך דער חוש, וואָס גאָט האָט מיר דאָרטן געוויזן, ווי איר וועט באַלד זען;
די שוועסטער פרובירט צו קריכן אויף דעם באַרג, ויסמיידן דעם טהאָם פון גיהנום, און לעסאָף ערייווז אין די שפּיץ. באַשרייַבונג פון דעם באַרג פון מנוחה און שלום , און אַז פון נצחון .
כד י צ ו אנטלויפ ן פו ן דע ר געפאר , װא ס הא ט מי ר ארומגערינגלט , הא ב אי ך געמאכ ט גרוים ע אנשטרענגונגען , שטענדי ק געקעמפ ט צ ו דערגרײכ ן צו ם זײ ט פו ן דע ר שפיץ , װא ו אי ך הא ב געהאפט , צ ו געפינע ן זיכערקײ ט או ן רו . איך בין דורכגעגאנגען דורך טויזנט אַמבושעס און טויזנט טראַפּס שטעלן אין מיין וועג, און דורך וואָס די גייסטער האָבן גערעכנט אין יעדער מאָמענט צו האַלטן מיר און אָנכאַפּן מיר; צום סוף, טאַטע, איך קום צו אַ שמאָל וועג, אין די סוף פון וואָס איז געווען די עפן פון גיהנום. ווי פילע טריט
גליטשיק און שווער איך געהאט צו קרייַז צו ויסמייַדן עס! איך מוז אייך זאגן, אז דער דאזיקער שרעקלעכער ספּעקטאקל האט מיר געגעבן אזא גרויל פון דער וועלט און אירע געפארן, אז איך וואלט געפעלט כמעט אזויפיל תיכף אריין צופאלן אין גיהנום, ווי צוריקצוקומען צו די דאזיקע אומגליקלעכע מלחמה, אהין צו גיין, נאך מער שולדיק, און פארדינט צו ווערן מער באשטראפט נאך מיין טויט. אַזוי וואָס צו טאָן? וואָס צו זיין? וואָס זייַט צו נעמען? אי ך הא ב געציטער ט אי ן ערװארטונ ג פו ן אומקומען .
װע ן אי ך בי ן געשװעב ט אי ן דע ר גרויזאמע ר לאגע , הא ט זי ך דערהערט , א טויב ע פײגעלע , ארוי ף אוי ף א דערבײענדיק ן בוים , או ן מי ר געזאג ט מי ט קראפט : ״מײנ ע שװעסטער , מײ ן שװעסטער , דא ם דאר ף מע ן מו ט או ן מוט . איר קענען בלויז באַקומען אויס פון אים דורך פאַרלאָזן זיך צו די רחמנות פון גאָט, און דורך טאן גוואַלד צו זיך. צי איר זען דעם באַרג? עס איז דער באַרג פון מנוחה און שלום, וואָס איז ינכאַבאַטאַד בלויז דורך די וואס האָבן קאַנגקערד זייער תאוות, די וועלט און איר דיינדזשערז. דאָס איז דער ציל צו וואָס איר מוזן טענד. ”
וויי! מיין פאטער, עס איז אויך געווען מיין גרעסטע פאַרלאַנג; אָבער דער וועג צו באַקומען דאָרט און אַנטלויפן פון דעם שלעכט סיטואַציע אין וואָס איך געפֿונען זיך פאַרקנאַסט! ענדליך האב איך מיך געמאכט אן אנשטרענגונג, און איך האב מיך אויף אייביק איבערגעלאזט צום פאטערם בוזעם פון דער רחמנות פון מיין גאט, וועמען איך האב געבעטן פאר מיין הילף.
גלייך איך געזען זיך אויפגעהויבן פון דער ערד, און טראַנספּאָרטאַד צו אַ העכער אָרט וואָס איז געווען טייל פון די שיין באַרג פון די מנוחה פון שלום, צו דער שפּיץ פון וואָס איך קען נישט דערגרייכן אַחוץ דורך פילע מידקייַט און מייקס.
צום סוף איך באַקומען דאָרט און איך אָנהייבן צו אָטעמען און צוריקקריגן פון מיין פירז. ד י לופ ט אי ז דארט ן געװע ן געזונט ע או ן רײן , אל ץ הא ט דאר ט אנגעזאג ט א ן אײביק ן פרילינ ג או ן דע ר אמתע ר װאוינ ט פו ן גליק . ד י אײנװוינע ר פו ן דע ם גליקלעכ ן װאוינ ט זײנע ן געװע ן זײע ר װײני ק אי ן צאל , אבע ר ז ײ האב ן מי ר אומענדלעך געפרײ ט פו ן דע ר רײנקײט ן פו ן זײע ר מוסר , ד י לעבעדיק ע פו ן זײע ר אמונה , ד י לײדלעכקײ ט פו ן זײע ר כאראקטער , זײער ע פשוטע , ערלעכ ע או ן באטראכטנדיק ע שטימען , ענדלע ך ד י גערעכטיקײט ן פו ן זײער ע כוונות . און די אָפנהאַרציק פון זייער ליבע צו גאָט און חבר. פֿאַרכאַפּט אין לויבן און בענטשן דעם מחבר פֿון זייער גוטסקייט, האָבן זיי זיך ווי ווייניגער געזאָרגט פֿאַר זייערע קערפּער, און האָבן געטראַכט פֿון דער וועלט נאָר צו פֿאַראויסן אירע מאַקסעס און רחמנות אויף אירע אומגליקלעכע שקלאַפֿן.
גאנ ץ נאענ ט אי ם הא ט זי ך אויפגעהויב ן א ן אנדע ר בארג , א ביס ל װײניקע ר הויכע , װא ו ד י זו ן הא ט געצויג ן אל ע זײנ ע ליכטיקסט ע שטראלן ; עס האָט איבערגעגעבן רו און שלום צום באַרג , און דורך דעם האָט מען געמוזט דורכגיין צו אים.
תמי ד געװער ן אי ן האנט , זײנע ן זײנ ע אײנװוינע ר שטארקע , שטארק ע או ן אומגעשטערט , באװײז ן שטענדי ק אי ן מלחמ ה או ן אי ן אקציע ; מען האט מיך אנגערופן דער בארג פון נצחון און מען האט מיר געזאגט אז מען דארף דארט כסדר זיין פארנומען אין קעמפן קעגן עבירות כדי זיי אונטערצונעמען און פארניכטן, און בעיקר אז עס איז
(245-249)
מ׳האט געמוזט זײן שטארק פארטרויען פון דעם אויבערשטן. דאָ, איך בין געזאָגט, אין מסקנא, איז ווו איר קענען דערגרייכן די שפּיץ פון מנוחה און שלום .
אויף דעם, מיין פאטער, איך בין אויפגעוועקט, און גאָט גלייך געמאכט מיר פֿאַרשטיין אַז דער חלום וואָס איז געווען שלאָגן מיר אַזוי פיל איז נישט אַ ווירקונג פון צופאַל, אָבער פון אַ ינטעליגענט סיבה, און אַז ער איז פול מיט אַקיעראַסי, מיסטעריע און אמת. אי ך הא ב דעריבע ר געזע ן אי ן דע ר הסבר , װא ס גא ט הא ט מי ר געגעב ן , א ז דע ר בערגל , װא ס הא ט געדינ ט װ י א שלאכטפעלד , פארשטעל ט נאטירלע ך דע ר יצר ה פו ן דע ר פארדארטע ר נאטור , װא ס גי ט דע ם שטן ן אזו י פי ל מעלה , צ ו פיר ן מענטש ן אי ן תהום ; וואָס מיטל אַז עס נעמט אַזוי פיל שטאַרקייַט, האַכלאָטע און מוט, און אַזוי פיל אַרבעט צו געווינען די הימל. איך האב געענדיגט, אז איך מוז זיך באוואפנטן מיט פעסטקייט און פעסטקייט מער ווי אמאל קעגן מיינע יצר הרע, און איך האב געפילט אז מיין בושה איז פארגרעסערט קעגן די פארשלאגן פונעם שטן, די געפאַר און די קאָרופּציע פון דער וועלט, וואָס איך קען נאָר באַטראַכטן מיט גרויל. דאָס, איך טראַכטן, איז וואָס גאָט האָט בדעה.
די שוועסטער פּערסוד דורך גנבים וואס פאָרשטעלן די תאוות און די שונאים פון ישועה. גליקלעך שטאַט פון דער נשמה עלעוואַטעד אויבן נאַטור און די סענסיז.
אן אנדער מאל, טאטע, האט מיר געחלומט, אז מ׳האט נאכגעיאגט פון גנבים און גנבים, װאם האבן געװאלט סײ מײן תמימות, סײ מײן לעבן; איך האָב דעמאָלט געלערנט אַז די ויסגעטראַכט בריגאַנדז און גנבים זענען דאך די זייער אמת געשטאַלט פון פאַרשידענע תאוות, טעמטיישאַנז און מאל פון זינד, עטלעכע פון וואָס נאָכגיין נשמות מיט פאַרברעכער און מערדעראַס ינטענטשאַנז, בשעת אנדערע שטעלן זיך אין אַמבוש, צו וואַרטן פֿאַר זיי ווען זיי פאָרן און געבן זיי דעם טויט קלאַפּ.
צו אַנטלויפן די יאָג פון די גנבים אָדער גזלנים וואס דערשראָקן מיר אַזוי פיל, איך האָב זיך צו גאָט, און איך פּעלץ ווידער טראַנספּאָרטאַד צו די זעלבע באַרג פון וואָס איך גערעדט צו איר אין די פריערדיקע חלום. דארט האב איך געהערט ווי די איינוואוינער האבן אלע אינאיינעם געשרייען: ״לאמיר זיך פרייען! פרייען זיך! אָט איז גאָט, דאָ איז דער טאָג װאָס גאָט האָט געמאַכט; מער שונאים, מער
שלאַכטן, ניט מער נסיונות, ניט מער דיינדזשערז, די צייט פון פּראַוויזשאַנז איז פאַרגאַנגענהייט, גאָט אַליין איז אויף אייביק דער באַלוינונג און דער סוף פון אונדזער אַרבעט.
איך האב פארשטאנען, לויט די הסבר פון די ווערטער, וואס איך האב געזען אין ליכט פון אמונה, אז גנבים און גזלנים האָבן בכלל רעפּריזענטיד אַלע שונאים פון מענטשן ס ישועה, און אַז דורך דעם באַרג פון מנוחה און שלום זאָל ניט זיין פארשטאנען אַזוי פיל ווי אַ זיכער שטאַט. פון שלימות כדי אנצוקומען צום גליק פון הימל, אז עס האט נישט געקענט אויך באצייכענען דעם גליק אליין, וואס איז דער אמתער סוף פון אונזערע ליידן און דער ארט פון אונזער אייביקער רו. לאָמיר אָבער מודה זײַן, אַז דער מצב פֿון אַ נשמה שלמה דאָ אונטן האָט אַ סך צו טאָן מיט אים. איך מיין די דאזיקע פרייליכע אפזאגן פון דער וועלט און פון זיך אליין, וואו אלעס פארניכטעט זיך צו געבן כבוד צו דער עקסאַלאַנס פון דעם געטלעכן עצם.
אי ן דע ם גליקלעכ ן צושטאנ ד פו ן פארניכטונ ג פו ן דע ר נאטור , הויב ט זי ך ד י נשמה , װײ ל ז י זע ט שוי ן ניש ט קײ ן גאט , צ ו װעמע ן ז י מו ז זי ך אויסשליסלע ך צוטשעפען . אלע פעאיקייטן זענען דעמאלט ווי פארגאסן דורך דעם געטלעכן פאראיין; וואָס שטעלט איר העכער אַלע די אנפאלן פון דעם שטן, די וועלט און די פלייש. די פאַרקערטע דאָ אונטן זענען גאָרנישט פֿאַר איר; זי דערלעבט קוים די באַדערפֿענישן פֿונעם גוף, וואָס זי זארגן זייער ווייניק וועגן צו באַפרידיקן, אַחוץ די נויטיקע באַדערפֿענישן; מען וואלט דעמאלט געזאגט אז דער קערפער האנדלט זיך נאר מעכאניש: ער ארבעט, ער גייט, ער טרינקט, ער עסט, ער שלאפט א.א.וו. אָבער די נשמה באַטייליקט זיך קוים אין די דאָזיקע חיות און ריין נאַטירלעך פֿונקציעס, זי שוועבט, אַזוי צו זאָגן, איבער דעם פלייש און די חושים, אַזוי פיל חן האָט איר געגעבן.
אנדערע חלומות וואָס שילדערן די סאַראָוז און ראנגלענישן פון די שוועסטער.
גאָט, מײַן טאַטע, האָט אַמאָל געװאָלט, װי איר װײסט, מיך מאַכן דערלעבן עפּעס אַ נענטערן. עס פאסירט אפט, באזונדערס נאך מיינע קאמיוניאנסן, אז איך זארג שוין קוים פון די חושים אדער די געפילן. איך געפין זיך אין שעמען צו ענטפערן אויף די סימפּלאַסטע פראגעס; עס איז אָפט נויטיק אַז גאָט זיך פֿאָרשלאָגן מיר די ענטפֿערס וואָס איך מוזן מאַכן, אַזוי אַז עס טוט נישט ויסקומען צו פיל דאָרט. איך זעה אויס ווי אן אימביצילע, אדער אויב דו ווילסט, איך זעה אויס ווי א מענטש, וואס האט געשטערט אין דער זון, האלט א לאנגע צייט א געוויסע גלער, וואס מאכט אים נישט אפצושטערן אויף סיי וועלכע אנדערע אביעקט: מיין נשמה איז אין דער וועלט. און אין מיין גוף אָן זיין דאָרט, און עס איז פון דעם סיטואַציע אַז מען קוקט אויף אַלץ וואָס אַפעקץ די סענסיז און נאַטור. מיר זענען אויף דעם באַרג פון מנוחה, מיר הנאה שלום אין גאָט, און נייַ דיסקאַוועריז זענען שטענדיק געמאכט דורך די הילף פון די לייץ עס ימפּאַרץ. וואָס וועט זיין צו זען אים אַליין, און אָן אַ שלייער, און אַנקאַווערד!
ווי וועט עס זיין צו פאַרמאָגן עס אָן שטערונג און אָן מורא פון אלץ פאַרלירן עס
!... נאָר איך קום צוריק צו װוּ איך בין געװען; פֿון דאָרטן, מײַן פֿאָטער, האָט זיך אָנגעהױבן רובֿ פֿון די זאַכן, װאָס איך האָב דיך געמאַכט שרײבן... לאָמיר װידער אָנהאַלטן דעם המשך פֿון מײַנע חלומות (1).
(1) עס איז אַזוי אַז, שטענדיק ענלעך צו זיך, די שוועסטער קערט, אויף יעדער געלעגנהייט, צו די סופּערנאַטוראַל סדר וואָס איז ווי איר עלעמענט. איר גרויס נשמה הייבן זיך אַוועק ביי יעדן דריי, און נעמט אונדז אַרויף מיט איר אַפֿילו אין די בוזעם פון די דיווינאַטי, וואָס ינספּירירן איר און מאכט איר רעדן. דאָס אַלע איבעריקע זעט אים אויס ווי גאָרנישט; זי נוצט אלצדינג צוריק צו דעם; עס איז איר צענטער און איר איינציקער ציל: אויך אויף דעם פּונקט איז זי שטענדיק די זעלבע, און מיר קענען זאָגן, אַז מיר געפֿינען זי גאַנץ אַפֿילו אין אירע חלומות.
(250-254)
אנדערע חלומות וואָס שילדערן די סאַראָוז און ראנגלענישן פון די שוועסטער.
פארשײדענ ע צײ ט הא ב אי ך זי ך געזע ן אי ן אומבאקאנט ע לענדער , טײ ל געפאל ן אי ן א ן ברונעם , טײלמא ל אויסגעשטעל ט אוי ף שמאל ע או ן זײע ר שװאכ ע ברעטער , װא ס האב ן מי ך קוי ם געשטיצט , אוי ף ד י תהום ם אי ן װעלכ ע אי ך בי ן גרײ ט געװע ן ארײנצופאלן , או ן שטענדי ק הא ב אי ך געמוז ט העלפן . גיי ארויס. לעצטנס האָט זיך מיר געחלומט, אַז מע זאָל יאָ יאָגן אַ רײַטער פֿון אַ שרעקלעכער גרייס און פּנים, ער האָט אויף מיר געקוקט מיט אַזאַ שרעקלעכן און טרעטנדיקן בליק, אַז איך האָב געהאַט אַ שלאָף; זעענדי ק א ז ע ר הא ט ניש ט געקאנ ט דערגרײכ ן מי ר אי ז ע ר אװעקגעפאר ן אי ן גריצע ר או ן געפאר ן איבער ן לאנד . איך געוואוסט אין מיין לעצטע קאַמיוניאַן, אַז עס איז געווען די מעלדן פון די השתדלות פון די שטן קעגן אונדז און די ביסל אַרבעט וואָס מיר קלערן, און אַז ער פרוווט און וועט פּרובירן צו מאַכן דורכפאַל ווידער. דו זאלסט נישט פאַרלאָזן דעם ווארענונג, ווייַל איך איבערחזרן צו איר,
אבער, מיין פאטער, דאָ איז אַ ספּעקטאַקל וואָס איז ווערט צו האָבן אַ פּלאַץ צווישן מיין שרעקלעך חלומות.
אַנאַונסיז פון די סוף פון דער וועלט.
איין נאכט ווען איך האב מיך פארגעשטעלט אז איך בין געשלאפן אויף א בארג וואו איך בין נאר אנגעקומען ווען איך בין נאך אנטלאפן פון דער מאנסטער, האב איך ערשט באמערקט א שיינעם הימל און
געזונט-שטערנקלאר; אבער באלד נאכדעם וואס איך האב דערזען שרעקליכע צייכנס אויף דער מערב זייט, האב איך געזען א גרויסן פלאץ פארשפראכן מיט ארונות, שריינס, קעפ און טויטע ביינער, מנורות, לוויה זאצן; אין אַ נאַטשעל, דאָס גאַנצע פּלאַץ איז געווען ווי אַ גרויס פּאַלל.
אויף די דרום זייַט איז ארויס דער אַרטשאַנגעל סיינט מיכאל אין אַן אַספּעקט, און באדעקט מיט אַ פאָרמאַדאַבאַל פאנצער; א גלענצנדיקע שװערד אין דער רעכטער האנט, האט ער געהאלטן אין די אנדערע ריזיקע וואג, װאם ער האט געלאזט אראפגײן צו דער ערד, און איך האב פארשטאנען, אז ם׳איז דער אפאראט און די הכנות צום לעצטן דין, װאם דער צײט דערנענטערט זיך... .
אי ן א ן אנדער ן טרוים , װא ם אי ך הא ב געמײנט , א ז אי ך בי ן נא ך אויפ ן זעלב ן בארג , הא ב אי ך געזע ן אי ן דע ר פירמאמענט , א גרויםע ר האריזאנ ־ טע ר רעגנבויגן , װא ס דע ר ארומיק ע אי ז געגאנגע ן װ י װײ ט מײ ן דערזען . דעמאל ט האב ן זי ך אי ן גרויס ן קרײ ז באװיזן , קלײנ ע טויבע ן או ן קלײנ ע טויבן , װא ס זײנע ן געפלויג ן פו ן זײ ט צ ו זײט , א ן א ז דע ר קרײז־ליניע , װא ס הא ט ז ײ אנטהאלט , האב ן זי ך א מאל . נאָך דעם האָב איך געזען קרײַען און אַנדערע רויבפֿױגלען שלעפּן אַראָפּ אױף די קלײנע טויבן און טויבן, יאָגן און צעשפּרײטן זײ; א ס ך זײנע ן זי ך צוגעלאפ ן צ ו דע ר ערד , װא ו ז ײ זײנע ן צעריס ן געװאר ן פו ן ד י רויב־פוײגל , טרא ץ ד י זילבערנע ר טויבן , װא ס זײנע ן געקומע ן פו ן הימל , צ ו זײער ע שוץ . דער קאַמף איז געווען גרוים ע צװיש ן ד י קראי ן או ן ד י זילבערנעפליג ע טויבן , הא ט ע ס געדויער ט בי ז דע ם אנקומע ן פו ן הײליק ן מיכאל , װעלכע ר הא ט באשטימ ט דע ם נצחו ן לטוב ת ד י טויב ן או ן ד י טויבן .
יאָשקע משיח צאָרעס און אומבאַקאַנט.
אן אנדער מאל האב איך געזען אין מערב א גרויסן בילד אויף וועלכן איז געווען געמאלט דאס הייליגע פנים פון אונדזער האר; זי האט אויסגעזען לעבעדיג און באדעקט מיט א לעבעדיגן בלוט, וואס האט געפלאנצט און געשטראמט פון איר געטלעכן קאפ געקרוינט מיט דערנער. זײנ ע אויג ן האב ן זי ך מי ט טרויעריק ע געהויב ן צו ם הימל , או ן אי ך הא ב געזע ן פו ן ז ײ פאל ן שפעדיק ע טרערן . װע ן אי ך הא ב אי ם אנגעקוק ט אוי ף אי ם מי ט רחמנות , או ן צערטלעכקײ ט הא ב אי ך דערהער ט א קול , װא ס אי ז מי ר געזאגט : דו זעסט , א ז ד י זון .
חלומות וואָס באַטראַכטן די פראנצויזיש רעוואלוציע, די סקיסם אין די קהילה און זייַן שרעקלעך קאַנסאַקווענסאַז. באפעל צו אנטלויפן פון די שיסמאטיק.
אי ך מוז אוי ך , מײ ן פאטער , ארײננעמע ן צװיש ן מײנ ע שרעקלעכ ע חלומות , װא ס האב ן זי ך פארבונד ן מי ט דע ר טרויעריקע ר רעװאלוציע , װעלכע ר אי ך בי ן געװע ן באשולדיק ט מי ט מעלדן . מי ר קענע ן דעריבע ר ניש ט אפזאג ן צ ו צוגעב ן עטלעכ ע פו ן ד י עיקר , צ ו ד י װעג ן װעלכ ע מי ר האב ן שוי ן גערעד ט אי ן ד י מאל , װע ן ז ײ זײנע ן געקומע ן מע ר צ ו
וועגן, און ווו עס איז געווען יקערדיק צו ברענגען זיי אין. פֿאַר די, מיר וועלן נישט צוריקרופן זיי, אָדער מיר וועלן טאָן דאָס בלויז זייער לייטלי.
אי ן אײנע ם נאכ ט הא ב אי ך געמײנט , א ז אי ך הא ב געזע ן עטלעכ ע קהיל ה אנגעטא ן אי ן זײע ר קדושה , ז ײ האב ן געהא ט ב ײ זײע ר קאפ א בי ש אוי ך אי ן ד י פונקציע ס פו ן זײ ן מיניסטעריום . זײע ר שטרענגע ר או ן הויכע ר לופט , זײער ע הארב ע װערטער , זײער ע דראענד ע קוקען , האבע ן זגינע ן געפאדער ט ד י כבודו ת או ן רעספעקט ; ז ײ האב ן געצװונגע ן ד י געטרײע ר צ ו זײ , צ ו זײ ן צוהערן , או ן זײע ר פאלגן . גאָט באַפעלט מיר צו אַנטקעגנשטעלן זיי פּנים צו פּנים; זיי זענען ניט מער, ער דערציילט מיר, ענטייטאַלד צו רעדן אין מיין נאָמען, אדער ווערט פון די סאַבדזשעקס פון די געטרייַ, זינט זיי האָבן ביטרייד די אינטערעסן פון מיין קהילה, און זענען ומגעטרייַ צו די אמונה. ע ס אי ז קעג ן מײ ן װיל ן או ן אי ן מײ ן צארן , א ז ז ײ האב ן נא ך געפיר ט פונקציעס , װא ס ז ײ זײנע ן שוי ן ניש ט װערט ; ווײַט פֿון נישט צו באַפֿעסטיקן מיר, הערט איר מיך כּבֿוד מיט זיי נישט פאָלגן; עפּעס װילן זײ פֿון אײַך פֿאָדערן, הערט נישט צו זײ, צעטײלט זיך דערפֿון, װאָס איך האָב געטאָן װי אַ סך אַנדערע. דער ווייַטער חלום איז אפילו סקערי.
מיט בערך דרײַסיק אָדער פערציק יאָר צוריק איז פֿראַנקרײַך מיר געווען פֿאַרשטעלט ווי אַ ברייטער מדבר, אַ שרעקלעכע איינזאַמקייט; יעדע פראווינץ איז געווען ווי א מור, וואו די פארבייגייער האבן גערויבט און צעבראכן אלעס וואס זיי האבן געקענט טרעפן. באלד , צו ם אומגענו ג פו ן ד י אמת ע געטרײע , אונדזער ע פאסטאר ן או ן זײער ע ױקארן , אונדזער ע פרעדיקע ר או ן אונדזער ע דירעקטארן , זײנע ן אונדזער ע שליחות ן פארשוװנד ן או ן נײ ע באדינער , װעלכ ע מי ר האב ן ניש ט געקענ ט האב ן זי ך פארנומע ן אוי ף זײע ר ארט .
(255-259)
געטענהט צו אויספירן די זעלבע פאַנגקשאַנז און צו האָבן די זעלבע רעכט. ס׳אי ז אומגעבראכ ט געװע ן אז א גרוים ע ענדערונ ג אי ן דע ם װעג ן פו ן מאכ ן או ן טראכט ן פו ן מײנ ע מיט ־ בירגער , א ז אי ך הא ב קוי ם געקאנ ט דערקענען . אָבער, דער ענדערונג איז געווען ווייט פון זיין גאַנץ, איך געזען אַז די דייווערסיטי פון מיינונגען געשאפן צוויי פּאַרטיעס, וואָס געפֿירט צרות און שרעקלעך דיסאָרדערס פון אַלע זייטן. אבע ר דא ם הא ט מי ך מע ר דערשראקן , או ן מי ך דערשראק ן אי ן דע ר נאכטיקע ר זעאונג . איך האָב געזען אין די דנאָ פון דעם שרעקלעך מדבר פאַרשידענע כערדז פון שעפּס געמישט מיט גאָוץ און גאָוץ, מאַנגקיז, עטלעכע אנדערע מינים פון כיידאַס אַנימאַלס
אַז איך האָב אפילו נישט געוואוסט; די פּאַסטוכער וואס געפירט זיי זענען געווען אַזוי פילע מער שרעקלעך מאָנסטערס דורך ווייַט; די שדים, דאַכט מיר, האָבן ניט קײן אַנדערע געשטאַלטן. אוי ך הא ב אי ך געזע ן פאלק ע מענטש ן אנטלויפ ן פו ן זײע ר צוגאנג , או ן זי ך באהאלט ן מי ט שרעק , או ן איילעניש , כד י זי ך ניש ט צוצושרײב ן צװיש ן זײער ע שאָף , פו ן װעלכ ע ז ײ האב ן זי ך אפיל ו מורא . האב איך מיך דערשראקן , האב איך געפרעגט , וואו זענען געווען זייערע פאסטארן , די אמתע פירער פון די דאזיקע וואנדערנדיקע פעלקער ; מ׳האט מיר געזאגט: מ׳האט זײ געצװאונגען צו אנטלויפן, זײ זענען אין גלות.
געדענק איצט, מיין פאטער, די ונספּעסיפיעד וויזשאַנז, דורך וואָס איך דערציילט איר אַז גאָט האט אַזוי אָפט געמאכט מיר פאָרויס און ווי צו אָנרירן אויף די פינגער אַ רדיפה וואָס איז הייַנט נאָר צו פאַקטיש, כאָטש מען געקוקט אויף עס דעמאָלט ווי כימעריקאַל, און די אָנזאָגן, וואָס איך האָב פֿון זיי געמאַכט ווי אַ ריין אויסטערל, אמתע אילוזיעס פֿון דער פֿאַנטאַזיע.
געדענק, זאָג איך, די פֿאַרשידענע שרעקלעכע סצענעס; למשל, דאָס װײַנגאָרטן אױסגעבראָכן פֿון בראַנדז, די צװײ שײנע בײמער געשלאָגן פֿונעם בוים, װאָס איז פּלוצעם אױפֿגעשטאַנען צװישן די צװײ; דע ר שלאנג , װא ס אי ך הא ב געזע ן זי ך אפ ־ רײם ן פו ן דע ר שטורעמדיקע ר װאלקן , צ ו פארניכ ן ד י אל ע װא ס זײנע ן געװע ן אי ן דע ר שײנע ר הויז , או ן אי ר װע ט האב ן אל ץ װא ם אוי ף דע ם זעלב ן חפץ , הא ט מײ ן גאנ ץ מי ט דערשראק ן מײ ן זי ף או ן דערשראק ן מײ ן פאנטאזיע . ס'איז גוט דיר אויך צו זאָגן, אַז אין די דאָזיקע פֿאַרשידענע חלומות, וואָס האָבן זיך פֿאַרבונדן מיט אונדזער רעוואָלוציע, האָב איך מיך געטראָפֿן טייל מאָל טראַנספּאָרטירט מיט ברען פֿאַר קאַטויליטעט, און אַ מאָל מיט אַ גרויל פֿאַר סקיזם און אפיקורסות, וואָס איך האָב אויסגעזען און וואָס איך פֿאָרויס נאָך; דאַוונען צו הימל אַז מיר קענען באַקומען אַוועק מיט מורא!
אבער נאכדעם וואס איך האב גערעדט פון די חלומות פון שלעכטע סימן, איז עס שייך צו ארויסשטעלן יעצט די וואס איך רוף אננעמע, חן און טרייסט, ווייל איך האב זיי געהאט פון אלע מינים. די דאזיקע װעלן, װײניק, בעסער געפאםט זײן צו דערפרייען און טרייסטן דעם לײענער, אױב עס איז אָבער אלץ אײנער, װאָס װיל זיך פֿאַרנעמען מיט מײַנע חלומות. עס וועט זיין פֿאַר מאָרגן, ביטע גאָט.
אלגעמײנ ע אויסשטעלונ ג פו ן דע ר שװעסטע ר חלומות , או ן פו ן זײע ר װירקונג , װא ם ז י גלויבט , א ז מע ן זא ל ניש ט דערקלער ן נאטירלעך .
די פרייד פון א גוטן געוויסן, די מיטלען פון קדושה, דאס גליק פון געהערן אין גאנצן צו גאט און אים פארמאגן דורך ליבשאפט און חשק, בשעת'ן ווארטן צו
צו פאַרמאָגן דורך פאַקט די טריומפס פון די הייליק קהילה, די כבוד פון די הייליקע, די טייַער מענטש פון י-סי פאטער, וואָס זענען געווען די מערסט פּראָסט אַבדזשעקץ פון וואָס איך רופן מיין גראַציעז אָדער אָנגענעם חלומות, און אפילו רובֿ פון מיין וויזשאַנז און דערשיינונגען. אין די זעלבע וועג ווי די מורא פון זינד, פון גענעם און פון די משפטים פון גאָט, די קאָפּדרייעניש און רדיפות פון די קהילה האָבן שטענדיק געפֿירט מיר די פאַרקערט און קאַנפאָרמינג צו די ימפּרעססיאָנס פון טעראָר וואָס שרעקלעך אַבדזשעקץ געוויינטלעך פירן. ד י דאזיק ע אנאלאגיע , צװיש ן ד י געדאנקע ן פו ן דע ר נאכט , װע ן מע ן קע ן אזוי , או ן ד י טאג , װא ס זײנע ן ז ײ געװע ן פארויס , דאכ ט מי ר אויס , גאנ ץ פשוט , או ן גאנ ץ נאטירלעך . און נאָך אַז טוט נישט ניט פאַרהיטן צו זאָגן אַז די וואס קליימד צו דאַרפֿן בלויז די נאַטירלעך באַזייַטיקונג פון מיין מיינונג אָדער מיין פאַנטאַזיע, צו דערקלערן אַלץ, איך מיינען צו דערקלערן ביידע מיין אנטפלעקונגען און מיין חלומות, וואָלט, אין מיין מיינונג, זיין אין אַ גראָב טעות וואָס וואָלט פאַרשאַפן זיי צו צעמישן די ווירקונג מיט די סיבה. גאט קאן, בלי ספק, אויסנוצן די דאזיקע באשטעלונגען, װאם ער האט אלײן געבאָרן; אבער איך האב שטענדיק געפילט, וואך ווי אויך שלאָפנדיק, אַז די באַזייַטיקונג קען נישט קומען פון מיר, און אויך נישט פּראָדוצירן פון זיך קיין ווירקונג וואָס זיי ברענגען מיר צו דערפאַרונג. איך ווילן דעריבער צו דערקלערן מיין חלומות ווי מיין אנטפלעקונגען, אין אַ וואָרט, אַלע וואָס איך האָבן געזען אין גאָט דורך מיין נאַטירלעך באַזייַטיקונג, אָדער דורך די טעמפּערינג פון מיין מיינונג אָדער מיין גשמיות קאָנסטיטוטיאָן, עס וואלט געווען ווי מיר וואלטן זיך אונטערגענומען צו ערקלערן דעם וואונדערבארן סדר פון דער וועלט מיט דער באוועגונג פון דער נאטור, צו ערקלערן דעם ים און דעם ים מיט די אגיטאציע פון די כוואליעס, אדער די היץ מיט דעם ציטער וואס זי דערלעבט. אין דעם אַלעם, צו ווייַזן די ווירקונג איז קיינמאָל געווען צו דערקלערן די סיבה, און די צווייטיק סיבות וועט קיינמאָל זיין פארשטאנען אַחוץ ווי ווייַט ווי מיר גיין צוריק צו דער ערשטער סיבה, אָן וואָס די אנדערע וואָלט נישט עקסיסטירן. אָן דעם האָבן מיר גאָרנישט געזאָגט, כאָטש מיר האָבן אַ סך גערעדט, אָדער, אויב דו ווילסט, האָבן מיר גערעדט וועגן פֿילאָסאָפֿיע. און די צווייטיקע סיבות וועלן קיינמאל נישט פארשטאנען אחוץ דורך גיין צוריק צו דער ערשטיק סיבה, אן וועלכע די אנדערע וואלטן נישט עקזיסטירט. אָן דעם האָבן מיר גאָרנישט געזאָגט, כאָטש מיר האָבן אַ סך גערעדט, אָדער, אויב דו ווילסט, האָבן מיר גערעדט וועגן פֿילאָסאָפֿיע. און די צווייטיקע סיבות וועלן קיינמאל נישט פארשטאנען אחוץ דורך גיין צוריק צו דער ערשטיק סיבה, אן וועלכע די אנדערע וואלטן נישט עקזיסטירט. אָן דעם האָבן מיר גאָרנישט געזאָגט, כאָטש מיר האָבן אַ סך גערעדט, אָדער, אויב דו ווילסט, האָבן מיר גערעדט וועגן פֿילאָסאָפֿיע.
(260-264)
ווי לאַנג ווי איר ווי; אָבער קיין סיבה איז נישט גערעדט. לאמי ר דעריבע ר איבערלאז ן ד י פילאזאפן , או ן קומע ן צ ו מײנ ע גנאידיק ע חלומות .
כבוד פון סיינט פראַנסיס. אָרעמקייַט און אַניוועס, יסודות פון זיין סדר.
זײענדי ק נא ך אוי ף דע ם הויכ ן בארג , װא ו אי ך הא ב אי ר דערצײלט , א ז אי ך הא ב געזע ן דע ם צוגרײטנדיק ן אפארא ט פו ן לעצט ן משפט , הא ב אי ך געקוקט , צװיש ן צפון־מזרח , או ן אי ך הא ב דערזע ן א גרוים ע טרופ ע מאנקס ן פו ן אונדזע ר ארדנונג , װעלכ ע האב ן מארשיר ט הערלעכ ע או ן נצחון ; אין זײע ר קאפ האט זיך באװיזן א גרויםע און ערװערדיקע פערזענלעכקײט, אנגעטאן אין א בלענדיקן קיטל און אלעס פארשפרײט מיט טײערע שטײנער און גרויםע עשירות. ע ר הא ט געטראג ן אויפ ן קאפ א א שײנענדיקע ר קרוין , ד י פוס ס או ן הענ ט זײנע ן געװע ן דורכגעשטעקט ; ענדליך האב איך אים גענומען פאר דזש.-סי אליין, און איך האב מיך געדארפט זיך פאראייביקן פאר אים, אים צו באדן. היט זיך, האָט צו מיר געזאָגט אַ הויך קול, דער דאָזיקער איז נאָר אַ מענטש, און דאָס איז דײַן פֿאָטער סיינט־פֿראַנצויז...
וואס ! איך האב געענטפערט, אונדזער פאטער סיינט פראַנסיס! היי! ווי קען ער זיין אַזוי פינקלען אין הימל, ער וואס איז געווען שטענדיק אַזוי אַניוועסדיק אויף ערד, ער וואס טשערישט אַבדזשעקשאַן און אָרעמקייַט אַזוי פיל ? דווקא, האָט מען מיר געזאָגט,
וואָס האָט אים אַזוי כבוד געמאַכט, און וואָס מוז אויך איין טאָג מאַכן די כבוד פון זיינע קינדער, אויב זיי זענען געטריי צו גיין אין זיינע טריט, ווייל אָרעמקייט און עניוות זענען די צוועק, וואָס ער האָט זיי געגעבן אַליין; און דער גײַסט פֿון זײַן סדר באַשטייט העכער פֿון אַלץ אין דער הלכה פֿון די דאָזיקע צוויי מעלות, וואָס זענען דער יסוד און דער יסוד פֿון זײַן בנין. עס איז דעריבער נייטיק צו פיר זיי אין סדר צו זיין ווערט צו זיין פארבונדן מיט זיי. דע ר חלום , מײ ן פאטער , הא ט מי ר געגעב ן פי ל טרײסט ן או ן פרײד .
די שוועסטער געפינט זיך אין אַ חלום אין דעם קליינעם הויז אין נצרת. רירנדיקע באַשרייַבונג זי מאכט. לעקציע זי באקומט.
זײענדי ק נא ך גאנ ץ ױנג , הא ב אי ך געמײנט , א ז אי ך װאנדערנדי ק אלײן , אי ן א װיסט ן או ן אײנזאמע ן לאנד , בי ן אי ך ארײ ן װ י צופעלי ק אי ן קלײ ן װאלד , װעמענ ס פרידלעכ ע לאג ע הא ט מי ר אויסגעזע ן זײע ר גינסטי ק פא ר קלערן . עס איז דאָרט אַז ווייַט פון די טומל מיר זענען צופרידן, אויב עס איז גליק אויף דער ערד, זינט מיר הנאה זיך און אונדזער גאָט, צו וועמענס זיס געדאַנק מיר זענען קעסיידער ריקאָלד דורך די דערזען אַזוי כיינעוודיק פון אַלע די אַבדזשעקס וואָס אַרומרינגלען אונדז. עס איז געווען אַ שיין פרילינג טאָג, די לופט איז געווען ריין און קלאָר, די שטילקייַט פון דעם אָנגענעם סאַלאַטוד איז געווען ינטעראַפּטיד בלויז דורך די ליד פון די פייגל פּערטשט אויף די גרין ביימער וואָס שאַטן דעם פרידלעך בלייַבן. ווי שיין אַלץ איז אין נאַטור, איך געזאגט צו מיר! וואס וועט זיין פאר די וואוינונג פון די ברוך, אויב די וואוינארט פון אונזער גלות איז אזוי צוציען! וואָס וועט עס זיין פֿאַר אונדזער לאַנד! און אויב גאָט איז אַזוי גוט, אַזוי ליבעראַל און אַזוי פּרעכטיק פאר שולדיקע , װעמע ן ע ר אי ז שוי ן ד א אונטע ר שולדיק , װא ס װע ט ע ר טא ן פא ר זײנ ע פרײנט , װע ן ע ר װיל ט ז ײ באלוינ ן אי ן געט א או ן אי ן דע ר גאנצע ר מאם ן פו ן זײ ן ליבעראליטעט , זײ ן פראכטי ק או ן זײ ן ליבשאפט ?
אזוי האב איך געטראכט אין זיך; און בשעת ריזאַנינג אַזוי, איך נאכגעגאנגען צווישן שיין ביימער אַ קליין אַוועניו אין די סוף פון וואָס איך געזען אַ הויז וויטדראָן, אָדער גאַנץ געבויט אַליין אין די דנאָ פון די האָלץ, ווי אַ מין פון קליין גראָטטאָ אָדער אבער, וואָס איך לייקט זייער פיל פֿאַר איר לופט און איר אנגענעמע לאגע, און באזונדערס דורך דער גרויסער שטילקייט, וואס האט דארט געהערשט, ווייל דארט האט מען נישט געהערט קיין רעש, אויסער דעם, וואס א ארבעטער האט אמאל געמאכט בשעתן ארבעטן....
איך קום אריין אין דעם הויז צו געפינען אויס וואו איך בין געווען; אי ך הא ב געזע ן בײ ם ארײנקומע ן א גוט ן או ן ערװערדיק ן אלט ן מאן , װעלכע ר הא ט געארבע ט ב ײ פאלייש ן או ן פארמע ן שטיקע ר או ן ברעטע ר האל ץ מי ט גרוי ס אכטונ ג או ן אויפמערקזאמקײ ט צ ו דע ם צװײטן .
לעבן דער דירה האָב איך דערזען אַ יונגערמאַן, וואָס האָט מיר אויסגעזען ווי זײַן ווײַב, און וועמענס זיסקייט און באַשיידנקייט האָט זיך געגליכן צו איר שיינקייט; ביי איר האט זיך באוויזן א יונגערמאן פון ארום צען אדער צוועלף יאר אלט, אבער מיט אזא מילד פנים, אזוי גוט און אזוי אנגענעם, אז עס איז גענוג געווען אים צו זען אויף א מאמענט צו זיין פארליבט אין אים.
אוי ך מײ ן פאטער , װעלכע ר אי ך הא ב זי ך פאראינטערעסיר ט מי ט דע ם גוט ן אלט ן מאן , או ן באזונדער ם אי ן זײ ן ױנגע ר װײב , װא ס הא ט מי ר אומענדלעך געפעלט , הא ב אי ך געפיל ט אי ן מײ ן האר ץ עפע ס נא ך לעבעדיקע ר פא ר דע ם בחור ; מיין אויגן קען נאָר לאָזן אים פֿאַר קורץ ינטערוואַלז און אין מאָומאַנץ פון דיסטראַקשאַן ....
ד י דרײע ן האב ן זי ך פארנומע ן אי ן א פרידלעכע ר שטילקײט , װא ס אי ז ניש ט איבערגעריס ן געװאר ן אפיל ו דור ך זײע ר ערלעכ ע װעג , מי ך אויפנעמע ן . אי ך הא ב אי ן זײע ר ארבע ט או ן זײער ע שטיב ן ניש ט באמערק ט קײ ן לעבעדיקײט , ניש ט קײ ן פרײלעכקײט , ני ט אנגםט , קײ ן פארלעגנהײ ט אדע ר צאנג ; אַלץ האָט געמאָלדן די צופֿרידנקייט, שלום און גליק פֿון אַ נשמה וואָס האָט הנאה און זארגן וועגן גאָרנישט. איך האב אמאל נישט געוואוסט וואס איך זאל מער באַווונדערן, סיי די זאָרג און אויפמערקזאמקייט פון די עלטערן, אדער די פאָלגעוודיקייט פון דעם זון, וועלכער האָט געטאָן אַלץ וואָס ער האָט געקענט צו ענטפערן דערויף מיט זיינע אויפמערקזאמקייטן, פרובירט זיי צו ביטע, און די סערוויסעס וואָס איך האָב געקענט. אומגעקערט צו זיי ביידע. עס איז געווען אַ קעגנצייַטיק ליבשאַפט, אַ קעגנצייַטיק צערטלעכקייַט, אָבער ווי רעספּעקטעד ווי עס געווען לעבעדיק און אָפנהאַרציק. איך װאָלט מײַנע טעג פֿאַרבראַכט צו זײ; אבער צום סוף האט מען געדארפט פארענדיקן דעם דאזיקן באוואונדערן ספּעקטאַקל: איך האָב דעריבער גענומען אָפּלאָז פון דער דאָזיקער כיינעוודיקער משפּחה; אי ך הא ב אי ך פארלאז ט דע ם אנגענעמע ן כאטע , כאט ש מי ט אויםטערליש , או ן װע ן אי ך בי ן אװע ק הא ב אי ך נא ך צוגעקער ט ד י אויג ן אוי ף מײ ן ױנגערמאן , מיטנעמע ן מי ט מיר .
(265-269)
כ׳האב געהאט א גוט־געפארענעם חשק אים װידער צו זען װי באלד איך קען, אזוי פיל פארגעניגן האט מיר געגעבן דעם ערשטן אינטערוויו.
דאָס גליקלעכע װײַב! װאָס פֿאַר אַ גליקלעכע מאַמע, יענער יונגערמאַן, ― זאָג איך צו מיר, דרײנדיק זיך אַרום! וואס פאר א ערליכע אלטער איז דער בעל פון דעם
שלעכט הויז! וואָס אַ שיין און הייליק מענטש איז זיין יונג פרוי! אבער דער עיקר דאס ליבליכע קינד, דאס שיינע בחור, וואס מיינט צו זיי, און וואס ווייזט אזוי גוט, אז ער איז זייער זון לויט זיינע שטייגער צו זיי! וואָס צניעות, וואָס פּאַשטעס אין זייער קליידער! וואָס צניעות אין זייער מילז! וואָס שיין סדר, וואָס ריינקייַט, וואָס שלום, וואָס פאַרבאַנד אין דעם וווינאָרט! ווי אַלץ אָטעםט דאָרט אָרנטלעכקייט און דער רייעך פון אַלע מעלות! מוזן מיר האָבן געווארט אַזוי לאַנג צו טרעפן דעם ליב משפּחה! אַה! אויב גליק איז נישט דאָרט, עס איז קיין אויף ערד, און ניט אין דער גאנצער וועלט ...
ב ײ אי ך גײ ן אלײן , הא ב אי ך גערעד ט װעג ן דע ם אנגענעמע ן זכרון , הא ב אי ך דערזע ן א גוט ן אויסזע ן מאן , װא ס הא ט מי ר אויסגעזע ן א ן אײנװוינע ר פו ן ארט ; אי ך הא ב אי ם געפרעגט , װא ס אי ז דא ס קלײנ ע שטוב , װא ם אי ך בי ן ארײ ן ? איר זאָלט דאָס װיסן, האָט ער געענטפֿערט, אַזױ װי די װאָס װױנען דאָרטן; דו קומסט ארויס פון דער שול פון חכמה און מעלות. עס איז די שול פון נצרת, עס איז די הויז ווו די גילגול וואָרט פארבראכט דרײַסיק יאָר אין אַרבעט, פאָלגעוודיקייַט און אונטערגעגעבנקייט. דאָס איז, האָט ער צוגעגעבן, דאָס באַהאַלטן, אַניוועסדיק און מיאוסן לעבן פון אייער גאָט, וואָס ער וויל, אַז איר זאָלט אייך פאָרשלאָגן פאַר אַ מאָדעל, אויב איר ווילט אים צופרידן און אַרבעטן פאַרן הצלחה פון אייער שלימות. אזוי איז, אז איר מוזט זיך אויסבאהאלטן פון דער וועלט, צו לעבן נאר פון גאט און אין גאט דורך י.-ק.; קעגן' איז ענדליך דאס וואס האט דיר אנגעצייכנט די שטילקייט וואס דו האסט באמערקט אין זיי. ווען מען איז שטענדיק, ווי זיי זענען, אין די אויגן און הרהור פון דעם היינטיקן גאָט, דאַרף מען זיך אויסברייטערן מיט אכטונג אויף דרויסנדיקע זאכן און שמועסן מיט דער באַשעפעניש? צי געפינען מיר ניט אין זיך די מקור פון די מערסט גאנץ גליק? קלערן קעסיידער, און שטרעבן צו נאָכמאַכן וואָס איר האָט געזען.
שוועסטער רײַך אין איר שלאָף, אָרעמע ווען זי וועקט זיך; פיגור פון די גאָרנישט פון מענטש זאכן.
אי ך הא ב אי ן אײנ ע נאכ ט זי ך פארשטעל ט מי ט א רעדנער , װעלכע ר הא ט מי ר ארויסגעשטעל ט זײנ ע סחורו ת מי ט א באנומערקײ ט , װא ס הא ט אי ם געפאלן ; וואָס איז געווען נאָך מער אָנגענומען און צופֿרידן מיט אים איז געווען אַז ער האָט מיר געגעבן אַלץ וואָס איז געווען צו געבן מיר פאַרגעניגן; עס איז מיר גענוג געווען צו ווייזן איהם מיין חשק, ער האט מיך שטארק געבעטן צו באקומען דאס שטיקל סחורה וואס
האט מיר געפעלט. איבערראש ט או ן דערפריי ט פו ן אז א ערלעכקײ ט הא ב אי ך ניש ט געװאום ט װ י אי ם אויסצודריק ן מײ ן דאנקבארקײט . דו ביסט, האָט ער צו מיר געזאָגט, ווי די מענטשן, וואָס צוטשעפּען זיך מיט אומרעכט צו די פֿאַלשע סחורות פֿון דער ערד, און דו ביסט דער סאַמע ענלעך געשטאַלט; ווייסט דעמאלט, אז יעצט שלאפט איר, און אז באלד וועסטו זיין, ווי זיי, דער דופע פון אייער אילוזיע. איצ ט הא ט אײ ך א מזל , ד י אויפלעבונ ג גײ ט פו ן אײ ך אפנעמע ן אל ץ װא ס ד ו האָסט , כד י אי ר װע ט ניש ט האב ן קײ ן זאך ; און די דאָזיקע אויפוועקן, וואָס וועט אייך פאַרפירן, איז דאָס געשטאַלט פונעם טויט פון די, וואָס האָבן זיך פאַרטרויען אין ערדישע חפצים און אין די פאַלשע סחורה דאָ אונטן.
ביי די ווערטער וועק איך זיך אויף, און ווען איך וועק זיך אויף זע איך פארשווינדן און פארשווינדן ווי רויך דעם פאלשע פארמעגן, וואס האט מיך פארוויילט אויף א מאמענט. איך האָב דאַן געמאכט די מערסט ערנסט אָפּשפּיגלונג אויף די פּאָסל און גאָרנישט פון מענטש זאכן. איך האָב געמײנט, אַז איך בין גליקלעך, האָב איך צו מיר געזאָגט, װאָס איז מיר איצט געבליבן דערפֿון? געלױבט, מײַן גאָט, איז דער װאָס פֿאַרטרויערט זיך אַלײן אױף דיר! ער איז ניט פארפירט אין זיין דערוואַרטונג; ער געפינט דיך אין טויט נאָך ער געזוכט איר בעשאַס לעבן; איר בלייבן מיט אים ווען אַלץ אַנדערש איז ניטאָ; און דו ביסט געבליבן פֿאַר אים, מײַן גאָט, כּדי צו מאַכן זײַן בלײַביקן גליק, אָן אַז ער זאָל מורא האָבן פֿאַר אײַך פֿאַרלירן!
יאָשקע משיח איז אָנגעפילט מיט גוואַלדיק אוצרות, וואָס קיין איינער וויל צו באַקומען.
איך האָב אַמאָל געמײנט, אַז איך האָב געזען, בשעתן שלאָפֿן, י.־סי האַלט אין זײַנע צװײ הענט ריזיקע אוצרות; ער האָט מיר טרויעריק אָנגעקוקט, איך האָב אים געפרעגט פאַרוואָס. מײַן טאָכטער, האָט ער צו מיר געזאָגט קרעכנדיק, איך קום מיט מיינע הענט פֿול מיט מתנות, איך האָב גרױסע עשירות װאָס איך װיל פֿאַר מײַנע באַשעפֿענישן, איך קום זײ באַרײַכערן מיט זײ אױסטײלן, און איך טרעף ניט קײנער װאָס בעט דערפֿון. ניט ווער וויל זיי, אדער ווער מאכט זיך ווערט צו באַקומען זיי. אַזוי איך טאָן ניט וויסן צו וועמען צו יבערגעבן מיין גיפס, טראָץ דעם נויט מיר האָבן פֿאַר זיי. ריכטער פון דעם ווייטיק אַז אַזאַ שולדיק גלייַכגילטקייט ז מיר!
די בעיבי יאָשקע אין די געווער פון מרים, מיט אַ קליין קרייַז.
כ׳האב געמײנט, אז כ׳האב װידער געזען, אין אן אנדער אומשטאנד, די ברוך־הבתולה האלט אויף די קני דעם ישוע־קינד, װאם האט זיך װידער געמײנט מיט א קלײן לאנגן קרייז, װאם ער האט געהאלטן אין די הענט. אין דעם דערזען האָב איך מיך גענייגט צו די פֿיס פון מיין גוטע מוטער, און געבעטן איר צו לאָזן מיר אַ ביסל
מאָמענט צו האַלטן זיין געטלעך זון. איך וויל עס, האט זי געענטפערט. איך האב אויסגעשטרעקט די הענט אים אויפצונעמען; אָבער אַנשטאָט דעם קינד האָט זי מיר נאָר געגעבן איר קרייז וואָס איך האָב נישט געוואָלט; וואָס זי האָט איבערגעחזרט ביי פאַרשידענע געלעגנהייטן; און ווי איך האב זיך באקלאגט אז זי האט פארפירט מיין האפענונג, מיין טאכטער, האט זי מיר ערנסט געענטפערט, אויב דו ווילסט דאס קינד, מוזט איר קודם באקומען
(270-274)
דע ר קרײז , װא ס ע ר שטעל ט אײ ך ארוי ס דור ך מײנ ע הענט , קענ ט אי ר ני ט פארמאג ן אײנע ם א ן דע ם צװײטן . אי ן דע ם מאמענ ט גײ ט אונדזע ר פאטע ר ש , פראנצויז , פארבײ ן נא ך א פאן , אוי ף װעלכ ן ע ם אי ז געװע ן א גרויםע ר קרוסיפיקס . אט , האט צו מיר געזאגט די בתולה , װײזענדיג מיר , אט איז דער פראצעסיע , וואס דו מוזט פאלגען אן איהר אלץ פארלאזען ... אויף דעם בין איך אויפגעשטאנען .
יאָשקע משיח ינווייץ די שוועסטער צו נאָכפאָלגן אים צו קאַלוואַרי, און מאכט אים אַ טאַלאַנט פון זיין קרייַז.
עטלעכ ע טע ג פא ר דע ם צופאל , פו ן װעלכ ן אי ך הא ב מי ט אײ ך גערעדט , או ן װעלכע ר מו ז האב ן קאנסעקווענצע ן בי ז מײ ן טויט , הא ב אי ך געחלומט , א ז אי ך בי ן אנװעז ט אי ן א פראצעסיע , װא ס אי ז געפיר ט געװאר ן פא ר ד י פארניכטונגע ן פו ן גרויס ן יובל . װע ן מי ר זײנע ן געגאנגע ן אוי ף א זײע ר גלײכ ן או ן זײע ר באקוועם ן װעג , הא ב אי ך געװארפ ן ד י אויג ן אוי ף א זײע ר שמאל ן או ן זײע ר רוי ף װעג , װעלכע ר אי ז געװע ן אוי ף אונדזע ר רעכטע ר רעכטם , הא ב אי ך דערזע ן דזש . קום נאך מיר, האט ער געשריגן נאך דעם פראצעסיע, פאלג מײַנע טריט, דאס איז די סטאנציע פון גרויסע נדבות, אלע קומען און העלפן מיר טראגן דעם קרייז, וואס איך טראג פאר אלעמען .
דערזעענדי ק א ז קײנע ר הא ט ניש ט געװאל ט פארלאז ן דע ם לײכט ן װעג , אי ם פאלג ן אוי ף דע ם גרוים ן װעג , װא ו ע ר אי ז געגאנגע ן , בי ן אי ך אי ם געלאפ ן נא ך אים . ע ר הא ט מי ר געקלאג ט אוי ף ד י גלײכגילטי ק או ן הארבקײט ן פו ן מענטש ן צ ו אים , או ן הא ט מי ר גערעד ט װעג ן ד י װײטיק ן פו ן זײ ן לײדנשאפט , אוי ף דע ם רירנדיקסטן .
אי ן א ן אנדער ע אומשטאנ ד פו ן דע ר זעלבע ר צײט , הא ב אי ך דערהער ט זײנ ע קלאגעס , או ן אי ך הא ב אי ם נא ך געזע ן אי ן מײ ן שלאף , אל ץ באלאדענ ע או ן װ י איבערגערים ן מי ט זײ ן קרייז .
: עס איז געווען אין אונדזער קהל. ער האט גערופן אלע נאנזן אים צו פאלגן, איך בין אהין געלאפן און ער האט מיר אפגעזאגט. נישט דו, האָט ער צו מיר געזאָגט, גײ דערצײלט דײַנע שװעסטער
ווערן; פֿאַר דיר, בלײַבט אין דײַן צעל. וואָס צער! איך פאָלגן בשעת וויינען; אָבער נאָך עטלעכע מאָל איז ער אַרײַן אין מײַן קעלער מיטן אויבערשטן: אָט, מײַן טאָכטער, האָט ער צו מיר געזאָגט, זאָלסט דיך ניט נויט, דאָ איז דײַן חלק און דײַן חלק. ד י אנדער ע זײנע ן אנטלאפ ן פו ן מיר , אי ך לאז ן אײ ך מײ ן קרײז , אי ם קײנמא ל ניש ט אװעק . ע ם אי ז געװע ן באציר ט מי ט פארשידענ ע רעליק ן פו ן קדושים , או ן באזונדער ם פו ן מארטירער . כ'האב מיך ארויפגעלייגט מיט מיין פנים קעגן דער ערד, און דזש.-סי פארשווינדט זייער קליין.
באלד נאך דעם חלום איז די מאדאם ל'אבעס קראנק געווארן פון דער קראנקהייט, וואס האט זי געפירט צום קבר, און איך האב געהאט דעם עקסידענט, וואס מוז מיך אויך אהין פירן און אהין באגלייטן. גאָט זאָל געבענטשט ווערן אין אַלץ.
די שוועסטער איז גענומען צו די דנאָ פון אַ מדבר, און נעמט אַ קליין בוך צו קלערן אויף.
איך געדענק, אַז אין איין נאַכט האָב איך געמײנט, אַז איך בין פֿאָרן מיט מײַן גוטן מלאך, אין אַ געשטאַלט פֿון אַ שיינער בחור, אַ פּנים, װי דער, װאָס האָט געטריבן טאָבי. ער האָט מיר געזאָגט, אַז ער גײט מיך פֿירן װוּ גאָט װיל מיך; אויפ ן װע ג הא ט ע ר מי ר גערעד ט נא ר װעג ן ד י מיטלע ן צ ו װער ן שלימותדיק ע או ן דורכצופיר ן דע ם װיל ן פו ן אל ץ אי ן אלץ . װע ן מי ר זײנע ן געגאנגע ן האב ן מי ר געפונע ן אראטאריע ן אדע ר קלײנ ע פריװאט ע קאפלען , װא ו אי ך הא ב געװאל ט גײ ן או ן דאװענע ן מי ט ד י אנדערע : פא ר דע ם — הא ט ע ר מי ר געזאגט , ז ײ זײנע ן פארלוירענ ע שאף , נאריש ע בתולים , הא ט ע ר מי ך געפיר ט אי ן טי ף פו ן א מדבר . עס איז דא, האט ער מיר דעמאלט געזאגט,
אַז גאָט רופט דיך, און אַז איר מוזן מאַכן דיין היים; דערנאָך האָט ער מיר געגעבן אַ קליין בוך און פאַרשווונדן. איך עפֿענען דאָס בוך מיט חשק, ווײַל עס איז געווען מײַן פּראָסט קלערן; אָבער איך בין געווען זייער איבערראַשט, ביי בלעטער, צו זען און לייענען אויף יעדער בלאַט בלויז די צוויי ווערטער: גאָט אַליין.
האַרץ פון די געטרייַ נשמה, סוד מיזבייעך ווו די געטלעך ספּאַוס שאַט זיך אַרויף.
נאכדעם וואס איך האב א לאנגע צייט באוואונדערט די קליינע ווייסע בלומען פונעם גארטן פון דעם מאן און פון דעם ווייב, פון וועלכן איך האב גערעדט צו דיר אנדערש, האב איך געזען אין אן אנדער חלום א קירך, וועמענס הייליגן איז געווען פארשלאסן ווי אויך די טירן. אונטער דער געשטאַלט פון אַ נזיר האָט זיך באַוויזן אַ זייער באַשיידענע און זייער אַניוועסדיק בתולה; זי איז אַרײַן אין דער קירך, וואָס זי האָט פֿאַרמאַכט אינעווייניק; איז ארײן אין הײליקטום, װאם זי האט אויך פארמאכט הינטער איר. אי ן דע ם זעלב ן מאמענט , הא ט דזש . ק זי ך געמאכ ט צ ו אי ר געזעם ן אי ן מענטשלעכ ן געשטאלט , ז י הא ט אי ם געגעב ן ד י שליסלען , זאגנדי ק צ ו אי ם : מײ ן האר , או ן מײ ן מאן , אי ך גי ב אײ ך דע ם ארײנגאנ ג פו ן מײ ן האר ץ או ן צ ו אלעמען .
מײַנע כּוחות, און דאָס אויף אײביק. י.ק. האט באקומען זײן מתנה מיט ליבשאפט און צופרידנהײט, צוגעזאגט צו זײן זײן חלק אויף אײביק.
פארלאזן דעם קירך, איך באמערקט אויף די שפּיץ די קרייַז אויפשטיין מיט אַלע די ינסטראַמאַנץ פון די לייַדנשאַפט פון דער גואל; ס׳זײנען געװען אין דער געגנט פון דער קירכע רעגימענטן פון זעלנער אנגעשטעלט אין שורה, אבער אן קײן באװעגונג, בשעת צװײ טריט אװעק, האב איך געזעהן ארום די סענטינעלן אין א שטענדיקן אגיטאציע, פאר מורא, אז דער שונא זאל דערנענטערן צו דער װאך. דאָ איז די מיסטיש טייַטש פון דעם נאַכט זעאונג:
דאָס האַרץ פֿון דער געטרײַער נשמה איז דאָס הײליקטום, װוּ דער געטלעכער מאַן האָט ליב זיך צו פֿאַרמאַכן מיט איר, כּדי זיך צו מאַכן בעל־הבית פֿון אַלע זײַנע כּוחות, פֿון װעלכע זי באַטרויסט אים מיט היסטאָריע: 1° די דאָזיקע נשמה פֿאַראייניקט מיט י.-ק. דיסטרויז אַלע זיינע תאוות דורך די פיר פון די עקסערסייזיז פון פּענאַנס און מאָרפיקאַטיאָן; 2° עס האט געמוזט האבן פארמאכט, דורך א שטענדיגע אויפמערקזאמקייט אויף זיך אליין, אלע טירן און די אוועניוען, וואס האבן געקענט געבן אריינגאנג צום שונא; 3° בשעת די ינער און ויסווייניקסט סענסיז זענען שטיל, ווידזשאַלאַנס, ווי אַן אַקטיוו און ינדעפאַטיגאַבאַל סענטינעל, מוזן שטענדיק זיין אויף די מאַך צו אַנטדעקן די טריקס און פאַרמייַדן די אַטאַקס פון די פייַנט, דורך די מאָרטאַפאַקיישאַן און די ליידן רעפּריזענטיד דורך די קרייַז און די כלים פון תשוקה,
(275-279)
מיט איין וואָרט, דורך דעם טויט פון דעם אַלטן, וועמען גאָט האָט מיר איין טאָג באַפֿוילן צו הרגענען, זאגנדיק, אַז מען דאַרף נאָך ווײַט אַוועק נאָכיאָגן דעם שיל, אויב איך וויל אים אין דער צוקונפֿט באַגערן.
אויסזען פון אַ יונג צעלקע וואָס רעפּראָאַטשעס די שוועסטער פֿאַר איר נעגלאַדזשאַנס און איר פעלן פון זיך-שאַצן.
אט איז נאך א צװײטער, מײן פאטער, װאם איז געװען מיט מיר נישט לאנג צוריק, און װאס האט אויף מיר געמאכט אן אײנדרוק אזוי לעבעדיק, װי עס איז געװען אננעמען. אי ך הא ב זי ך אפגעשפיגלט , א ז אי ן מײ ן קע ל הא ב אי ך געװאל ט זי ך צונעמע ן צ ו גאט , או ן דאר ט ניש ט געקאנ ט געלונגע ן , װ י אי ך װאל ט געװאלנט ; אי ך הא ב ניש ט געוװסט , פו ן װאנע ן ד י שװעריקײט ן קענע ן שטאמען . בשעת איך איז געווען טאן עס
אומזיסטע השתדלות, זע איך אַרײַן און קומען צו מיר אַ יונג מיידל פֿון פֿופֿצן אָדער אַכצן; איך האָב געמײנט, אַז איך האָב זי דערקענט פֿון דעם, װאָס איך האָב זי שױן געזען אין אַן אַנדער אומשטאַנד, װאָס עס װעט געדויערן צו לאַנג צו פֿאַרציילן. ד י יונג ע בתולה , װײ ל ז י הא ט געטראג ן אל ע אײגענשאפט ן פו ן אײנעם , אי ז אי ן מײ ן מײנונ ג געװע ן דע ר שענסטע ר מענטש , װא ס מע ן הא ט מע ן געקאנ ט זען ; אַן איידעלע און גראַציעז גאַנג אָן ליבשאַפט, כיינעוודיק פֿעיִקייטן, די לופט פון פּשט און אָפנהאַרציק וואָס די תמימות גיט, אַ שמייכלענדיק און באַשיידן פּנים, אויגן וואָס פינקלען מיט די מערסט שיין פייַער; צום סוף, וואָס אַנדערש קענען איך זאָגן איר? איך װײס ניט, װאָס איז געװען אַזױ ליב, אַז ס'איז גענוג געװען צו זען, אַז זי איז פֿאַרליבט אין איר. אוי ך טאטע , אי ך בי ן אײ ך מודה , א ז אי ך הא ב ניש ט געקענ ט העלפ ן או ן אי ך הא ב אי ם ליעב ט ב ײ ד י ערשט ע דערזען... .
זי קומט צו מיר, נעמט מײַן האַנט, און שטעקט אויף מיר מיט אַ לופט פֿון גוטהאַרציקייט און אינטערעסע מער רעדנער, ווי מע קאָן זאָגן, איך קום, מײַן גוטע פֿרײַנד, זאָגט זי צו מיר, חרפה, און דערנאָך אַ פאָרשלאָג פֿון י. .- C.; װאָרום ער אַלײן שיקט מיך צו דיר. װי גליקלעך ביסטו, מײַן גוטער פֿרײַנט, האָב איך געענטפֿערט, צו קענען י.־סי און צו געהערן צו אים! אַה! באַגריסונג, זינט איר קומען צו זען מיר אויף זיין ביכאַף; איך וועל, צי ניט צווייפל, הערן צו איר מיט מיין גאַנץ האַרץ.
אָט איז דאָך דאָס, װאָס ער שײַנט אײַך, האָט זי מיר געענטפֿערט: דו האָסט אים נישט גענוג ליב, איר טײלט זיך אין האַרצן, און איר זײַט אים אַפֿילו ניט געטרײַ אין אַ סך װעגן.
זאכען , איהר לאזט זיך זעהר אפט אויסצושטעלען צו די גזירה פון זיינע חסדים און זיינע חסדים , פארגעסט מען אמאל וויפיל איהר זייט איהם שולדיג . וואָס ער בעט פון דיר דורך מיין מויל איז צו פאַרשטאַרקן דיין ברען, צו לערנען צו ביטע אים אין אַלץ, נישט צו פאַרלאָזן זיין הייליק בייַזייַן, צו האָבן אים.
שטענדיק אין די מיינונג און אין די האַרץ, צו האַנדלען בלויז דורך זיין רושם, צו לעבן בלויז פֿאַר אים; װאָרום, מײַן גוטער פֿרײַנט, האָט ער דיר אַלצדינג געגעבן, ער װיל אַלצדינג האָבן. ער איז ייפערטזיכטיק צו פאַרמאָגן דיין גאַנץ און אומגעטיילט האַרץ; און גלייב מיר, מיין טייערער, א הארץ ווי דיין איז נישט צופיל פאר א בעל ווי ער.
איבערצייגונג איז געפֿאַלן פֿון זײַנע ליפּן, זײַנע ווערטער האָבן אויף מיר געמאַכט אַזאַ רושם, אַז איך האָב נאָר געטראַכט צו מודה זײַן מײַן שולד; און וואס איז גוט צו באמערקן איז, אז איך האב נישט געפילט קיין ווייטאג ביי די תוכחות וואס זי האט מיר געגעבן; אָבער פֿאַרקערט, האָב איך אין זיי געפֿונען אַ סך פֿאַרגעניגן, אַפֿילו מער ווי אין די חפֿנפֿנדיקסטע קאָמפּלימענטן און הספדים. איך וואלט געוואלט פארברענגען מיין לעבן צו זיי צוהערן, ווייל זי האט געוואוסט ווי צו אינספירירן מיר פאר איר מיט דער זעלבער ליבשאפט, וואס זי האט מיר געוויזן. אַה! ווי מילד הייבט זיך י.-סי. נו, זאָג איך צו אים, װײנט, אַלץ װאָס דו זאָגסט מיר איז רעכט, ס'איז דער אמת אַלײן, איך דערקענט עס. קריג מיך דעמאלט צו זײן מער געטרײ אין דער צוקונפט, און אויסצונוצן אייער צדקה ווארענונג, און איך וועל ארבעטן דערויף מיט מיין גאנצער כח פאר דער ליבשאפט פון י.-סי.
ביי די ווערטער ווארפט די שיינע בתולה זיך אריין אין מיינע הענט, מיר ארומנעמען זיך שטארק; דאָרט ביסטו, האָט זי צו מיר געזאָגט, אַ קוש מיט מיר, װי איך װיל אײַך פֿאַראייניקן מיט י.־ק., װאָרום איך בין איר ליבע צו מענטשן; איך נעם מיט אלע מיטלען דיך צו געווינען צו אים, מיין פאטער, ווי צופרידן איך בין געווען!
ווי איך האב איר געפרעגט ווי אזוי צו מאכן מיר מער געטריי צו דזש-ק, האב איך געזוכט אז זי זאל מיר מער אויפקלערן אויף דעם נקודה, ווען איך האב געזען אז זי האט זיך אראפגעלאזט אפאר טריט אוועק, אירע הענט זיך צוגעגראבן, אין דער טיפסטער באפעלקערונג און די מערסט פאַרברענט תפילה; וואָס איך גענומען פֿאַר די מיטל זי אנגעוויזן צו מיר ....
נאכדעם וואס איך האב זיך דעמאלט אויפגעוועקט, האב איך איבערגעקוקט די אומשטענדן פון דעם שוידערליכען חלום, און איך האב זיי אלע געפונען קאנפארמירט צו מיינע באדערפענישן און מיין לאגע. עס זענען שוין געווען עטלעכע טעג זינט איך האב זיך איינגעלאזט מיט געוויסע פארשפרייטונגען, וואס האבן מיר גורם געווען צו זאגן ווייניגסטנס אומזיסט, עטליכע קליינע קללות, אביסל הומאר און אנדערע חסרונות פון דעם טבע, וואס האבן מיך אביסל צוגעצויגן. פון מיין צענטער, איך מיינען, פון דעם בייַזייַן פון גאָט. אי ך הא ב געװע ן פחדן , אי ן אפזאג ן ד י דיסטראקציעס , װא ס זײנע ן אויפגעשטאנע ן אי ן מײנ ע תפילות : מײ ן לעצטע ר קאמוניאן , אי ז געװע ן װײניקע ר פרײםטיק , או ן אוי ך גא ט הא ט מי ר כמע ט גארניש ט געזאגט . איך נאָר געדאַנק עס איז געווען
די אָביעקט פון דער אַמבאַסאַדע וואָס איך באקומען בעשאַס מיין שלאָף, און איך בעט דיר, מיין פאטער, צו זאָגן מיר וואָס איר טראַכטן וועגן אים.
איך האב דיר שוין אנגעװיזן, מײן טאכטער, האב איך געענטפערט דער שװעסטער, אז גאט קאן ניצן דעם װעג פון חלומות צו געבן געזונטע װארענישן פאר מענטשן. איך זע באַווייזן דערויף אין די הייליקע פּסוקים, וואָס לאָזן אונדז נישט צו צווייפל; איך זע, דערצו, אין דיינע געשעענישן, קאַנווענשאַנז, אַזאַ שטאַרק מאַשמאָעס,
(280-284)
אז ס'איז מיר קוים מעגליך אפצוזאגן... אבער, מיין שוועסטער, האסט מיר געגעבן צו פארשטיין, אויב איך געדענק ריכטיג, אז עס איז נישט געווען דאס ערשטע מאל וואס דו האסט געהאט געלעגנהייט צו זען יענעם אנגענעם מענטש פון וועמען דו האסט. פּונקט אַזוי גוט גערעדט. זאג מיר איצט, ביטע, אין וועלכע אנדערע אומשטענדן האסטו זי שוין באגעגנט? ווייַל
איר האָט מיך געמאַכט נײַגעריק צו זיך בעסער באַקענען מיט איר אַליין, און איך מיין, אַז ס’וואָלט געווען אַ סך צו געווינען פֿאַר מיר, און אפֿשר נאָך פֿאַר אַנדערע.
די דאָזיקע פאַרלאַנג צו הערן דערפון, טאַטע, איז אַ באַווייז, אַז דו ווייסט עס שוין, האָט געענטפערט די שוועסטער; אָבער עס איז שפּעט הייַנט, און די סעסיע איז געווען גאַנץ לאַנג, ווייַל נאָר גערעדט וועגן חלומות. אויב איך בין אַרײַן אין דעם, וואָס איר פֿרעגט מיר, וואָלט עס געדויערט לכל הפּחות אַ פערטל
נאָך אַ שעה, און איך מורא איר וועט זיין ומבאַקוועם; אַזוי, מיין פאטער, אויב איר געפֿינען עס גוט, מיר וועלן דאָ ענדיקן די געשיכטע פון מיין חלומות. גאָר נישט, שװעסטער, איך װיל כאָטש דעם אָװנט װידער; אויב דויערט א פערטל שעה, נו, עס וועט געדויערן נאך א פערטל שעה, איך קען דיר אפילו געבן א גוטע האלבע שעה; אזו י װע ל איה ר ניש ט מאכע ן צ ו רעדען , װע ל אי ך ני ט ני ט װערען , צ ו הערען ; אָבער אויב דו וועסט מיר ניט באַפרידיקן היינט אין אָוונט, וועט עס זיין פאַר מאָרגן, קלייַבן, ווייַל איך האַלטן דיך ניט פריי פון די ומשטאַנד וואָס איך בעט פון דיר. עס איז גענוג אַז עס אַבליידזשד איר. איך גיי דעריבער ווייטער פאר א צייט ווייטער, און איר וועט נוצן אלע מיינע מעשיות ווי דו ווילסט אין אייערע העפטן.
יאָשקע משיח ינטראַדוסיז אים צו דער וועלט.
װעג ן דע ר צײט , װע ן ד ו אי ז ארײנגעקומע ן אי ן אונדזע ר שטוב , אונד ז אנצופירן , הא ט זי ך מי ר אי ן חלו ם באוויז ן י.־ק , או ן אי ם געזאגט : פאלג ט מי ר , אי ך װע ל אײ ך לערנע ן װא ס ד י װעלט . איך בין; או ן מי ר גײע ן בײד ע מי ט א חידושדיקע ר שנעלקײט , דורכגײ ן מי ר גרוים ע לענדער ; באלד קומען מיר אן אין די װײטסטע לענדער. װא ס אי ז געװע ן זײע ר באקוועם , א ז מי ר האב ן אל ץ געזע ן א ן קיינעם : אומעטו ם י . זעט איר, האָט ער צו מיר געזאָגט, אַז בײַ יעדן טריט טרעפֿן מיר מענטשן, װאָס האָבן ליב צו טױזנט צײַטלעכע ענינים; אָבער וואו זענען די וואָס יילן פֿאַר די געשעפט פון זייער ישועה ? ...
דאָ איז אַ חתונה, דאָרט איז אַ יריד אָדער אַ מאַרק, ווײַטער איז עס אַ שפּאַסיק אָדער טראַגישע געשעעניש... לייגט צו אים נאָך עטלעכע קלייניקייטן פון דער זעלבער נאַטור; דאָס איז וואָס פאָרעם די קרייַז פון מענטש לעבן. טײַערע אונטערנעמונגען, מאַזל־פּראָיעקטן, קאַבינעט־אינטריגעס פֿאַרנעמען מענטשן בײַם הויף און די גרויסע פֿון דער וועלט; אנפאלן און שוץ, סידזשעס און שלאַכטן פאַרנעמען די מלחמה מענטשן; די פארמאליטעטן און די קלאגעס פארנעמען די מיטגלידער פונעם באר; פּלאָגן, די זאָרגן פון די פיך פאַרנעמען די לאַנד מענטשן; טיפע שטודיעס, גרויסע שפעקולאציעס פארנעמען מענטשן
פון בריוו און די פאליטישע וויסנשאפטלער: דער האַנדל פארנעמט די סוחרים; אבער װאו זײנען צװישן די אלע, די, װעלכע זארגן זיך מיט זײער געװיסן און מיט זײער גאט, װי זײ דארפן? ווער זענען די וואס מאכן לכל הפחות א הויפט און ערנסט ענין פון זייער ישועה, וואס איז דער ערשטער און וויכטיגסטער פון אלע?...
פּועריליטי פירט קינדשאַפט, דיסיפּיישאַן פירט מענטשהייַט, זיך-אינטערעס פירט צייַטיקייַט, גיקייט פירט עלטער, און אמונה און צדקה פירן כּמעט קיין צייַט פון לעבן. די גרויסע זענען איבערגעגעבנקייט און ווי פארקויפט צו נישטיקייט, שטאלץ און וואוילקייט; די קליינע זענען אונטערטעניק צו מורמלען, אומוויסנדיקייט, רשעות און אומרעכט. ווו זענען די וואס אָפּגעבן זיך צו אַניוועס, מאָראַפאַקיישאַן און פירונג פון מעלות? מיר זינגען, מיר טרינקען, מיר לאַכן, אָדער פּאָלעמיק, מיר פרייען, מיר טרויעריק, אָבער שטענדיק פֿאַר די צייַט. אַלעמען זוכט דעם אינטערעס פון דעם גוף, כּמעט קיין איינער זוכט דעם פון דער נשמה; מען אַרבעט פיל פֿאַר צייט, כּמעט קיינמאָל פֿאַר אייביקייט; מיר טאָן אַלץ פֿאַר זיך, גאָרנישט פֿאַר גאָט: דאָס איז די וועלט ....
אזוי זעט איר, ווייטער י.-סי., אז די אלע מענטשן געהערן נישט צו מיר, זיי זענען אלע וועגן זייערע תאוות, און נישט מיינע; זיי געהערן צו דעם שעד מיין פייַנט; דאָס איז ניט מיין מלכות און ניט מיין אונטערטעניק; פֿאַרקערט, זײ זײַנען אין מלחמה מיט מיר און מײַנע. פון אַלע די איר זען, עס זענען קוים קיין וואס טראַכטן פון מיר און מיין בשורה, צו קאַנפאָרם זייער פירונג צו אים; אויב זיי טאָן עס מאל, עס איז אַזוי שוואַך אַז זייער קריסטנטום וואָלט אלא זיין אַ טייַנע צו מיר ווי אַ געבוקט צו מיין געטלעך. וויפיל צווישן זיי גייען אזוי ווייט ווי צו רייטלען פאר מיין נאמען פאר מענער, און וואס נאך אפאר אקטען פון רעליגיע האבן זיך צוריקגעקערט צו נאטיקייט, לויפן זייער שנעל דורך וועלטליכע קרייזן צוריקצונעמען און נדר פון זייער טבילה און די הבטחות וואס זיי האבן געמאכט. צו מיר
! קיין ריינקייט פון כוונה אין חתונה, קיין געטרייַשאַפט אין האַנדל, קיין פאַך אין נחלות, קיין יושר צווישן מענטשן; דאָ איז די וועלט. זאָל מיר זיין סאַפּרייזד אויב ער איז פארמשפט אין די בשורה, ווי אָנגעפילט מיט סקאַנדאַלז, אומרעכט און זינד?
(285-289)
ער שיקט אים צו פּריידיקן תשובה אין אַ גרויס שטאָט. זי פאלגט מיט שװעריקײטן, און טרעפט שוין נישט י.־סי בײם צוריקקערן.
בײ ם רײד ן אזו י זענע ן מי ר אנגעקומע ן אויפ ן הויכן ן בארג , פו ן װאנע ן ע ס אי ז לײכ ט געװע ן צ ו אנטדעק ן דא ם גאנצ ן לאנד ; צװיש ן אנדער ע האב ן מי ר געזע ן גאנ ץ לעב ן א גרוים ע או ן טומלדיק ע אסיפה ; דאָס איז געווען אַ יריד, וואָס איז געהאַלטן געוואָרן נאָענט צו אַ זייער געשעפט שטאָט... איר זעט די דאָזיקע שטאָט און די דאָזיקע אסיפה, זאָגט מיר י.-סי; די דאזיקע פאלק מענטשן איז פארנומען בלויז מיט צייטלעכע ענינים און אומרעכט פראיעקטן צום מערסטן. די זייער גרויסע צאל פון די וואס דו זעהסט זענען ארויף מיט געוואוינהייטן פון פארברעכן, וואס מאכט זייער שווער זייער ישועה, און נאך אלץ שווערער ווייל דאס איז די איינציגסטע געשעפט וואס זיי האלטן נישט מיט, צו וועלכע זיי האלטן זיך נישט. ה אפילו טראַכטן. וואָס טרויעריק בלינדקייט! גײ, מײַן טאָכטער, גײ טרעף זײ אין מײַן נאָמען, זאָג זײ, אַז אױב זײ טאָן ניט קײן תשובה, איך וועל זיי באַשטראָפן אויף די מערסט שרעקלעך וועג; אַז אַ פּייגאַן, וועלטלעך און ליבערטיניש לעבן איז שטענדיק נאכגעגאנגען דורך אַ פאַטאַל טויט און אַן אייביקייט פון ומגליק; זאָגן זיי אַז זיי זענען מגייר און האַלטן זינדיקן, אַזוי נישט צו שטעלן די הייך פון זייער תּוכחה ....
איך ציטער פון דעם באפעל, א סך ווייניגער פון מורא פאר דער סכנה, צו וואס עס האט מיר ארויסגעשטעלט, ווי פון מורא פארלירן דעם, וואס האט מיר דאס געגעבן. איך האָב אים ניט געוואַגט צו דערציילן וועגן מיין פאַרלעגנהייט, וואָס ער האָט בלי ספק פאַרשטאַנען; כ׳האב אים נאר געבעטן, ער זאל װארטן אויף מיר אויפן זעלבן ארט, װאו איך האב פארגעשלאגן זיך באלד צוצושליסן. איך גײ אַוועק און לױף מיט מײַן גאַנצן כּוח; אנגעקומען צו די פּאַסיקע אָרט צו זיין אין די קייט פון זיך צו הערן פון דעם המון, איך שרייַען צו זיי ווי הויך ווי איך קען אַלע וואָס איך האָבן אָרדערס צו זאָגן צו זיי; איך האב צוגעלייגט אז עס איז געווען י.-סי אליין וואס האט מיך געשיקט צו זיי, און איך האב זיי געסטראשעט מיט זיין גרימצארן אויב זיי וועלן נישט פאלגן מיין קול, ווי די נינווויים האבן נאכגעהערט דאס פון יונה. ווערטער; אָבער די זייער גרויס נומער טאָן ניט מאך זיך נישט. איך האב געזען עטלעכע לאכן פון מיר, אנדערע פארלירן זיך מיט מיר, און איך ווייס נישט וואס וואלט געשען, אויב איך וואלט נישט שנעל אנטלאפן, צו גיין זוכן מיין פירער וואו איך האב אים איבערגעלאזט. אבער, אוי וויסטקייט! ער איז שוין נישט געווען דארט, און דאס וואס איך האב אזוי מורא געהאט איז געשען, ער איז פארשוואונדן געווארן. וואָס צו טאָן ? וואָס צו טאָן אין אַ פרעמד לאַנד וואָס שוין געקוקט מיר ווי אַ פייַנט, ווייַל איך געוואלט צו ענלייטאַן עס אויף זיין אמת און דאָס וואָס איך האָב מורא געהאַט איז געשען, עס איז פאַרשוואונדן געוואָרן. וואָס צו טאָן ? וואָס צו טאָן אין אַ פרעמד לאַנד וואָס שוין געקוקט מיר ווי אַ פייַנט, ווייַל איך געוואלט צו ענלייטאַן עס אויף זיין אמת און דאָס וואָס איך האָב מורא געהאַט איז געשען, עס איז פאַרשוואונדן געוואָרן. וואָס צו טאָן ? וואָס צו טאָן אין אַ פרעמד לאַנד וואָס שוין געקוקט מיר ווי אַ פייַנט, ווייַל איך געוואלט צו ענלייטאַן עס אויף זיין אמת אינטערעסן?
בעת זי זוכט י.־סי מיט ווייטיק, טרעפֿט זי אַ וויסטע נשמה, וואָס זי פּרוּווט צו טרייסטן.
בשעת איך, אים צו געפֿינען, בין איך דורכגעפֿאָרן מיט שטאַרביקע דייַגעס די פעלדער און דאָס צוטשעבנדיקע לאַנד, אים אָנגערופן הויך און אים געפֿרעגט פֿון אַלע, וואָס איך האָב געטראָפֿן, האָב איך אַלץ געהערט לעבן מיר, הינטער אַ
קוסט, קלאָגדלעך געשרייען, רירנדיק טענות; אי ך בי ן צוגעקומע ן צו ם ארט , או ן אי ך הא ב דערזע ן ליג ן אוי ף דע ר ערד , א מײד ל פו ן ארו ם צװאנצי ק יא ר אלט , װא ס הא ט געקלאג ט אוי ף א נעבעכדיק ן אופן ; איך האט רחמנות אויף איר, און געוואלט צו טרייסטן איר. אַה! — האט זי צו מיר געזאגט װײנט , ם׳איז שוין נישטא קײן טרייסט פאר מיר, כ׳האב פארלוירן דעם שװינדלעכן אנװעזנהײט פון דעם מאן פון מיין נשמה, איך לאז מיך אונטער פאר מײן װײטיק; זאג מיר וואס איז מיט אים געשען, אדער וועל איך שטארבן פון ווייטאג...
זײ ן טרויעריק ע לאג ע הא ט מי ך אנגעהויב ן פארגעם ן מײ ן ; ס׳האט אויסגעזען, אז זי האט מיטגעטיילט מיינע ליידען לויט די ענלעכקייט פון אונזערע צער; אי ך הא ב זי ך דעריבע ר דערקענ ט פו ן זײ ן פארטרעט ; און אן איך האב מיך נאך נישט געוואלט פארשטעלן פאר איר , האב איך זיך אונטערגענומען זי צו טרייסטן , איך וואס האט עס געדארפט מער ווי זי . זאָג איך אים צװיש ן אנדער ע , א ז זײ ן איבעריק ע סענסיװיטעט ן הא ט זי ך ניש ט געגרינדע ט אוי ף ד י תקנו ת פו ן דע ר אמתע ר פרומקײט , א ז ע ס הא ט אפיל ו געקענ ט מי ט זײ ן גאט , װעלכע ר פאדער ט מע ר אונטערגעגעב ן צ ו זײ ן װילן . זיין פיליק בייַזייַן, איך געזאגט, איז אַ חן ער שולדיק זייַן צו קיין איינער, און וועמענס דעפּראַוויישאַן מיר מוזן וויסן ווי צו לייַדן ווען ער וויל, און ווייַט פון דיסאַפּויניד אים דורך דעם, מיר זענען פיל מער אָנגענעם צו אים דורך אונדזער סאַבדזשעקשאַן. אויב מיר האָבן איבערגעלעבט די איצטיקע ליבע פון גאָט, די סענסיטיוויטי אַז די נאַטור זוכט קעסיידער, און וואָס טאָמער בלויז סאַטיספייז זיך-ליבע...
אַזוי, מײַן גוטע פֿרײַנד, האָב איך צו איר געזאָגט, היט זיך נישט צו טרויערן, איבערהויפּט אין אַלץ איז שעדלעך. גלויבן מיר, מיין טייַער, עס איז גאָט וואָס פּראָוועס איר; אָבער די צייט פון פּראָצעס וועט סוף צו מאַכן פּלאַץ פֿאַר גליקלעך מאָומאַנץ: די פיליק בייַזייַן פון זיין ליבע אָדער פון זיין מענטש איז נישט וואָס ער פאדערט פון אונדז; ער וויל די פעסטקייט פון פרומקייט, וואס באשטייט בעיקר אין פאָלגעוודיקייט און אונטערגעגעבנקייט צו זיין הייליקן רצון....
בשעתן אַזוי גערעדט האָב איך געקוקט אויף אַלע זייטן צו פּרוּוון אַנטדעקן דעם, וועמען איך אַליין האָב געזוכט מיט אַזוי פֿיל אַנגסט, פחד און צער; אזוי אמת איז עס, אז עס איז פיל גרינגער צו רעדן גוט, ווי גוט זיך, צו טרייסטן אנדערע ווי זיך צו טרייסטן; און דאך , פאטער , איך האב געפילט , אז איך האב באקומען עפעס א טרייסט אז איך רעד אזוי צו דעם ארעמען אנגעצויגן ; ווייל איך האב מיר אינעווייניג געזאגט אז אפשר דארף איך די גוטע עצה וואס איך האב איר געגעבן אסאך מער ווי זי, און איך מוז עס צולייגן אויף מיר, ווי זי האט אליין עס קלאר געמאכט מיט גאר ווייניגער ווערטער, און צו באצאלן פאר דעם. צדקה אקט וואָס איך האָב געטאָן צו אים.
זי זוכט װײטער דזש.־ק., און זי קומט צום בארג פון קאלװאריע, װאו זי געפינט אסאך זײער גראבע און זײער שװערע קרײזן.
צום סוף, איך לאָזן עס, און עטלעכע ווייַטקייט פון דאָרט איך געפֿינען אַ הויך מיין
(290-294)
באַרג אין דעם דנאָ פון וואָס אַ מענטש איז געזעסן; איך פרעג אים צי ער האט נישט געזעהן י.-סי פארביי: יא , האט ער געענטפערט, ער איז יעצט דערגרייכט צום שפיץ פונעם בארג וואס דו זעהסט, און איך גלייב אז ער האט זיך דארט אפגעשטעלט, צו ווארטן אויף דיר, ווייל דארט ווארט ער. פאר אלע זיינע חברים . בײַ די דאָזיקע ווערטער בין איך אַוועק ווי אַ בליץ אָן נאָך בעטן, און בין אַזוי גיך געלאָפן, אַז איך בין אָנגעקומען צום שפּיץ גאַנץ אָטעם; און נאכדעם וואס איך האב זיך אפגעשטעלט א מאמענט, האב איך אומעטום געקוקט, רוף איך א קול ; נאָר איך האָב געזען נאָר אַ גרויסן קרייז געפֿלאַנצט גלײַך אויפֿן שפּיץ באַרג, און אַרום דעם קרײַז עטלעכע אַרבעטער, וואָס האָבן געאַרבעט צו מאַכן אַנדערע אויפֿן זעלבן מאָדעל; איך האָב געזען צען אָדער צוועלף שפּאָגל נייַ אָנעס פון פאַרשידענע סיזעס און פאַרשידענע ווייץ ...
מײַנע גוטע פֿרײַנט, זאָג איך צו זײ, זעצט זיך אַ ביסל צו רו, װאָס רופֿט איר דאָס טרויעריקע באַרג? איר זאָלט עס װיסן, האָבן זײ מיר געענטפֿערט, דאָס איז דער באַרג פֿון קאַלוואַרי, װוּ דו מוזט מאַכן דײַן שטוב ביזן טױט. היי! ביטע, פֿאַר וועמען טאָן איר מאַכן די פאַרשידענע קראָסיז? עס ס פֿאַר זיך. איך האָב זיך געציטערט, דאַן בין איך געגאַנגען זיי פּרוּוון; אָבער איך האָב זיי געפֿונען אַזוי גראָב און אַזוי שווער, אַז איך האָב זיי נישט געקענט הייבן. היי! מיינע פריינט, האב איך געשריגן, זעט איר נישט, אז עס וועט מיר אוממעגליך זיין אמאל צו טראגן איין איינציקע? דו װעסט זײ אלע מיט אמאל טראגן, האט מען מיר געזאגט; אָבער זיי וועלן האָבן פאַרלאָרן פיל פון זייער וואָג און זייער גראָב; װאָרום זײ זײַנען נאָך ניט פֿאַרענדיקט, און מיר װעלן נאָך גאָרנישט טאָן װעגן זײ. ווי איך האב נישט פארשטאנען דעם באדייט פון די לעצטע ווערטער, אי ך הא ב געלאז ט ד י דאזיק ע ארבעטע ר מי ט זײע ר געניג ן זי ך פארנומע ן מי ט דע ר זוכ ן פו ן מײ ן געטלעכ ן פירער ; ווייַל איך האט נישט זאָרגן וועגן קראָסיז, ווי לאַנג ווי איך געפונען עס ...
זי אנטפלעקט א הייל וואו זי געפינט די יונגע בתולה פון וועמען זי האט גערעדט, און וואס האט געגליטשט די קראָסיז, און פרעגט איר איר נאָמען.
דערפאר בין איך דורכגעגאנגען דורך אלע װינקלען פון דעם שפיץ פון בארג, און מיטאמאל בין איך ארײן אין א מין הייל אדער חלל אראנזשירט צװישן שטײנער, און איך האב געזען אין דער דעפרעסיע א יונגע בתולה פון א פארצװײפלטער שײנקײט, גענוי די איינער, מיין פאָטער, וואָס האָט דיך אַזוי ליב
איך האב דיר דערפרייט דאס ערשטע מאל וואס איך האב דיר דערצײלט. אַזוי איך איז געווען דערפרייען און ענטשאַניד מיט אים פון דעם ערשטער בליק, און איך טראַכטן עס איז אוממעגלעך פֿאַר אַ
האַרץ צו קעמפן צוריק. יא, ס'איז גענוי געווען די זעלבע שטעל, די זעלבע הויכקייט, דאס זעלבע פנים, די זעלבע שטריכן, די זעלבע לופט, די זעלבע רייד, בקיצור דער זעלבער מענטש, וואס איך האב געזען זינט דעמאלט, און פון וועמען מען האט אסאך דערמאנט אין די פריערדיקן חלום.
דא, טאטע, עראפלאן אין האנט, איז זי געװען פארנומען מיט אפשניידן און פאליש די קרייזן, װאם די ארבעטער האבן געמאכט, און מיט װעלכע די גראט איז געװען פול. נאָכדעם ווי זי האָט זיי פאַרמינערט און געפּוצט, האָט זי נאָך דאָרטן פאַרשפּרייט אַ געוויסער זאַלבונג וואָס האָט פאַרשווינדן זייער גראָבקייט, האָט זי דאָרטן געאַרבעט מיט אַ גיך, אַן אַדרעס און מיט אַ חידושדיקן און וואונדערבאַרן חן. ד י אל ע װא ס זײנע ן דורכגעגאנגע ן אונטע ר זײ ן האנ ט זײנע ן געװאר ן װײ ך או ן ליכטיק , אי ך הא ב אי ן ז ײ כמע ט גארניש ט געזע ן שרעק . אנשטאט דעם גרויל, וואס איך האב נאטירלעך געהאט פאר די ערשטע קרייזן, האב איך געפילט פאר זיי א געוויסער ברען, און איך האב געפילט, אז די דאזיקע געברענגט האט זיך פארגרעסערט ווען איך האב גערעדט מיטן שיינעם ארבעטער, ביז ווען איך וואלט געענדיגט וואלט איך געהאט די מוט צו נעמען. זיי און פירן זיי אַלע אין אַמאָל.
איך בין געווען איבערראַשט פֿון אַזאַ פּלוצעמדיק און ומנאַטירלעך ענדערונג, און טאָמער איך וואָלט קיינמאָל וויסן די סיבה דערפון ווען איך נישט ווענטשערד צו פרעגן דעם נאָמען פון דעם ליב מענטש. דערנאָך, צו באַפרידיקן, זי געקוקט אויף מיר מיט אַ געלעכטער פּנים און אויגן פול פון די ריין פייַער; און מיר ווייזן דעם קרייז, וואָס זי האָט געפּוילט, האָט זי געזאָגט מיט חן: "איך בין די ליבע פֿון דעם, וואָס האָט עס געטראָגן פֿאַר דיר, און דאָס איז פֿאַר דיין ליבע און פֿאַר אַלע מענטשן וואָס איך אַרבעט." י-ק וויל, אז אלע זיינע קינדער זאלן גיין אין זיינע טריט טראגן זייער קרייז, ווייל דאס איז דער איינציקער וועג צו אייביק לעבן און אומענדלעכן גליק, צו וועלכן ער רופט זיי און וואס ער פארדינט פאר זיי; אָבער ער וויל, אַז זיי זאָלן זיי טראָגן אָן זיי איבערצוכאַפּן. צום סוף, ער וויל זיי צו זיין וואָרן אויס פון ליבע, נישט קאָורשאַן, דערפֿאַר בעט ער מיך, איך זאָל זײ מאַכן װײכער און לײכטער, און דאָס איז פֿאַר מיר אַ זײער ליבלעכע באַשעפטיקונג, װײַל עס איז מיר אוממעגלעך ניט צו ליעבן די, װאָס י.־סי האָט אַזױ ליב געהאַט. »
נא ך דע ר דאזיקע ר רעדע , הא ב אי ך זי ך אויפגעװעק ט מי ט דע ר חשק , צ ו טראג ן ד י אל ע קרייזן , װא ס ד י ליב ע פו ן י . סי , װע ט מי ר פארשטעל ן א ן מורא , א ז אי ך װע ל ז ײ קײנמא ל געפינע ן צ ו שװער .
אט , פאטער , װיי ל איה ר האבע ן אבזא ל געװאל ט װיסען , זײנע ן ד י צװ ײ אומשטענדע ן פו ן מײנ ע חלומות , אי ן װעלכ ע אי ך הא ב געזע ן דע ם ליבליכע ן מענשען , דע ם שײנע ם ארבײטע ר אי ן װעמע ן איה ר הא ט מי ר אויסגעזע ן אזו י פיעל ע אינטערעםיר ט . אבער וויבאלד מיר זענען אויף דעם ארטיקל, און מיין מעשה האט געדויערט אביסל ווייניגער ווי איך האב געמיינט, וועל איך ענדיגן, אויב דו ווילסט, מיט א ראיה אז איך אליין
דערמאָנט זיך, און וואָס איז דאָך מיט מיר געשען, נישט אין שלאָף, ווי די פֿריִער, נאָר אין מײַן תּפֿילה, מיט פֿיר אָדער פֿינף יאָר צוריק. די זאַך, לויט מיין מיינונג, נאָך פארדינט ופמערקזאַמקייַט.
זעאונג פון די שוועסטער בעשאַס איר תפילה. דער בוים פון ליבע.
איך האָב מיך געפֿרייט אין אַ ליכט
(295-299)
וואו אונדזער האר האט זיך באוויזן צו מיר אין מענטש פאָרעם, ער האט מיר געפירט אין אַ וואַסט גאָרטן פול פון ביימער און געוויקסן פון פאַרשידענע מינים; אי ך הא ב צװיש ן אנדער ע באמערק ט א גרויםע ר או ן שענערע ר בוים , װעמענ ם פרוכט ן אי ז געװע ן גרויס ע או ן פו ן א כיינע ר אספעקט , או ן דע ם שענסטע ר װא ס מע ן קע ן זי ך פארשטעלן . יעדער פון די פרוכטן פון דעם בוים איז ווייַס אויף איין זייַט, און רויט פון די אנדערע; דער בוים און זייַן פרוכט זענען גערופן די בוים און די פרוכט פון ליבע, דער בוים פון לעבן, דער בוים פון די גרויס ליבע וואָס ראָט די גאולה פון די מענטש ראַסע. די אנדערע ביימער זענען געווען, אין פאַרגלייַך, ווי ווילדלינגס, טראָגן בלויז דורכפאַל און וואָרמי פרוכט ...
י-ק איז געווען גוט גענוג מיר צו דערקלערן די אמת טייַטש פון דעם זעאונג, אַפּלייינג עס צו זיך. # — וויפיל מאל — האט ער צו מיר געזאגט , — ווייל דו ווילסט זיך פארלאזען אויף די מעלות פון מיין תאוה , האסטו נישט געטראגן קרומע , פארדארבענע און פארדארטע פרוכטן ? ביי דער געלעגנהייט האט ער מיר באקאנט געמאכט אז מיליאנען נפשות זענען דארט געווען, און האבן נישט פראדוצירט קיין האַרט און אמת'ע פרוכטן, דווקא ווייל זיי זענען לויט זייער פרייוויליג באזוך בלויז ווילדע נפשות, וועלכע זענען נישט איינגעפלאנצט אויף דעם שיינעם עץ אהבת ה'. , או ן אוי ף ד י פארדינסט ע פו ן דע ר לײדונ ג פו ן דע ר גואל , א ן װעלכ ן אבע ר אל ץ װא ס מע ן קא ן טאן , אי ז אומזיס ט פאר ן הימל . אבער גענוג, פאטער, עס איז צייט צו סוף. אויב איר נוצן מיין חלומות אין דיין נאָוטבוקס, פֿאַרשטענדלעכע און קריסטלעכע מענטשן, וואָס וועלן זיי לייענען, וועלן אין זיי געפֿינען זייער האַרט אמתן אין אַ פֿאָרם, וואָס איז גענוג פֿאַראַכט פֿאַר זיך; אָבער אויבנאויפיקע לייענער, וואָס וועלן נישט אַריינדרינגען אין איר בילן, בפֿרט די, וואָס וועלן נאָר זוכן די מיטלען צו באַפרידיקן אַן אומגלויבלעכע נײַגעריק, אַה! איך האָב מורא פֿאַר זיי אַז זיי וועלן נוצן די געלעגנהייט צו פאַראַכטן אַלץ וואָס איך האָב דיר געזאָגט. דאַוונען פֿאַר מיר.
סוף פון חלומות.
--------------------
האב איך זיך טועה געווען, לייענער, אין דעם גינסטיקן געדאַנק, וואָס איך האָב זיך געשאַפֿן פֿון די חלומות, וואָס איך האָב נאָר איבערגעגעבן, און אין דעם גינסטיקן דין, וואָס איך האָב זיי געמאַכט אנדערש? איצט עס איז אַרויף צו איר צו ריכטער, און זאָגן אונדז אויב איר האָט געזען מער מאָראַליש אַפּלאַקיישאַן, מער ריכטיק און אמת אין קיין אַזאַ פּראָגנאָז אַז איר וויסן פון.
לאָמיר לייענען די רוחניות ראָמאַנז ווו עס איז פארגעלייגט צו לערנען די מיינונג און פאָרעם די האַרץ אין קריסטלעך מעלות דורך אַמיוזינג די פאַנטאַזיע פון די לייענער, און דעמאָלט לאָזן אונדז זאָגן אויב מיר האָבן געפונען דאָרט, מיט אַ ריין און מער סאַבליים מאָראַל, אַ וויכטיקער ענין, אַ לעבעדיקער אינטערעס, אַ פּשוטער און מער נאַיווער דערציילונג; צום סוף, ניט מער פון דעם סטרייקינג וואָס דערהויבן און טראַנספּאָרטירן דורך די סיקוואַנס פון אָנגענעם אָדער שרעקלעך פאקטן. האט עפּעס אלץ געווען געשריבן מער קאַנפאָרמאַבאַל צו די גייסט פון די בשורה, אָדער מער גינציק צו די שליימעס פון די קריסטלעך? דעריבער, וואָס קען זיין מער גערעכט און מער פאַקטיש? וואָס קען זיין מער ווי ינספּיראַציע רעכט גערעדט ווי וואָס איז די כייפעץ פון זייַן פאַרשידן חלומות, אויב מיר קענען געבן זיי דעם נאָמען?
טאַקע צי דער רוח האָט געהאַנדלט אויף דעם גייסט פון דעם הייליקן מיידל ביי איר שלאָף, וואָס ער האָט געטאָן מיט אַ סך אַנדערע; אָדער, װי מע קאָן נאָך מײנען, אַז זײַן מוח האָט נאָך אָפּגעהיט די שפורן פֿון די אימפּולס, װאָס גאָט האָט אין אים געמאַכט אין טאָג; װעלכע ר װע ט אויסזע ן נאטירלעכער , כאט ש ני ט גענו ג צ ו רעכענט ן דע ם באװאונדער ן ארדענונג , װא ם הערש ט דארט , װ י אוי ך דע ם שטאנ ג װא ס װײז ט זי ך דאר ט אומעטום ; ווי אזוי די דאזיקע חלומות זענען פארגעקומען, זענען זיי נישט ווייניגער חידוש אין זיך אליין, נישט ווייניגער וואונדערליך פון די נאטירליכע מעשיות, די פשוטקייט ווי אויך דער אמת פון די פיגורן, און דער דאזיקער אנסאמבל איז נאכגעגאנגען אזוי ווייט פון סתירה . .
וואָס קען זיין מער חידוש, ווידער אַמאָל, וואָס קען זיין מער אומבאַקאַנט ווי צו זען אַז אַן אָרעמאַן ומוויסנדיק, ליגנעריש אויף די פּאַלאַט פון איר צעל, האט נאָך, שלאָפנדיק ווי זי איז, מער גערעכטע און מער מאָראַליש געדאנקען, און מער סאַבליים ווי רובֿ פֿון אונדזערע פֿײַנע מחשבות אין זײערע ביכער אַזױ פֿיל געפֿאַלן און פֿאַרשאַפֿן מיט אַזױ פֿיל קונסט, לערנען און הילף! און אויב מעג מען מיר דערלויבן צו נוצן דעם אויסדרוק, איז עס נישט איינצייטיק, אז איינער פון די גוטע נשמות, וואס זענען אזוי פאראכט געווארן, האט געפונען א וועג צו חלומען בעסער בשעתן שלאפן, ווי זיי טוען דאס נישט געווענליך, הגם זיי זענען געווען וואך, אין די טיפענישן פון זייער לערנען?
עס איז דעריבער, אין מיין מיינונג, אוממעגלעך צו פאַרענטפערן דעם אַלעס אָן אַ רוף צו די שוין ציטירטע ווערטער, די מקיים פון וואָס איז געפֿונען אין זיי אַליין: Et erit in novissimis diebus , אאז"ו ו. ענדליך איבערצייגט, און אזוי ווי איבערגעוועלט פון דעם ליכט וואס איז אנטהאלטן אין א ווערק וואס דאס גאנצן איז באוואונדערן אין יעדן הינזיכט, רופען מיר לכל הפחות מיטן תהלים: que les
(300-304)
די וועגן פון גאָט זענען אומפאַרשטענדלעך, און ווי העכסט ווונדערלעך ער איז אין זיינע קדושים!
Mirabilis Deus אין הייליקייט. (פּס. 67, 36.)
------------------------------------------
STATEMENT
און באַווייַזן פון די צוויי סופעריאָרס
פון דער שוועסטער פון דער נאַטיוויטי.
מיר די אונטערגעשריבן, נאַנז פון די שטאָטיש פּלאַנערז קהל פון דער שטאָט פון Fougères, זאָגן צו וועמען עס וועט געהערן, 1° אַז אונדזער אַזוי גערופענע נאַטיוויטי שוועסטער האט, פילע יאָרן צוריק, געמאכט מודעות און פֿאָרויסזאָגן וועגן אַ קלאַפּ און אַ יבערקערן וואָס זענען געווען באל ד אנהויב ן אי ן פראנקרײך , או ן דערנא ך זארג ן גרוים ע אומשטענד ן אי ן דע ר קהילה ׳ או ן אי ן ד י שטאטן ; אז טראץ דעם קלײנעם אויסשיין דערפון דעמאלט, איז דאס, װאם די דערמאנטע שװעסטער האט אנגעזאגט, ארויםגעװיזן אזוי גרוים און אזוי ברײנדיג אין די דין פון עטלעכע גוטע קהלת, אז מען האט פארענדערט דעם כהן, װאם איז דעמאלט געװען מנהל־הבית, צו שרײַבן, און אַז ער האָט טאַקע אָנגעשריבן אַן חיבור, וואָס די סתירות און די מיספארשטענדענישן אויף חשבון דער שוועסטער האָבן אים פאַרפליכטעט צו פאַרברענען ווי טראָץ זיך.
2 , א ז ד י דערמאנט ע שװעסטע ר פו ן דע ר עול ם הא ט אי ן יא ר 1790 , אי ן נאמע ן פו ן גאט , אויפגעגעב ן מ . גענעט , דע ר לעצטע ר דירעקטא ר פו ן אונדזע ר הויז , אויפצוהײב ן ד י ארבעט , װא ס אי ז פארניכט ט געװארן ; אז זי האט, דערפאר, צו אים איבערגעגעבן נאטיצן, אז ער זאל ארבעטן אין א גלות, וואס זי האט אים געמאלדן אז ער קומט; אַז דער געזאָגט מ' גענעט האָט טאַקע געצויגן די דאָזיקע הערות אונטער די אויגן און די דיקטאַט פון
די געזאגט שוועסטער, און אַז ער האָט זיי געשריבן זינט אין דעם גלות, צוגעלייגט צו זיי די וואָס מיר געשיקט צו אים אַליין פון און אויף די בקשה פון די געזאגט שוועסטער.
3° מיר באשטעטיקן, אז נאכדעם וואס מיר האבן קערפאַלי לייענען די פולשטענדיק זאַמלונג פון די לעבן און רעוועלאַטיאָנס פון די געזאגט שוועסטער , וואָס ער דערלאנגט צו אונדז אויף זיין צוריקקער, מיר געפונען גאָרנישט דאָרט וואָס האט נישט ויסקומען צו אונדז ווערט פון אמונה און זייער קאָנסיסטענט מיט דעם אמת. פון די פאקטן וואס זענען אונז באקאנט, ווי ווייט מיר קענען משפטן. אין עדות דערויף האָבן מיר אונטערגעשריבן דעם אקט אָן קווענקלען, אַפֿילו צוגעבנדיק, אַז עס זענען נאָך אין דעם אַלץ באַזונדערע אומשטענדן, וואָס ער האָט איבערגעלאָזט, און וואָס וואָלטן קוים ווייניקער אויפֿגעבויט אינעם טאַקע אויסערגעוויינלעכן לעבן פֿון דעם טייערן און ערלעכן נפטר. רעזערווירט דאָס רעכט איר צו מיטטיילן וועגן דעם טויט, מיט דער צוגאב, וואָס זי האָט אונדז באַשולדיקט צו איר איבערגעבן, און וואָס איז נאָך געבליבן צו שרייבן.
4° ענדליך באשטעטיקן מיר, אז אן מיר ווילן ארויסזאגן אויף די גרויסע זאכן, וואס גאט האט געמאכט די דערמאנטע שוועסטער, און אויך נישט אויף אירע מודעות, וואס זענען נאר צו באשטעטיגט, זענען מיר זייער געטרייסט געווארן, און אפילו שטארק געשטארקט געווארן אין דער גינסטיקער מיינונג, וואס מיר האבן פריער. , דורך לייענען די זייער אַדוואַנטיידזשאַס וואַלן פון די בישאַפּס, און אנדערע ליכט פון די הייליק קהילה וואָס דער שרייבער קאַנסאַלטאַד אין זיין גלות.
אין Fougères, די זעקס און צוואנציק טאָג פון סעפטעמבער טויזנט אַכט הונדערט און צוויי פון יאָשקע משיח, און די יאָר צען פון דער פראנצויזיש רעפובליק.
Marie-Louise LEBRETON , גערופן אין רעליגיע שוועסטער פון סיינט-מאַדעלעינע, עקס-קאָסטאָדיאַן פון די קהילה, און העכער אין דער צייט פון 1790, און ביז אַז פון אונדזער צעשטערונג.
Michelle-Pélagie BINEL , באקאנט אין רעליגיע ווי שוועסטער פון די סעראַפים, ערשטע העכער און טראַסטי פון די קהל אין דער צייט פון 1790; אָן קיין ענדערונג.
זאַמלונג
לעבעדיקע אויטאָריטעטן
און דאָקומענטן, וועגן דעם לעבן און אנטפלעקונגען פון די געבוירן שוועסטער,
נאַן אין די קאַנווענשאַן פון שטאָטיש פּלאַנערז אין די שטאָט פון פאָוגרעס, בישאָפּריק פון רעננעס, אין בריטאַן.
צו די לייענער.
טשאַריססימי, נאָליט אַלע ספּיריטויי קרידער, סעד פּראָבאַטע גייסטוס און עקס דעאָ סינט. (דזשואן, 4, 1.)
די זאַמלונג, וואָס מיר פאָרשטעלן איר, איז געלייענט און אונטערזוכט אין מאַנוסקריפּט דורך אַ גרויס נומער פון קאָמפּעטענט און זייער אויפגעקלערטע ריכטער, וועמענס אַדוואַנטיידזשאַס משפט עס וואָלט נעמען צו לאַנג צו שטעלן אין דעטאַל: אַז, דערצו, די נאַטור פון די פּראָדוקציע, טאַקע. אויסערגעוויינלעכע , קוי ם דערלויב ט ז ײ דערלויבע ן פו ן ארויסגעגעב ן געװארן , כד י זא ל ניש ט זגינע ן אוי ף קײ ן אופן , פאראורטייל ן דע ם משפט ן פו ן דע ר קהילה , אוי ף א פונק ט װא ם ז י אלײן ן הא ט דא ס רעכט .
עס וועט גענוג דיר צו זאָגן, אַז קוים פֿון זעקס בישאָפּס אָדער מער, צו וועמען איך האָב געהאַט דעם כּבֿוד עס צו פֿאָרשטעלן אין לאָנדאָן און אין די פֿאַרשיידענע ערטער פֿון מײַן גלות, זינט 1792 כולל (1); פֿון צװאַנציק אָדער דרײַסיק גענעראל־וויקאַרן און קאַנאָן פֿון פֿאַרשידענע דיאָסעסעס, צען אָדער צוועלף דאָקטוירים אָדער פּראָפֿעסאָרן פֿון טעאָלאָגיע, אין פֿאַרשידענע אוניווערסיטעטן; אויף עטלעכע באקאנטע מחברים פון געשעצטע ווערק וועגן רעליגיע, און אמווייניגסטנס הונדערט און פופציג אנדערע קהלת, וויקארס, פארישע כהנים אדער רקטורים פון פארשיידענע פראווינצן, סיי פראנצויזישע סיי ענגלישע קלער, אלע גלייך פרום און געלערנט; קוים, זאָג איך, פֿון אַזאַ גרויסער צאָל, האָט מען געקאָנט נאָמען פֿינף־זעקס יחידים, וואָס וואָלטן אים ניט געווען גינסטיק אין אַלע הינזיכטן; און נאָך טאָן מיר האָבן גוט סיבות צו גלויבן אַז דאָס קליין נומער טוט נישט האט סוספענדירט די משפט בלויז פון פארזיכטיגקייט, און נישט פון קיין שלעכטס ווילן; אלא צו דערקלערן די פאקטן ווי צו סויסער זיי אָדער קאַמבאַט די פּריוויילינג מיינונג.
( 1 ) ד י בישאפ ן האב ן זי ך באראט ן או ן װעלכ ע האב ן געלײענ ט ד י העפטן , װא ם אנטהאלט ן ד י זאמלונ ג אי ן פראגע , זײנע ן צװיש ן אנדער ע מר . דער אַרטשבישאָפּ פון אַקס, איצט אַרטשבישאָפּ פון טאָורס; Msgr. דער בישאָפּ פון Tréguier, אַז פון טרויעס, אַז פון נאַנטעס, אַז פון מאָנטפּעליער, אַז פון
לאסקאר וכו' וכו'. אי ך דערמא ן ניש ט קײ ן ד י לײדיק ע מענטש ן אי ן גרויס ע צא ל או ן פו ן אל ע קלאסן , װעלכ ע האב ן ז ײ געלײענ ט מי ט פי ל פרײ ט או ן אויפבויען ; װאָרום װי אַזױ אַ סך פֿון זײ זאָלן אױפֿקלערן װערן, קאָן מען זײ נישט אַרײַנלאָזן אַלס ריכטער אין די דאָזיקע ענינים. אזו י זײנע ן זײער ע איבערגעחזרט ע שבחים , ד א געצײל ט אומזיסט .
(305-309)
די ווערק איז דעריבער וניווערסאַל אַפּלאָדיסעד דורך לייענער פון אַלע אָרדערס פון די קהילה, איך קען לייגן, פון אַלע קלאסן פון בירגערס. עס איז איינשטימיק געמשפּט געוואָרן ניט נאָר גוט און נוציק אין זיך אַליין , וואָס איז געווען דער עיקר, בפֿרט אין באַטראַכט, אַז אַלע אמתע פּרינציפּן פֿון דאָגמאַ און מאָראַל האָבן זיך באַוויזן אין אים פֿאַרדעקן; אָבער דאָך קאָן איך אײַך פֿאַרזיכערן, אַז דער גאָר גרויסער מערהייט פֿון די בוחנים און די ריכטער האָבן זיך כּסדר צוגעבויגן צו געבן אים די אינספּיראַציע רעכט אַזוי גערופֿן, וואָס האָט פֿאַר זיי אויסגעזען אומפֿולעדיק: Digitus Dei est hic , האָבן זיי איבערגעחזרט ווי אין קאָנצערט; און, וואָס איז גוט צו טאָן, די אַרייַנטרעטן איז געווען געמאכט צו מיר דורך די טהעאָלאָגיאַנס וואָס האָבן, איידער לייענען עפּעס וועגן אים, אנגעהויבן מיט מודה צו מיר זייער כּמעט ינווינסאַבאַל אָפּזאָגן, ינספּיראַציע.
אזו י ניש ט טענה׳ ן זי ך בשום־אוי ץ אויסצונוצ ן פו ן דע ר דאזיקע ר אײנשטי ם פו ן געפיל ן לטוב ת א פראגע , װא ס אי ז מי ר בשום־אפ ן ניש ט צ ו באשליסן , או ן װעלכ ע אי ך איבערלאז ן אינגאנצ ן פאר ן געריכט , װא ו ע ס שטעל ט זי ך אויפ , קע ן אי ך כאטש ן דערפיר ן א ז א , אי ן אל ע הינזיכטן , הא ט ד י זאמלונג , װ י ע ס אי ז דא , אומבאהאלט ן פאראײניק ט ד י רײ ע שטימען , אי ן דע ר אונטערזוכונג , װא ס אי ז בי ז איצ ט געװאר ן דערפון . צו דעם קען איך צוגעבן, אז ביז איצט זענען אלע התנגדות, וואס זענען געמאכט געווארן, רידוסט צו דעם מער אדער ווייניגער געשמאק, וואס מען האט געמיינט אז זיי געפינען אין מיין שרייבן, און אויף וועלכן איך האב אויך געזען אזויפיל קעגנערשאפט אין דער פֿאַרשידענע וועגן צו משפטן עס, אַז עס איז געווען ווי אוממעגלעך פֿאַר מיר צו פאַרענדיקן עפּעס דערפון; צו עטלעכע קאָנטראָווערסיאַל מיינונגען אין די שולן, געהערט, מאל אפילו גענומען דעם אומרעכט וועג, ווי עס איז געווען גרינג פֿאַר מיר צו ווייַזן.
פאר די איבעריגע, חזר איך איבער, וואלט מען געמאכט א באנד, ווען עס וואלט געדארפט דא צוזאמנעמען די אלע שבחים, וואס זענען צו מיר גערעדט געווארן, אלע פארדינסטע עדות וואס איך האב.
באקומע ן מינדלע ך או ן שריפטלעך , פו ן ד י לײכטיקםט ע מענטש ן או ן ד י פעיקםט ע צ ו משפטן . עטלעכ ע פו ן ד י אנגעזעענםט ע צװיש ן ד י לײענער , פרעלאטן , האב ן זי ך געפאדער ט קאפיעס , װעלכ ע ז ײ האב ן געהא ט געהערי ק צוגעבונדן , ז ײ אפצוהיטן , האב ן ז ײ מי ר געזאגט , מי ט גרוי ס זארגן . ווי לאַנג מיין צוועלף העפט זענען געווען, זיי זענען אַזוי געשריבן זיבן אָדער אַכט פאַרשידענע מאל צו מיין וויסן, און וואָלט געווען פיל מער אַזוי אויב איך, ווייַל פון די סייכלדיק סיבות, איך וואָלט נישט פאָרמאַל קעגן זיי; וואָס האט ניט פּריווענטיד פילע טרונקייטיד קאָפּיעס וואָס מיר האָבן געצויגן אין געהיים (1). דער בוך איז אפילו איבערגעזעצט געוואָרן אויף ענגליש. אַלע האָבן, ווי אַזוי, געוואָלט, אַז עס זאָל פֿאַרעפֿנטלעכט ווערן: עטלעכע האָבן געפֿינט זיך צו אַבאָנירן דערויף און ביישטייערן צו די דרוק־קאָסטן; וואָס איך האָבן שטענדיק אפגעזאגט, בלויז אויס פון מורא פון פּרעווענטינג די מאָומאַנץ אנגעצייכנט דורך געטלעך השגחה.
(1) די דאָזיקע פֿאַרשידענע קאָפּיעס האָבן פֿאַרשפּרייט דאָס ווערק ווייט און ברייט. ווי איך האב נישט געליינט קיין פון זיי, גאראנטיר איך זיי נאך ווייניגער, ווייל איך האב געוואוסט אז טייל קאפיסטן האבן זיך גענומען די פרייהייט צו מאכן די ענדערונגען וואס זיי האבן געמשפט צונעמען, צו טוהן זייערע באזונדערע מיינונגען רירנדיק אין פאליטיק אדער אנדערע אביעקטן.
איך וואָלט ווי מיט מיין גאַנץ האַרץ צו האַלטן דאָרט אויף דעם פונט; אָבער ווי עס קען זיין לייענער וואָס די עדות פון וואָס איך בין אין אַ וועג דער בלויז אָרעוו וועט נישט ויסקומען גענוג, איך וועל פּרובירן צו באַפרידיקן זיי מיט עפּעס ווייניקער אַלגעמיין און מער גענוי. דאָס וועט זיין אַ רשימה פון מינדלעך עדות און אויסצוגן פון אותיות מיט די נעמען פון די מחברים. איך וועל צוגעבן עטלעכע אותיות אפילו געדרוקט אויף די אָריגינאַלס, וואָס וועט באַווייזן אַלץ וואָס איך האב נאָר געזאגט. עס איז דאך אין ארדענונג, עס איז נאר צו צושטעלן דעם תום-הלב וואס זוכט זיך אויפצוקלערן מיט גענוג אויטאריטעטן, גרונדן אויף וועלכן עס קען זיך גלייך באשטימען. אויב עס קען זיין ווער עס יז וואָס איז געווען דיספּאָוזד צו כאָשעד די אָפנהאַרציק פון מיין ציטאטן,
אויסצוג ן פו ן פארשײדענ ע בריװ ע או ן מינדלעכ ע דערקלערונגען , װא ם האב ן זי ך געגעב ן צ ו דע ר רעדאקטאר .
נא ך ד י פרעלאטן , פו ן װעלכ ע מי ר האב ן שוי ן שוי ן גערעדט , אי ז דע ר פאטע ר בארוע ל געװע ן אײנע ר פו ן ד י טעאלאגן , צ ו װעמע ן אי ך הא ב מערסטנ ס געװאל ט איבערגעבן , מײ ן כתב־יד . ניש ט גיכער , הא ט ע ר אי ם אונטערזוכט , א ז ע ר הא ט מי ך אנגערופ ן אי ם געב ן א קאפי , װא ס ע ר הא ט געדרוקט
זיך. זינט יענער צײַט האָט ער קיינמאָל נישט אויפֿגעהערט צו אויסדריקן מיר זײַן דאַנקבאַרקייט אין אַלע וועגן, און אויך נישט צו לויבן די ווערק, אָן זיך קיין מאָל זיך צו זאָגן.
"וואָס מער איך לייענען עס, ער דערציילט מיר און געשריבן אָפט, די מער איך געפֿינען עס עדיפייינג און אַדמראַבאַל, און די מער איך אַנטדעקן אין עס עפּעס מער ווי מענטשלעך. איך זע אין אים טויזנט זאכן, וואָס איך האָב אין ערגעץ נישט געזען: אַזוי רירט עס מיר מער ווי קיין אַנדער בוך. איך טאָן מיין מערסט פּראָסט קלערן דאָרט, און איך האָפֿן אַז גאָט וועט נוצן עס פֿאַר מיין קאַנווערזשאַן און מיין רוחניות העכערונג. ביטע לויבן מיר צו די תפילות פון דיין גוטע נזיר. עטלעכע אנדערע, און אפילו בישאַפּס, האָבן געמאכט די זעלבע בקשה צו מיר.
דער טאטע בארואל האלט ווייטער אין די ווערטער:
"מיר וועלן באַפאַלן די אַרבעט פון דעם גוטע נשמה, אָבער מיר וועלן נישט צעשטערן עס: עס איז אנגעצייכנט אויף אַ ווינקל וואָס וועט מאַכן עס טריומף איבער קריטיק. לאָזן מיר וויסן אַלץ איר קענען לערנען פון דעם הייליק מיידל. עפּעס וועגן איר וועט שטענדיק זיין פון גרויס אינטערעס צו מיר. וואָס ער האָט איבערגעחזרט, ווי פילע אַנדערע, פאַר פאַרשידענע מענטשן און ביי פאַרשיידענע געלעגנהייטן, אָן קיין מיינונג אויף דעם פּונקט. ע ר הא ט אפטמא ל געזאגט , מי ט פי ל אנדערע , א ז ד י דאזיק ע ארבע ט אי ז געװע ן פעי ק צ ו מאכ ן ד י גליקלעכםט ע אײנדרוקן , או ן צ ו ברענגע ן אי ן נפשו ת ד י גײםטיקסט ע פרוכט ן פו ן גער , אנטײ ל או ן ישועה . »
אזו י אי ז שטענדי ק געװע ן דע ר משפט , פו ן א ן מחבר , װעלכע ר אי ז צוגעװאוינ ט געװאר ן צ ו דע ר קריטיק ע פו ן ארבע ט או ן צ ו דע ר דיסקוסיע ר פו ן טעאלאגיש ע ענינים . לאָמיר גײן װײַטער צו אַנדערע.
מ.פּאָנס, קהילה־פּנים פֿון מאַזאַמעט, אין דער דיאָזעזע פֿון לאַוואַור, דאָקטאָר און פּראָפֿעסאָר פֿון טעאָלאָגיע, האָט זיך דערמיט פֿאַראינטערעסירט און געמאַכט פּונקט דעם זעלבן משפט דערפֿון, נאָכן לייענען מיט גרויס זאָרג. דאָ זענען די טערמינען, אין וואָס דער פּראָפעסאָר, פּונקט באַרימט, הייבט די קליין העפט פון הערות וואָס איך האט געבעטן אים צו מאַכן פֿאַר מיר: "די אַרבעט פון די נון פון פאָוגères איז געווען צו מיר צו אַנטהאַלטן אַ סאַבליים טהעאָלאָגי, אַ מילד, הויך און העל דרייווינג פּרינציפּן; און וועלכער משפט מען רעדט אויף זיין אינספּיראַציע, מיין איך, אַז דאָס לייענען וועט זיין זייער נוציק פֿאַר די געטרייַ, און וועט געבן זיי אַ גרויס געשמאַק פֿאַר מעלה. »
צו דעם פּשוטן און גענויערן הספד, לויט זײַן אופן זאָגן די זאַכן, לייגט דער פאטער פּאָנס צו, אַז: “צו באַפרידיקן דעם רעדאַקציעס בקשה, וועט ער אַרויסטראָגן אויף דער גאַנצער אַרבעט עטלעכע הערות, וואָס ער גלויבט נישט ניט נייטיק, און צו וועלכע ער לייגט נישט קיין סאך חשיבות. זינט יענער צײט איז ער געװען אײנער פֿון די, װאָס האָבן מיך די מערסטע געדרונגען, צו לאָזן דרוקן די ווערק אין לאָנדאָן, כּדי צו קענען, האָט ער געזאָגט, נעמען עטלעכע קאָפּיעס צו זײַן לאַנד.
הער דאגלאס, בישאף פון לאנדאן, ניט געקענט די פראנצויזישע שפראך גוט גענוג צו משפטן אליין, האט זיך, אויף א וועג, פארביטן דורך עטליכע פון זיינע כהנים, צווישן אנדערע דורך דעם רעווערענד הער מילנער, צוגעבונדן צו די קאטאליקן פון ווינטשעסטער; וואָס האָט מיר צוגענומען אַ קאָרעספּאָנדענץ מיט דעם באַרימטן שרײַבער, וואָס האָט מיר שטאַרק געשאַפֿן. אט האט ער מיר געשריבן אין פארשידענע מיטינגען; איך וועל ציטירן זיינע אייגענע אויסדרוקן, וועלכע איך וועל דעמאלט איבערזעצן, צום באקוועמליכקייט פון די, וואס זענען נישט באקענט אין זיין שפראך. אי ן זײ ן ברױ ו פו ן דע ם 13 ־ט ן סעפטעמבע ר 1800 , זאג ט מי ר מי ר מילנער : ״ .
"די פּראָדוקציע אין די גאנצע איז מיר זייער שווער פֿאַר זייַן
סובלימאַטי, ענערגיע, קאָפּיוונאַס, לערנען, אָרטאָדאָקסי און פרומקייט. דערפֿאַר האָב איך ניט קיין צווייפל אַז עס שאַפֿט אַ גרויסן גײַסטיקן נוץ פֿאַר אַ סך נשמות, ווען איר וועט טראַכטן געהעריק צו געבן עס צו דעם ציבור. איך בלייב,
"ד"ר האר,
"דיין אַבליידזשד דינער
"יוחנן מילנער. »
(310-314)
אט איז די איבערזעצונג:
.... ד י דאזיק ע פראדוקצי ע אי ז מי ר אי ן אלגעמײ ן געװע ן זײע ר אויםװאונדערנדיק , פו ן זײ ן פארהויפטקײט , אי ר ענערגי , דע ם שפע ט פו ן אידע ן או ן זאכ ן או ן דע ר טיפע ף פו ן דע ר טעאלאגיע , װא ס הערשט דארט , אי ר ארטאדאקסי ע או ן דע ם גײס ט פו ן פרומקײט , װא ם ז י אטעמט . דערפאר האב איך נישט קיין צווייפל, אז עס וועט ארויסברענגען זייער גרויסע מעלות און פרייליכע איינדרוקן אויף אסאך נשמות, וואס וועלן דערפון נוץ ווען איר באשליסט עס צו געבן פארן ציבור. איך בלייב,
מיין טייערער האר,
דיין מערסט אַניוועסדיק און אָובידיאַנט קנעכט. יוחנן מילנער.
אין דעם, וואָס ער האָט מיר אָנגעשריבן דעם נאָך 15טן נאָוועמבער, רעדט ער אַזוי: “איך קען נישט רעדן צו הויך וועגן דער העכערקייט און שפּיגנדיקער פרומקייט פון די דאָזיקע התגלות בכלל. »
דאָס הייסט,
"צונעמען די אנטפלעקונגען אין אַלגעמיין, איך קען נישט דערהויבן זיי צו פיל, און ניט זאָגן עפּעס וואָס יקסידז די אַדוואַנטיידזשאַס געדאַנק וואָס איך האָבן קאַנסיווד פון זייער הויך, אדער פון די
צאַרט און ליבשאַפטלעך פרומקייט וואָס מאכט עס ווי דער הינטערגרונט און די אָפּשיידנדיק כאַראַקטער. »
דע ר זעלביקע ר מחבר , שרײבנדי ק צ ו א ן ענגלישע ר פרײ ד פו ן זײנ ע או ן מײנ ע פרײנד , הא ט אי ם אנגעצײכנט : ״װע ן ד ו זע ט אונדזע ר גוט ן פרײנ ט מ״ג* , שטעל ט אי ם מײנ ע כבודדיק ע קאמפלימענט ן או ן זאג , װ י אזו י אי ך הא ב זי ך געװאל ט צ ו זען , װע ן אי ך הא ב אי ם געװאל ט זען . איז געווען דעם אנדערן טאג אין סאָממערסטאָוון. עס איז אוממעגלעך, אַז איר, אָדער קיין אנדערע מענטש, זאָל האָבן אַ גרעסערע כבוד פֿאַר די אנטפלעקונגען פון זיין רוחניות טאָכטער ווי איך; אָדער זייט מער באַזאָרגט צו זען זיי אין דרוק, פֿאַר דער אויפֿבויונג פון די גוטע, און די גיור פון די רשעים. »
דאָס הייסט,
"אויב איר האָט, אָדער ווען איר האָט געלעגנהייט צו זען אונדזער גוט פרייַנד מ ג *, פאָרשלאָגן אים מיין סיוויליטיעס אָדער רעספּעקטעד קאַמפּלאַמענץ. זאג אים וויפיל איך האב אים געוואלט זען דאס לעצטע מאל וואס איך בין געווען אין סאָמערשטאון. עס איז אוממעגלעך אַז איר אָדער ווער עס יז קען האָבן אַ גרעסערע מורא ווי מייַן פֿאַר די אנטפלעקונגען פון זיין רוחניות טאָכטער. קײנער װיל ניט מער װי איך זײ געדרוקט, צו טרייסטן און אויפבויען פון די גוטע, װי צום גיור פון די רשעים. »
הער ר רײמענט , אנדער ע ענגליש ע מגיד , זײע ר אויסגעצײכנ ט מי ט זײנ ע טעאלאגישע ר קענטענישן , אי ן דע ר פראװינ ץ פו ן יארק , הא ט זי ך גענומע ן צ ו איבערזעצ ן דא ס װער ק אוי ף ענגליש , או ן מי ר פארזיכערט , א ז ע ר װע ט ניש ט געב ן זײ ן איבערזעצונ ג פא ר א ביבליאטעק . הער האָדגסאָן, וויקאַר-גענעראַל פון מר. דאָוגלאַס, גערופן די זאַמלונג אַן ינפיוזד טהעאָלאָגי: tlieologiu infusia . איך קען זאָגן די זעלבע פון די רעווערענד דאָם טשאַראַק, פּרייאָר פון די ענגליש בענעדיקטינע מאָנקס, און ברודער פון מר. דער בישאָפּ פון באַט; פון מ. לאָלימער, אַן ענגלישן בענעדיקטין; פון די רעווערענד פאטער אבאָט פון לאַ טראַפּע, וואָס האט עס קאַפּיד פֿאַר זיין מאָנקס, און פון אַ גרויס נומער פון אנדערע מענטשן פון דעם זכות, וואָס האָבן געמאכט די זעלבע פאַל פון עס, און האָבן געצויגן בייַ מינדסטער עטלעכע פראַגמאַנץ פון עס פֿאַר זייער באַזונדער נוצן .
די רפּ ברונינג, אַן ענגליש דזשעסויט, סימז צו יקסיד אַלץ וואָס מיר האָבן געזען. ניט נאָר זאָגט ער צו מיר, װי אַ סך אַנדערע האָבן געטאָן, אַז ער האָט קײנמאָל נישט געלײענט עפּעס װיכטיקער אָדער מער לערנער; אָבער ער גייט אַזוי ווייט ווי צו זאָגן אַז אויב אַלע די גוטע ביכער וואָס זענען אלץ געשריבן, אָן ויסשליסן קיין, זענען פאַרפאַלן, זיי אַלע קען זיין געפונען, און מיט מייַלע, אין דעם איין אַליין: "קען איך צוגעבן אויף די גאנצע , זײנע ן מע ר ניש ט געװע ן ד י שריפטשטעלע ר או ן אל ע װערטפולסט ע שפור ן פו ן לערנע ר מאראלישע , דאקטרינאלע ר או ן טעאלאגישע ר װיסנשאפט , ניש ט מע ר צ ו טרעפ ן אי ן אנדער ע ביכער ; זיי זאלן זיין אַלע ריקאַווערד אין דעם איין, און מיט אינטערעס ווייַטער. »
דאס איז גענוג, מיין איך, צו איבעררעדן יעדן שכל, וואס באצאלט זיך מיט שכל, אז איך בין נישט דער איינציקער פון מיין מיינונג, וועגן דער ארבעט אין פראגע, און עס איז נישט אויף מיינע שוואכע ליכט און אויך נישט לויט מיין פריוואטן דין. , װעלכע ר מו ז אומזיסט ן געצײל ן װערן , א ז אי ך הא ב באשלאס ן זי ך צ ו געב ן דע ם פובלי ק (1 ) . א ן דעריבע ר ניש ט געװאל ט פארמער ן ציטאטן , װא ס ד י רשימ ה װע ט דור ך דע ר װידע ר פו ן ד י זעלביק ע שבח ן או ן ד י זעלב ע אידעע ן לאנגװײליק ן װערן , הא ב אי ך געמײנט , א ז ס׳װאל ט גענו ג צוצוגעב ן אי ן זײע ר גאנצ ן עטלעכ ע בריװ , װעלכ ע זענע ן מי ר געװע ן אדרעסירט ע װעג ן דע ם נושא . דורך אותיות וויכטיק גענוג צו פאַרדינען ופמערקזאַמקייַט.
(1) די לעצטע מאָל איך געזען מר. דער בישאָפּ פון Tréguier, פאר זיין טויט, ער האט מיר פארשלאגן פֿאַר נישט פאָרשלאָגן די אַבאָנעמענט בשעת עס זענען געווען פראנצויזיש אין ענגלאַנד.
בריוו פון א פראנצויזישער מגיד, פליטים אין פאדערבארן אין וועסטפאליע, ווענדט זיך צום רעדאקטאר.
(געדרוקט אויף דער אָריגינעל.)
האר,
איר וועט בלי ספק זיין סאַפּרייזד צו באַקומען אַ בריוו פון אַ פרעמדער; אָבער די אינטערעסאַנטע ווערק, פֿון וועלכער דו ביסט דער רעדאַקטאָר, איז מער ווי גענוג צו באַגײַסטערן מיר מיט דעם בטחון, מיט וועלכער איך ווענד זיך גלייך צו דיר. כ'האב געהאט די מעלה צו לייענען עטליכע העפט פון התגלות פון אחות המולד, אן האפענונג צו האבן די אנדערע אין לאנד וואו איך וואוין, וואג איך זיך צו חנפענען, אז דו וועסט זיין גרייט צו טוהן דעם הארציקן חשק וואס איך מוז. פאַרמאָגט דאָס גאַנצע בוך. אבע ר אי ך װי ל אי ר ניש ט זײ ן קײ ן לאסט , מי ט ד י פארלאנגע ן פו ן אײ ך א קאפי , װעלכע ר איה ר הא ט אפש ר ניש ט געקענ ט קריג ן פא ר מיר , דעריבע ר בעט ן אי ך ד י ר ׳ מאמ ע אוגוסטין , טראפיסט , פליטי ם נעב ן לאנדאן , איבערשריב ן אוי ף מעגליך . די דערמאנטע ארבעט, דורך געבן באצאל פאר דעם וואס מען וועט פאדערן, הגם איך בין נישט רייך, ווי רוב גלות כהנים. אבער כדי די דאזיקע ווערטיקע נזיר זאל נישט קענען באפרידיקן מיינע וואונטשן, און אפילו נישט גרינג באקומען א קאפי, בעט איך אייך שטארק צו פארלייכטערן די מיטלען פאר איר; און אין פאל זי קען נישט געפינען פּאַסיקע מענטשן צו איבערשרייבן, בעט איך דיך מיט חסד צו באשעפטיקן זיך אין דער דאָזיקער גוטע אַרבעט, און איך וועל אייך איבערגעבן, וואָס עס וואָלט געווען נויטיק צו צאָלן פאַר דעם צוועק.
דערצו, הער, וואָס פירט מיר צו דעם שריט, איז נישט קיין פאַרשעמט נייַגעריקייַט, פיל ווייניקער דער גייסט פון קריטיק, אָבער דער אָפנהאַרציק פאַרלאַנג צו בויען זיך. און אויב, ווי איך גלויבן סייכלדיק, עס איז ניט נייטיק
יבערגעבן בלויז צו אַ זייער קליין נומער פון אויסדערוויילטע און בישליימעס באקאנט מענטשן, איך קענען צוזאָג איר צו זיין אין דעם רעספּעקט פון די מערסט סקרופּיאַלאַס רעזערוו. איך וואָלט ווי צו קענען געבן איר נאָך מער positive פארזיכערונג; אבער איך קען דיר נאר ארויסשטעלן די ריינקייט פון מיינע רעליגיעזע מאטיוון, און וואס איך בין: פראנצויזישער כוהן פון די דיעסעס פון רוען, עקספאטירטער פאר דער קאטוילישער אמונה, פליט אין פאדערבארן אין וועסטפאליע, פאר כמעט אכט יאר, וואו איך בין אנגעשטעלט פאר די קהילה־ענינים פון פרעמדע, און מודה פון א קהילה פון פראנצויזן כרמאליטן.
איך האף אבער, און דיין ברען צו קריגן דאס גוטס, אין וואס דו האסט אזא חלק, מאכט מיר בטחון, אז דו וועסט זיין גענוג גוט צו דערפילן מיינע וואונטשן.
אין דעם זיס דערוואַרטונג, איך האָבן די כּבֿוד צו זיין מיט רעספּעקט און ווענעריישאַן, האר, דיין זייער אַניוועסדיק און זייער אָובידיאַנט קנעכט,
J.-F. Vallée,
פראנצויזיש גאַלעך, מיט די בענעדיקטינע ליידיז פון גאָקירטשען, אין פּאַדערבאָרן.
פּאַדערבאָרן, וועסטפאַליע, 6טן יולי 1801 .
צווייטער בריוו פון דער זעלביקער. (געדרוקט אויף דער אָריגינעל.)
האר,
איך האב אלע סיבה צו גלייבן, אז מיין בריוו איז אייך איבערגעגעבן געווארן, די ענטפער, מיט וועלכער דו האסט זיך באוויזן מיר צו כערן, איז אויפגעכאפט געווארן; דערפֿאַר נעם איך זיך די פֿרײַהײט צו אײַך הײַנט װידער אַרײַנשרײַבן, כּדי אײַך צו בעטן, װיפֿל איר קענט, נאָכקומען צו מײַן בקשה; װאָרום טראץ דעם גרויםן חשק, װאָס איך האָב צו פֿאַרמאָגן דאָס טײַערע ווערק, װאָלט איך אײַך נישט געפֿעלן באַ אײַך צו פֿאַרברעכן די תקנות פֿון חכם. איך פילן אַז וואָרענען מוזן פּריזיד איבער די מאַנאַפעסטיישאַן פון עפּעס פון דעם נאַטור, און אַז עס
(315-319)
גרויס רעזערוו מוזן זיין עקסערסייזד אַזוי נישט צו שטערן אָדער פאַרמינערן די גוט וואָס מוזן רעזולטאַט פון דעם אַרבעט אין די דיזיינז פון געטלעך השגחה. אָבער איר קענט בעסער ווי ווער עס יז צו משפטן מיט די פּראָס און קאָנס; און וויבאלד די קאמוניקאציע וואס דו האסט געמאכט, לכל הפחות צו עטליכע מענטשן, פון דער דערמאנטער ארבעט, זעט אויס צו מעלדן, אז עס איז געקומען די צייט עס איבערצוגעבן פאר די וואס עס קען זיין נוטליך, חזר איך איבער מיינע תחנונים צו דיר קען האָבן די גוטהאַרציקייט צו אַנטלייַען, אויב איר קענען, אַ ריכטיק קאָפּיע צו די מענטשן וואָס וועלן דאָס צו איר אָדער לאָזן עס איבערגעגעבן. איך טאָג אייך נישט צו בעטן די טראַנסקריפּציע און קערעקשאַן פון די אַרבעט אַליין, צו פאַרזיכערן איר אַז אַלע קאָס וועט זיין צוריקצאָל, ווי אויך די זיכער דעפּעש פון די מאַנוסקריפּט, דורך דעם קאַנאַל פון די לייַטיש משפּחה פון ספּענסער,
איך לייג דיר נאר צו, אז דו קענסט זיכער זיין, אז איך וועל פרומע פאלגן די תקנות, וואס דו וועסט האבן די גוטסקייט מיר פארשרייבן, און אז עס דוכט זיך מיר, אז איך האב גראדע כוונות צו באנייט מיין בקשה צו דיר. אויב איר זענט גינציק צו באַקומען עס, איר וועט געבן מיר די גרעסטע פאַרגעניגן; און אויסדריקן מיין אָפנהאַרציק דאנקבארקייט צו איר אין שטייַגן, איך האָבן דעם כּבֿוד צו זיין מיט אַלע געפילן פון רעספּעקט און ווענעריישאַן,
האר, דיין זייער אַניוועסדיק און זייער אָובידיאַנט קנעכט,
J.-F. Vallée,
פֿראַנצויזישע גאַלעך, מיט די בענעדיקטינער ליידיז פֿון גאָקירטשען, אין פּאַדערבאָרן, אין וועסטפאַליע.
פּאַדערבאָרן, 25סטן אויגוסט , 1801 .
בריוו פון פאטער דע קוגנאק, גענעראל וויקאטאר פון דיאזעס איירע, האט זיך, אין נאמען פון זיין בישוף, גערעדט צום רעדאקטאר פון דער זאַמלונג.
(געדרוקט אויף דער אָריגינעל.)
פּאַדערבאָרן, 16טן יולי 1801 .
Msgr. דער בישאָפּ פון איירע, מאָנסיער, האָט לעצטע יאָר געזען אין א בריוו געשריבן פון ענגלאנד, דעם גינציקן באַריכט וועגן אַ מאַנוסקריפּט וואָס באהאנדלט די וויזשאַנז פון אַ מאָנאַשקע פון פאָוגער. ד י לויב , װא ס לוי ט דע ם בריװ , אי ז געגעב ן געװאר ן צ ו דע ר ארבעט , פו ן עטלעכ ע בישאפן , װ י אוי ך פו ן דע ר געלערנטע ר או ן ױגנטלעכע ר אבע ר בארועל , הא ט געבראכ ט פא ר מאנסעגינע ר דע ם חשק .
צו וויסן א שריפט, וואס האט לויט די עדות נישט אנטהאלט בלויז אויסערגעוויינלעכע זאכן און געמאכט צו אויפוועקן א נישטיגע נייגעריגקייט, נאר וואס האט אנגעגעבן גאנצע מסכתות, אזוי רירנדיק ווי העכער, פון די גרויסע סודות און די הייליגע מוסר השכל פון אונזער טייערער רעליגיע.
אזו י הא ט ע ר זי ך מי ט פרײ ד דערװוסט , א ז דע ר ר״פ , אב י דע ר טראפ , הא ט געבראכ ט פו ן ענגלאנד , ד י דאזיק ע אינטערעםאנט ע װערק , או ן שוי ן רעקאמענדיר ט דור ך דע ר אויטאריטעט ן פו ן לײכטיקע . ער האט זיך געאײלט צו פרעגן דעם ר״פ אב״ד, װאם האט אים געלענט דעם חלק, װאם ער האט דעמאלט ארײנגעלײגט אין דער נעץ; דאָס הייסט, בלויז האַלב פון די 2. באַנד. דא ס ביס , גענומע ן אי ן מיט ן דע ר ארבעט , הא ט נא ך ניש ט געקענ ט , װ י אי ר זע , מאכ ן מאנסעינע ר אי ן דע ר ריכטונ ג פו ן גרינד ן א משפ ט אויפ ן גאנצ ן ; אָבער די לייענען פון דעם קליין טייל קאַנווינסט Monsignor אַז אַזאַ אַ ווערק, אָדער דורך די וויכטיקייט פון די ענינים וואָס עס באהאנדלט, אָדער דורך די נייַע פאָרעם אין וואָס עס איז געשריבן, אָדער דורך די ימפּאָוזינג אויטאָריטעט אויף וואָס מען באַסעס אַלע וואָס איז אַוואַנסירטע דאָרט. , פארדינט ספּעציעל ופמערקזאַמקייַט, פארלאנגט אַז
מאַנסיגנאָר האָט דערפֿאַר געוואָלט האָבן אַ קאָפּיע פֿון דער קאָפּיע פֿון ר.
פאטער אבאט; אבער יענער האט עס נישט געוואלט דערלויבן, צוליב מורא פארן פארברעכן דעם צוטרוי וואס האט אים איבערגעגעבן דעם דאזיקן כתב יד כדי צו קריגן א קאפי. דעם נאַש קענען זיין רעספּעקטאַבאַל; אָבער מאַנסעיגנעור איז איבערצייגט אַז מעשים פון דעם מין זענען געמאכט צו זיין אין די הענט פון בישאַפּס, איידער קיין אנדערע קלאַס פון געטרייַ; און וויבאלד דאס שריפט איז שוין באקאנט, און איז דא געלייענט געווארן דורך עטליכע פערזאנען פון פארשידענע כאראקטער און פארשיידענע סטאטוסן, פאר מאנסיניור, און אפילו זינט די בקשה וואס ער האט געמאכט צום ר"פ אב"ד אים צו צושטעלן די לייענען, האלט ער אז ער קען, ער האלט אפילו אז ער זאל האבן א קאפי פון דעם שריפט, כדי עס צו קענען ליינען, עס איבערלייענען, זיך צו קלערן דערויף מיט די גאנצע אויפמערקזאמקייט און אפשפּיגלונג, וואס עס פארדינט, און זיך אויסגלייכן ביי געלעגנהייטן,
Msgr. דער בישאָפּ פון איירע בעט אייך דעריבער, מאנסי, ער זאל אים דערלויבן, אויף א וועג ארויסצונעמען אלע סקראפלען פונעם פאטער אבא דע לא טראפ, צו נעמען א קאפי פון דער קאפי, וואס יענער האט געבראכט פון לאנדאן.
מאָנסיגנאָר נאָר ינדיקייץ דעם מיטל ווי די יזיאַסט און די קלענסטער טייַער; װאָרום ער װאָלט בעסער געװען, אַז ס'איז מעגלעך, און אױב די קאָסט װאָלטן נישט געװען צו גרױס, צו האַלטן פֿון זיך אַ ריכטיקער קאָפּיע װי פֿון ר.
פ׳ אב״ד, װאו די חסרונות װערן פארמערט, און טײלמאל פון אזא נאטור, אז מען זאל טוישן דעם באדייט אדער גארניט פארשטעלן. מאָנסיגנאָר וואָלט באַצאָלן אַ גרויס פּרייַז צו האָבן אַ ליינעוודיק איינער, ריוויוד און קערעקטאַד דורך דעם מחבר, אָדער, צו רעדן קיין צווייפל
שייןער, ביי דער רעדאקטאר. ע ר שטײ ט אבע ר ניש ט אוי ף דע ם ארטיקל , װײ ל ע ר װער ט אפגעשטעלט , פו ן דע ר שרעק , 1 , א ז ע ס װע ט אײ ך מאכ ן צ ו פי ל צרו ת או ן צײט־פארלוסט ; 2° אז די אויסגאבן, אדער פון דעם שריפט, אדער פון דער פאסט, זענען נישט געווען צו טייער. ער בעט דיך קודם, איר זאָלט אים, ווי באַלד ווי מעגלעך, שיקן די רשות וואָס ער בעט פון דיר, און אים געבן אין אייער ענטפער אַ אויסלייג פון וואָס אַ קאָפּיע וועט קאָסטן און די פּאָסטפאָרט קיין האַמבורג. אבער דער ערשטער פון אַלע באדינגונגען איז אַז די טריטמאַנץ זאָל נישט זיין צו ומבאַקוועם פֿאַר איר. מאנסיניור װאלט געװאלט, אז איר זאלט אים קאנען געבן א צעטל פון די באזונדערע פאקטן װעגן דער הײליקער טאכטער, שװעסטער פונדעםטום, און פון די אנטפלעקונגען, װאם זי האט באקומען. ער גאָר יקספּעקץ צו געפֿינען אין דעם גוף פון דער אַרבעט, און ספּעציעל אין זיין לעבן, ד י אלגעמײנ ע שטריכן , װעלכ ע װעל ן ע ם באװאוסט ; אָבער אויב איר וויסן עטלעכע וואָס קעראַקטערייזד איר אפילו בעסער, און אויב זיי זענען פון אַ נאַטור צו לייגן עטלעכע גראַד פון אָטאַנטיסיטי צו די אנטפלעקונגען פון די הייליק מאָנאַשקע און צו די אויטאָריטעט פון די אַרבעט וואָס ריפּאָרץ זיי, Monsignor וואָלט לערנען פון איר, האר , מיט גרויס אינטערעס, און וואָלט נאָר נוצן עס ווי איר געזען פּאַסיק.
האָסט איר נישט געקאָנט אויך צוטיילן איר, בערך די צײַט, ווען די שוועסטער־ייִד האָט געוווּסט, אַז די ווערק, וואָס איר האָט געשריבן, זאָל דערשינען אין ציבור. א נזיר , װעלכע ר אי ז אנגעקומע ן פו ן לאנדאן , פארזיכער ט אונד ז א ז ס׳אי ז ניש ט אזו י געהײם ן אי ן דע ר שטאט , או ן ז י הא ט געהער ט עטלעכ ע שפיצ ן דערפון .
מאַנסיגנאָר וואָלט ווי צו וויסן די פּינטלעך צייט פון די טויט פון די הייליק טאָכטער, וואָס איז געזאגט צו זיין, וואָס איז געווען נאָך נישט אַ יאָר צוריק. אויב איר געווען ביכולת צו לערנען די צושטאנדן וואָס זענען פּריסידאַד, באגלייט און נאכגעגאנגען איר, ווי געזונט ווי די קאָמוניקאַציע וואָס זי קען האָבן פון דעם רצון פון גאָט זינט איר פאַרטיק די אַרבעט פון איר לעבן און פון איר התגלות, און ספּעציעל אין דער צייט פון זיין טויט, איר וואָלט פאַרפליכטן מאָנסיניור אים צו מיטטיילן; און בכלל אלעס וואס איז נוגע צו דעם הייליגן קנעכט פון גאט, אירע זעונגען, די ארבעט וואס מודיע זיי, און דעם חשוב'ן כהן וואס האט עס געשריבן, איז פון גרויס אינטערעס פארן מאנסיניאר, דערפאר פלעמט ער זיך אז דו וועסט ליב זיין צופרידן וויפיל דו קענסט.
איך בין מיט הויך באַטראַכטונג און אַ גרויס פאַרלאַנג צו וויסן איר, האר,
דיין זייער אַניוועסדיק און זייער אָובידיאַנט קנעכט, אַבé די קוגנאַק,
וויקאַר אַלגעמיינע פון Aire, אין די קאָלעגע פון פּאַדערבאָרן אין וועסטפאַליאַ.
(320-324)
בריוו פון מ.מארטין, גענעראל וויקאאר פון ליסיאו, צו מ.ל'אבה גוילאט, וועלכער האט אים געשיקט די אכצן העפטן מיט דעם ערשטן אויסגאבע פון דער ארבעט, אים געבעטן ער זאל אים דערציילן ווי ער פילט דערפון. הער מארטין איז דעמאלט געווען אין הויפט פון די פראנצויזישע כהנים וואס זענען אריבערגעפירט געווארן צום כלל הויז פון העדינג, און וועמען ער איז ערשט באשולדיגט געווארן צו פרעזידירן אינעם שלאָס פון ווינטשעסטער.
(געדרוקט אויף דער אָריגינעל.) האר,
די אַכצן העפטן, וואָס איך שיק דיר צוריק, האָט מען געשיקט צו מיר דורך מאַדעמאָיסעל מאַגנאַראַמאַ. איך וואלט געוואלט אז דער מחבר זאל אנהייבן מיט ממש רעפארטירן די הערות פון דער שוועסטער-המולדת, גוט אדער שלעכט פארשריבן, נישט אז איך צווייפל אין זייער עכט, און אויך נישט אין די געטריישאפט פונעם שרייבער. וואָס שייך די ווערק וואָס איז באַטראַכט אין זיך אַליין, אַחוץ עטלעכע באַשרײַבונגען און אַ פּאָר בילדער, וואָס זעען מיר אויס אַ ביסל צו פּאָעטיש פֿאַר אַזאַ טעמע, געפֿינען איך זי גלײַך גוואַלדיק אין גוטהאַרציקייט און שיינקייט. בכלל איז עס זייער געאייגנט צו אויפקלערן דעם מוח, אויפהייבן די נשמה, זי אנרירן און איבעררעדן. עס גיט אין באַזונדער די מערסט גלענצנדיק געדאנקען פון די געטלעך אַטריביוץ און פון די קאַטהאָליק קהילה. אָן גיין אין די דעטאַל פון די פאַרשידענע מאַטעריאַלס עס כּולל, עס איז גאָרניט, וואָס ווערט דאָרט נישט דערלאַנגט אויף אַ נײַעם, באַמערקטיקן און גאָר אינטערעסאַנטן אופן. מיט איין וואָרט, דאָס איז, לויט מיין מיינונג, אַ רייך און שעפעדיק פאָנד, פון וואָס מען קען ציען ניט נאָר אויף וואָס צו בויען זיך פּערזענלעך דורך לייענען און קלערן, אָבער אויך אויף וואָס צו ביישטייערן צו די רוחניות נוציקייט פון די ווייַטער. .
דאָ, האר, איז מיין איבערבליק נאָך אַ שנעל לייענען פון די העפט וואָס זענען קאַמיונאַקייטיד צו מיר. ס׳װאלט געװאלט, אז דער דאזיקער שריפט זאל געדרוקט װערן, צום גרעםערער כבוד ה' און לטובת א סך נשמות.
איך בין, מיט רעספּעקטעד באַטראַכטונג, האר,
דיין מערסט אַניוועסדיק און אָובידיאַנט קנעכט,
מארטין, וויק. גענ.
לייענען , 21 אַפּריל , 1802 .
איך װעל מיך דערלויבן אַ אָפּשפּיגלונג װעגן דעם בריװ: נישט די שװעסטער פֿון דער נבֿיא האָט מיר צוגעשטעלט די צעטלעך, װי מ׳ מארטין דאַכט זיך; איך בין, פֿאַרקערט, געװען, װאָס האָב געמאַכט הערות װעגן דעם, װאָס זי האָט מיר געזאָגט. אי ך הא ב געמאכ ט ד י דאזיק ע הערות , נא ר צ ו העלפ ן מײ ן זכרון , כד י ניש ט אפצולאז ן עפע ס װיכטיק , סײ ן פא ר ארדענונג , ס ײ פא ר דע ם שטאנד . די הערות, זייער ניט גענוגיק אין זיך, וואָלט האָבן געווען לעגאַמרע אַנלייקליאַבאַל פֿאַר לייענער .
אזוי, צו זאָגן עס אין פארביי און ביי געלעגנהייט, איך קען נישט פּראָדוצירן די ערשטע הערות, וואָס פילע סימד צו פאַרלאַנג, אָן שאַטן די פּראָסט סיבה, און אפילו די כוונה פון דעם מענטש וואָס האָט מיר אָנגעקלאָגט מיט שרייבן עס און צו טייַטשן עס נאָך האָבן. געהערט עס גוט, און נישט צו נאָכמאַכן עס, אַפֿילו ווייניקער צו פּראָדוצירן פֿאַר דעם ציבור וואָס וואָלט געווען בלויז אַ עניגמאַ פֿאַר אים. ס'איז דאָך געווען זײַן טײַטש, ווי זײַנע ווערטער, וואָס איך האָב געמוזט איבערגעבן.
וואָס שייך די אַנדערע חרפה, וואָס פֿאַלט אויף דעם נוסח פֿון דער שרײַבן, בין איך ווײַט נישט צו גלייבן, אַז עס איז קיין שולד דערין; אָבער צום סוף, איז דאָס אַלץ אַ ריין טעם, אויף וועלכער איך האָב אויך געזען אַזוי פיל סתירות צווישן די לייענער פון די העפטן, אַז איך האָב ניט געמיינט, אַז ס’איז נויטיק צו מאַכן אַ סך ענדערונגען אין מיין לעצטער פּלאַן.
רעדאַקטאָר ס באַמערקונג.
דע ר פערטע ר באנ ד װע ט אינגאנצ ן רעאגיר ן אוי ף מי ר מארטין ס פארלאנג , װײ ל ע ר װער ט געדרוקט , װא ם ע ר װער ט געדרוקט , או ן א ן קײ ן ענדערונ ג אוי ף דע ר קאפיע , װא ם ד י שװעסטע ר אלײן דיקטירט , מיטן סדר און מיט די טיטלען, װאם זי האט זיך אויך געגרינדעט.
באַמערקונגען
אויף דעם לעבן און אנטפלעקונגען פון די אַזוי גערופענע שוועסטער פון דער נאַטיוויטי, שמועסן מאָנאַשקע אין די קאַנוואַנט פון די ורבאַניסטן פון פאָוגèרעס; נאכגעגאנגען דורך זיין ינער לעבן,
געשריבן פון זיך דורך די דיפּאַזאַץ פון איר אנטפלעקונגען, און ציען אַרויף אין לאָנדאָן, און אין די פאַרשידן ערטער פון איר גלות, 1800.
" קאָנפיטעאָר טיבי, פּאַטער, דאָמינע קאָעלי און טעררæ, וואָס אַבסקאַנדיסטי איז אַ סאַפּיענטיבוס און פּרודענטיבוס, און רעוועלאַסטי אָו פּאַרוווליס. (מאַט. 11, 25; לוקע. 10, 21). (1 קאָר. 1, 27.)
אזוי איז דער גורל פון אמת אויף דער ערד, ער גייט אומעטום באגלייט מיט טעות, פון וועלכן עס דאכט זיך אמאל בלויז א טריט אוועק, און אפטמאל איז עס אפילו שווער פון זיי צו אונטערשיידן. א אמת פון דערפארונג, פון וועלכן די פיזישע און מאראלישע וועלט, פון וועלכן די רעליגיע אליין גיט אונז אזויפיל באווייזן, אז עס וואלט נישט געווען אומזיסט זיך אפצושטעלן אויף איר. אבער אויב גאט האט, צוליב שטענדיק טייערע סיבות, געלאזט צומישן די ווייץ מיט וויד אין זיין פעלד, האט ער אונז געגעבן געוויסע צייכנס צו אונטערשיידן איינער פון דעם אנדערן, און זיין גוטסקייט קען נאר דערלויבן אז די ערליכע נשמה איז ארויסצונעמען דעם פאלשע. פֿאַר די אמת, און אויבן אַלע אַז עס ינעוואַטאַבלי ווערט די שפּיל זאַך פון טעות: probate spiritus si ex Deo sint.
יאָ, אַזאַ איז דער סדר און דער פּלאַן פון זיין השגחה, עס קומט צו דער הילף פון מענטש שוואַכקייַט, אָבער אָן טאָמיד שאַטן די זכות פון אמונה. דורך אַן אויסטערלישער התנהגות גיט גאָט צו יעדער זאַך בלויז די דרגת ראיה וואָס איז גענוג צו זיין תכלית, און אין דעם דרגת הוכחות איז שטענדיק גענוג צו באַפרידיקן און באַרואיקן די נשמה צדיק, וואָס זוכט דעם אמת מיט תום לב, ווי עס איז דא. שטענדיק גענוג צו סקאַנדאַלייז, בלינד און פאַרגליווערט ווער עס וויל צו זיין. וואָס איז די זעלבע, ריפּלעביטור אַב עה, און וואָס ינסידיאָסè אַגיט סקאַנדאַליסיס אין עה. (עקקל. 32, 19). "עס איז אין רעליגיע," זאגט פּאַסקאַל, "גענוג
(325-329)
» לייץ פֿאַר די וואס ווילן בלויז צו זען, און גענוג פינצטערניש פֿאַר די וואס האָבן אַ פאַרקערט באַשטעלונג. עס איז גענוג ליכט צו באַקלערן די אויסדערוויילטע, און גענוג פינצטערניש צו אַניוועסדיק זיי. עס איז גענוג פינצטערניש צו בלינד די רעפּראָבע, און ליכט גענוג צו פאַרשילטן זיי און מאַכן זיי ומניקוזאַבאַל. ( מחשבות , כ״ח , ז׳ 97 )
די קהילה פון י.-סי., און דאס איז די באמערקונג פון אירע היסטאריקער (למשל מ. דע בערקאסטעל), איז קיינמאל נישט אויפגעטרייסלט געווארן פון קיין שאק, ווי געוואלדיג, וואס איז פריער נישט געמאלדן געווארן. וועמענס מעלות אונטערגעהאַלטן דורך חן, און מעלדונגען באשטעטיגט דורך געשעעניש, האָבן שטענדיק געשאפן אַ מערקווירדיק קאַנטראַסט מיט די לייענשאַס אָנפירונג און די ימפּאָוזער שפּראַך פון די טריקסטערס וואָס אַזוי אָפט פארפירט די אַלוועלט. קוואָניאַם מאַלטי פּסעוודאָפּראָפעטœ יגזעראַנט אין וועלט.
עס איז, מיר אַרויספאָדערן צו זאָגן, אַ הילף וואָס אין די קריטיש צושטאנדן די געטלעך גוטסקייט איז שולדיק געווען צו די אמונה פון זייַן קינדער וואָס זענען גערודפט אָדער אויף די פונט פון גערודפט. דער קלאַפּ וואָס די קהילה האט פּונקט יקספּיריאַנסט, און וואָס זי נאָך יקספּיריאַנסיז, איז געווען אַשורד ניט ווייניקער אַסטאַנישינג אין זייַן פּרינציפּ, אדער ווייניקער היציק אין זייַן עקסאַקיושאַנז, אדער ווייניקער דיזאַסטראַס אין זייַן פאלגן, ווי קיין פון די וואס פּריסידאַד עס. אוי ך דע ר הימל , װעלכע ר הא ט געלאז ט ד י לעצט ע מגפה , װ י ע ר הא ט געלאז ט אל ע אנדערע , הא ט ניש ט געלאז ט קומע ן נא ך אהער , צ ו הילף , זײנ ע אויסגעקליבענע , דור ך ז ײ צושטעל ן פאראויס , או ן מו ט קעג ן געוואלד . סקאנדאל, מעלדן.
צווישן די צאָל מענטשן, וואָס אין פאַרשידענע צייטן, האָבן גערעדט דערפון אויף אַ אופן וואָס זעט אויס לכל-הפּחות צו זיין אינספּירירט, איז צווישן אַנדערע איינער, וועמענס חשבונות, לאַנג פאַר דער געשעעניש, האָבן שוין לאַנג פאַרפעסטיקט די געשיכטע . ופמערקזאַמקייט פון אַלע וואס האָבן געהאט וויסן פון זיי, און האָבן באוויזן צו דזשודישאַל און האַרט מחשבות צו זיין פון אַ נאַטור צו וויטסטאַנד אַלע מינים פון פּאַסיק טריאַלס, און צו ווייַזן די אמת אותיות וואָס באַפעלן רעספּעקט .
היטלער פון איר צוטרוי און פאַראַנטוואָרטלעך פֿאַר טראַנסמיסיע זיי אין די פּריסקרייבד צייט, עס איז געווען אין אַ פרעמד לאַנד, ווי זי האט מודיע, אַז איך ווענדט זיך צו די הויפּט פירער פון דער קירך, נאָך די רעקאָמענדאַציע אַז זי האט מיר. און אויף וואס זי האט אזוי פיל געדריקט....
די ווערק איז דעריבער געלייענט און אונטערזוכט געוואָרן דורך אַ גרויסער צאָל קאָמפּעטענטע און זייער אויפגעקלערטע ריכטער, וועמענס שטימען עס וואָלט געדויערט צו לאַנג צו דעטאַלירן דאָ. עטלעכ ע פו ן ז ײ האב ן מי ר פארזיכערט , א ז ז ײ האב ן אי ם געלײענ ט מי ט דע ר גרעםטע ר פארגעניג ן או ן מי ט דע ר גרעםטע ר אויפבויונג , או ן ז ײ האב ן זי ך דערפו ן מע ר גערירט , װ י פו ן יעד ן אנדער ן בוך , אדע ר פראדוקציע . אַ סך האָבן מיך געבעטן אַ קאָפּיע, האָבן עס פֿאַרשריבן אָדער געמאַכט עס פֿאַרשריבן, כּדי צו דינען אַלס זייער פּראָסטער קלערן; אנדערע האבן דערפון גענומען אויסצוגן, און אלע האבן װי געװאלט, אז עס זאל פארעפנטלעכט װערן, כאטש די נאטור פון דער דאזיקער אויסערגעװײנלעכער פראדוקציע האט זײ נישט געלאזט צוגעבן צו איר די סאנקציע פון זײער אויטאריטעט דורך דערלויבן ארויסגעבן זײערע נעמען נאך גינציקע דינים. ריפּיטיד לויב
אַז זיי האָבן געמאַכט מויל און שריפט. מיר קענען אוודאי בלויז אפלאדירן די דאזיקע חכמהדיקע התפלה, וואס האט זיך בשום אופן נישט מורא צו פארמיידן די באשלוסן פון דער קהילה אין די נקודות, אויף וועלכע זי אליין האט דאס רעכט ארויסצוזאגן, און מיר קענען נישט בעסער ווי זיך צו באזעצן אויף דעם מאדעל. אונדז דורך די מערסט אונטערשיידן מיטגלידער פון דעם קהילה, וועמענס משפט איז ווי געזונט ווי זייער אַטאַטשמאַנט צו די אמונה איז אַנשייקאַבאַל, און זייער יגזעמפּלערי אָנפירונג איז ווערט פון אַדמעריישאַן אין יעדער רעספּעקט.
דעריבער, כאָטש די זייער גרויס נומער פון יגזאַמאַנערז, צווישן די בישאַפּס זיך, געווען גענייגט צו דערקענען געטלעך ינספּיראַציע און די פינגער פון גאָט אין דעם זאַמלונג, digitus Dei est hic, װ י ז ײ האב ן אזו י אפט ע איבערגעחזרט , או ן א ז אי ז גוט , א ז ד י דאזיק ע װידוי ן האב ן מי ר געמאכ ט פו ן פרעלאטן ן או ן אנדער ע דאקטוירי ם װא ס האב ן אנגעהויב ן מי ט זי ך מי ר זי ך מודה ה זײע ר כמע ט אומבאװיליקט ע אנטװארטונ ג צ ו ארײננעמע ן יעד ן סארט ן נײע ר אינספיראציע ; כאָטש די פֿון זיי, וואָס האָבן אויסגעזען דער קלענסטער גינציק דערפֿאַר, האָבן קיינמאָל ניט געבראַכט מער ווי סיבות, וואָס באַווײַזן גענוג, אַז אין דנאָ האָבן זיי ניט אַנדערש געטראַכט, און אַז זיי האָבן זיך אָבער אַנטקעגנגעשטעלט צו דערקלערן ווי צו פּאָלעמיק, אָבער נישט צו פאַרענטפערן עפּעס אויף. דעם יידל פונט, איך אויך לאָזן דעם משפט דערפון צו דעם ציבור, ביז די קהילה האט גערעדט, אויב טאָמיד זי טוט: פּראָבאַטע ספּיריטוס si ex Deo sint .
איך באַגרענעצן מיך דעריבער צו דער אוניווערסאַלער הסכמה, און אָן קיין שום באַגרענעצונג, וואָס איז געגעבן געוואָרן צו דער גוטסקייט פון דער אַרבעט אין זיך אַליין, וואָס איז געמשפּט געוואָרן צו מאַכן די גליקלעכסטע איינדרוקן, און צו פּראָדוצירן אין די נשמות די ווייניגסטע פירות פון גיור. , העכערונג און ישועה. דאס איז, לויט מיין מיינונג, די איינציגסטע נקודה פון וואס עס איז וויכטיג אז דער ציבור זאל זיין גוט פארזיכערט, בפרט באטראכטנדיג אז אויף דער זייט פון דער דאגמא, ווי די יסודות פון מוסר, האט זיך אלעס אויסגעזען אינדרויסן .
(330-334)
דערגרייכן און מיט די מערסט שטרענג אַקיעראַסי. "די ווערק פון די מאָנאַשקע פון פאָוגèרעס, געשריבן צו מיר לעצטנס אַ באַרימט דאָקטער און פּראָפעסאָר פון טהעאָלאָגי (1), געווען צו מיר צו אַנטהאַלטן אַ סאַבליים טהעאָלאָגי, אַ מילד און ריין מאָראַל, גרויס און לייַכטיק פּרינציפּן פון פירונג, און מאל די משפט. אַז מען רעדט אויף זײַן אינספּיראַציע; איך טראַכטן אַז לייענען עס וועט זיין זייער נוציק פֿאַר די געטרייַ און וועט געבן זיי אַ גרויס געשמאַק פֿאַר מעלה. »
(1) פאטער פּאָנס, פּאַריש גאַלעך פון מאַזאַמעט, דייאַסיז פון לאַוואַור.
דע ר משפט פו ן א באזונדער ן דאקטא ר אי ז נא ר דע ר אויסדרו ק פו ן ד י אל ע אנדער ע או ן ע ס אי ז מי ר איבערגעחזר ט געװאר ן אי ן פארשײדענ ע צײט ן או ן אוי ף פארשײדענ ע אופנים , דור ך ד י טעאלאגע ן מי ט ד י סארט ן ענינים , װעלכ ע האב ן זי ך מערסטנס ; עס איז געווארן דער פובליק געשריי פון אלע קהלת, ענגליש און פראנצויזיש, וואס האבן עס געלייענט. לאמי ר דערמאנע ן ד א ד י בכבודיק ע מאכטן , װעלכ ע אי ך הא ב ציטיר ט אי ן דע ר פריערדיקע ר זאמלונג .
(1 ) צװיש ן אנדער ע פו ן פאטער ם בארואל .
די וניווערסאַליטי פון וואָוץ, די באַגעגעניש פון מיינונגען אויף די הויפּטשטאָט פונט גיט מיר אַ גערעכט בטחון אַז אַ פּראָדוקציע אַזוי פיל געוואלט קען גוט איין טאָג, לויט די מעלדן אַז עס מאכט, ביישטייערן אין עטלעכע וועג צו די כבוד פון גאָט און צו די ישועה פון נשמות פאַר וועמען עס מיינט באַשערט. זאל די געשעעניש טרעפן אונדזער דערוואַרטונג, און אונדזער האָפענונג ניט זיין פארפירט!
עס וואלט דעריבער געווען, ווידעראמאל, זייער אומזיסט אריינצוגיין דא אין א לאנגער דיסערטאציע איבער די מידה פון אמונה וואס מען דארף געבן צו דער אינספיראציע פון דאס אויסערגעווענליכע מיידל (1), אויף די טעמים וואס מען קען געבן פאר אדער קעגן, ווי אויף. די מער אָדער ווייניקער מאַשמאָעס פון די סיבות. דער רוח, גלויבט דער מחבר, וועט אויפקלערן נשמות פון גוטן רצון בעסער ווי ווער עס יז אויף די אלע נקודות, וואס וועלן לייענען, נישט פון נייגעריגקייט פאר'ן לייענען, נאך ווייניגער צו געפינען וואס צו קריטיקירן, נאר מיט די כוונה צו לערנען, אויפבויען, און הנאה. יא , מי ר װאג ן זי ך צ ו האפן , דא ס בלוי ז לײענע ן פו ן דע ר ארבעט , געטא ן מי ט געהערי ק אויפריכטי ק או ן רײנקײט ן פו ן כוונה , װע ט פא ר אזעלכ ע לײענע ר מע ר טאן , װ י מ׳קא ן דערפו ן זאגן ; און די וואָס דאָס לייענען טוט וועט ניט זיין איבערצייגט וואָלט זיין נאָך ווייניקער אַזוי דורך זאָגן וואָס זיי וואָלט נישט פאַרלאָזן צו קאָנקורירן און וויקאַן אין יעדער וועג. װאָרום אין דעם זשאַנער, און בפֿרט אין דעם יאָרהונדערט, װאָס מיר לעבן, װאָלט געװען אוממעגליך איבערצוצײַגן די, װאָס זײַנען באַשטימט, נישט צו אַרײַנלאָזן קײן נײַעס אין דעם ענין פֿון באַזונדערע אַנטפּלעקונגען און פּראָפֿעסיעס.
(1) די זיכערקייט פון אַ באַזונדער התגלות קענען קיינמאָל פּראָדוצירן אַ קאַטהאָליק אמונה וואָס ריקווייערז דעפֿיניציע, אָבער גאַנץ אַ באַזונדער אמונה פֿאַר די נשמה ווו עס איז; עס איז די דאָקטערין פון אַלע טהעאָלאָגיאַנס, געגרינדעט אויף די שרייבן און די ביישפּיל פון עטלעכע הייליקע פון די אַלט און פון די נייַ געזעץ. אברהם איז געלויבט פֿאַר גלויביק אין ספּעציעל געטלעך ינספּיראַציע. דער פאטער פון סיינט יוחנן די באַפּטיסט איז געווען באשטראפט פֿאַר ניט געגלויבט דעם וואָרט פון אַ מלאך, און מיר זען אַז דער אויפגעשטאנען יאָשקע משיח שטארק רעפּראָוועס זיינע תלמידים פֿאַר נישט געגלויבט אין די עדות פון די הייליק פרויען וואס האָבן געזען נאָך זיין המתים. סטולטי און שווער שטריק צו קרעדיט! (לוק, 24, 25).
א גלייַך און געטרייַ קריסטלעך מוזן אָבער באַטראַכטן אַז די אַלט פּראָפעסיעס מעלדן נייַע אָנעס ביז די לעצטע צייט פון דער קהילה. עס איז אַ צוזאָג אַז גאָט האט צו אים, און די טאַלאַנט פון נבואה איז געגעבן צו אים ווי אַז פון מיראַקאַלז, פֿאַר אַ אַנלימאַטאַד צייט. ע ס װאל ט דעריבע ר כאטש ן געװע ן א באלײדיקונ ג דע ם ערשט ן צ ו אפװארפ ן ד י אנדער ע א ן אונטערזוכונג . דער געטלעכער מאַכט איז ניט געבונדן אין קיין צייט: אַלץ וואָס זי האָט געקענט אין דער פאַרגאַנגענהייט, קען זי נאָך טאָן; און אוודאי זעען מיר נישט פארוואס, ווען די זעלבע אומשטענדן קערן זיך צוריק, טאר די השגחה-השגחה נישט באנייען די נבואות און וואונדער פון די ערשטע צייטן, ווען זי באניעט פאר אונזערע אויגן אויף אזא חידושדיקן אופן די גאנצע שטרעבונג פון די ערשטע מודים און דעם גאנצן קוראזש. און די אומדערשרעקעניש פון די ערשטע מאַרטערז פון דער אמונה. אבער עס זענען פארהאן מחשבות אזוי פאראורטיילט, אז זיי האבן זיך אומבאהאלפן גענומען אויף דעם אלעם; עס וואָלט זיין אוממעגלעך צו צו פאַרפירן, און טאָמער געפערלעך צו נעמען עס; עס איז בעסער צו לאָזן זיי אַ פּלאַץ אין זייער ריכטונג.
ווי עס זאל זיין, אויב די ווערק אין פראגע קומט פון גאט, קען זי אבסאלוט טוהן אן די הסכמה פון מענטשן און עס וועט זיך אונטערשטיצן טראץ אלעס וואס מען האט געקענט טוהן זי צו פארניכטן; װאָרום װער קאָן אױסמעקן די אומװערדיקע אותיות, װאָס דער פֿינגער פֿון גאָט דרוקט אױף אַלץ װאָס ער טוט? ווער קען שטעלן אַ שטערונג פֿאַר זיין באשלאסן וועט? עס איז דעריבער אויף אים אַליין וואָס מיר מוזן פאַרלאָזנ זיך, און דאָס איז וואָס איך בין גאַנץ באַשלאָסן אויף, אָן וועלן צו באַפֿעלן דעם דין פון ווער עס יז, און זיך נישט פיל זאָרג וועגן אַרביטראַריש מיינונגען אַז עס מיינט צו אנדערש אַזוי שווער צו שאָלעמ מאַכן צווישן זיי: אין necessariis unitas, in dubiis libertas, in omnibus charitas; זאגט א פאטער פון דער קהילה, סיינט אַוגוסטינע.
ס'איז אמת, און דאס איז א התנגדות, וואס וועט מיר בלי ספק מאכן, אז אין אסאך ערטער אנטפלעקט מיינע רעפלעקציעס מיין וועג פון טראכטן וועגן דעם ארטיקל, און אז דער עצם טיטל פון דער ווערק, ווי אויך די עפיגראפיע וכו'. , װײז ן גענו ג א ז אי ך בי ן דעריבע ר ניש ט װײניקע ר װ י גלײכגילטיק , או ן א ז אי ך באטראכט , ד י אינספיראצי ע פו ן דע ר נזיר , אל ס גאנ ץ זיכער .
איך װיל עס נישט באַהאַלטן; היי! פארוואס זאל איך דאך נישט הנאה האבן
(335-339)
איז פאראן א פרייהייט וואס מיר האבן געגעבן פון אלע אירע ריכטער, און וואס איך אליין לאז יעדן לייענער, צו טראכטן דערפון וואס ער וויל? אומעטום, איך מודה, האב איך גערעדט פון דער אינטימער איבערצייגונג, אין וועלכן די באציאונגען האבן מיר געשטעלט וואו אנדערע האבן זיך נישט געפונען אין דעם רעספּעקט; אבער ווי עס איז מעגליך אז איך האב א טעות געהאט, און אז איך האב א טעות אין דעם, זע איך נישט אין וואס די דאזיקע איבערצייגונג, וואס איז פאר מיר באזונדער ווי פאר אסאך אנדערע מער בקיצער, און אן וועלכן איך וואלט קיינמאל נישט אונטערגענומען אזא אויפגאבע. , מעג ארויפלייגן אויף דעם לייענער די פליכט צו טראכטן אזוי ווי מיר, אויב ער משפט עס נישט צונעמען, און אויב ער זעט נישט גענוג סיבות דערפאר אין דעם וואס ער האט געלייענט. יעדער האט זיין אייגענע וועג פון טראכטן און נעמען זאכן,
אזוי, אין געבן די אַקאַונץ פון די שוועסטער פֿאַר די רעזולטאַט פון איר אנטפלעקונגען, און אונטער די בליק פון געטלעך ינספּיראַציע, איך פאָדערן ניט מער צו באַשטימען דעם משפט פון דעם ציבור אויף דעם קשיא ווי איך פאָדערן צו פאַרמייַדן אַז פון די קהילה אויף די קדושה פון דעם גוטן נשמה, און זי צו חז”ל פון פאראויס, ווען איך רוף זי א הייליגע טאכטער . ד י דאזיק ע אויסדרוקן , װ י מי ר װײס ן , טאר ן ניש ט שטרענ ג אננעמע ן . וואָס איז פאַרשטייט זיך, אַז איך בין נישט דער איינציקער פון מיין מיינונג אויף דעם ענין, און אַז די פאַרקערטע מיינונג איז ווייט פון דעם זעלבן צאָל שטימען. קוים קאָן מען זאָגן, אַז צווישן די בוחנים זענען געווען עטלעכע קעגנגעשטעלטע מיינונגען.
איך קען זיין קריטיקירט פֿאַר די בראָדקאַסט, צו לאַנג ספּעציעל אין די פּריאַמאַלז, רעפּאַטישאַנז, אאז"ו ו. צו דעם איז דא מיין ענטפער, איך וויל אז עס זאל באפרידיקן אלע מוחות: 1° איך האב נישט קיין צווייפל, אז מיין שרייבן איז פול מיט חסרונות, דאס איז וועגן אלעס וואס געהערט צו מיר; 2° עס איז נויטיק צו האַלטן אין זינען אַז עס איז נישט אַ קשיא דאָ פון אַ ווערק געמאכט צו פאַרווייַלן די מיינונג דורך נייַגעריק און געלערנט דיסערטיישאַנז, צוגעשטעלט לויט די כּללים פון געשמאַק. עס איז אַ מין פון דאָגמאַטיק און מאָראַליש אָפּמאַך, ווו מען רעאַגירן, ווו איינער גלויבט אַז גאָט זיך לערנט מענטשן דורך האַרט טרוטס, געשטעלט אין די דערגרייכן פון אַלע און געלייגט אין אַזאַ אַ וועג צו זיין אָנכאַפּן דורך אַלע. , זיי וואָרענען. קעגן די ערראָרס און סקאַנדאַלז פון די לעצטע צייט, ווער עס דערנענטערט זיך און וואס זענען אפשר נישט אזוי ווייט פון אונז ווי מען קען זיך פארשטעלן; אַ נײַער אַפּאָקאַליפּסע, אויב מע קאָן אַזוי זאָגן, אין וועלכן, אין דער געלעגנהייט פֿון דער פֿראַנצויזישער רעוואָלוציע, אַנטפּלעקט י־ק, אַנטפּלעקט, אַנטפּלעקט פֿאַר אַ זוימען נשמה, און צום גוטן פֿון אַלע, די פּרעלודים און די קאָנסעקווענצן פֿון דער מלוכה פֿון זײ ן גרעסטע ר שונא , או ן ד י אל ע רײע ן פו ן רדיפו ת או ן מכות , װעלכ ע דארפ ן אגיטיר ן זײ ן קהילה , בי ז ד י לעצט ע צײ ט פו ן זײ ן געדויער ; דאָ איז די פריימווערק אַז מיר זענען דאָרט און אַלע די סעריע פון רדיפות און מכות וואָס מוזן אַגיטירן זיין קהילה ביז די לעצטע צייט פון זייַן געדויער; דאָ איז די פריימווערק אַז מיר זענען דאָרט און אַלע די סעריע פון רדיפות און מכות וואָס מוזן אַגיטירן זיין קהילה ביז די לעצטע צייט פון זייַן געדויער; דאָ איז די פריימווערק אַז מיר זענען דאָרט פאָרשטעלן.
איצט פֿילט מען גאַנץ קלאָר, אַז אַ ווערק פֿון דער דאָזיקער נאַטור קאָן גאָרנישט האָבן מיט אַ גײַסטיקן ראָמאַן, געשריבן בלויז פֿאַר געלערנטע, און אויך נישט מיט
אַקאַדעמישע כּללים, צו וואָס איך האָבן ניט די טאַלאַנט און ניט די פּריטענשאַן צו קאַנפאָרם. ווען גאָט טוט אַזוי פיל ווי צו רעדן צו מענטשן, עס איז זייער באדערפענישן אַז ער קאַנסאַלטאַד, און נישט זייער קאַפּריז, זייער פּלעזשערז אָדער זייער טייסץ. ער אנטפלעקט זײ זײן װילן צו זײ אזוי װי ער װיל און װאס איז פאר זײ נוצטםםט, אן זײ האבן די רעכט צו געפינען דערמיט, אדער צו װעלן עפעס טוישן.
פאר דעם אייבערשטן, אויב מיר וועלן דערויף אכטונג געבן, וועלן מיר גרינג מסכים זיין, ווי עטליכע האבן געטון, אז קיינמאל קיין בוך האט אפשר נישט געדארפט מער פארלייכטערונגען צו פארשטיין, און אז ווייט פון מאכן מיר איין פארברעכן, איז דער לייענער נייגעריג. צו לערנען פון די דנאָ פון דער זאַך, קענען נאָר זיין דאַנקבאַר צו מיר פֿאַר וואָס ער האט שטעלן פֿאַר זיין אויגן די בלויז מיטל צו משפט עס געזונט.
א חו ץ ד י שװעסטע ר לעב ן , װא ס זא ל אוי ף דע ר פארקירצ ט אי ז געװע ן , מו ז דװקא ל פארנעמע ן א געװיס ן פלאץ , א חו ץ ד י גלייכע ר אומבאהאלטענע ם אומשטענד ן פו ן ד י ערשט ע שריפטן , װא ס זײנע ן געשריב ן געװאר ן מי ט דרײסיק ע יאר ן צוריק , הא ב אי ך געמוז ט אי ר בארואיק ן זי ך צ ו דיסקוטירן . אַלע די שװעריקײטן פֿון דער שװעסטער, אָדער בעסערער אַלע די אַבדזשעקציעס און קריגערײַען, מיט װעלכע דער שד האָט זי געפּרוּווט איבערצײַגן און זי אָפּטײלן פֿון איר פּראָיעקט, װי מיר װעלן זען.
עס איז נייטיק צו פאַרקירצן דאָס אַלץ, איר וועט זאָגן? זייער גוט. אַזוי מיר האבן עס ווי פיל ווי מיר געדאַנק מעגלעך; אבער דו האסט אויך געמוזט היטן נישט צו פיל פארקירצ'ן, און דו וועסט שטימען אויב דו ווילסט זיך א מאמענט שטעלן אויף מיין פלאץ און זען די זאך ווי עס דארף באטראכט ווערן. ווייַל, לעסאָף, אָדער איך געהאט צו שטילן די
אַבדזשעקשאַנז פון די שוועסטער, אָדער פון איר פייַנט, וואָס וואָלט האָבן געווען אַנפּאַונדאַבאַל ינפידעליע; אדע ר אי ך זא ל ב ײ ז ײ איבערצײג ן אוי ך מי ט דע ר זעלבע ר גענויקײט , ד י ענטפערס , װא ס זײנע ן ז ײ געגעב ן געװארן , או ן ד י טעמים , כאטש ן ד י עיקר , דור ך װעלכ ע ד י שװעםטע ר הא ט זי ך בארואיקט . זי װעט מסתּמא נישט זײַן די אײנציקע נשמה, װאָס מע װעט פֿאָרשלאָגן די זעלביקע טענות, און װאָס מע קאָן דאָרטן אָפּשטעלן, װי עס האָט זיך אױסגעװיזן פֿון די אָפּשפּיגלונגן, װאָס מע האָט צו מיר געמאַכט, און װאָס זײַנען נאָר געװען איבערחזרן פֿון זײ; די סיבות וואָס באַשלאָסן עס קען טאָמער אויך באַשליסן זיי, ווי
(340-344)
עס איז געטראפן מער ווי אַמאָל צו מיין וויסן.
אויך גוטע ריכטער האָבן געקוקט אויף אַלע די פּריימאַלז ווי די יקערדיק און פונדאַמענטאַל שטיין פון דער גאנצער בנין. זיי געמאכט אַ פאַל פון עס אין פּראָפּאָרציע
אַז מע האָט דערפון געמאַכט פֿון דער אַרבעט אַליין. אי ך װע ל אבע ר שטימען , א ז אי ן אל ץ זא ל זי ך אויסהיטן , אי ן אל ץ איבעריק ע או ן מידער ע לענג , אל ץ װא ס װע ט זײ ן אומזיסט , אדע ר איבעריק ; אבער עס איז נישט לויט די נומער פון בלעטער, עס איז דורך די זאכן וואָס זיי אַנטהאַלטן אַז מיר מוזן משפּטן. א גאר לאנגע רעדע קען נאך זיין צו קורץ, אזוי ווי א גאר קורץ קען נאך זיין צו לאנג. ניט געקוקט אויף דעם וועג, דער אמת איז שטענדיק צו זאָגן די טינגז ווי זיי געטראפן, און נישט אַנדערש. א חוץ, אין אזא ווערק זע איך נישט ווי א צווייטע אדער א דריטע סיבה, ווען עס איז גוט, קען שאדן דעם ערשטן געגעבן. עס איז אַ ביישפּיל אַז גאָט זיך גיט אונדז אין אַ טויזנט ערטער אין די הייליק שריפטן,
דאָס איז נישט אַלע, און איך קען נישט ענדיקן דעם דיסקוסיע איידער איך דערקלערן אַמאָל און פֿאַר אַלע, כדי נישט צו צוריקקומען צו אים, ווי די הערות וואָס פאָרעם די זאַמלונג זענען גענומען, און ווי איך טאָן די שרייבן. מיט דער דאָזיקער פּשוטער און נאַיווישער דערקלערונג, וועל איך פאַרהיטן טויזנט פראַגעס וואָס מען האָט געקענט פרעגן, און טויזנט פאַלשע מסקנות וואָס מען האָט געקענט ציען; איך וועל געבן די יושר וואָס איך בין שולדיק געווען צו דעם אמת וואָס גאָט ווייסט, און איך וועל שטעלן אַלע די יקקלעסיאַסטיקאַל העכערע און אַלע געזונט-מענטש מענטשן אין דער דערגרייכן פון משפט זינד אויף אַ פּונקט אַזוי יקערדיק פֿאַר די זאַך. דאָס איז דער ציל וואָס איך האָב זיך שטענדיק באַשטימט.
דערפֿאַר דערקלערן איך, אַז די מעשׂיות, וואָס באַשטייט פֿון דער דאָזיקער זאַמלונג, זײַנען מיר ווייט נישט דיקטירט געוואָרן ווארט פֿאַר וואָרט ווי די טעמע פֿון אַ שול־ייִנגל. מייַן אַלע זאָרג, ווי אַז פון דער שוועסטער, איז געווען צו ברענגען זיך אין איר טייַטש, אלא ווי אירע אויסדרוקן, וואָס זייער אָפט זענען נישט פראנצויזיש.
איר וועט שטענדיק זאָגן בעסער ווי מיר, אויב איר פֿאַרשטיין מיר , זי אָפט געזאגט צו מיר: עס איז דעריבער צו וואָס ספּעציעל מיר האָבן זיך געווענדט ביידע אין אַלע די רעשט פון אונדזער ינטערוויוז! און זי האָט מיר געזאָגט מער ווי אַמאָל, אַז עס איז מיר געראָטן אין דעם, ביז קיינער, אַפילו אָן אַחוץ מ’ אודוין, האָט זי נישט אַזוי גוט פאַרשטאַנען. דאס וואס איך חזר נאר איבער צו בארואיגן אביסל, אויב מעגליך, די שרעקליכע נפשות, וואס באפעלן צו ציטערן ביי יעדן שריט, אז איך האב זיך אפגעוויכט פון דעם אמת'ן באדייט. עס איז ניט נויטיק דאָ פֿאַר פאַרהיטונג, ניט פּאַניק טעראָר, ניט צו פיל שעמקייַט. אויב עס איז די אַרבעט פון גאָט, לאָזן אונדז זיין זיכער אַז זיין השגחה וועט האָבן צוגעשטעלט פֿאַר אַלץ.
ס'איז אבער אמת אז אין אסאך זאכן האב איך געהאט אסאך צו שרייבן אונטער דיכתיב פון דער שוועסטער, אויב מען קען אזוי זאגן. אויסער די אויסדרוקן, וואָס זי האָט גענוצט ווי פֿון גאָט, און וואָס זי האָט מיך באַפֿוילן צו נוצן, האָב איך געמוזט שרייַבן אַ זייער גרויסער טייל, און וויפֿל מעגלעך, פֿון אַלע די גרויסע פּרטים וואָס האָבן זיך באַנומען מיט געטלעכע אַטריביוטן, בריאה, די קהילה, ירושה,
גענעם, דער סוף פון דער וועלט, דער גורל פון קליין קינדער, אונדזער רעוואָלוציע, און אַלע די וויזשאַנז דורך וואָס גאָט האט געוויזן אים די סיבות און די יפעקס ...
אַזוי האָב איך געשריבן, ווײַל איך פֿיל זיך גאָר גוט, אַז אין דעם אַלעס האָט ניט קיין גוטסקייט און ניט קיין ווערטער געקאָנט פֿאַרגינען די גרויסע זאַכן, וואָס זי האָט צו מיר געזאָגט, און איך האָב ניט גענוג געטרויען מײַן זכּרון, אַז איך זאָל זיך געוואַגן זיך צוזאָגן נישט אָפּצולאָזן עפּעס וויכטיקן. דערפאר האב איך געמוזט שרייבן; אָבער, ווייט פון האָבן פאַרשטאַרקן די דאָזיקע ערטער, ווי מען קען זיך אפשר פאָרשטעלן, וואָלט מען געזען, ווען מען וואָלט געהערט די שוועסטער אַליין, אַז איך האָב קוים געטאָן מער ווי צו נעמען דעם הינטערגרונט און דעם קווינטינס פון וואָס זי האָט מיר געזאָגט.
כ'האב נאך מער וויכטיג דאס וואס זי האט מיך געלאזט שרייבן נאכדעם ביי דער אייבערשטער (1), ווייל זי האט נאר געוואלט נעמען אויף זיך די צרות, איז געווען מחויב צו שרייבן אלעס וואס די שוועסטער האט געזאגט כדי זיך צו הערן פון איר, און מיך אריינלייגן אין דערגרייכן פון רעכט אָפּשאַצן איר אין מיין שרייבן: וואָס דאַווקע גענומען אַוועק פילע ווערטער וואָס איך געהאט צו פאַרקירצן. אבער די פרטים פון דער שוועסטער, כאטש אמאל אביסל לאנג, האבען מיר אלעמאל אויסגעזען אזוי אינטערעסאנט פאר דעם חומר, און אמאל אפילו פאר דעם אופן, אז איך וואלט אין אסאך נקודות בעסער מורא געהאט צו טוהן צופיל ווי צו פיל. שנייַדן. סייַ ווי סייַ, דאָס איז בכלל ווי אַלץ געטראפן, ספּעציעל מיט די פרטים וואָס סימד צו דאַרפן ווייניקער פּינטלעכקייַט,
(1) איז עס נישט אַ זעץ פון השגחה אַז איך בין נישט דער בלויז איינער צו נעמען די ערשטער הערות? גאט האט עס, בלי ספק, דערלויבט צו געבן אמווייניקסטנס נאך איין עדות אויף דעם יסודותדיקן אמת פון א ווערק, וואס ער האט פאראויסגעזען אז מען וועט דארפן באפאלן פון עצם יסוד. דאָס איז גענוג צו באַזייַטיקן די ספקות פון אמונה; דאָס איז גענוג, און די גוטסקייט פון גאָט איז שולדיק ניט מער.
די שוועסטער האָט טייל מאָל גערעדט גאַנץ לאַנג אָן איך טאָן עפּעס אַנדערש ווי צוגעהערט צו איר אַטענטיוו, ווי זי רעקאַמענדיד. דערנאָך, נאָך זעקס אָדער אַכט מינוט וואָס איז געווען אַזוי, דאָס הייסט, נאָך די טעמע איז געווען גענוג דעוועלאָפּעד אין זיין אייגן וועג, אָדער איך געבעטן איר צו האַלטן, אָדער זי געבעטן מיר אויב איך האָבן גוט
(345-349)
פארשטאנען: דאָ, מיין פאטער , זי האט געזאגט צו מיר, איז וואָס גאָט ווייזט מיר, אַזוי אַז איר קענען אָנכאַפּן זייַן עסאַנס. אויף דעם האָב איך געשריבן אַכט אָדער צען שורות אין הערות
פאַרקירצט, וואָס איך האָב דאַן געלייענט פּאַמעלעך פאַר דער שוועסטער, וואָס האָט מיך צוגעהערט מיט גרויס זאָרג; זי האָט מיר אויפֿן אָרט אָפּגעשפּיגלט: גוט, גוט, טאַטע , האָט זי מיר געווענליך געזאָגט, דו ביסט גוט דאָרט, דו האָסט גערעדט בעסער ווי איך האָב געטאָן; אבער איבער אלעם זעה איך אז דו ביסט אין דעם אמתן זינען פון דעם ליכט וואס לייכט מיר און פירט מיך... האלט זיך שטארק, און קום נישט ארויס פון דעם ווען דו ארבעטסט אויף דיינע הערות....
מאל זי האט מיר געטראפן צו זאָגן אַז איך בין נישט גאַנץ דאָרט נאָך, און אַז זי געזען עטלעכע חילוק צווישן די אמת טייַטש און מיין וועג פון רענדערינג עס; אבער איך געדענק נישט אז זי האט מיר אמאל געזאגט אז איך בין געגאנגען אין א ריכטונג גלייך קעגן אירער. ממילא איז אלעס אפט פארריכט געווארן דורך דעם טוישן פון איין טערמין, און איך האב נאר געלאזט נאכדעם וואס זי האט מיר באוויליקט, געזאגט אז איך בין אין דעם אמת'ן זינען וואס גאט האט איר געגעבן. זי האָט מיר אויך געזאָגט, אין געוויסע צייטן, אַז דאָס וואָס זי האָט געזען איז פּונקט אין די זעלבע שורות ווי וואָס איך האָב געזאָגט אין אַזאַ טאָג אויף אַזאַ אָרט אין מיין אינסטרוקציע אויף אַזאַ טעמע, און איך האָב געקענט אויסנוצן דאָס זעלבע. רעיונות אין מיין שרייבן וכו'....
אַזוי אַלץ איז באַשטאַנען צווישן מיר און דער שוועסטער אין אַ געוויסער האַנדל פון געדאַנקען אויף איר זייט, און אויסדרוקן אויף מיין; אין אַזאַ קאָרעספּאָנדענץ, איך זאָל ניט, איך וואָלט נישט וועלן צו טראַכטן אָן איר, און עס אָפט געווען מיר אַז זי וואָלט האָבן גרויס שוועריקייט צו אויסדריקן איר געדאַנק אָן מיר. נעמען עס ווי איר ווילט, גאָט מיסטאָמע האט זיין סיבות פֿאַר אָרדערינג עס אַזוי, אויב נאָר צו דערנידעריקן ביידע פון זיי. דאך האט ער איר אמאל פארגעשלאגן די עצם אויסדרוקן, און דאן האט מען מער נישט געזוכט, זי האט זיך געמוזט דערמיט אוועקגיין. שטעקן זיך צו די פּריסקרייבד טערמין, וואָס איז שטענדיק געווען די קלינאַסט און בעסטער וואָס קען זיין געוויינט. אָפט האָט זי געהאַט דעם געדאַנק אָן דעם אויסדרוק; אָבער וואָס איז חידוש, איז אַז עס איז טייל מאָל געשען אַז זי האָט געהאַט דעם אויסדרוק און דער געדאַנק אָן די געהעריקקייט. פּונקט אַזוי זענען געקומען די ערשטע הערות, וואָס עטלעכע לייענער האָבן געוווּסט; אָבער עס איז גאַנץ קלאָר אַז עס וואָלט זיין זייער אַרויסגעוואָרפן צו פּראָדוצירן זיי, ווען זיי נאָך עקזיסטירט; און די סיבה איז, אַז עס וואָלט געווען אוממעגלעך צו לייענען זיי, און נאָך מער צו זען אין זיי אַ זיכער סדר, וואָס קענען זיין געפֿונען בלויז אין די שרייבן. עס וואלט דעריבער געווען פיל גרינגער זיך אנצונעמען דארט אלעס וואס מען האט געוואלט, כדי נישט צו גלייבן עפעס וואס מען קען אפילו נישט אויסטייטשן. געבוירן
קען צושטעלן קיין סאָרט פון דערווייַז, און די פאַרביסן פאָדערונג פֿאַר עס קען דערשייַנען די ווירקונג פון אַ פּריקאָשאַן מער קראַנק-ינטענטיד ווי דזשודישאַל.
איצ ט דארפ ן מי ר זי ך פארשטעלן , א ז ד י שרײב ן הא ט זי ך געמוז ט זײ ן אי ן דע ם זעלביק ן גײס ט או ן דע ם זעלב ן פחד , פו ן זי ך אפצופאר ן פו ן דע ם פלא ן או ן ד י אמת ע אידע ן פו ן דע ר שװעסטער ; אָבער אויב איך האָב, אין שרייבן, טייל מאָל געצויגן פון די פּרינציפּן פון טהעאָלאָגי, אָדער אפילו פון מיין אייגענע הינטערגרונט, גענוג צו פאַרבייַטן וואָס זי האט דערציילט מיר און וואָס איך האט נישט געווען ביכולת צו שרייַבן, אין אַ וואָרט, וואָס צו געבן איר אידייען דעם ריכטיגען פארנעם און די נויטיגע אנטוויקלונג, וואס זי אליין האט מיר באשולדיגט זיי צו געבן, שטענדיג לויט דער זעלבער ריכטונג, גלייב איך, אז אין דעם האב איך נאר אויסגעפילט מיין אויפגאבע, ווייט פון דערפון אפווייניגען. און אפילו אויב דאָס אַלץ איז געווען ניט אַרייַנגערעכנט אין דער געדאַנק פון שרייבן עס, איך בין זיכער, אָן אַ צווייפל, אַז אַלע וואָס איז געווען אַרייַנגערעכנט אין דער געדאַנק פון דעם מענטש וואס האט באפוילן מיר צו שרייַבן עס. אַזוי די זאַמלונג, ווי עס איז, אמתע שטאנדפונקט, כאטש ווי ווייט איך האב געקענט; דער ערשטער הערות וואָלט נאָר דיספיגיער זיי.
עס זענען דעריבער, אין טערמינען פון סטיל און וואָרט, דרייַ זאכן צו באַטראַכטן אין דער זאַמלונג: 1° די אויסדרוקן וואָס זענען צוגעשריבן צו גאָט זיך, אָדער וואָס זענען געניצט ווי קומען פון י.-ק. 2 די אויסדרוקן פון דער שוועסטער, צו וועלכן איך לייג צו אלעס וואס איך האב איר געלייענט, און וואס זי האט באוויליקט; 3° אלעס וואס איז מיינס, איך מיין אלעס, וואס איך האב געמיינט פאר נויטיג צו געבן דעם גאנצן א געוויסע סדר און א געוויסע מאָס אין דער זעלבער ריכטונג; אבער דאס אלעס איז אזוי אינטערגעוויינט אין דער ארבעט, אז אין אסאך זאכן וואלט איך אליין שווער געווען דאס צו דערקענען, און איך מיין אז עס וואלט נאך גרינגער געווען פאר ווער עס יז אנדערש צו האבן א טעות. ד י װא ס האב ן דעריבע ר באמערק ט או ן קעגנגעשטעלט , א ז ס׳אי ז אומעטו ם געװע ן דע ר זעלביקע ר שטי ל או ן דע ר זעלביקע ר קער , האב ן אי ן דע ם ניש ט געמאכ ט קײ ן גרויםע ר אנטדעקונג . און מען זעהט נישט וואספארא אומגינסטע מסקנות מען קען דערפון ארויסציען. ס'איז אומעטום דער זעלבער סטיל, דאס איז גאנץ נאטירלעך און קען קוים געשען אנדערש; ווייל למעשה איז אומעטום דער זעלבער גייסט וואס רעדט דורך דעם זעלבן ארגאן; אומעטום שרייבט דער זעלבער מענטש, און ס'איז נישט געווען מער סיבה צו טוישן סטיל ווי צו טוישן האַנט.
(350-354)
דער נקודה וואלט דערפאר געווען, עפעס צו זאגן, צו ווייזן, אז איך האב נישט גענוי געכאפט אדער איבערגעגעבן זיינע געדאנקען, אז איך האב אין אסאך באגעגענישן זיך אפגעוויקלט פון זיינע מיינונגען און פון זיין פּלאַן. דאָס אַלץ איז, אָן אַ צווייפל, זייער מעגלעך; אבער צו ווייזן וואלט איר דאס פריער געדארפט אליין הערן: צווייטנס וואלט איר געדארפט באווייזן, אז איר וואלט עס בעסער פארשטאנען ווי איך קען; ביז דעמאלט באשלאסן די שכל, אז מיר מוזן זיך האלטן צו מיין
עדות ווי פון דער שוועסטער, ווייל די גאנצע חוזק איז לטובת דער, וואס איז נישט נאר געווען דער איינציגסטער וואס האט דאס געהערט, נאר אויך וואס איז געווען אין דער ריכטיגקייט פון איר, און אליין באשולדיגט מיט דעם אויסטרעקן און מאכן עס צו רעדן צו די דורות. . עס איז דעריבער קיין אנדערע וועג צו אַרויסרופן זיין עדות ווי צו ווייַזן אַז ער לענדז עס אַ קאַנטראַדיקטערי שפּראַך, קעגן די געטלעך אָראַקאַלז, צו די געזעצן און דיסיזשאַנז פון די קהילה; ענדליך אומווערט פאר דעם וואס מאכט עס רעדן. דאָס, גלייב איך, מוז געוויינטלעך טראַכטן דער מענטש מיט שכל, וואָס וויל זיך אויסלערנען און נישט טענהן.
עס וועט כּמעט נאָכקומען, מעג מען זאָגן, אַז דו אַליין ביסט געווען אינספּירירט, אָדער לכל-הפּחות באַקומען אַ מין אומפֿאַללעכקייט פאַר דעם שריפט, ווי אויך פאַר אייערע ענטפערס צום רעליגיעזן . ער
וואָס נאָך וועט נאָכפאָלגן: פֿאַר איך וויל נישט אַרייַן אין די ריזאַנינגז וואָס קענען זיין געמאכט, און ניט אין די קאַנסאַקווענסאַז וואָס קענען זיין ציען. איך דערקלערן נאָר אַז, ווייט פון האָבן קיין מין פון רעכט דערויף, איך דערקענען זיך לעגאַמרע ומווערדיק פון אַזאַ טובות; אָבער אויך, איך וועל צוגעבן מיט דער זעלבער אָפנהאַרציק און דער זעלביקער נאַיוואַטי, אַז אין ערגסט, אויב אַמאָל מיר רעכן אַז דער הימל געגעבן זיי צו דעם גוטן נשמה פֿאַר די גוט פון די קהילה, וואָס, פֿאַר די זעלבע סיבות, מיר קען נישט רעכן אַז ע ר װאל ט אוי ך באקומע ן עפע ס הילף , באזונדער ם צ ו דע ר קלײנע ר ארבעט , פו ן דע ם װעמע ן ע ר הא ט גערופ ן זי ך צוהעלפן ? ס׳דוכט זיך מיר לכל־הפּחות, צו זען אין אים עפּעס אַ צדקה; און ווען איך פאַרטראַכטנ זיך אַז די מיעסט, וויקאַסט, און מערסט פאראכטן ינסטראַמאַנץ אין זיך, זענען דווקא אזעלכע וואס גאט נוצט געווענליך אין אזעלכע פאלן, אזעלכע וואס ער באליבט פאר אלע אנדערע, דוכט זיך מיר דעמאלט אז מען האט עס גוט געקענט גלייבן פון מיר מער ווי פון ווער עס יז. דאָס איז דער איינציקער טיטל, וואָס איך האָב פֿאַר דער זאַך, אַ טיטל, וואָס עס וואָלט געווען זייער אומרעכט מיר צו קאָנקורירן, און קיינער וועט זיך אַפילו ניט טראַכטן פון מיר מקנא. דאָס איז אַלע מיין ענטפער אויף דעם נומער.
דערצו ווייס איך נישט, אַז מעלדן אַ ווערק ווי אינספּירירט פֿון גאָט, אָדער לכל-הפּחות ווי דער רעזולטאַט פֿון די בטחונות פֿון אַ נשמה, וואָס דער גן־עדן האָט אים באַוויזן און גוטס, איז ווי זיך איבערגעבן צו שטיצן אַלץ, וואָס דער טיטל איז ימפּרעסיוו. ווי עס איז נישט, און עס קען נישט זיין קיין אויטאָריטעט מער הייליק ווי די פון גאָט, און קיין סאַנקציע מער הייליק ווי די וואָס רעזולטאַט פון
ד י אויטאָריטעט , אי ז אוי ך קײנע ר ניש ט געװע ן אוי ף װעלכ ן מע ן הא ט דא ס רעכט , צ ו פאדער ן שטרענגע ר באװײז ן פא ר זי ך איבערגעבן : ס׳אי ז אפיל ו ניש ט קײ ן אוי ף װעלכ ן מע ן מו ז מע ר היט ן קעג ן איבערראשונג ; עס איז זייער מסתּמא וואָס מיר וועלן נישט פאַרפירן, מיר מוזן דערוואַרטן עס, און מיר דערוואַרטן עס, ספּעציעל פון די טייל פון אַ זיכער קלאַס פון לייענער, וואָס, אָן פיל רעליגיע טאָמער, וועט ניט די ווייניקער ווירקן צו גלויבן די סיבה פון גאָט קאַמפּראַמייזד דורך אַ פּראָדוקציע פון דעם מין, און וואָס וועט אַפֿילו פירן די בלינדקייט צו די פונט פון איבערצייגן זיך צו קעמפן פֿאַר סיבה און אמונה, בשעת זיי וועלן נאָר באַשיצן די אינטערעסן פון ירעליגיע און די תאוות, וואָס די אַרבעט אַטאַקס און דיסטרויז אין יעדער וועג.
דער ערשטער צושטאַנד וואָס וועט בלי זיין פארלאנגט איידער גלויביק אין דעם ינספּיראַציע וועט זיין לעגאַל אינפֿאָרמאַציע, אָדער קאַנאָניקאַל פּראָצעדור, וואָס יסטאַבלישיז זייַן פאַקט. כאטש אזוי האט מען מיר געפרעגט. אויף דעם ענטפער איך, אז אין אזא פאל האט מען קיינמאל נישט גענוצט אזא תועלת, וואס האט גארנישט געקענט באווייזן, ווייל דאס וואס עס פאסירט צווישן די נשמה און גאט קען נישט זיין די אחריות פון דרויסנדיקע עדות, און אויך נישט פון די שייכות פון די קערפערליכע חושים. אזו י װאל ט ד י דאזיק ע צערעמאניע ס זײע ר אומזיסט ; קיינמאָל האָבן ינספּייערד מענטשן געבראכט קיין אנדערע אָטאַנטיסיטי פון די אמת פון זייער ווערטער ווי זייער זייער ווערטער, אדער קיין אנדערע אָרעוו פון זייער פּראָפעסיעס ווי זייער אַקאַמפּלישמאַנט. דאַכט זיך, טאַקע, אַז דאָס איז דאָס, װאָס גאָט אַלײן פֿאַרמינערט די גאַנצע באַװײַז, װאָס מיר האָבן רעכט צו פֿאָדערן.דער פּראָפעטאַ וואָס איז וואַטיקינאַטוס איז פּאַזעם, ווען איר וויסן די וואָרט, די פּראָפעטאַ איז צו זיין די דאָמינוס אין אמת. (יר 28) לאָמיר איצט אונטערזוכן, און פאַרגלייַכן וואָס איז מודיע מיט וואָס מיר האָבן געזען און וואָס מיר זען, איך גלויבן נישט אַז די פונט אין קשיא קענען זיין בעסער באַווייַזן.
װעג ן ד י פארזיכערונג , װא ס װע ט נא ך דארפ ן דארפן , א ז ד י דאזיק ע מעלדעטונ ג זײנע ן מי ר גע ־ װאר ן פא ר מײ ן אװעקגײ , הא ב אי ך קוי ם געקאנ ט ברענג ן אהער , װ י ד י עדו ת פו ן ד י בוחנים , צ ו װעמע ן אי ך הא ב זי ך גערעד ט אי ן ערשט ן אר ט פו ן מײ ן גלות . קען עדות זאָגן אַז זיי לייענען אין דזשערזי די זעלבע אָנזאָג פון אָנהייב 1792; זיי מוזן דעריבער זיין געמאכט פריער. וואָס איז די איבעריקע, אויב די השגחה וועט נישט לאָזן מיר צו געפֿינען לעבעדיק, ניט די שוועסטער, און קיין פון די מענטשן וואָס האָבן
(355-359)
וויסן פון די דערמאנט פאקטן, עס איז אַלע סיבה צו יבערנעמען אַז איר וועט האָבן גאָרנישט מער זיכער אויף דעם פונט ווי מיין עדות, וואָס וועט שטענדיק זיין ווי איך פיילד עס. עס וועט זיין צו איר צו זען צי עס איז ווערט, אָדער נישט, דיין ופמערקזאַמקייַט, אָן דערוואַרטן, צו נעמען צדדים, אַ נייַע התגלות, אַ פּערזענלעך התגלות אַז גאָט איז נישט שולדיק איר, און אַז זייער מסתּמא וועט ער נישט . וועט ניט שענקען.
װע ט אי ר דעריבע ר בלײב ן , פו ן דע ר דאזיקע ר סיבה , א ן קײ ן מאטיוו , װעלכע ר אי ז געװע ן באװיז ן אײ ך באשטימען , װ י אל ץ הא ט געדארפ ט אפהענגע ן אוי ף א רײנע ר צוזאמענשטענדי ק אומשטאנד , אינגאנצ ן פרעמדע ר דע ם אמת ן פו ן זאכ ן או ן װעלכע ר קע ן אי ן ז ײ ניש ט ברענגען ? טראַכטן ווידער, לייענער, און זיין איבערצייגט אַז גאָט, וואס האט מער ווי איין וועג צו פארשטארקן זיין אַרבעט, וועט האָבן צוגעשטעלט פֿאַר עס, דורך צושטעלן די מאַנגל פון עקסטרינסיק עכט מיט באַווייזן ציען פון די זאַך זיך. יא , איך וואג אייך צו פארזיכערן , אויב איך האב דערפון א שיינע געדאנק , איז אין דער ארבעט גופא , וואס מען וועט געפינען די דאזיקע באווייזן אומאפהענגיק פון אלע פונדרויסנדיקע פארמאליטעטן , די דאזיגע באווייזן , וואס קענען נישט פארענדערט ווערן אדער פארפאלן ; איך קען זאָגן אַז אָפּדרוק פון דיווינאַטי, שטענדיק גענוג צו פאַרריכטן אַ צדיק מיינונג, אַ ישר נפש, וואָס זוכט דעם אמת אין אמונה,ראַציאָנאַבלע אָבסעקוויום וועסטרום. (ראָם. 12, 1.)
מיר האָבן שוין געזאָגט עס, קיין בוך וואָס מעלדן זיך אונטער די צייכן געפאַר פון ינספּיראַציע, מוזן בייַ מינדסטער, אויף ווייטיק פון ציבור ביטול, צושטעלן שטיצן זאָגן אַז געזונט סיבה קענען אַוווידיד. גאָרנישט איז שייןער ווי די בקשה וואָס מען מאַכט דערפון: אויך, איך חזר עס איבער, איך וואג אייך צו פאַרזיכערן, אַז מען וועט זיך באַפרידיקן אויף דער זייט, דורך לייענען די ווערק גופא, ספּעציעל אויב, אַנשטאָט פון s צו האַלטן ביי עטלעכע אפגעזונדערט. פּרטים, אין עטלעכע מינוט און ריין אַקסעסערי אומשטאנדן, אויף וואָס די אַבדזשעקשאַנז און די ענטפֿערס וואָלט קיינמאָל ענדיקן, מיר באַטראַכטן עס אין די צושטאנדן און פון די פונט פון מיינונג פון וואָס עס זאָל זיין באַטראַכט. אויב מיר, בלינדפֿאָולד, ונטערזוכן פֿון וואַנען קומען די גרויסע זאַכן, וואָס מען זאָגט דאָרטן, און דער טערמין וווּ זיי ענדיקן זיך, וואָס איז דער כאַראַקטער פון דעם מענטש וואָס רעדט, דער געדולד פון זיין מעלה, דער טאָן וואָס עס נעמט, דער ראַם וואָס עס גיט. , די פארשיידנקייט און די דערהויבונג פון די חפצים, וואס עס נעמט אריין, די שטייגער ווי עס באהאנדלט זיי, און איבער אלעם דער סוף, וואס עס לייגט אריין אין דעם, וועט עס דעמאלט אויסזעהן נאטירליך און ריכטיג? וועט עס ויסקומען מעגלעך צו רעכן אַז אַזאַ אַ פּראָדוקציע קען זיין דער רעזולטאַט פון ינקאָהערענט קאַנסעפּס, דאַווקע ינקאָכעראַנט, שוואַך, ומזיכער, און אָפט קאַנטראַדיקטערי, פון אַן אומגערעכט פארלאזן צו זיך, און ניט געקענט צו געפֿינען אין זיך קיין מיטל גענוג, קיין סיבה פּראַפּאָרשאַנאַל צו אַזאַ ווירקונג; ווייל עס איז דאך נישט קיין פראגע פון מאכן ליידיגע השערות, אדער פון באצאלן מיט ווערטער אזא פראדוקציע האט געקאנט זײן דער רעזולטאט פון די אומגענומענע, דװקא נישט־קאהערענטע, שװאכע, אומזיכערע און אפט װידערשפרעכדיקע פארשטעלונגען, פון אן אומגאםן פארלאזט צו זיך, און נישט געקאנט געפינען אין זיך קײן גענוג מיטלען, קײן סיבה פראפאצירט צו אזא װירקונג; ווייל עס איז דאך נישט קיין פראגע פון מאכן ליידיגע השערות, אדער פון באצאלן מיט ווערטער אזא פראדוקציע האט געקאנט זײן דער רעזולטאט פון די אומגענומענע, דװקא נישט־קאהערענטע, שװאכע, אומזיכערע און אפט װידערשפרעכדיקע פארשטעלונגען, פון אן אומגאםן פארלאזט צו זיך, און נישט געקאנט געפינען אין זיך קײן גענוג מיטלען, קײן סיבה פראפאצירט צו אזא װירקונג; ווייל עס איז דאך נישט קיין פראגע פון מאכן ליידיגע השערות, אדער פון באצאלן מיט ווערטער נישטיק.
ווען די דאָזיקע גוטע נשמה וואָלט געווען אַזוי אַמביציעס ווי זי איז באַשיידן און שעמעוודיק; װע ן ז י װאלט ן געװע ן אזו י קונצנטיק , װ י ז י אי ז אַניװדיק ע או ן װײ ט פו ן אל ץ צװײפלײ ט ; ענדליך, ווען עס וואלט געקענט פארבינדן צוזאמען, און אין איין מענטש, מידות און באשטעלונגען אזוי אומשולדיג און אזוי קלאר סתירה ווי די וואס מען וואלט אים געמוזט פארנעמען, פרעג איך צי די טשודנע פארזאמלונג, פון וועלכן מען האט אפשר קיינמאל נישט געזען. אַ ביישפּיל, וואָלט געבן איר וויסן וואָס זי קען נישט האָבן, און אַ טיאַלאַדזשיקאַל טיפקייַט לעגאַמרע ווייַטער פון איר דערגרייכן. לאָמיר ענטפֿערן; איז גענוג צו האָבן דעם ווילן צו פאַרפירן דעם ציבור צו זיין געראָטן אין דעם אין אַזאַ אַ מאָס?
קען גאָט דערלויבן, און איז עס קיין באַווייז? לאָמיר זוכן צווישן די שווינדלער און די שווינדלער, פון וועמען די וועלט איז פאַרכאַפּט געוואָרן, עמעצן, וואָס האָט אָן אַנדערע מענטשלעכע מיטלען געשאפן אין דעם זעלבן זשאַנער אַ ווערק וואָס מען קען פאַרגלייכן צו דער דאָזיקער, און אַ ריי באַווייזן, וואָס קענען אַרײַן אַרײַן. פּאַראַלעל... וואָס איז זיכער, אַז איך ווייס נישט קיין, און די בוחנים האָבן מיר מער ווי אַמאָל מודה געווען די אוממעגליכקייט עס צו געפינען. ד י דאזיק ע ױנגעלײט ן האב ן זי ך פונדעסטװעג ן ארויסגעגעב ן אל ם שליחי ם פו ן גאט , אי ך שטימע . ביז דעמאלט האט גארנישט געקאנט זײן גרינגער, און אלץ איז גלייך פון בײדע זײטן; אָבער וואָס באַווייזן האָבן זיי אונדז איבערגעלאָזן פון זייער שליחות? דאס איז דווקא די נקודה וואס באשליסט און וואס מען דארף אונטערזוכן,
װע ן מי ר האבע ן זי ך גענומע ן צ ו ערקלער ן ד י זאך , צ ו א צארט ן הארץ , װארעמע ן פו ן ד י זאפ ט פו ן דע ר געטליכע ר ליבע , צ ו א לעבעדיקע ר פאנטאזיע , או ן דערהויב ן דור ך טי ף קלערן ? געמאַכט אַזאַ השערה צו מיר? אָדער די דערהויבן קומט פֿון די כוחות פֿון דער נאַטור, אָדער זי קומט פֿון גאָט, אָדער זי קומט פֿון דעם שטן: קיין מיטל ערד. אויב עס קומט פון די פאָרסעס פון נאַטור אַליין, מיר שטיצן זייַן ינסופפיסיענסי פֿאַר די סיבות שוין געגעבן. אויב עס איז די האַנטווערק פון גאָט וואָס יקסייץ און דרייווז עס, דאָס איז שיין פיל די טרעפן מיר זיך מאַכן. אויב עס קומט פון דעם שטן, מיר בעטן די וואס טראַכטן אַזוי צו זאָגן אונדז: 1 ווי גאָט, וואס קיינמאָל ערלויבט טעות צו פּריווייל איבער אמת פֿאַר די
(360-364)
לאָזן די גוטע נשמה קעסיידער, און אָן קיין שולד פון זיין אייגן, דופּט דורך אַ פאַרשילטן אילוזיע און די שפּיל פון אַ פייַנט ווי גרויזאַם ווי ער איז סאַטאַל; וואָלט עס ניט געווען אַזוי צו זאָגן צו אים דאָ מיט אַ געלערנטן טעאָלאָג: האר, אויב איך בין אַ טעות, דו ביסט מיך דאָרטן שטעלן; יאָ, מיין אילוזיע קומט פון דיר, זינט דו האסט עס געלאזט, וויסנדיג אז איך אליין קען עס נישט אנטלויפן: Domine, si error est, à te decepti sumus .
20מיר בעטן אים, ער זאל אונדז דערציילן, ווי דער שטן, וואס האט אזויפיל אינטערעס אין אונדז צו פארפירן און אונז אפצוהאלטן אין די טראפן, אין וועלכע ער האט אונז אריינגעפאלן, האט דא גענומען גענוי דעם פארקערטן פון זיין געוויינלעכן גאַנג, דורך אונדז ווייזן די די זיכערסטע מיטלען צו אנטדעקן די טראפנס, זיך אפצוהיטן פון אירע שפאלטן און פון דער גאנצער פינצטערניש און די פינסטערקייט פון אירע דיזיין. וואָלט דאָס ניט געווען ארבעטן צו צעשטערן זיין אַרבעט און אָוווערטראָו זיין אייגענע אימפעריע, ווי י-סי האט געזאגט צו די גלייבן פרושים: Si Satanas Satanum ejecit adversùs se divisus est, quomodò ergò stabit regnum ejus?(מאַט. 12, 26.) ווידער, עס איז צו זיי צו דערקלערן דאָס אַלץ צו אונדז. ווי פֿאַר מיר, איך אַרייַנלאָזן אַז די דערקלערונג וואָלט זיין לעגאַמרע אויסער מיין דערגרייכן. אַזעלכע אַנטדעקונגען דאַרפן אַ מי פון זשעני וואָס איז ניט פון מיין מין און ניט פון מיין מאַכט. אבער וואס פארענדיקט צו ווייזן די אוממראיה אדער אלא די אוממעגליכקייט פון א מיינונג, וואס האט זיך נישט אויסגעזעהן צוגעלאזט סיי אין זיך אדער אין אירע קאנסעקווענצן, וואס וואלט געווען שוידערליך, ווי מיר דארפן האבן געפילט, איז דער אפפליקלונג וואס מען קען מאכן אויף די פארשידענע פאזיציעס אין וואָס די שוועסטער האָט זיך געפונען, און די פאַרשידענע ליבשאַפטן וואָס זי האָט איבערגעלעבט, און וואָס אַלע
ס׳זײנען נישט פארשטענדלעך מיט דער דערהויבונג פון הארץ אדער פון דער פאנטאזיע, װאם מען װאלט דערפון געװאלט אננעמען.
מחמת 1° פון אנהײב פון איר אינעװײניק־לעבן, זאגט די שװעסטער אויף אונדז, און דאס לויט י.־סי אלײן, אז זי איז אלט געװען בלויז צװײ און א האלב יאר, עט^עכע טעג עלטער, װען זי איז געװען באדינט. איר ערשטער זעאונג. אָבער, מען וועט ניט זאָגן, אַז אין דעם עלטער האָט זיין שכל, און קיין שום פון זיינע אינטעלעקטועלע פעאיקייטן ניט געווען בטבע געווען בכוח צו דערהויבן אָדער דערהויבן, ווייל זיי האָבן נאָך ניט עקזיסטירט און עס איז געווען אלא אַ פראַגע פון פאָרם ווי צו דערהויבן זיי. דער קינד, אין דעם עלטער, האט בלויז אַ צעמישט געדאַנק פון זיין אייגן עקזיסטענץ, ער טוט נישט אפילו כאָשעד אַז פון גאָט: מיר וועלן לייכט שטימען.
2° ז י זאג ט אונדז , א ז אי ן פי ל זא ך רעד ט ז י א ן זי ך א ן פארשטענדעניש , או ן זע ט זי ך אפיל ו װ י זי ך געצװאונגע ן צ ו באנוצ ן אויסדרוקן , װעמענ ס באדייט ן ז י פארשטײ ט ניש ט , כאט ש שטענדי ק ד י בעסטע . איך פרעג נאכאמאל צי דער דערהויבונג האט שוין אמאל געמאכט אזא ווירקונג.
3° זי דערציילט אונדז אַז עטלעכע מאָל זי געפרוווט אויב זי אַליין קען נישט האָבן צונעמען אַזאַ ליבשאַפט, דורך טריינג צו דערציען איר.
הארץ אדער זײן פאנטאזיע, אן זײן אנשטרענגונג איז געלונגען צו באװײזן זײן אוממאכט.
4 און גאָט האָט זי פּלוצעם געמאַכט פאַרלוירן איר אָנדענק פון די זאַכן, וואָס זי האָט געדאַרפט פאַרגעסן, און די זאַכן, וואָס זיי האָבן שוין לאַנג פאַרגעסן, זענען צוריקגעקומען צו איר אין סדר אין דעם מאָמענט זיי זאָלן זיין פאַרשריבן, ווי מיר וועלן זען.
לייג צו דעם אלעם דעם באוואונדערן אופן, ווי זי רעדט וועגן פעלת ה' אויף די כוחות פון דער מענטשלעכער נשמה, ווי פון דעם אופן צו דערקענען פון די אומזיסטע השתדלות, מיט וועלכן דער שד באמיט זיך אמאל עס צו פאלשן, און לאמיר עס זאגן. ווי דאָס אַלץ קען זיך אונטערשיידן פון אַן אינספּיראַציע רעכט אַזוי גערופן, און אויף וואָס קען זיין באזירט די וואָס וואָלט נאָך אָנהאַלטן אין זען אין אַלע דעם בלויז די ווירקונג פון אַ פאַנטאַזיע
דערהויבן אָדער מיט אַ האַרץ הייליק דופּע פון איר פרומקייט? ס'איז גוט, ס'איז לויב, עס איז אפילו נויטיק צו היטן קעגן אילוזיע; אבער מען טאר נישט אונטער דעם טערעץ זיך אונטערגעבן פאר אן אומגליקלעכן פירראניזם, וואס ווארפט אפ דעם אמת ווען ער שטעלט זיך פאר און מאכט זיך געפילט: אפטמאל א לעכערליכע פירהוניזם, וועמענס פיקחות, נישט צו זאגן קשיות, וועלן קיינעם נישט באפרידיקן, און זענען זייער מסתּמא. צו אויפריכטן דעם צדיק און ישר כח, וואס זעט אין אים אביסל מער ווי א געוויסער באזע פון שלעכטן אמונה, שטענדיק שרעקליך אין די אויגן פון יושר.
מיר מוזן דעריבער אויך וועגן די פּראָס און קאָנס; און גיי נישט, צוליב מורא פון זיין צו קרעדולעסס אויף איין נקודה, צו גיין צו די פאַרקערטע יתר, דורך אַרומנעמען אַ השערה פיל מער אומגלויבלעך, פון וועלכן עס וואלט געווען אוממעגליך זיך ארויסצוציען, און וואס וואלט פארלאנגט נאך מער קרעדוילקייט ווי דער פאַרקערט. פּאַרטיי.
אוי ך ד י זײע ר גרוים ע צא ל פו ן ד י בוחנ ם אי ז געװע ן אזו י געשלאג ן פו ן ד י אל ע באטראכטונגען , א ז ז ײ האב ן געמײנט , װ י אי ך , א ז ד י ארבע ט הא ט אי ן א גאנצ ן צוגענומע ן א באװײ ז פו ן געטלעכ ע הילף , אומענדלי ק שטערקער , װ י אל ע באשטעטיק ן או ן אויטענטישקײט . וואָס קען זיין געגעבן צו אים; װאָרום װאָסער וואָג קאָן די מאַכט פֿון מענטשן צוגעבן צו גאָט, װען זי אַנטפּלעקט זיך? ז ײ האב ן דעריבע ר געגלויבט , װ י אי ך 1° , א ז מע ן קע ן ניש ט ערנסט , פארגלײכ ן דע ם שטרײקנדיק ן שטייגער און
דעטאלירטע באשרייבונג מיט וועלכן די שוועסטער האט אנגעזאגט אונדזער רעוואלוציע און אירע פאלגן, מער ווי
(365-369)
צוואַנציק יאָר פריער, עס איז געווען קיין אויסזען פון עס, מיט די אַלגעמיינע און שטענדיק ריזיקאַליש קאַנדזשעקטוערז, אַז מענטש פּאָליטיק איז געווען ביכולת צו מאַכן עס אויף עטלעכע ינדיסעס ציען אָדער פון די דעפיציט פון פינאַנסעס, אָדער פון די פּראָגרעס פון ירעליגיע און וממאָראַליש. 2און זיי האבן געגלויבט, אזוי ווי איך, אז מען קען נאר ערנסט אננעמען, אז אן אומגאט, וואס רעדט פאר זיך אליין, אדער לויט עטלעכע ציטאטן אן קיין סיכסוך, פון די הייליגע שריפטן, אז זי וואלט געהערט. און זיך קלערן אין דער פנאי, וואלט געקענט געבן, אן הילף פון אויבן, א רייע אפליקאציעס ווי גערעכט און אזוי געלונגענע פון די טעקסטן, וואס זי האט אפילו נישט געלייענט, און דאס אן אריינפאלן אין קיין אפוועג, פון וועלכע די מערסטע סקערי מפרשים זענען נישט שטענדיק פטור, און דאָס וואָלט זיין צו פיל צו אַ מיידל, ווי געלערנט זי זאל זיין געמיינט צו זיין. זײ ן ארבעט , האב ן ז ײ געזאגט , װע ט זײ ן ד י חידושדיקםט ע װא ס הא ט זי ך נא ך דערשינע ן אי ן דע ם זשאנרע .
3°. צום סוף זיי געגלויבט ווי מיר אַז צו האָבן פּרעדיקטעד און מודיע אַזוי פילע זאכן, און אַזוי לאַנג איידער די געשעעניש, איז געווען אַ גענוג טיטל צו זיין געגלויבט אויף די געשעענישן וואָס עס נאָך אַנאַונסיז דורך די זעלבע וויסן, נישט שווער צו זען די צוקונפֿט. אין דער איצטיקער, ווי צו האָבן געזען די איצטיקע אין דער פאַרגאַנגענהייט... אָבער, אויב משפטן די ווערק אין אַ גאַנץ, ניט לויט אַ ביסל אפגעזונדערט פרטים, זיי געדאַנק, ווי איך, אַז די יינציק און ליכטיק וועג אין וואָס אַזוי פילע פאַרשידענע ענינים. , או ן אל ע אזו י שטעכיק ע װ י ז ײ זײנע ן געװע ן פארהויבענע , זײנע ן געװע ן באהאנדל ט פו ן דע ר דאזיקע ר אומגאנג , זא ל גו ט פארמא ן א גענו ג מאטיוו , צ ו גלויב ן אי ן אי ר אינספיראציע , או ן אפהענגי ק פו ן יעד ן אנדער ן באטראכט ; און עטלעכע פון זיי האָבן ניט דערשראָקן צו פאָרויס אַזמיט איין וואָרט, זיי געזען אין דער זאַמלונג אָדער די אַרבעט פון גאָט אָדער אַ עניגמאַ.
און טאַקע, אויב די אנטפלעקונגען פון סיינט ברידגעט זענען גערעכנט ווי אמת דורך עטלעכע גרויס פּאָפּעס (1) און אַ גאַנץ קאָונסיל, פֿאַר ווייל מודיע איידער די געשעעניש די שטראָף פון די גריכן דורך די טורקס, קענען מיר נישט אמת די וועראַפייד מעלדן פון אן אנדער געשעעניש פון די זעלבע מין און פון דער זעלביקער וויכטיקייט? און אויב מיר האבן געמיינט אז מיר דארפן זיך נעמען צו די געטליכע הילף צו דערקלערן די ווערק פון מאַדעלעין דע פּאַזי, קאַטערין דע סיענאַ, טהערעסע, גערטרודע, אאז"ו ו, טראָץ די אָפּגעהיט בילדונג זיי האָבן באקומען פֿאַר רובֿ טייל, ווי צו רעכן אַז אַן אָרעמאַן. איגנארעם האט געקאנט פראדוצירן נאך עפעס מער באוואונדערן, אן הילף פון אויבן?... אן אומפארקלערטער עניגמא, און זיי האבן מסכים געווען, אזוי ווי איך, דאס צו באטראכטן פאר א נייעם אפאקאליפס ., און דער מחבר אלס מענטש איז אויסערגעוויינליך אויפגעשטעלט פון גאט צו מעלדן פאר מענטשן דעם גורל פון דער קהילה ביז די לעצטע צייטן פון איר געדויער, און זיי פארזיכערן קעגן די טעותים און סקאנדאלן פון די לעצטע צייטן. דאָס איז אויך כּמעט דער טיטל איך געגעבן עס אין דער ערשטער אָרט.
(1) Gregory XI, Urban VI, די קאָונסיל פון קאָנסטאַנסע, און עטלעכע אנדערע פּאָפּעס, קאַרדינאַלס און בישאַפּס.
איך וועל נאך זאגן, און עס איז צוגעגאנגען אזוי, אז דער צווישן זיי, וואס האט זיך שטענדיג דערויף אויסגעזען דער קלענסטער, און וואס האט בעיקר אנגעהויבן צו ווייזן מער קעגנערשאפט דערויף, האט נישט געקענט אויסלערנען דערין א באזונדערע . קאָאָפּעראַציע, אַ גאַנץ באַזונדערע חן, מיט וועלכער ער האָט געמיינט, אַז גאָט וואָלט אויפֿגעהויבן דעם שכל און אַלע גייסטיקע פֿעיִקייטן פֿון דעם גוטן מיידל אין אַ גראַד העכער פֿון דער ריי און שטאַרקייט פֿונעם מענטשלעכן גײַסט;און דאס כדי נישט אריינצולאזן די אינספיראציע אליין. אָבער קען מען נישט פרעגן צי דאָס וואָלט נישט זיין מודה מער אָדער ווייניקער די זעלבע זאַך אין אַ ביסל פאַרשידענע טערמינען? עטלעכע, לפּחות, געגלויבט עס און געזאגט אָן צערעמאָניע; און איך טראַכטן, ווי זיי, אַז, אין דעם השערה, די דיסטינגקשאַן צווישן די שוועסטער און באמת ינספּייערד מענטשן וואָלט זיין עפּעס מעטאַפיזיקאַל. מיר שפירן נאך דערצו גענוג, אז ס'וואלט נאר אפגעשטעלט די שוועריגקייט און עס נישט לייזן, צו צושרייבן פאר ווער עס יז אנדערש ווי די דאזיקע הייליקע טאכטער די ארבעט אין פראגע. ווארים צום סוף, וועט קיין אַנדערער, זײַן דירעקטאָר, למשל, ניט מער האָבן צו זײַן די דאָזיקע ספּעציעלע הילף, דעם באַזונדערן חסד פֿון גאָט., װעלכ ע מי ר זענע ן געצװאונגע ן צ ו דערקענען . אַה! אויב ער קען זיין געראָטן צו דעם פונט אַליין, וואָלט דאָס טאַקע זיין אַ סיבה פֿאַר רעכן עס? איך טראכט, אז מען קען ליב האבן און פירען מעלה למען זיך; אָבער פאַרברעכן איז עפּעס אַנדערש, און איך טאָן ניט טראַכטן אַז עס איז קיינמאָל געזען פריער. איצט בין איך גאָר ניט וויסנדיק, וואָס פֿאַר אַ אינטערעס דער דירעקטאָר האָט געקאָנט געפֿינען אין דער פֿאַבריקאַציע פֿון אַ שווינדל, וואָס איז ווערט צו דער אַנימאַדאַציע פֿון אַלע הלכות, און וואָס ער קאָן פֿאַרזיכערן, אַז ער, דאַנקען גאָט, פֿילט זיך נישט מסוגל. עס וואלט דעריבער נאר געווען א פראגע צו זען וואס פון דער שוועסטער אדער פון מיר וואלט מען בעסער געמיינט צו זיין אינספירירט ; אַז מיר קלייַבן.
אזו י אי ז שוי ן געװע ן באשטעטיק ט צ ו דע ר בריװ , או ן אויפ ן אר ט פו ן מײ ן גלות , ד י מעלדונ ג פו ן דע ר שװעםטער , א ז אי ר ארבעט , אי ז געװע ן צ ו זארג ן קאמפן .
מיינונגען צווישן געלערנטע. אבער אַלע וואָס קענען זיין געפונען פון דעם אָפּאָזיציע פון געפילן אויף די איין פונט פון ינספּיראַציע,
(370-374)
עס איז, לויט מיין מיינונג, דער דאָזיקער יסודותדיקער אמת, אַז גאָט האָט גענוג צוגעזאָגט פון איין זייט דאָס וואָס פעלט פון דער צווייטער זייט: איך מיין, אַז ער האָט שטאַרק געשטיצט מיט אינטערנישע סיבות און אַרויסגעצויגן פון די טיפענישן, אַ ווערק וואָס ער האָט פאָראויסגעזען. וואָלט פעלן קיין סאָרט פון דערלויבעניש. ווייט פון זיך באקלאגן אויף ווער עס יז, ווייט פון געפינען שולד מיט דעם אויפפירונג פון געטלעכן השגחה, געפין איך עס, אדרבא, זייער ווערט פאר אים, וועמענס ווערק זענען שטענדיק אונטערטעניק פון זיך, אָן די נויט אָדער רעקאַמאַנדיישאַנז, ניט קיין פון די מענטשלעך מיטלען.
פאר די איבעריגע לאז מיר עס איבערחזרן צום סוף: איך האב נישט געקענט פארזוכן די מיינונג פון די בוחנים וואס זאגט מיר אז ווען גאט האט נישט געשטופט די ראיה פון די הוכחות ביז עס קען גיין, איז אז ער האט געטון. ניט ווילן אונדז צו גלויבן (1). די אלגעמיינקייט פון דעם פארשלאג האט עס מיר פארדעכטיגט, און אפילו געפערליך, אין אסאך הינזיכטן, וואס מען דארף דא נישט אויסטיילן; פֿאַר ווי פילע זאכן מיר מוזן גלויבן און וועמענס זאָגן איז נישט שטופּן ווי ווייַט ווי מען קען גיין!
(1) און ווידער, אַז פאַר אַ ניסימדיק פאַקט דאַרף מען שטאַרקער באַווייזן ווי פאַר אַן אַנדער פאַקט; אז ס'איז אוממעגליך דאס צו באווייזן, ווייל עס וואלט פארלאנגט באווייזן פון די זעלבע טבע וכו' וכו'. די קאַנסאַקווענסאַז פון אַלע די אַסערשאַנז זענען שרעקלעך.
איך האב שטענדיק געגלויבט, אז אין טערמינען פון קרעדיביליטי, כאטש אין טערמינען פון אַ באַזונדער סאָרט פון אמונה, עס קען זיין מער אָדער ווייניקער, און אַז דער גראַד פון זאָגן און זיכערקייט וואָס איז גענוג פֿאַר חכמה פון גאָט זאָל זיין גענוג פֿאַר מענטש חכמה. די שכל איז שטענדיק אומdanקדיק און חוצפּהדיק ווען עס וואגט צו פרעגן זייַן מחבר מער ווי ער וויל צו געבן עס. דאס האב איך שוין באוויזן, בתנאי, אז ס'איז זיכער א ווירקונג וואס מען קען נישט צושרייבן צו קיין אנדערע סיבה ווי גאט, אן אריינפאלן אין א לאבירינט פון אומבאקוועמליכקייטן, פון וועלכן מען קען זיך נישט ארויסדרייען. אַלץ איז פּראָווען דאָרט. גאָט קען האָבן זיינע סיבות נישט צו גיין ווייַטער, עס איז צו אונדז צו האַלטן זיך צו זיי. ע ר װײז ט דא ן אײנע ם פו ן זײנ ע פינגע ר דע ם אינטעליגענטע ר או ן פוילע ן אויג ; וואָס איז גענוג צו דערקענען די גאנצע האַנט,Digitus Dei איז היק. א ן אײנציקע ר שטראל , װא ס אנטלויפ ט פו ן דע ר װאלקן , אי ז גענו ג צ ו באװײז ן ד י זון , א ן ז י דאר ף זי ך באװײז ן אי ן זײע ר גאנצ ן גלאנצ ן או ן אי ן גאנצ ן פראכט .
אבע ר מי ט דע ם אל ץ , װע ט נא ך געזאג ט װערן , װעל ן ד י רשעי ם קײנמא ל ניש ט גלויבן .
ד י געטלעכ ע ! גוט גאָט ! וואָס מענטשן זענען איר נאָמען מיר דאָרט? אבער זענען זיי
געמאכט צו גלויבן עפּעס ווי דעם, און איז אַזאַ אַ אַרבעט געמאכט פֿאַר זיי? גלויבן זיי אַפֿילו אַז עס איז אַ גאָט, די רשעים? וועט עס נעמען
זאל גאָט מער ניט טאָן ניסים, ווייַל עס איז ניט צופרידן די שלעכט
גלויבן אָדער באַקומען זיי ? און מיר וועלן וואַרטן, זיך צו באַשליסן, צו זען
די גילויים פון אַן אָרעמאַן אומוויסנדיק מיידל און, וואָס איז ערגער, רעליגיעז, נאכגעגאנגען און אַקרעדיטיד צווישן מענטשן וואָס האָבן קיינמאָל געווען ביכולת צו גלויבן אין נסים און ניט אין תחיית המתים פון ג.ק.
ניין, איר וועט נישט דערוואַרטן עס, דזשודישאַל און קריסטלעך לייענער; איך וואָלט באַליידיקן איר צו טראַכטן אַזוי. אַלץ איז מיר אַ זיכערע וואָראַנטי, אַז דו וועסט לאָזן די רשעים נעמען זײַן טייל, און אַז דו וועסט נעמען דיין. מיט פּרודאַנס צו פּאַשטעס, לויט די עצה פון די בשורה, איר וועט געבן צו לייענען פון די מעשיות די גראַד פון גלויבן פּראַפּאָרשאַנאַל צו דעם רושם איר וועט האָבן באקומען פון זיי, און שטענדיק סאַבאָרדאַנייטיד צו די לעבעדיק אויטאָריטעט וואָס אַליין האט די רעכט צו רעגולירן. דיין אמונה. דאָס איז דער שריט איר וועט נעמען, אָן פעלן צו פאַרמייַדן אָדער באַפֿעלן די משפט פון אנדערע.
איר האָט מורא פון מאַכן אַ גרייַז: איר זענט רעכט. עס איז אויך ווייל איך האב מורא פאר דיר און פאר מיר זיך, אז איך וועל ווארטן אויף דעם באשלוס פון דעם אומפאלן טריבונל, צו קענען פאראויס ענטפערן אויף די אלע פאלשע רעזאנען, מיט וועלכע די ארבעט פון גאט איז שטענדיק געווען קעגן, און דורך וואָס איך פאָרויסזאָגן מיר נאָך האָבן צו מאַכנ דעם איין. ווייַל איך זוך דיין גרעסטע אינטערעס, איך ווענדן צו איר, אין קלאָוזינג, די וויכטיק עצה פון די רוח: וואויל איז דער וואס לייענט און הערט די ווערטער פון דעם נבואה, און וואס געטריי אָבסערווירן וואָס איז געשריבן אין עס. איז קורץ, און מיר זענען נאָענט צו אַקאַמפּלישמאַנט. Beatus וואס לעגיטימיזיז און אַדאַץ
ווערבאַ פּראָפעסיעס הוjuוס, און דינען ea quœ אין ea scripta sunt; tempus enim prope est. (התגלות, 1, 3.)
פֿאַר אַ קיצער:
איך האב געהערט דעם אויסערגעוויינלעכן מענטש, וועמען איך האב סיבה צו גלויבן, אז גאט נוצט דיר צו לערנען, און וועמעס בטחון און דערציילונגען איך שטעל אייך פאר: איך האב געמיינט, אז איך פארשטאנען אים גענוג גוט, אז ער זאל נישט אפטרעטן פון אים. ז י הא ט מי ר דערקלער ט א ז דע ר דאזיקע ר אויפגאב ע הא ט אי ם געטרוי ט מי ר ; איך האב דערויף געארבייט ווי בעסטע איך האב געקענט, און אזוי ווי איך וואלט געדארפט געבן א חשבון דערפון. צום סוף האָב איך זיך באַראַטנ זיך מיט די פּאַסטערן פון דער קהילה לויט וואָס איך בין באַשולדיקט געוואָרן אַזוי; און כדי נישט צו פארפעלן קיין שום זאך אין אייער זאכען, האב איך דיר נאר ערקלערט די שטימען וועלכע איך האב געטריי געזאמלט. עס איז אַרויף צו איר איצט
(375-379)
צו זען און אונטערזוכן וואָס משפט איר מוזן מאַכן דערפון, און וואָס פירונג איר מוזן נאָכפאָלגן: פֿאַר דעם התנהגות פון גאָט איז נישט אָן פּלאַן, און זייער מסתּמא די קאַנסאַקווענסאַז וועט זיין מער וויכטיק פֿאַר איר ווי מיר קענען ימאַדזשאַן.
END.
די לעצטע אַכט יאָר
פון די געבוירן שוועסטער.
רעליגיעז שטאָטיש פון Fougères,
צו דינען ווי אַ העסאָפע צו זיין לעבן און רעוועלאַטיאָנס. (פון זעלבן רעדאקטאר, 18o3.)
"דעוס דאָקויסטי מיר אַ דזשוווענטוט מיר, און ווינקס פּראָנונסיאַבאָ מיראַביליאַ טואַ.
(פּס. 70. 18.)
QUALIS VITA, TALIS MORS.
הקדמה.
מי ר האב ן געזע ן אי ן ד י נאטירלעכ ע הערות , מי ט װעלכ ע אי ך הא ב פארענדיק ט ד י זאמלונ ג פו ן דע ר לעב ן או ן גילויו ת פו ן דע ר אזו י גערופענע ר שװעםטער , א ז דע ר טוי ט פו ן דע ם הײליק ן מײדעלע , װעמענ ס לעבן , אי ך הא ב געשריב ן בי ז מײ ן אװעקפארן , אי ז אי ן לאנדא ן גע ־ װע ן אי ן לאנדאן . צום סוף פון 1800, אָדער אין די אָנהייב פון 1801, דורך אַ בריוו
אז א מענטש פון סיינט-דזשיימס, אין נארמאנדי, האט דערוועגן געשריבן צום פאראיין כוהן פון דער זעלבער שטאט, וואס האט דעמאלט געוואוינט אין טשעלס, לעבן דער הויפטשטאט פון ענגלאנד.
עס איז געווען עטלעכע יאָר זינט איך באקומען קיין נייַעס פון די נאַנז פון די קהילה פון Fougères, מיט וואָס איך געווען ענטראַסטיד. ד י דאזיק ע בארודערדיק ע שטילקײ ט הא ט מי ך נא ך אזו י פי ל בריװ ע פו ן מיר , געמאכ ט איבערהויפ ט מורא , א ז ד י צװ ײ װא ס זײנע ן ארײ ן אי ן דע ר שװעסטער ס סוד , זײנע ן צוגעגרײ ט געװאר ן צ ו דע ר צא ל פו ן ד י װעמענ ם טוי ט אי ך הא ב זי ך גענומע ן זײנ ט מײ ן אװעקגײ ן או ן א ז אי ך װע ל דערמיט . האב ן זי ך אײבי ק אפגעראטעװע ט ד י עדו ת פו ן ד י צװ ײ מענטשן , װעלכ ע האב ן אל ץ געקענ ט עדות ן פאר ן פובלי ק או ן דע ר אמת־מאכ ט פו ן ד י פאקטן , װא ס אי ך הא ב געשטעל ט אי ן דע ר זאמלונג , או ן אל ץ װא ם אי ז מי ט זײע ר הסכ ם או ן אי ן ד י דאװענע ן דורכגעגאנגע ן צװיש ן דע ר שװעסטער . און מיר.
מיין פחד איז אלץ בעסער געגרינדעט געווארן, וויבאלד די געזונט פון די צוויי נזירים האט מיר אלעמאל אויסגעזען זייער שוואך נאך איידער זיי האבן געמוזט פארניכטן שטערונגען און צער, וואס האבן עס נאר געקענט ווייטער אפשוועקן, און אפשר פארניכטן. אי ן דע ר פאזיציע , אי ז אל ץ געבליב ן פא ר מיר , בע ת דאװנע ן פא ר זײ , אי ז געװע ן צ ו װארט ן בשלום , א ז גא ט אליי ן הא ט אוי ף עפע ס צוגעגרײ ט דע ם נאטירלעכםט ן מיטעל , װא ם אי ך הא ב שטענדי ק געגלויבט , א ז זײ ן זא ל אי ז זײן , או ן באזונדער ם אזעלכע . אַדוואַנטיידזשאַס און סך שטימען האָבן מיר אַזוי שטארק באשטעטיקט אין מיין ערשטער מיינונג.
צום סוף, סוף פעברואַר 1802, האָב איך באַקומען פון מאַדאַם העכער דעם פאָלגנדיקן בריוו, וואָס האָט מיך געמאַכט פאַרשטייען, אַז גאָט, וועמענס השגחה וואַך.
אומאפהענגי ק צ ו אל ע געשעעניש ן או ן צ ו ד י קלענסט ע דעטאלע ן פו ן זײ ן ארבעט , הא ט סיפו ף געהא ט זײנ ע טעמים , צ ו פארהאלט ן פא ר מי ר ד י נאנטע ר ד י בעםטסט ע אינפארמירט ע פו ן דע ר גאנצע ר מעשה , או ן באזונדער ם ד י צװ ײ עדות , װעלכ ע ד י לײענע ר פו ן דע ר ארבע ט האב ן געמשפט . דאָ איז דער אַבסטראַקט פון דעם בריוו, וואָס איז געווען לייענען, און אַפֿילו קאַפּיד דורך אַ גוט נומער צווישן די פארערער פון דער זאַמלונג:
פאָוגרעס, 29טן יאנואר 1802 .
"הער,
איך האב ענדליך יעצט באקומען פאזיטיווע נייעס פון דיר פון איינעם פון אייערע חברים, וואס איז יעצט אנגעקומען פון דעם לאנד וואו דו וואוינסט, און וואס האט עס גענומען אויף זיך צו מאכן דיך פארביי פון אונזער ווי דו ווילסט. אי ך הא ב זי ך מי ט דע ר געלעגנהײ ט גענומע ן צ ו שרײב ן צ ו אײ ך מי ט זיכער ע האנט , או ן װאל ט ע ם גיכע ר געזוכט , װאל ט אי ך ניש ט געהא ט מורא , צ ו מעלד ן דע ם טויט ן פו ן א מענטש , אי ן װעלכ ן אי ך װײס , א ז אי ר הא ט א באזונדער ן אינטערעם . איך ווילן צו רעדן וועגן נעבעך שוועסטער פון די נאַטיוויטי.
דא ס הײליקע ם מײד ל אי ז געשטארב ן אי ן ױגנ ט 1798 , אי ן מיטאג . זי האט זיין וויסן ביז די לעצטע מאָמענט, און פילע זאכן מאַכן מיר גלויבן אַז זי האט אנטפלעקונג פון דעם טאָג און שעה פון זיין טויט. די לעצטע וואָכן פון זיין לעבן גאָט האָט אים באַפוילן צו זאָגן, פון זיין
(380-384)
טייל מיט עטלעכע מענטשן פון די באַזונדער זאכן וואָס רירנדיק זייער געוויסן, און די מענטשן האָבן גוט נוץ פון עס. זי האט עס מיר אויך דערצײלט מיט דער אינטימסטער װיסן, װאם האט געקאנט קומען נאר פון גאט. איר קענט זיך נישט פארשטעלן דעם רושם וואס זי האט אויף מיר געמאכט. באזונדער ם פאראויסגעזאג ט ע ס פא ר מי ר עטלעכ ע זאכ ן , א טײ ל פו ן װעלכ ע זײנע ן שוי ן שוי ן דערפיל ט געװארן , או ן מאכ ט מי ך האפע ן אוי ף ד י איבעריק ע צײט . איך קענען פאַרזיכערן איר אַז וואָס זי דערציילט מיר האט מיר גרויס צופֿרידנקייט און שלום אין מיין נשמה.
איידער זי איז קראַנק געוואָרן, האָט זי אַ סך געשריבן. אי ן ד י לעצט ע טע ג פו ן אי ר קראנקהײ ט הא ט ז י מי ט רצונ ג געבעט ן אל ע איר ע פאפירן , װעלכ ע ז י הא ט ארײנגעלײג ט אי ן ד י הענ ט פו ן א קהיל ה װא ם גא ט הא ט אי ר אנגעװיזן , ז ײ זאל ן זי ך פירן , אוי ף איר ע אויסערגעװײנלעכ ע װעגן . דער דאָזיקער דזשענטלמען האָט צוגעזאָגט זיי איבערצוגעבן צו דיר, און מחמת אַ זיכערע געלעגנהייט האָט ער זיי שטענדיק געהאַלטן. זי האָט זיי געשיקט, צום לעצט, דורך אַ וועלטלעכער צו איר מודה. איך טאָן ניט וויסן וואָס געמאכט זיי לויפן אָן ארבעטן אויף און שטעלן אין בעסער סדר. וואָס איז זיכער איז אַז זיי זענען געלייענט ווי זיי זענען דורך אַ גרויס נומער פון מענטשן, און אַפֿילו פון פאַרשידענע פּראָווינץ. דערפא ר האב ן זי ך ד י לעצט ע שריפט ן פארשפרײ ט װײ ט או ן װײט , װ י אוי ך דע ר באריכט ן פו ן זײ ן קדושה .
דערפֿאַר האָט מען מיך אַ סך געפרעגט וועגן די קליינע עפעקטן וואָס האָבן געהערט צו אים. טראכטענדיג אז דו וועסט זיין אזוי צופרידן מיט איינעם, האב איך פאר דיר געהאלטן איר חתונה רינג, מיט וועלכן זי איז געשטארבן. איך שיק עס ניט צו דיר, כדי עס זאָל ניט זיין פאַרפאַלן; אָבער ווי באַלד ווי איך האָב די כּבֿוד און דעם פֿאַרגעניגן דיך ווידער צו זען, וועל איך דיר עס געבן, מיט נאָך עטלעכע זאַכן פֿון דעם מין, וואָס קענען דיר געבן פאַרגעניגן.
(1) מאַדאַם העכער האָט צוגעגעבן איר קאָממוניאָן שלייער, מיט אַ ביסל פון איר האָר, וכו'. אי ך הא ב אוי ך באקומע ן א קלײ ן בו ך פו ן פרומקײט , װא ס ז י פלעג ט לערנע ן אי ר נעפא ן אי ן דע ם פארבליב ן מי ט אי ר ברודער , װ י מי ר
לאָמיר זאָגן: דאָס איז אַ גאַנץ אַלט קליין באַנד, מיט די עפּיסטאַלז און בשורות פון דעם יאָר, אין פראנצויזיש, מיט תפילות. איך וועל עס אַלע אָפּשאַצן.
איך בעט אײך אױך, אויב מעגליך, זאלט איר פאר מיר זארג זײן ארבעט און דיינע; אונדזערע שוועסטער האָפֿן אויך אויף דער זעלבער טובה. אויב עס איז געדרוקט, און די קהילה דערלויבט עס צו לייענען, איר וואָלט טאָן גוט צו ברענגען אַ פּלאַץ פון קאָפּיעס ווען איר פאָרן אַהער; עס וועט זיכער זיין אַ פּלאַץ פון קרעדיט. קום צוריק ווי באַלד ווי מעגלעך, מיר אַלע וועלן עס ....
נ.ס., איך האב פארגעסן צו ווייזן פאר דיר, אז די שוועסטער האט מיר אסאך מאל געזאגט, אין אירע לעצטע מאמענטן, אז זי שטארבט מיט דעם ווייטאג פון נישט קענען זאגן זאכן וואס זענען פאר קיינעם זייער טרייסט פאר די קהילה.
“איך האב דעם כבוד צו זיין, אאז"ו ו. »
דע ר דאזיקע ר בריװ , װעלכע ר הא ט זי ך שוי ן געקאנ ט קומע ן צו ם שטיצע ן פו ן דע ם פו ן נארמאנדיע , הא ט ניש ט געקענ ט שוי ן צײטי ק געקומע ן צ ו פארטײדיק ן ד י זאמלונ ג או ן מי ך זי ך אונטערשטיצ ן קעג ן א סארט קאבל , װא ס הא ט זי ך אנגעהויב ן אויסבראכ ן אויפ ן ארט , פו ן מײ ן גלות . צװיש ן ד י גרוים ע צא ל פארערער ן פו ן ד י העפטן , האב ן זי ך געפונע ן אי ן לאנדא ן עטלעכ ע מענטש ן װא ס האב ן ניש ט גענומע ן דע ם ענין , פו ן דע ר זעלבע ר זײט .
נא ך אלגעמײנ ע קעגנ ־ שאפטן , װעלכ ע האב ן אפנים , ניש ט געהא ט ד י גאנצ ע דערפאלג , װא ס מע ן הא ט צוגעזאגט , אי ז געמאכ ט געװאר ן א פרואוו , צ ו שטעל ן ספיקות , װעג ן דע ר אויפריכטי ק פו ן מײנ ע באריכטן ; ז ײ זײנע ן געגאנגע ן אזו י װײ ט צ ו זאגן , א ז ד י שװעםטע ר אי ז נא ר געװע ן א פארשטעלטע ר פערזענלעכקײט , װעמע ן אי ך הא ב געמאכ ט זאג ן װא ס אי ם געפעל ט געװארן ; אַז, כּדי צו פֿאַרווײַלן די פֿרײַע צײַט פֿון מײַן ריטייערמאַנט, האָב איך געשאַפֿן אַ וויציקע ראָמאַנס מיטן נאָמען פֿון אַ מאָנאַשקע, וואָס האָט אפֿשר קיינמאָל נישט עקזיסטירט.
די השערה איז געווען אַזוי גוואַלדיק ווי דער טראַפּ וואָס איך וואָלט האָבן געלייגט פֿאַר די קרעדולאַטי פון דעם ציבור; און וויבאלד בלויז א קורצע רייזע קיין פראנקרייך וואלט געווען נויטיק צו אנטדעקן דעם שווינדל פונעם טראפ, האט מען אויך געדארפט טראכטן, אז דער זעלבער רייזע, מיט א לאקאלער וועריפיקאציע, קען זיין גענוג צו בארעכטיקן מיין אויפפירונג און מיך אינגאנצן נוקם זיין פאר די באשולדיקונג. אַזוי די באַשולדיקונג איז געווען צו ומבאַקוועם צו פאַרדינען קיין קרעדיט מיט פיליק און ערלעך מענטשן; אבער אויך איך מוז מודה זיין, אז עס איז דאן אויפגעקומען א קעגנער פון דער ארבעט, וואס אן שלעכטע כוונה און גלויביג צו טוהן גוטס (1) האט זיך אויסגעזען א שטערונג גאנץ אנדערש ערנסט פאר איר פארשפרייטונג, און וואס איך דארף נישט איגנאָרירן. שטילקייט, צוליב סיבות. מיר וועלן זען.
(1) גלויבן צו טאָן גוט . מען דאַרף קעמפן דעם אמת, ווײַל מען דאַרף אים פּרוּוון. ווערק פון דעם מין קענען נישט אָנגענומען ווערן אָן אונטערזוכונג, און איך מודה אַז די העכערע, ספּעציעל, קענען נישט געבן צו פיל ופמערקזאַמקייַט צו זיי.
פאטער דע פאַדזשאָלע, וויקאַר אַלגעמיינע פון די דייאַסיז פון רעננעס, איז געווען איינער פון די ערשטער צו לייענען מיין העפט. איך האָב געהאַט דעם כּבֿוד זיי צו פֿאָרשטעלן פֿאַר אים (עס איז דעמאָלט געווען מײַן ערשטער פּלאַן) אינעם אינזל דזשערזי, אין 1792; א חוץ עטלעכע רייד האט ער אלץ געפונען באוואונדערן; ע ר הא ט מי ך אפיל ו געפאדערט , א ז ז ײ זאל ן היט ן פאר ן צוקונפט ; אָבער זינט דעמאָלט האָט זיך אַרויסגעוויזן, אַז ער האָט זיך אין גאַנצן געענדערט אויף דעם אַרטיקל, אָן אַז קיינער האָט נישט געקענט טרעפן פאַרוואָס.
סוף 1799 איז מ.ל׳אבע אװעק
(385-389)
פון סקאַרבאָראָוו, וואוהין ער איז טראַנספּאָרטאַד, אויף זיין וועג צו לאָנדאָן; ב ײ זײ ן אנקומע ן אי ן דע ר הויפטשטא ט הא ב אי ך געמײנט , אי ם צופליכט ן מי ט אי ם אפצושטעל ן ד י מאנוסקריפ ט זאמלונ ג פו ן ד י שטימע ן פו ן ד י פרעלאטן ן או ן אנדער ע טעאלאגן , װא ם אי ך הא ב זי ך אויפ ן ארט , בע ת דע ר שטײגע , װעלכע ר אי ך הא ב געמאכ ט דארט , זי ך באראטן . איך האב קוים דערווארט וואס איז געשען, און קיינמאל נישט געווען אפשר א גרעסערער חידוש ווי ווען איך האב זיך געפונען, ווען איך האב געהערט ווי דער אבה דע פאדזשאלע דערקלערט צו מיר אז לויט זיינע רעפלעקטארן, זיינע אויספארשונגען און עצות וואס ער האט באקומען וכו', האט ער זיך אבסאלוט געטוישט. זיין מיינונג אויף די פונט אין קשיא; אז איך בין געווען זייער א טעות צו ווייזן ווער עס יז די העפטן, וואס ער האט מיר באפוילן צו האלטן פארבארגן; א ז ז ײ װעל ן קײנמא ל ניש ט באשטעטיק ט װער ן דור ך דע ר בישאפ ט פו ן רעננעס , װע ן ע ר װע ט זײ ן גענעראל־װיקא ר ; צום סוף,, װעלכע ר ע ר הא ט מי ר איבערגעחזר ט או ן מי ר גערעד ט פו ן א פרײ ד פו ן מײנ ע פרײנד , װעמע ן אי ך הא ב זי ך געראטן .
איך האב מיך באנוגנט מיט ענטפערן צו זיי ביידע, אז איך וועל זייער אכטונג געבן נישט צו פאלגן א באפעל, וואס האט מיר אויסגעזעהן אויף קיין שום מאטיוו, וואס איז נישט מעגליך צוצוברענגען צו מיר; אז איך האב צופיל רעספּעקטירט די אויפקלערונג און די אויטאריטעט פון די וואס האבן אנדערש געמשפט, און וואס האבן אויך גוט פארדינט צו ווערן צוגעהערט; אַז
מ'די פאדזשאלע האט קיינמאל נישט געהאט די רעכט מיר צו פארבאטן איבערצוגעבן א ווערק פון וועלכע די בישאפען אליין זענען די געבוירן ריכטער, און וואס איך האב זיך אונטערגענומען זיי צו ווייזן; אי ך הא ב דעריבע ר ניש ט געקענ ט געבן , דע ם צוזאג , װא ס ז ײ האב ן געמײנט , א ז אי ך הא ב געגעב ן א ן צובראכ ן מײ ן װארט , או ן פארראט ן ד י זא ך או ן דע ם פארטרוי ן אי ן מיר . אזעלכ ע זײנע ן דעמאל ט געװע ן מײנ ע רעזאלוציע ס או ן מײנ ע ענטפֿער , װעלכ ע זענע ן א ס ך פארשטארק ט געװאר ן דור ך ד י מײנונ ג פו ן ד י באראט ע דאקטוירים , װעלכ ע האב ן געלײענ ט ד י פראדוקצי ע פו ן דע ר שװעסטער .
מען מוז אבער מודה זיין, אז איך האב באקומען פון דעם דאזיקן אומגליק, וואס איך האב נישט ערווארטעט א גרויסן ווייטאג און טרויער, און ס'איז נישט געווען קיין צווייפל זיך צו שטארקן ווייטער און ארויסצוקומען פון מיין פארלעגנהייט אז די השגחה האלוקית האט געלאזט אז איך האב באקומען, גענוי. אין דער צײַט, די בריװ, װאָס איך האָב געענטפֿערט אַ חשבון, און װאָס האָבן מיר געלערנט, װאָס איך מוז טראַכטן װעגן די אומגינסטיקע פֿאָראורטיילן אָדער די פֿאַלשע נײַעס, אויף װעלכע זײ האָבן זיך אָן ספֿק פֿאַרלאָזט.
אי ך הא ב אי ן זי ך באוואונדער ט ד י אויפפירונ ג פו ן דע ר דאזיקע ר אמת־באוואונדערטע ר השגחה , װעג ן ד י װא ס פארלאז ן זי ך אי ן זײ ן זארג . װאָס װאָלט געװען דער גורל פֿון דער אָרעמער שװעסטער פֿון נבֿיאות, האָב איך צו מיר געזאָגט? מוז זי דעריבער שטענדיק פארברענט װערן דורך דער עצה פון אײן מאן קעגן אלעמען? דער, וואָס איז געווען דער ערשטער, וואָס האָט אַראָפּגענומען זײַן פּראָדוקציע אין אַש, האָט שטאַרק תשובה געטאָן אויף זײַן יאָגעניש און אויף דער מיינונג פֿון זײַן קאָלעגע; קען איך, לויט דער עצה פון איינציקן מאן, זיך נאך אויסשטעלן פאר דעם זעלבן ווייטאג, נאך דער דערגרייכונג, צו קענטיק, פון אלץ, וואס זי האט אנגעזאגט? עס וועט נישט זיין, איך האָפֿן, אָדער בייַ מינדסטער די קהילה אַליין וועט באַשליסן, ווייַל עס איז צו איר אַליין אַז איך אַפּעלירן .
אזוי איך ריזאַנדיד אין זיך, און איך פּעלץ אלץ מער פאָרטאַפייד דורך די לייענען פון די זעלבע העפט, וועמענס קרבן איז פארלאנגט. כ'האב נאר געמוזט טאן א מאמענט צו ווארפן די אויגן דערויף צו פילן עפעס וואס זאגט מיר אינעווייניג: היט זיך, דאס איז נישט געמאכט צו ווערן פארברענט... איך ערווארט די גאנצע דערפאלג פון די דאזיקע אונטערנעמונג פון אים אליין וואס האט אלעמאל אויסגעזען איך זאָל זיין דער מחבר.
וועלן מיר איצט גלייבן, אז די שוועסטער פון דער נביאות האט ערווארטעט וויסן פון אלעם וואס מיר האבן יעצט געזאגט, און אז זי האט עס אנגעזאגט כמעט דריי יאר פאר דער געשעעניש, אזוי ווייט צו נאמען, ממש, דעם הויפט אקטיאר, וועמען זי האט קיינמאָל געזען אָדער געוואוסט?
ז י הא ט אי ן יא ר 1797 , אי ן יא ר 1797 , צװ ײ נאנז , געהא ט אפשרײב ן ד י װארונ ג װא ס ז י הא ט דערפו ן באקומע ן . ד י דאזיק ע שרײבע ר אי ז געװע ן אדרעסיר ט צ ו מ . לערוי , דענקא ן פו ן לא־פעללערין , דיאזעס ע מיינע , דעמאל ט אי ר דירעקטאר , װעלכע ר הא ט מי ר אי ם געגעב ן אי ן יא ר 1802 , או ן װעלכע ר אי ז געװע ן אזו י איבערראש ט װ י איך , װע ן ע ר הא ט דערהער ט ד י מעשה ׳ פו ן מײ ן מויל . די דערקלערונג. מי ר װעל ן שפעטע ר רעד ן װעג ן דע ר דאזיקע ר שריפט , װא ס פארענדיק ט מײ ן איבערצײגונג , א ז אי ך הא ב זי ך ריכטי ק געשטעל ט קעג ן א באפעל , װא ס װאל ט מי ר געמאכ ט א ס ך תשובה , װע ן אי ך װאל ט געהא ט ד י פשטות , זי ך אויסצופאלגן .
דאָס איז אַוואַדע אַ שאָס אין די נוסח פון דעם ויסערגעוויינלעך מיידל, אָדער גאַנץ פון דער איינער וואָס האט געוויינט איר פֿאַר אונדזער מייַלע. אַזוי, ווען ער וויל, פאַרקרימט ער אַלץ וואָס אַנטקעגנשטעלן זיין דיזיינז און זיין ווערק, דורך יבערגעבן צו די וועמען ער מאכט רעדן פון די ליכט צו וואָס מענטש פּאָליטיק קען נישט דערגרייכן, צו וואָס אפילו זי קען נישט ענטפֿערן. עפּעס.
אַז אַן אָרעמע מיידל, גאָר פרעמד צו אַלץ וואָס פּאַסירט אויף דער וועלט, אַן אָרעמע אומוויסנדיקע פרוי, וואָס טראַכט נאָר זיך צו גרייטן צום טויט,
נאָך וויסן וואָס געשען, אָדער גאַנץ, מוזן טאָן אָן, קאָרעוו צו איר אַרבעט, ווייַטער פון די ים און אין אַ ווייַט מעלוכע ווו זי האט קיין קשר; זאל זי אינפארמירט װערן װעגן דעם דין, אז א מאן, װאם זי רופט אים אן, און װאם איז אין לאנדאן אדער סקארבאראװ, װעט דורכגיין; אַז עס מעלדן עס יאָרן פריער, אָן מורא פון קאַנטראַדיקטערד, און אַז
(390-394)
די געשעעניש ריספּאַנדז צו די ווארענונג עס נעמט פון עס, לייענער, וואָס טאָן איר טראַכטן? ווי וועט אומגלויב זיך אוועק פון דעם? און וועלן מיר זיין פאַלש צו באַטראַכטן דעם ומשטאַנד ווי אַ נייַע דערווייַז וואָס פאַרענדיקן די דעמאַנסטריישאַן פון די אמת פון זיין ינספּיראַציע? ...
אנגעקומען אין Fougères אנהייב אויגוסט 1802, האָב איך אָנגעהויבן לייענען און לייענען די ווערק אין קשיא צו אַלע וואָס זענען געבליבן פון די שטאָטיש נאַנז, און נאָך דעם לייענען זיי געגעבן מיר, אויף אַלע די פאקטן דערמאנט אין עס, די אַטעסטיישאַן אַז מיר לייענען. דאָרטן. ז ײ האב ן מי ר דעמאל ט דערלאנג ט צװ ײ גרויס
צוגאב ע העפטן , װעלכ ע מי ר דארפ ן נא ך שרײבן , או ן װעלכ ע ד י שװעסטע ר הא ט געהא ט געשריב ן צ ו שיק ן מי ר בײ ם צוריקקערן .
פארן קומען צו דעם, האט זיך אויסגעזען פאסיג צו דערלאנגן די לעצטע יארן פונעם מחבר, פאר דער צופרידנקייט פון אלע, וואס זענען מיט זיי פאראינטערעסירט, און נאך מער פאר דער אויפבויונג פונעם ציבור. איך וועל טאן אזוי קורץ ווי מעגלעך, שטענדיק רעדן פון די געזונט-באַמערקט עדות פון די וואס געלעבט אָדער האָבן עטלעכע ספּעציעל שייכות מיט איר, פון די נאַנז וואָס האָבן אַרוישעלפן איר אין איר לעצטע מאָמענטן, און פון די רעספּעקטאַבאַל משפּחה אין וואָס זי האָט איר געענדיקט. קאַריערע. עס איז ניט נייטיק צו וואָרענען אַז איך שרייַבן וועגן אים אונטער זייער אויגן בלויז נאָך איך געווען אויף דעם אָרט און האָבן פּונקט געזאמלט און פאַרגלייַכן זייער קולות אויף יעדער כייפעץ. אַז געזעצט, דאָ איז דער פּלאַן איך בין צייכענונג פֿאַר זיך צו מאַרץ מיט מער סדר.
פּלאַן.
ד י שטעטל־פלאננע ר נזיר ן זײנע ן געבליב ן ארו ם צװ ײ יאר
קהילה, נאכדעם וואס איך בין דערפון ארויסגעטריבן געווארן. נא ך זײע ר אװעקפאר ן אי ז ד י שװעסטע ר פו ן דע ר נאטיװיטעט , פארבליב ן א ביס ל יאר , אי ן שטעט ל פוגע ר ; פו ן דאר ט הא ט מע ן ז י געפיר ט אי ן אי ר ברודע ר הויז , אי ן לא־שאפעל־יאנסאן , װא ו ז י אי ז געבליב ן
ווייניקער ווי צוויי יאָר; צום סוף האָט מען זי צוריקגעבראַכט קיין Fougères, וווּ זי האָט געלעבט נאָך דריי יאָר און עטלעכע חדשים. אונטע ר ד י פי ר אומשטענד ן װעל ן מי ר אי ר איצ ט נאכפאלג ן או ן זי ך באטראכטן , צוצושטעל ן דע ם רעזולטא ט פו ן ד י לעצט ע אכט־יאר ן פו ן אי ר לעבן , װעלכ ע זײנע ן געגאנגע ן פו ן דע ר צײ ט פו ן מײ ן אװעקפאר ן בי ז דע ם טא ג פו ן מיט ן אויגוסט , 1798 . טויט. דע ר געטרײע ר בילד , װא ס װע ט רופ ן פו ן דע ם גאנ ץ נאטירלעכ ן פלאן , װע ט כמע ט גארניש ט אנטײע ן פא ר ד י װא ס משפט ן מענטש ן נא ר לויט ן געשעעניש ; אבער עס וועט זיכער אינטערעסירן אַלע יענע וואס ריכטער געשעענישן לויט די מענטשן וואס זענען די ונטערטעניק פון זיי.
ערשטער תקופה.
די שוועסטער נאָך אין די קהל.
ע ס אי ז געװע ן , װ י אי ך הא ב אנדער ש געזאגט , צװיש ן העלפ ה או ן שבועות , 1790 , א ז אי ך בי ן געװע ן פארפליכטיג ט צ ו אנטלויפ ן פו ן מײנ ע נאנטע ר בײ ם פארלאז ן זײע ר שטוב , או ן דע ם 27 ־ט ן םעפטעמבע ר 1792 זײנע ן ז ײ אלײן , אפיל ו געיאג ט געװארן , צ ו אנטלויפן די ווייַטערדיק יאָר. אי ן ד י צװ ײ יא ר װא ס ד י שװעסטע ר הא ט נא ך פארברענג ט אי ן אי ר קהילה , הא ט ז י זי ך בשום־אופ ן ניש ט געװע ן אנדער ש פו ן זי ך א חו ץ אפש ר דור ך א פארפליכטונ ג פו ן דע ר אינערלעכע ר גײסט , פו ן זכרון , שװײג ע או ן פו ן אונטערגעגעבנקײט , װא ס אי ז ד י נשמ ה פו ן דע ר רעליגיעזע ר מדינה . און וואָס איז געווען דער יסוד פון זייַן באַזונדער כאַראַקטער.
נאך די טובות מיט וואס דער הימל האט איר געטוישט, בפרט נאכן וויסן אז עס האט איר געגעבן פון די זאכן וואס עס האט פארבאהאלטן פאר די איבעריגע תמימות, קען מען גוט פאראויסגיין אז קיינער האט נישט געהאט ווייניגער סיבה ווי איר צו זיין איבערראשט. געשען דעמאל ט , װ י אוי ך ד י װא ס ז י הא ט נא ך פאראויסגעזען , א ז ז י הא ט אונד ז אנגעזאגט , או ן ז י הא ט זי ך אזו י לאנגע ר געזאג ט : אזו י הא ט זי י ניש ט אויסגעזע ן איבערראש ט או ן געציטערט . גאנץ אנדערש פון יענע נשמות וואס זענען אזוי גרינג צו סקאנדאליזירן ווי זיי זענען שוואך אין אמונה, אדער אדרבה וואס זענען גרייט צו מורמלען איבער אלעס וואס איז קעגן זיי, נאר ווייל זיי זען קיינמאל נישט די גאנצע זאכן און קיינמאל נישט אריין אין די גרויסע.
דיזיינז פון אַ השגחה אַז זיי זאָל אַדאָר. די שוועסטער פון דער נאַטיוויטי איז געווען ווייַט העכער די קליין מענטש מיינונגען וואָס זענען באגרענעצט צו עגאָיזם און פאַרבינדן אַלץ צו פּערזענלעך אינטערעס .
דער, וואָס הערשט אויף דער וועלט און האַלט אין האַנט די קייט פון גרויסע געשעענישן וואָס באַשטייט פון איר געשיכטע, האָט אים פון קינדשאַפט געוויזן די פראנצויזישע רעוואלוציע אין אירע מערסטע געהיימע סיבות, אין אירע שרעקלעכסטע עפעקטן,
און אין די מערסט ווייַט סוויטס. פֿון דעם שטאַנדפּונקט, וואָס איר גרויסע נשמה האָט אַרומגענומען, האָט די שוועסטער באַטראַכט אַלץ, וואָס איז געשען, און האָט זיך נאָך אַלץ צוגעגרייט אַרום איר. טאָמער מיר האָבן קיינמאָל געזען אַ נשמה מער אַניוועסדיק, מער פּעניטענט, מער אונטערטעניק, אָדער מער רעזיגנייטיד צו אַלע וואָס עס צופרידן גאָט צו אָרדערינג אָדער דערלויבן. זי האט קיינמאל נישט גערעדט דערפון, אחוץ מיט יענעם באמת רעליגיעזע פחד, וואס, אין פארבינדונג פון אלעס מיט א אויבערנאטירלעכער סיבה, שרעקט זיך אפילו פאר דעם שאטן פון מורמלען אדער אינסאבארדירונג. לאָמיר זאָגן בעסער, זי האָט דערפֿון אַ סך גערעדט מיט גאָט, כּמעט קיינמאָל נישט מיט מענטשן; אָדער אַז זי האָט זיך אַ מאָל געזען אַרײַנצוגעצווונגען, האָט זי עס תּמיד געטאָן מיט דעם גרעסטען רעספּעקט, מיט דער גרעסטער השגחה. געשלאגן מער ווי קיין אנדערע דורך דעם
(395-399)
אַ געדאַנק אַזוי אמת אַז אונדזער ילז זענען כּמעט קיינמאָל עפּעס אָבער דער רעזולטאַט און די שטראָף פון אונדזער קריימז, זי האָט בלויז געזען די וואָס זי טרויעריק אָן יבעררייַס ווי די געזונט בלאָוז פון אַ גאָט וואס געזוכט אין דרייַסיק מיליאַנז פון קולפּריץ די פארגעסן און ביטול פון זיין הייליק געזעצן. אי ן דע ר דאזיקע ר איבערצייגונ ג הא ט ז י זי ך באטראכט , נא ר אל ס א קרבן , איבערגעגעב ן דע ם הימלישע ן צארן , פו ן װעלכ ן ז י אלײן , װאלט ן געװאל ט אויסמאש ן אל ע שטריכן , כד י באפרײע ן ד י ברידע ר פו ן אים .
ווולגאַרע נשמות אָן מעלות דערוואַרטן מיטלען, ווען אומגליק יאָגט זיי, נאָר פֿון אַ טויט, וואָס זיי באַטראַכטן ווי דער סוף דערפֿון; און די פֿאַלשע און פֿאַרנאַרישע פֿילאָסאָפֿיע שטאָלצירט זיך נאָך מיט דער דאָזיקער ברוטאַלן און אומזיניקער ביטול פֿאַר אַ לעבן, וואָס זי האָט שוין ניט קיין מוט צו טראָגן. עס איז ניט אַזוי מיט די אמת קנעכט פון גאָט; פול מיט די געהויבענע לעקציעס, וואס זיי האבן געציטערט אין דער שול פון זייער געטלעכן בעל, שטייען זיי אויף, דורך אמונה, אפילו צו די ליבשאפט צו די יסורים, וואס די נאטור האט א רחמים, און עס איז נאר דורך די קלארסטע מאטיוון. פאראכטן דעם טויט.
אזעלכ ע הא ט זי ך דערשינע ן ד י שװע ר פו ן אי ר לעב ן או ן ד י דאזיק ע הויכע ר באשטעלונ ג אי ן װעלכ ן ז י הא ט שטענדי ק געלעב ט קאנע ן מיר , מי ר מוז ן אפיל ו גלויבן , א ז ז י אי ז נא ר געװאקס ן או ן רײניקט ן װע ן אי ר ענד ע הא ט זי ך דערנענטערט . ווייט פון באקלאגן אויף וואס דער הימל האט איר געליטן, האט זי דערפון אלעמאל געבעטן נייע יסורים, ווי חסדים מער סיגנאל ווי אלע טובות וואס זי האט דערפון באקומען. אזוי ווי די אנדערע קריסטליכע העלדין וואס פארדינט צו זיין פארגליכן צו איר, ווייל זי איז אויך געווען איר עילוי
יאָרהונדערט, אונדזער הייַנטצייַטיק הייליקער געבעטן איר געטלעך ספּאַוס פיל ווייניקער צו שטאַרבן צו מאַכן אַ סוף צו איר יללס, ווי צו לעבן נאָך צו לייַדן שטענדיק מער; פיל ווייניקער צו פאַרלאָזן די ערד צו פאַרבינדן זיך מיט אים, ווי צו בלייַבן דאָרט נאָך צו פאַרדינען אלץ מער אַזאַ גליק: Non Mori, sed pati.
זא ל קײנע ר ניש ט נעמע ן דא ס א פרומע ר גוזמא ל פו ן א פאנעגיריסטע ר שרײבער ; ד א זײנע ן זײנ ע אײגענ ע װערק ע אויטענטיש ע או ן פארדינע ן צ ו גלייב ן . אַזוי פילע מאָל דעם אַניוועסדיק פּעניטענט, די ווערט טאָכטער פון סיינט פראַנסיס, האט געבעטן איר גאָט פֿאַר ליידן אַז מען קען נישט צווייפל אַז אַלע יענע וואָס אָנגעפילט און טערמאַנייטיד איר לעבן זענען די ווירקונג פון איר תפילה און פון זיין פאַרברענט תאוות. עס איז בלויז אין די קרוכלע פון די טריביאַליישאַן וואָס איז ריין און
שליימעסדיק די מעלה פון די צדיק; עס איז דאָרט אַז זיין האַרץ נעמט אויף אַז גליקלעך פאָרעם וואָס מאכט אים אַזוי וואוילגעפעלן אין די אויגן פון זיין גאָט. דער תלמיד פון י.-סי מוז אין אלעס גלייכען ווי זיין בעל; זײ ן פאר ־ באשטימונ ג אי ז אינגאנצ ן געגרינדע ט אוי ף דע ר דאזיקע ר ענלעכקײט ; און וויבאלד ער האט נישט קיין רעכט אויף הימל אחוץ דורך דעם צלב פון זיין גאולה, איז אויך אויף דעם קרייז, אז די גרויסע ווערק פון זיין גאולה מוז פארענדיקט ווערן.
פונדאַמענטאַל אמת פון קריסטנטום אַז די שוועסטער האט פארשטאנען בישליימעס. דאס איז אלעס וואס זי האט געשטרעבט , וואס זי האט זיך דערווארט , וואס זי האט געדריקט , און וואס זי האט איבערגעלעבט ביזן ענדע פון א לעבן , וואס איז נאר געווען א רייע יסורים .און קרייזן ; צו די פונט אַז אַלץ וואָס מיר זענען געגאנגען צו זען איז בלויז די שלימות פון דעם גרויס אַרבעט, און בלויז מוסיף צו אַלץ וואָס מיר האָבן געזען. אַ אָפּשפּיגלונג, וואָס זאָל דאָ ניט פֿאַרגעסן ווערן, איז, אַז דער גאָט, וואָס האָט אים געגעבן אַזויפיל יסורים, און וועלכער האָט אים, בפֿרט צום סוף פון זײַן לעבן, אויסגעשטעלט צו אַזוי פֿיל צרות, אַזוי פֿיל סתּירות און אַזוי פֿיל נסיונות, האָט זיך אויך שטענדיק געטרייסט. און האָט זי געשטיצט מיט אַזעלכע אויסערגעוויינלעכע טובה, און העכער אַלץהאט פאר איר צוגעמאכט צום סוף אזעלכע חידושים און אומגעריכטע טרייסטן, אז זי איז אליין געווען אין באוואונדערונג און פול מיט דער לעבעדיגער דאנקבארקייט , ווי זי האט שוין מער ווי איין מאל מודה געווען, אין פארבינדונג צו איר העכערע און די אנדערע נאנז, וואס האבן געלעבט מיט איר. איך ציטיר דאָ די ריכטיקע תּנאָים פֿון די בריװ, װאָס זײַנען מיר אָנגעשריבן געװאָרן אין פֿאַרשידענע צײַטן. טראָץ די מניעות אַז ינקריסינגלי סטאָרמי סינז געווען צו
די דורכפירונג פון זיין פּרויעקט, די שוועסטער קיינמאָל פאַרפאַלן דערזען פון אים. מע ר איבערצײג ט װ י אלעמען , א ז גאט , װע ן ע ר װיל , װײ ס אל ץ אויסצונוצ ן צ ו דערגרײכ ן זײנ ע ענד ; געשטיצט דורך די זאָרג פון אַ השגחה, וואָס וואַטשיז איבער די קלענסטער פּרטים פון איר אַרבעט, זי איז געווען ניט אין אַלע, אָדער בלויז אַ ביסל, ומרויק פון שטערונגען וואָס וואָלט האָבן צעמישט ווער עס יז אַחוץ זיך.
ניט נאָר דער הימל האָט איר באַוווּסט אין גרויסן און פּרטים די גרויסע געשעענישן, וואָס זי האָט שוין אַזוי לאַנג מעלדן, און וועלכע פּאָליטיק.
דער מענטש האט נישט געקענט פארזען, ער האט אים אויך אנטדעקט באזונדער די פארשידענע מיטלען, וואס דער שד דארף זיך באנוצן צו פרובירן אלעס צו פארפאלן, אמאל מיט כיטרע, אמאל א אפענע קראפט; טײלמא ל פו ן דע ם איילעניש , גוט ן אדע ר שלעכט ן כוונה , פו ן געװיס ע מענטשן , או ן ניש ט א םפע ל אוי ך פו ן דע ר אומפארצװײגקײ ט או ן אוממעגלעכקײט , פו ן דע ם רעדאקטא ר גופא ; אָבער ער האָט זי אױך געלאָזט זען פֿון זײַן זײַט אַ װילן העכער פֿון אַלץ, װאָס קאָן אַלצדינג אויסנוצן; ווער, מיט קאנטער-שריט, פון וועלכן זיין שונא איז נישט וויסנדיג, ווייסט ווי אזוי צו פארווארפן זיינע פיקסט-אויסגעשטעלטע טראפנס, און אליין כאפן דעם שד אין די אייגענע נעצן.
עס איז געווען לויט די ינערלעך ליכט
(400-404)
אז זי האט אן אויפהער געארבעט פארן דערפאלג פון אן אונטערנעמונג, פון וועלכן גארנישט האט זי געקענט אפטיילן זינט דער צייט, ווען זי האט געמיינט אז זי איז גאנץ זיכער אין דעם רצון פון גאט. זי האט אויסגענוצט אלע מײנע פרײע מאמענטן, בשעת איך בין געװען מיט איר, מיך צו מאכען אין גאנצן ארײנצוגײן אין אירע מיינונגען, דורך מיר ערקלערן איר פלאן און אירע מיטלען עס אויסצופירן. ערשט זי האָט זיך דערוווּסט, אַז איך בין זיכער מיט אירע צעטלעך, און אַז איך היט זיי איבער די ים, ווי זי האָט מיר ערשט פֿאָרויסגעזאָגט, האָט זי אויסגענוצט יעדן מאָמענט, וואָס עס איז אויך דורכגעגאַנגען אין דער קהילה, און פֿון דע ר גוטע ר װיל ן פו ן ד י צװ ײ נזירים , װעלכ ע ז י הא ט געשטעל ט אי ן אי ר געהײם , צ ו שיק ן מי ר נאכ ן סוקסעסס ן ד י שריפטן , װעמענ ס רעדאקצי ע פארזארג ט דע ם גאנצ ן צװײט ן טײ ל פו ן אי ר ארבעט , װ י מי ר ווייסן .
די אלע העפטן האט מען מיר געגעבן יעדן אין דער צייט, א אויסנאם פון בלויז איינעם, וואס פעלט אין דער זאמלונג, אן עס איז מעגליך צו וויסן וואס דערפון איז געווארן.
דאס פארלוירענע העפט, וואס איך קען נישט נוצן, האט, צווישן אנדערע , אנטהאלט א גאנצן באפרייטע אייגנשאפט, וואס איך מיין אז איך זאל זיך דערמאנען, צוליב דעם באזונדערן וויסן וואס די נזיר האבן דערפון, און דעם מער אנגעצייכנטן זכרון פון דעם, וואס האט עס געשריבן .
ד י שװעסטע ר הא ט דאר ט געזאגט , א ז אי ן א געװיס ע צײ ט אי ן אי ר לעב ן הא ט אי ר געט א געמאכ ט צ ו זע ן ד י בישו ת רענ ן מי ט זײנ ע קלערם , אי ן דע ר פאר ם פו ן א שײנע ם סאד ט פארפלאנצט ע מי ט פרוכטבא ר בײמע ר פו ן פארשײדענ ע גרעםטן . ז י הא ט דאר ט צװיש ן אנדער ע באמערק ט צװ ײ אלטע , זײע ר נאענ ט אײנע ר צו ם אנדערן , װעלכ ע האב ן אי ר אויסגעזע ן אײנגעבויג ן אונטע ר דע ר װאג ט פו ן זײער ע פרוכט ן אזויפיל , װ י אונטער ן ד י בײמער .
יאָרן. זי האט זײ בײדע באװונדערט, װען דער זעלבער װינט האט זײ מיטאמאל אויפגעריסן פאר אירע אויגן, און זײ צוגעקלאפט צו דער ערד, צו איר גרויםן אומגליק.
פארמאכ ט הא ט ז י דעמאל ט ניש ט געוװסט , דע ם באדייטונ ג פו ן דע ר זעאונג ; אבער באלד נאכדעם איז געקומען א שטראפנדיקע געשעעניש אים צו דערקלערן; עס איז געווען דער טויט פון צוויי געוועזענע כהנים פון דער זעלביקער דייאַסיז פון רעננעס, איינער פון זיי איז לאַנג געווען דירעקטאָר פון די ורבאַניסטן פון Fougères. זיי זענען שטענדיק געווען גוט פריינט, און כּמעט שטענדיק פאַרייניקט דורך די אַרבעט פון זייער מיניסטעריום. זיי זענען געווען מם. דוקלאָ און פּאָטהין. זיי זענען געשטאָרבן, ווי פּלוצעם, דעם זעלבן טאָג; דער ערשטער איז געווען רעקטאָר פון דער פּאַראַפיע פון Parigné, צוויי ליגז פון Fougères; דער צווייטער, געוועזענער דירעקטאָר פון די ליידיז האָספּיטאַללער, עקס-רעקטאָר פון דער סיינט-אובערט קאַפּעל, וואָס איז קוים ווייטער פון אים. די שוועסטער אַליין האָט געזען אין דעם געשעעניש די מקיים פון דער זעאונג געמאלדן, און פון וואָס זי האט מער ווי אַמאָל גערעדט צו איר שוועסטער.
צווייטע טקופע.
די שוועסטער אַרויס די קהל.
אזו י זײנע ן דורכגעגאנגע ן ד י ערשט ע צװ ײ יא ר פו ן מײ ן באפרײונג , װעלכ ע זײנע ן געװע ן ד י צװ ײ פריע ר פו ן דע ר שװעסטער . תפילה, קלערן, דערמאָנונג, פּענאַנס, האט שערד אַלע די מאָומאַנץ וואָס זיין דיקטיישאַנז האָבן נאָך לינקס אים, און זיין שליימעסדיק רעזאַגניישאַן האט אים געלאזן גענוג פרייהייט צו קענען צו באַטראַכטן, מיט אַלע די רויק וואָס רעליגיע גיט צו נשמות אַז דער הימל יקספּיריאַנסיז די באַשערט. צעשיידונג מיט וואָס די נאַנז זענען געווען טרעטאַנד פֿאַר אַזוי לאַנג, און וואָס זי האט געמאכט זיי פאָרויסזאָגן פֿאַר פיל מער נאָך.
ענדלעך איז געקומען דער טויטלעכער און צו מעמעריקלעכער טאָג, ווען לויט דעם פּלאַן און די גזירות פון דער קאָנסטיטואָנאַנטער פאַרזאַמלונג, האָט די צווייטע אָדער דריטע געסעצ - געבונג געגעבן צו גאַנץ אייראָפּע און פאַר דער גאַנצער קריסטלעכער וועלט אַזאַ האַרציקן ספּעקטאַקל פאַר פרומע נשמות, אַז עס איז געווען וואוילגעפעלן פאר אלע שונאים פון ארדענונג, יושר, רעליגיע און מענטשהייט, וואס פון מער ווי הונדערט טויזנט נזיר זענען אפגעריסן געווארן פון זייערע צעלן און געצוואונגען זיך אומקערן צו א וועלט, צו וועלכע זיי האבן זיך געזאגט אן אייביק געזעגענונג. וואָס אַ קלאַפּ! איך זאָג, אַז אַזאַ ספּעקטאַקל איז געװען אָנגענומען פֿאַר די מענער, װאָס איך האָב געשילדערט; אָבער, ווי לאַנג ווי מיר געבן ופמערקזאַמקייַט צו עס, מיר וועלן שטימען אַז בייסיקלי זייער טריומף מוזן נישט האָבן געווען זייער כבוד צו זיי, און אַז זייער נשמה, אויב עס אפגעהיט
נאָך עטלעכע געדאַנק פון דעם אמת, עס איז געווען קליין סיבה צו אַפּלאָדירן עס אינעווייניק.
א לענגערע צײט האבן מענטשן פון דעם שטעמפּל זיך געפלאמט מיט דער פולשטענדיקער דערפאלג אין רעליגיעזע נדרים. ז ײ האב ן זי ך ב ײ יעד ן װעג ן באמיא ט צ ו װײז ן ד י קלויז ן או ן מאנאַסטערן , װ י אזו י פי ל עפנטלעכ ע טורמע ן או ן טורמע , אנגעפיל ט מי ט אומגליקלעכ ע קרבנו ת פו ן א ן אומגליקלעכ ן ברען ן או ן א גלייכגילטיק ע טיראניע , אנדערש , האב ן ז ײ געזאגט . ווי צו די וויל פון נאַטור. ז ײ האב ן דעריבע ר געשריב ן או ן געפרואװ ט איבעררעדן , א ז אוי ב ד י דאזיק ע געצװונגענ ע רעטרעט ן װאלט ן נא ר א ביס ל געעפנ ט געװארן , װאל ט מע ן געזע ן ד י נאנם ן אנטלויפ ן פו ן ז ײ אי ן גרוים ע כװאליעס . װאָס פֿאַר אַ צוטשעפּע, און װאָס פֿאַר אַ געהײמעניש, װען זײ האָבן זיך, נאָכן אױסזוכן אָן אַלע מיטלען, געפֿױלן פֿאַרבונדן זיך צו גײן צו אַ גלײַכצײַטיק שענדלעכן און אומגליקלעכן גוואַלד, צו קריגן וואָס ניט איבערצייגונג און ניט הבטחות האָבן קיינמאָל געווען ביכולת צו געווינען! וואָס איז געזאגט פון
(405-409)
וואָס זייַט איז דער נצחון אָדער די באַזיגן, און וואָס פון די צוויי פּאַרטיעס האט סיבה צו טריומף!
שוי ן אי ן יא ר 1790 , האב ן ד י מוניציפאליטעט ן ז ײ דערצײלט , װעג ן דע ר פארזאמלונ ג פו ן דע ר פארזאמלונ ג צ ו צוריק ־ קער ן צ ו זײ א פרײהײ ט װא ס ז ײ האב ן געדארפ ט ביטער ן באדויער ן .
טרויעריק דערשיינונג; אויך דער פאָרשלאָג וואָס איז געווען געמאכט צו זיי איז יונאַווערסאַלי גענומען און באקומען ווי אַ באַליידיקונג, און דער אַלגעמיין ענטפער פון די נאַנז פון פֿראַנקרייַך איז געווען אַזוי נעגאַטיוו און אַזוי פעסט, אַז עס גאָר נוקם זיי פֿאַר די קאַלאַמני, און געמאכט די מערסט פּאָליטיש פון דער פֿאַרזאַמלונג. אז די נזירים זענען נישט געווען וואס מען האט געגלויבט, און אז זייער פעסטקייט, זיך איינגעשריבן צו דער ווידערשטאנד פון די רעפראקטארישע כהנים צו דער שבועה, און צו דער ציווילער קאנסטיטוציע פון די קלער, קען פריער אדער שפעטער געבן א שטארבענעם קלאפ אויף אלע אפעראציעס פון דע ר טאג , או ן אפװארפ ן דע ם גאנצ ן פלא ן פו ן דע ר רעװאלוציע . דערפא ר האב ן ז ײ שוי ן ניש ט געהאפנ ט אוי ף עפע ס פו ן ד י נזיר ן אדע ר פו ן ד י כהנים , האב ן ז ײ אויפגעהאלט ן שטעקע ן אוי ף ד י װעג ן פו ן שטרענגקײט , ד י אײנציק ע מיטלע ן צ ו דערפאלג ן או ן ז ײ זי ך דערלויבן .
עס איז דעריבער אויף 27 סעפטעמבער 1792 אַז דער דעסטרוקטיווע דעקרעט האט זייַן דורכפירונג פֿאַר די נאַנז שטאָט פּלאַנערז פון Fougères. אין דער ערשטער מעלדן
זיי זענען געווען געמאכט, זיי אַלע, אַנימאַטעד אויבן אַלע דורך די עצה פון די שוועסטער פון די נאַטיוויטי, וואָס האָט גערעדט אין נאָמען פון גאָט, פּראָטעסטעד זייער אומווינסאַבאַל אָפּזאָגן צו שטענדיק פאָלגן אַ געזעץ אַזוי פאַרקערט צו זייער וויל און צו זייער פּראַוויזשאַנז; או ן אי ן דע ר מאמענ ט פו ן דע ר עקזעקוצי ע זײנע ן ז ײ אל ע געגאנגע ן , ױנג ע או ן אלט , זי ך רײד ן אי ן כאר , יעדע ר אי ן אי ר צוגעוווינט ן ארט , דאװענענדי ק א ז מע ן זא ל מע ר אומברענגע ן אויפ ן ארט , װא ו ז ײ האב ן געװאל ט שטארבן . די גרימצארן אליין זענען דערפון אריבער צו טרערן; דאָס פֿאָלק האָט זײ געענטפֿערט, אַז מע װעט זײ ניט קײן שאָדן; אבע ר ז ײ זײנע ן געגאנגע ן גלײ ך אדע ר מי ט געוואלד , זי י אל ע פיר ן צ ו ד י װאגאן , װא ס האב ן ז ײ געװאר ט אויפ ן הויף , ז ײ צופיר ן צ ו זײע ר דעסטינאציע . דעמאל ט אי ז שוי ן ניש ט געװע ן אי ן כאר , װ י זיפצן , טרערן , װײנען , געשרײע ן או ן קרעכצן . יעדער איז געווען שעמעוודיק, ווי מען קען זיך גוט פארשטעלן, קען א נזיר בפרט זיין אזוי פאר ווייניגער, האט זיך גארנישט מורא געהאט, ווי זי זאל זיך זען פארכאפט און אפשר ברוטאליזירט פון מענער, וואס קיין אכטונג קען נישט אפשטעלן; עס איז דעריבער נייטיק צו באַשליסן און צו נעמען דעם טייל פון פאָלגן קראַפט.
זיי זענען אויפגעשטאנען מער טויט ווי לעבעדיק, און בייַ די רוף, ווי זייער העכער, זיי געגאנגען וויינען צו פאַרבינדן די קאַרס. דאָס אַלץ איז געשען אין שטוב, אַזוי אַז דער המון מענטשן, וואָס האָבן אָנגעפילט דעם הויף, האָט דערפון גאָרנישט געזען און גאָרנישט געהערט. עס האט געפאםט פאר דער כבוד פון י.-סי., אז די עדות פון דער פארכאפונג פון זיינע ווייבער זאלן אויך זיין עדות אויף דער געוואלד, וואס איז געטאן געווארן צו זייערע אמת'ע געפילן. אנגעקומען צו די וואגאנען אריינגאנג, דורך וועלכען זיי זענען ארויסגעפירט געווארן, האט די שוועסטער הקודש, וואס איז נאכגעגאנגען אין שטילקייט, זיך אויסגעדרייט צו די וועכטער און די מוניציפאליטעטן און זיי געבעטן, אין נאמען פון גאט, רשות צו רעדן: עס איז געווען א גרויסע שטילקייט. ; דערנאָך, די שוועסטער, קוקנדיק אויף זיי, און האָט צו זיי געזאָגט מיט אַ הויך און פאַרשטיייק קול, גערעדט אין דעם נאָמען פון אַלע די נאַנז: " רבותי, גאָט טשאַרדזשיז מיר צו געבנ צו וויסן איר אַז מיר וועלן קלייַבן צו שטאַרבן אלא ווי ברעכן אונדזער אָפּצוימונג, אדער קיין פון אונדזער הייליק בונד; אבער וויבאלד מיר דארפן אייך ענדליך פאלגן אויסווייניק, פראטעסטירן מיר קעגן דעם געוואלד וואס ווערט געטון צו אונז, און מיר דערקלערן אייך, אז מיר רופן דעם הימל צו עדות דערויף. אלע האבן אים געהערט, א סך האבן געװײנט, און קײנער האט נישט געענטפערט.
נאָך די דאָזיקע קורצע אָבער ענערגעטיקע ווערטער, אַרויסגערעדט אין יענעם פעסטן און באַשטימטן טאָן, וואָס טראָץ איר עלטער, האָט די שוועסטער געוווּסט ווי צו נעמען ווען נויטיק, האָט זי אַוועקגעשטופט דעם איר געפֿינט אָרעם און אַרײַן אין וואַגאָן, וואָס זאָל זי נעמען צו מ. בינעל דע לא יאניערע, וועלכער האט אויף איר שם געבעטן און באקומען זי זאלן לאדזשירן אין זיין שטוב מיט אירע צוויי שוועסטער, נאנז פון דער זעלבער קהילה.
די מאַדאַם לאַ סופעריעורע איז גענומען צו מ. באָטשין, איר שוואָגער, און די אנדערע, אָדער צו זייער עלטערן, אָדער צו עטלעכע בירגערס, וואָס זענען גוט גענוג צו נעמען באַשולדיקונג פון זיי בשעת ווארטן אויף אַ נייַ סדר צו באַשליסן זייער גורל; ווייל,
איידער קיין אָרדענונג, עס איז געווען געהאלטן צונעמען צו באַזייַטיקן זיי טעמפּערעראַלי פון זייער האָמעס, זיי שטעלן אויף די פאַרוועג. אײדער די גמילות־נפש פון פאלק האט אויםגעטראכט די מיטלען צו פארזארגן פאר זײער עקזיסטענץ, האט מען געמײנט ראטזאם צו נעמען זײן דאך, זײער ברויט און באלד דערנאד אפילו די קלײדער.
ויסגעצייכנט וועג צו באַקומען באַפרייַען פון אַלע די שוועריקייטן.
אנגעקומע ן צו ם הוי ז פו ן מ . בינע ל זײנע ן ד י דר ײ נזיר ן פו ן דע ר משפחה , פרײדי ק או ן צעװײנ ט אי ן דע ר צײ ט געפירט , אי ן דע ר דירה , װא ס אי ז געװע ן פא ר זײ . דאָרטן, זיך אַראָפּגעלאָזט פאַר אַ קרוסיפיקס אַרויסגעוויזן אויפן טיש פאַר דעם צוועק, האָבן זיי לאַנג מתפּלל געווען, און מיט פיל טרערן און וויינען, צום גואל-ה' צו אָננעמען דעם קרבן, וואָס ער האָט פון זיי פארלאנגט, און וואָס זיי האָבן זיך פאַראייניקט מיט דעם, וואָס ער זיך געמאכט אויף דעם קרייַז פֿאַר די ישועה פון די מענטש ראַסע. ד י אל ע , װא ס האב ן דערזע ן אז א שרײבנדיק ע סצענע , זײנע ן געריר ט געװאר ן או ן פארװײכט , בי ז ז ײ האב ן זי ך אויםגעמיש ט זײער ע טרערן , מי ט ד י װא ס ז ײ האב ן געזע ן פארגאס ן . ד י גאנצ ע שטעט ל אי ז געװע ן אי ן גערודער ; אַלע גוטע הערצער דאָרט
(410-414)
געווען סענסיטיוו, אלע פרומע נשמות האבן געשפירט פארכאפונג און ווייטאג. הומאזיע צוליב דער העלדישקייט פון דער אונטערדריקטער מעלה. ד י דאזיק ע אײנדרו ק הא ט אויסגעזע ן אזו י גערעכט ע או ן אזו י נאטירלעך , א ז ע ר אי ז באשטעטיק ט געװאר ן דור ך דע ר מאמענטאלע ר שטילקײ ט פו ן ד י רשעים , װעלכ ע האב ן זי ך אוי ף עפע ס געװע ן צוטיילן .
אַזוי דאָ איז זי ענדלעך, די נשמה אַזוי רעליגיעז, דאָס מיידל אַזוי אויסערגעוויינלעך, געצויגן פון דער טייערער איינזאַמקייט, פאַר וועלכער זי האָט אַזוי פיל געזיפֿצט! דא װערט זי, װי אלע אירע שװעסטער, ארויסגעטריבן און אויף אײביק אויסגעשלאסן פון א הויז, פאר װעלכן פון קינדװײז האט גאט איר געגעבן אזא באשלאםן טעם, אזא שטארקע אטרקאציע, אזא קלאר אנגעצייכנטע פאך! עס איז דעריבער זיך-פולפילד.
די דאָזיקע פֿאָרויסזאָגן, פֿאַר וועלכער זי האָט אַזוי פֿיל געמוזט ליידן! ווי Jérémie, די שוועסטער פון דער נאַטיוויטי איז הייַנט די קאָרבן פון די ומגליק וואָס זי האָט מודיע. אומגלויבלעך, וואָס באַווייזן נאָך דעם, איר פרעגן פון זיין ינספּיראַציע?
ווען גאָט אַלאַוז זיין פּרידיסטיינד צו זיין יקספּאָוזד צו ויסערגעוויינלעך טריאַלס, ער אין דער זעלביקער צייַט בדעה פֿאַר זיי פּראַפּאָרשאַנאַל גראַסאַז וואָס זענען ביכולת, בייַ מינדסטער, פון קאַונטערבאַלאַנסינג די נסיון. ער איז שולדיק עס צו
שװאכקײט ן פו ן זײ ן באשעפעניש , צ ו דע ר שרעק , װא ס ז י הא ט אי ם אויםצוגעפעלן , נא ך מע ר צ ו דע ר געטרײשאפטלעכקײ ט פו ן זײ ן צוזאג , או ן צ ו דע ר עיקרדיקע ר גוטסקײט , װא ס קע ן ניש ט לאז ן קײ ן ניש ט פארפיר ט װערן . דאָס איז די דאָקטערין פון סיינט פאולוס: פידעליס עסט Deus qui non patietur vos tentari suprà id quod poteslis. (1 Cor. 10, 13.) ער וועט גיין ווייַטער, ער זאגט, ספּעציעל וועגן זיינע אויסדערוויילטע, ווייַל ער וועט נוצן די נסיון זיך צו מאַכן זיי באַקומען דעם נסיון, און פון די פּראָבע צו מאַכן זיי פאָרויס אין. די שלימות פון זייער שטאַט: sed faciet eum temptatione proventum. (אייד.)דאָס האָבן אַלע צדיקים איבערגעלעבט אין פּראָפּאָרציע צו זייער געטרײַשאַפֿט צו חן; דאָס איז אויך וואָס די שוועסטער פון דער נאַטיווע האָט געפילט אין אַלע מאָמענטן פון איר לעבן, אָבער ספּעציעל אין די קריטישסטע אומשטענדן פאַר איר מעלה, און דאָס שטורעמדיקסטע פאַר איר פעסטקייט, לויט דער אַרייַנטרעטן, וואָס זי האָט געטאָן מער ווי איין מאָל, ווי מיר האָבן געזען.
היי! װי אַזױ האָט גאָט געקאָנט, זאָג איך ניט, פֿאַרלאָזן, נאָר פֿאַרלאָזן אַ נשמה אַזױ אונטערטעניק צו אַלע זײַנע באַפֿױלן, אַזױ געטרײַ צו אַלע זײַנע פֿוכטן, אַזױ שטענדיק אין דער פֿרוכטן פֿון אַלע מעלות? א נשמה, וואס ווייסט ווי אזוי צו טראגן דעם נסיון מיט אזויפיל מוט, און צייגט זיך אזוי פעסט אין דער הויכקייט פון צרות און חרפות, ווי זי איז געווען אַניוועסדיק און שרעקעדיג אין דער הויך פון טובות; לאמיר זאגן נאך בעסער, א נשמה, וואס האט תמימד באטראכט טובות אלס נסיונות, און נסיונות אלס טובה. אזעלכע האט אלעמאל אויסגעזען דאס באמת שטארקע פרוי, און קיינמאל האט זי נישט אויסגעזען בעסער ווי אין די לעצטע יארן פון א לעבן, וואס איז נאר געווען א שטענדיגע באווייז פון דעם וואס מיר גייען פארן.
ווייַט אַוועק פון די אָפּרוען, לוקעוואַרע און ימפּערפיקט נאַנז, פון די ווייבער וואָס קען זיין גערופן כופרים און נואפים, וואָס וואָלט האָבן געקוקט די שטאַט צו וואָס זיי זענען רידוסט ווי אַ שטיל דיספּענסיישאַן פון זייער ערשטער .
התחייבויות , הא ט ד י שװעסטע ר פו ן זײ , פארקער ט פא ר זי ך או ן ד י אנדערע , געזען , נא ר א דרינגענדיקע ר סיבה , א מע ר אימפעריע ר מאטיוו , צ ו זײ ן צ ו זײע ר געטרײע ר װ י אלץ ; זי האט געגלויבט, אז א נזיר איז פארלאזט געווארן פון איר קלויז דורך דעם אומגליק פון די צייטן, זאל זיין אקטיווער ווי אלץ אין מקיים אירע נדרים און חוקים, וויפיל די אומשטענדן דערלויבן. ניט מער פארטיידיקט דורך די ווענט וואָס אפגעשיידט איר פון דער וועלט, זי מוזן פאַרבייַטן זיי. דורך זײן פיקחות, צו פארפליכטן די שמירה פון זיינע חושים אין שכל און אין פארהאנדלונג צו די סקאנדאלן און געפארן, וואס האבן אים ארומגערינגלט, כדי זיך נישט אויסצושטעלן פאר זונה צום גייסט פון דער וועלט א הארץ געהייליקט צו י.-סי. וואס מוז נאר פאר אים ברענען. צום סוף, כאָטש איבער פינף און זעכציק יאָר אַלט, זי געגלויבט אַז די מערסט פּינטלעך ווידזשאַלאַנס אַליין קען באַשיצן איר פון די קאַנטיידזשאַן פון די קרענק.
שלעכט בייַשפּיל און קאָרופּציע פון מאָראַל.
ע ס אי ז געװע ן צ ו פארמאכ ן ד י גרוים ע פרינציפ ן פו ן דע ר קריסטלעכע ר מאראל , יענ ע כללים ם פו ן מאנאטישע ר לעב ן װא ס ז י הא ט אזו י פי ל געצויג ן פו ן דע ר שול .
אז ביי די פירונג פון אירע פליכטן, אז די שוועסטער פון דער נביא, נישט צופרידען מיט יעדן מאמענט איבערחזרן פאר אנדערע, האט זיך אויף יעדן וועג איינגעווענדט צו ערזעצן אינעווייניק און אויסווייניק די איינזאמקייט, פון וועלכער זי איז גראד פארכאפט געווארן. זי האט זיך פארשפארט אין א קלײן בוידעם, פון װעלכן זי איז נאר ארויסגעקומען װען ם׳איז נישט געװען אנדערש. דאָס שמאָלע צימער, וואָס זי האָט געמאַכט צו איר צעל, האָט פאַרנומען דעם אָרט פון דעם וואָס זי האָט איבערגעלאָזט, און איז געוואָרן, אַזוי צו זאָגן, איר קבר, ווייל דאָרטן איז זי געקומען צו שטאַרבן, עטלעכע יאָר שפּעטער, ווי מיר וועלן זאָגן. אַזוי. דאָרטן האָט זי, אָנגעטאָן און אַרומגענומען מיט די איבעריקע פון אירע אָרעמע רעליגיעזע קליידער, זיך צעטיילט די גאַנצע צייט צווישן דאַוונען, קלערן, לייענען ספרי קודש, די עצות וואָס מען איז געקומען צו איר פרעגן, צ ו זײנ ע שװעסטע ר אדע ר צ ו דע ר פרומע ר פאמיליע , װא ס הא ט אי ם געגעב ן שפײז ן או ן לאדזש .
"איר זענט דערשראָקן איר טאָן ניט האָבן אַ פּלאַץ צו בלייַבן,
(415-419)
האט געזאגט צו אים פֿריִער י.-ק., מודיע זיין אַוועקגיין, קומען אין מיין האַרץ און איך וועל נעמען דעם אָרט פון אַלץ פֿאַר דיר איך בין אַלץ צו אים פֿאַר וועמען אַלץ איז גאָרנישט, און
ווער גיט אויף אַלץ צו געפֿינען מיר; מיין השגחה פארלאזט קיינמאל נישט דעם, וואס שטעלט זיך צוטרויען אין מיר אליין וכו'. איז עס אַ ווונדער אַז די שוועסטער איז געווען אַזוי רעזיגנייטיד, און אַפֿילו אַזוי צופרידן אין איר נייַ שטאַט? זאָלן מיר זיך איבערראַשן, אויב זי האָט געמײנט, אַז זי פֿעלט גאָרנישט, װוּ אַזױ פֿיל אַנדערע װאָלטן געמײנט, אַז זײ פֿעלט אַלץ; אויב זי האָט זיך געטראָפן מיט דער מינדסטער אויפמערקזאמקייט, וואָס מען האָט גענומען אויף אַלץ וואָס האָט איר געזאָרגט? לויט איר, זיי האָבן שטענדיק געטאן צו פיל פֿאַר איר, און זי קיינמאָל געווען אַזוי באַקוועם ווי מיט מענטשן וואָס האָבן נישט זאָרגן וועגן איר. אַלץ וואָס האָט אויסגעזען ווי באַטראַכטונג, האָט אים ווייטיק; דער מינדסטער קאָמפּלימענט האָט זי געשטערט, און דער זיכערסטער וועג צו האָבן די פּרעפֿערענצן אין איר פֿרײַנדשאַפֿט איז געווען צו באַווײַזן זי פֿאַראַכט;
נאָך דעם ביישפּיל, און אין די פוססטעפּס פון אַזוי פילע הייליקע, וואָס, צו באַרויקן דעם כּעס פון גאָט, ווי פיל ווי צו פאַרמייַדן זייער אייגן שוואַכקייַט, רידואַבאַלד זייער פּענאַנסיז און זייער אַסטעריטיז אין צייט פון טריאַלס און רדיפות ווען די קהילה איז געווען יקספּאָוזד, די שוועסטער. פון די נאַטיוויטי אריין אין די זעלבע קוקן, און שטענדיק פּעלץ אַנימאַטעד דורך די זעלבע גייסט. א לאנגע צייט צוריק
אז זי האט דאווענען און געארבעט צו פארמיידן די אומגליק וואס זי האט פאראויסגעזאגט; מע ן קאן אפיל ו זאגן , א ז זײ ן גאנצ ן לעב ן אי ז דאר ט פארבראכט ; אָבער דער מאָמענט וואָס זי האָט געזען אַז איר דערגרייכונג איז איינגעזען אין זיך, זי באַשלאָסן מער ווי אלץ צו מקריב זיין די מנוחה פון איר לעבן צו עס, אָפּגעבן איר מיינונג צו אַניוועס, איר האַרץ צו ווייטיק און אַלע איר גוף צו ליידן, אָן טאָמיד קאַמפּליינינג וועגן עפּעס.
פארלאזנדי ק אי ר קהילה , הא ט ז י זי ך אונטערגענומען , לויט ן פקוד ת ה' , װעלכע ר הא ט געדארפ ט דא ס אישור ם פו ן אי ר אויבערשטן , א יא ר פאסטן , אוי ף ברױ ט או ן װאסער , או ן ז י הא ט זי ך דעריבע ר אנגעהאלטן , װא ס מע ן הא ט געקענ ט זאג ן אדע ר טאן . מע ן הא ט אי ר געדארפ ט פארפיר ן זי ך ארײנצולײג ן אי ן דע ר זופ , װא ס מע ן הא ט אי ר געגעב ן א ביסל געלאזט און אז מ׳האט אים געצװונגן צו נעמען, װאס איז דערצו, באשטאנען בלויז פון װאםער מיט א ביסל גרינס און זאלץ. ווען זי האָט באַמערקט דעם אָפּנאַר, האָט זי זיך באַקלאָגט דערויף, זאָגנדיק, אַז זיי ווילן איר צעלאָזן און זי האָט מורא געהאַט פֿאַר די קאָנסעקווענצן. ז ײ זײנע ן פא ר אונד ז אפש ר געװע ן מע ר צ ו שרעק ן װ י מע ן הא ט געמײנט . ווער ווייסט וואָס מיר זענען נישט שולדיק צו אַזאַ אַ מאָראַפייד לעבן? עס איז געווענליך צוליב נשמות פון דעם כאראקטער, אז גאט גיט חן צו אזויפיל אנדערע, צו שטעט, צו מלוכות, צו דער גאנצער וועלט. וואלט עס געווען צופיל צו זאגען, וואלט עס געווען א רחמנות, צו זאגן, אז דער דאזיגער האט מסתמא מיטגעטראגן מער ווי אלע אנדערע צו באקומען ענדליך פאר אונז די פרייליכע צייטן, וואס עס האט נישט הנאה געהאט, אבער וואס עס האט אונז אזויפיל מאל אנגעזאגט פון הימל? ... קראַנקייַט?
ערנסט און פאַרטראַכט ווי זי איז שטענדיק געווען, האָט זי דאך געוואוסט ווי זיך צופּאַסן צו אומשטענדן, ווי מיר האָבן שוין געזען; זי האט סימפאטיזירט מיט די נויט פון אנדערע, און איר מעלה איז קוים געווען שווער אחוץ פאר זיך אליין. א ן ז ײ זײנע ן קײנמא ל ניש ט פארשפרײ ט געװארן , זײנע ן אי ר פארװײלונגע ן אמא ל געװע ן זײע ר א מאדנע ר פא ר ד י פרומ ע נשמות , מי ט װעלכ ע ז י הא ט געלעבט . אמת, אַז זי האָט אין אירע שמועסן אַלץ דערמאָנט צו אירע גרויסע געדאַנקען וועגן גאָט און וועגן מעלה; אָבער ווי
זי האט נאטירלעך געהאט א מוח אזוי װי איר הארץ איז געװען גוט און ערלעך, האט זי אין אלץ, װאס זי האט געזאגט, ארײנגעלײגט א גערעכטיקײט און אן ערלעכקײט, װאם האט אויפגערעגט דעם שטארקםטן אינטערעס. כאָטש זי איז געווען אַ ביסל לאַנג אין איר וועג פון דערציילן, מענטשן שטענדיק געוואלט צו הערן איר ביז דעם סוף, און מיר יוזשאַוואַלי געבעטן אַ פּלאַץ מער פון איר ווי זי געוואלט צו זאָגן.
זינט די באַפרייאונג פון די נזירים האָבן אירע שמועסן זיך כמעט ניט אַרומגערינגלט אַרום עפּעס אַחוץ ווי אַזוי אַ נזיר זאָל זיך פירן אויף דער וועלט כדי דאָרטן וואוינען.
שטעלן זיין ישועה און זיין נדרים אין זיכערקייט, און די דייַגעס ענדס בלויז מיט זיין לעבן. טויזנט מאל האט זי זיי איבערגעחזרט , אז עס וועט זיין זייער אויפפירונג
נאָך זייער אַרויסטרייבונג, אַז י.-סי וואָלט אַמאָל דערקענען זיין אמת ווייבער פון די וואס וואָלט האָבן געהאט בלויז די געוווינהייטן. זי האט זיך געהײםן צוריקקומען צו דעם ענין, װאם זי האט זיך אויםגעדרײט אין טויזנט װעגן, באזונדערם װען זײן דיסקוסטום האט זיך דערנענטערט, װאם איז געשען דעם 14טן סעפטעמבער, 1793, האט זי קײנמאל נישט אויפגעהערט צו רעדן דערפון, און נישט פארשריבן פאר די נאנםן דעם אופן װי זײ זאלן זיך אנטאן. זיך. ניט, אַז זי האָט ניט געוווּסט, אַז ס’איז ניט דער אָרט און ניט דער געוווינהייט וואָס מאַכט די מאָנאַשקע; אָבער זי האָט געהאַלטן, אַז אַ פֿאַרשטעלטע מאָנאַשקע זאָל נאָך, ווי ווייט עס איז אין איר, דערשינען וואָס זי איז, און אויסמיידן מיט אַלע מעגלעך זאָרג, יעדן אופן קליידונג, וואָס קאָן מאַכן זי צעמישן מיט די מענטשן פון דער וועלט.
איין טאָג, צווישן אַנדערן, האָט זי פֿאַרבראַכט מער ווי אַ גוטע שעה צו זיי, אויף איר אייגענעם אופן, פּאַראַפראַזירן דעם משל פון די בתולות.
(420-424)
נאַרישע און קלוגע בתולות, און דערציילט זיי אַמייזינג און סטרייקינג זאכן וועגן אים ביז די לעצטע פונט. אן אנדער מאל האט זי געזאגט פאר דעם אויבערשטן, אז באלד וועט פארקומען א קאמף פון וועלכן זי וועט באקומען אסאך טרויער; װא ס אי ז געװע ן באשטעטיק ט דור ך געװיס ע דעפעקציע ם צװיש ן ד י נזיר ן גופא . זי האָט אים אָפט איבערגעחזרט, אַז זי וועט האָבן אַ סך יסורים אין גוף און אין גייסט; אבער אז גאט האט אויך געהאט א סך טרייסטן פאר אים. זי האָט געמאכט, אין אנדערע צושטאנדן, מודעות ענלעך צו פילע אנדערע מענטשן וואָס פּעלץ דעם אמת.
דריט עפאכע.
די שוועסטער מיט איר ברודער.
באלד נאכדעם ווי די נאנז זענען ארויסגעטריבן געווארן פון זייער געמיינדע, זענען זיי געצווינגן געווארן לויטן געזעץ צו פארלאזן זייער רעליגיעזע קליידונג; דא ן הא ט זי ך באל ד באוויז ן א ן אנדע ר געזעץ , װא ס הא ט ז ײ פארפליכטעט , זי ך אומקער ן צ ו זײער ע פאמיליעס , או ן צ ו װאוינע ן אויפ ן ארט . אזו י הא ט זי ך ד י שװעסטע ר פו ן דע ר ניב , געצװאונגע ן צ ו פאלגן , װ י ד י אנדערע , דע ם נײע ן ארדענונג , הא ט זי ך מי ט װײ ט געשײד ן פו ן ד י צװ ײ נאנצן , װעלכ ע האב ן בײ ם פארלאז ן זײע ר קהילה .
מיט איר אין הויז פון זייער ברודער, אין פאָוגères, און לינקס מיט באַדויערן די לייַטיש משפּחה פון מ. בינעל, צו גיין צו Guillaume le Royer, זיין ברודער, וואס דעמאָלט געהאלטן די פאַרם פון מאָנטיני, ליגן אין די טשאַפּעל-דזשאַנסאַן, גאַנץ. לעבן דעם דאָרף פון La Pellerine, פּאַריש פון מיין. מ׳האט אים אהין גענומען; אבער זי האט פארגאסן א סך טרערן, װען זי האט פארלאזט אירע שװעסטער, װאם זענען באלד געװען פארשפארט, װי זי האט זײ געזאגט. זי האט אפילו מודה געװען פאר זײ, אז די דאזיקע צעשײדונג קאסט איר, לכל הפחות, אזוי פיל װי זײ פארלאזן די קהילה. מיר וועלן קיין צווייפל זען די דיזיינז פון גאָט אין דעם איבערזעצונג פון די שוועסטער צו איר געבוירן לאַנד, ווען מיר האָבן געזען די סערוויסעס וואָס זי רענדערד צו איר אייגן ברודער, און ווי נוציק זי איז געווען צו זיין משפּחה אין אַזאַ אַ קריטיש ומשטאַנד, אין אַזאַ שטורעם. וועטער.
ד י שרעקלעכ ע אומשטענד ן װא ס האב ן זי ך אנגעהויב ן דע ם פריערדיק ן יא ר או ן זײנע ן ניש ט געװע ן בארואיק ט בי ז אי ן יא ר שפעטער , זײנע ן דעמאל ט געװע ן כמע ט אי ן זײע ר הוי ך אי ן פױגער , װ י כמע ט אי ן אל ע אנדער ע שטעטלעך . ע ס אי ז דעמאל ט געװע ן דע ר הערשאפ ט פו ן טעראר : רעקװיזיטאציע , באלעבאטים , גזירות , פארבאטן , תפיסה , עקזעקוציעס , אל ע הלכות־בלוט , אל ע אוממענטשלעכ ע גזירות , זענע ן געװע ן מיט ן סדר ; צען, צוועלף, פופצן און אזויפיל ווי ניינצן בירגער זענען טעגליך דורכגעגאנגען אונטער דעם שרעקלעכן אינסטרומענט פון טויט, וואס דער עצם נאמען דערפון מאכט נאך די מענטשהייט צו ציטערן. ס׳אי ז געװע ן גענו ג צ ו האב ן עפע ס פארמעגן , צ ו זײ ן צוגעבונד ן צ ו ד י פרינציפן , אדע ר האב ן עפע ם געהײם ן שונא , צ ו װערן , או ן ס׳אי ז גענו ג צ ו װער ן שולדיג : פו ן דאר ט צ ו דע ר גיליאטינע ר אי ז נא ר געװע ן א טריט .
איז עס קיין סיבה צו זיין סאַפּרייזד אַז אַזאַ גרויל האָבן געפֿירט אויפשטאנד אין אַזוי פילע פּראָווינץ? פאָוגèרעס איז געווארן די נעבעך סצענע, ווי פילע אנדערע שטעט. עס איז געווען סאַקסעסיוולי גענומען און ריקאַווערד דורך די ווענדעאַנס, דורך די בלוז און דורך די טשאָואַנס: מער ווי אַמאָל זיי זענען אפילו אויף די פונט צו שטעלן עס אין פייַער. טײלמאל האט מען דארט געזען שװימען די װײסע פאן, אמאל די טריקולאר; זיי האבן אמאל געהערט שרייען וויווע לרוי! און מאל לאנג לעבן די סאַנס-קולאָטטעס! און דאָס גאַנצע, לויט דער הצלחה פֿונעם מאָמענט פֿאַר יעדן פּאַרטיי: מיט איין וואָרט, האָט מען דאָרטן געזען אַלע גרויל פֿון די בירגער־מלחמות. פֿון אַלע זײַטן איז דאָרטן געפֿלאָסן מענטשלעכן בלוט. באזונדער ם אי ן עטלעכ ע פלעצער , זענע ן ד י גאס ן געװע ן אזו י פאר ־ טרויע ט מי ט לײבן , א ז ע ם אי ז אוממעגלע ך געװע ן צו
ד י רשעו ת װא ס הא ט א לאנגע ר צײ ט גענומע ן איבע ר אל ע באפעלן , הא ט זי ך פארשפרײ ט אי ן לאנד , װא ם זײנע ן שטענדי ק באגא ן געװאר ן גרויזאמקײטן , װעלכ ע זײנע ן שװע ר צ ו באשרײבן . ד י כהני ם פו ן ד י צװ ײ פארטײע ן זײנע ן געװע ן קעגנזײטי ק ד י באט ן פו ן ד י קלעפ ן פו ן דע ר פארטײ , װא ס אי ז געװע ן קעג ן זײ . ספעציעל די פון דער רעכטער פארטיי זענען געווען אלס מער אויסגעשטעלט אין דעם, אז זיי האבן קעגן זיי די דאמינאנטע קראפט, זיי זענען געווען די
ד י אײנציק ע װעמענ ס פאל ק הא ט געפאדער ט דע ם מיניסטעריום : אוי ך ד י צװ ײ פארטײע ן האב ן ז ײ געזוכ ט טא ג או ן נאכט , אבע ר מי ט גאנ ץ אנדער ע כוונות ( 1 ) .
(1) די גוטע כהנים זענען געווען מחויב צו בלייבן באַהאַלטן אונטער דער ערד, אין מיטן פון די פעלדער אָדער די מוראַז, פון וועלכע זיי זענען אַרויסגעקומען בלויז ביי נאַכט, צו גיין צו די קראַנקע. זעלט ן האב ן ז ײ זי ך צוריקגעקער ט או ן ז ײ האב ן געליט ן עטלעכ ע שיס , באקומע ן עטלעכ ע קויל ן אדע ר אי ן א סכנה .
ד י אנדער ע , באשיצ ט פו ן דע ר דאמינאנטע ר קראפט , האב ן ניש ט געהא ט קײ ן אנדער ע זארג ן װ י זי ך גוט ן באהאלט ן פו ן ד י אויפשטאנדן . ד י װא ס זײנע ן אומעטו ם געװע ן אנגערופ ן קאטאליק ן או ן גוטע ר כהנים , זײנע ן שטענדי ק געזוכ ט געװאר ן או ן רחמדי ם געשחיט ט דור ך ד י בלוזן , װעלכ ע האב ן זײע ר אפטמא ל ניש ט געהאלט ן ד י קאנסטיטוציעלן . ד י זענע ן געזוכ ט געװאר ן פו ן ד י טשואנער , װעלכ ע האב ן ז ײ ניש ט בעםע ר גענוצ ט װא ו ז ײ האב ן ז ײ געקענ ט געפינע ן ( 1 ) .
(1) מ' דווואַל, רעקטאָר פון לאַיגנעלעט, און מ' סאָרעטע, פּאַרשוין פון טשאַטעליער, צוויי ויסגעצייכנט סאַבדזשעקץ, זענען, כּמעט אין זייער פאַנגקשאַנז, מאַסאַקערד דורך די בלוז. M. de Lesquin, Rector of Bazonge, M. Porée, פּאַריש גאַלעך פון Silly, M. Larcher, קאָנסטיטוטיאָנאַל רעקטאָר פון Mellé, זענען עלעקטעד דורך די Chouans. איך ציטיר נאר די דאזיקע ביישפילן פון דעם גרימצארן פון די צוויי פארטייען, און איך ציטיר זיי ווייל זיי האבן פאסירט ארום פויגערס, און זיי האבן מער פארבינדונג מיט די פאקטן וואס איך מוז מעלדן.
(425-429)
דער גאַנצער חילוק איז, אַז די גוטע מענטשן האָבן חרטה געהאַט אויף דעם ערשטן, געבענטשט זייער אָנדענק, אָפּגעשאַצט זייערע איבערבלייבענישן. קײנער האָט ניט געטראַכט פֿון יענער צײַט (1).
(1) הימל, וואָס פֿאַר סיבות מיר מוזן דינען, דערלויבט אַזאַ גרויזאַם, אויך מאל געווען ופגעבראַכט. מי ר װאלט ן שרײב ן באנד ן װע ן מי ר װעל ן זא ל זאמלע ן ד י שרײבנדיק ע צײכנ ן פו ן דע ר דאזיקע ר זעלביקע ר צארן , זאג איך נישט בלויז צו קײן שכלדיקן קריסט, װאם האט נישט פארלוירן די אמונה, נאר אויך פאר יעדן, װאם האט נישט קײן אינטערעס אין זיך פארבלענדן. איך וועל ציטירן צוויי אָדער דריי וואָס האָבן געהאט גענוג נאָוטאָריאַטי ניט צו זיין צווייפל.
דעם טאג נאכדעם וואס מ' דווואל, רעקטאר פון לאיגנעלעט, איז דערמארדעט געווארן אין דער געגנט פון פאָוגערע, איז פייער פון הימל געפאלן אויפן שטיבל פון סט.-לעאנארד אין דער זעלבער שטאט, און די געשעעניש איז באגלייט געווארן מיט דונערן, בליץ, האגל, אייז. או ן נעפל , ענדלע ך פו ן אומשטענד ן אזו י געוואלדיק ע או ן אפיל ו אזו י סתירה , א ז ד י אומגעשטערט ע האב ן זי ך דערשראקן , או ן ז ײ האב ן ז ײ צוגעשריב ן נא ר צ ו א שטראפ ן פו ן געט א . דא ס אי ז א פאקט , אוי ף װעלכ ן ד י גאנצ ע שטא ט זאגט .
באלד נאך דער געשעעניש איז דער אינעווייניג פון דער זעלבער פאראיי געשטארבן וויינען , אז ער פאלט אריין אין תהום . אמת , א ז באל ד פאר ן שטארבע ן הא ט ע ר װידע ר געזאגט , א ז ע ר װע ט שטארב ן אי ן רעװאלוציאנער ע פרינציפן ; אָבער עס איז אויך אמת, אַז ער האָט ווידער, דעם אַנדערן מאָמענט, אָנגעהויבן שרייען: נעם מיך אַרויס פון דער תהום! ראטעװעט מיך פון דער תהום! איך פאַל אין דער תהום! און אז ער האט אזוי געצויגן, אן די מענטשן, וואס האבן אים געהאלפן, האבן אים געקענט אפרעדן.
די שטיוול און קירך פון סט אַובין-טערגאַטע, אין נאָרמאַנדי, זענען אויך קאַנסומד דורך פייַער פון הימל, בשעת אין די פאַרמעגן פון די ינטרודער. איך רעד נישט פון אלע וואס זענען פארברענט געווארן דורך די טשאואנס ביי דער זעלבער געלעגנהייט.
אי ן אנדער ע פאראײ ן נעב ן פאוגאר , הא ט דע ר זעלביקע ר שטורעמ ל אראפגעקלאפ ט ד י קוימע ן פו ן צװ ײ הײזע ר פו ן רעװאלוציאנערן , או ן ניש ט געמאכ ט קײ ן שעד ן דע ם פו ן א קריסטלעכ ן רויאַליסט , װעלכע ר אי ז געװע ן צװיש ן ד י צװײ .
א שלעכטער מאן פון לאנד וויטרי האט אנגעשמירט זיינע שיך מיט געהייליקטע אויל, אבער ער האט זיי קוים גענומען, ווען ער איז געווארן פארקריפלט אין ביידע פיס. דער פאלגנדיקער פאקט האט נישט געמאכט ווייניגער גערויש; איך האב עס פון א חשובער פאמיליע, וואס איז געקומען פון דעם ארט און מיר דערציילט די הויפט אומשטענדן. אין ברעסט איז די מעשה געשען:
אי ן דע ר צײט , װע ן מע ן הא ט געכאפ ט ד י רײכ ן פו ן ד י קהילה , אי ז געװע ן א ן אומגליקלעכ ן מאן , װא ם אי ז געװע ן א קהיל ה מי ט ד י ישועי ם טראג ן אוי ף זײנ ע פלײצעס , מי ט א ס ך אימפרעקצי ע או ן חילול־הקודש , דא ס זעלב ע זילבערנע ר ביל ד פו ן דע ר מאמע , װא ם ע ר הא ט אמא ל געטראגן . אויף סטרעטשערז מיט גרויס רעספּעקט און מורא. אײנע ר פו ן זײנ ע חברים , װא ס הא ט אי ם געהערט , הא ט אי ם דערמאנ ט אי ן יענ ע ערשט ע טעג . ד י דאזיק ע זכרונ ה , װא ס הא ט כאטש ן געדארפ ט האבע ן זײנ ע אויפרײסונגע ן או ן אומגעבראכענ ע מאטערן , הא ט נא ר געדינ ט צ ו פארפליכטן . ער האט ארויסגעזאגט גרויל קעגן דעם זעלבן ווירגין וועמענס ערשטע הארן האבן אים געלערנט זינגען די תהילות. גלײך, צו דער פארװאונדערונג פון די צוקוקער, האט זיך דאם מויל געדרײט א שוידער, דאם פנים איז געװארן גרויליק, ער האט זיך דערשראקן; און איך האב שוין פארזיכערט אז עס איז ביז יעצט פאר זײן שרעקלעכן לאגע האט נישט געקאנט געפינען קײן אנדערע סגולה װי זיך פארטריבן פון דער געזעלשאפט. ער האט זיך צוריקגעצויגן אין זיין לאַנד הויז, עטלעכע ליגז פון ברעסט, ווו ער זעט בלויז ווי ווייניק מענטשן ווי מעגלעך, אָבער שטענדיק גענוג צו צושטעלן עדות וואָס זענען נישט כאָשעד און אין קאָמפּעטענט נומער.
דא איז נאך אן אנדערע וואס איז נישט ווייניגער זיכער, כאטש עס האט אפשר געהאט אביסל ווייניגער פרסומות. אי ן דע ר צײט , װע ן מע ן הא ט בעםע ר פארקויפ ט צירונגע ן פא ר מזבחות , װע ן מע ן הא ט גענומע ן קאפעס ן או ן שאסובלע ן צו ם מאכ ן דעק ן פא ר פערד , װע ן ד י שענסט ע אלבס ם או ן אנדער ע מלבושי ם פו ן כהנים ; צום סוף, וואו מען האָט געדינט די הייליקסטע זאַכן פאַר די מערסטע גנבֿות, איז געווען אין דער שטאָט פאָוגèרעס, אויפֿן אָרט פֿון לאַ פֿורטשעטע, אָדער קוואַטרע-מאָולינס, אַ משוגענער, וועלכער האָט עס מיט אַ ראַפינירטקייט פון אומגעבראַכטקייט און צאָרן אַריינגעטראָגן אין זיין לעבן. קאָפּ צו אָנטאָן זיין גרויס הונט ווי אַ גאַלעך וואס האט געזאגט מאַסע. עס איז גאָרנישט געפעלט אין די כידעשדיק באַקומען-אַרויף ער האט געמאכט איר די בעסער צו שאָדן די מערסט לייַטיש קאַמף פון רעליגיע.
אין דעם שטאַט, ער געשאפן עס אין פראָנט פון זיין טיר, רופן אויף פּאַסערז-ביי צו קומען צו מאַסע אין זיין היטל , וואָס ער געמאכט די מווומאַנץ צו וואָס ער האט טריינד עס. טרא ץ דע ם אומרעליגיעזע ן צארן , אי ן וועלכ ן מע ן הא ט דעמאל ט טראנספארטירט , הא ט ד י דאזיק ע דערזע ן אויסגעזע ן פארוואונד ן ד י אויגן , או ן א ס ך זענע ן אויפגעשטאנען . יעקבֿינס האָבן אים געוואָרנט
אויפנעהמע ן זײ ן בהמה , זאגנדי ק א ז ד י פארװײלונגע ן אי ז טאק ע ניש ט געװע ן אוי ף זײ ן ארט , או ן געפאםט . ער האט דעריבער געמוזט גיין אהין; אבער דער, וואס מען לאכט נישט פון שטראף, האט געהאט א מער ערנסטע ווארענונג אים צו געבן.
דע ם זעלב ן טא ג אי ז ע ר ארײנגעפאל ן אי ן א שרעקלעכ ן רעש , װא ס הא ט זי ך געענדער ט אי ן א צארן , פא ר װעלכ ן ע ם הא ט מע ן ניש ט געקענ ט ברענגען . ער האט שרעקליך געשריגן; זײַן פּנים האָט געהאַט עפּעס פֿון דעם הונט; ענדלעך, אין די ענדע פון פיר און צוואנציק שעה, איז דער אומגליקלעכער אומגעקומען אין קונוואליעס און ווייטאגן אין די געדערעם, וואס עס איז אוממעגליך צו באשרייבן. איך האב עס פון מענטשן וואס האבן אלעס געזעהן, און די עדות וואס איך האב געזוכט אויפן ארט אליין האט נישט סתירה בשום אופן וואס איך האב יעצט געמאלדן.
אָפּשפּיגלונג.
מען פרעגט יעדן טאג, ווי אזוי איז מעגליך אז גאט האט געליטן אזויפיל עוונות, אזויפיל סקאנדאלן, אזויפיל חילול הקודש, אזויפיל גרויל, וואס ער האט זיך אזוי אפן אויפגערעגט, אן געבן קיין באווייז פון דעם כוח, וואס מיר האבן זיך געוואגט ארויסצורופן . מיר אפילו ויסקומען צו זיין סקאַנדאַליזעד דורך דעם שטילקייַט פון די דיווינאַטי. איר וואָלט זאָגן אַז די אמונה פון זיכער נשמות ווערט שוואַך, און אַז דער שעד פון ירעליגיע נעמט אָרט פון טריומפינג.
אָבער, עס איז גרינג צו צעשטערן דעם סקאַנדאַל דורך ענטפֿערן דרייַ זאכן:
: 1 ג ט אי ז ניש ט פארפליכטיג ט צ ו מאכ ן נסים , יעדע ן מאל , װא ס א שלעכטע ר מענט ש װײם ט אי ם אויסצורופן . די הערליכע חכמה שטערט דעם אויפגעשטעלטן ארדענונג נאר צוליב סיבות וואס קענען עס דארט באשטימען. דער נויטיק וואס האט די אייביקייט אויף זיין זייט האט נישט קיין סיבה צו ענטפערן אויפן ארט צו א קליין ווייטאג וואס וואגט אים ארויסצורופן. Patiens est quia œternus.
2. עס איז ניט צונעמען און ניט אין סדר פֿאַר גאָט צו מאַכן מיראַקאַלז ווי באַלד ווי מענטשן פאַרלאַנג זיי. אַזאַ פירונג, אַחוץ דעם צונעמען עטלעכע פון די זכות פון אמונה, וואָלט שאַטן די פרייהייט פון די רשעים. אויב אַלע רשעים און זינדיקע זענען באשטראפט ווי באַלד ווי זיי פארדינט, וואָס וואָלט ווערן פון דעם פרייהייט צו טאָן גוט אָדער בייז? אַלעמען מוזן האָבן צייַט צו מאַכן זיך ווערט פון ריוואָרדז אָדער שטראָף.
3. עס איז גענוג פאר די גוטסקייט פון גאט, אז נשמות פון גוטס וועלן פון צייט צו צייט באקומען פארשטענדליכע באווייזן פון די אמת'ע וואס זיי גלייבן, און פון די הילף פון דעם גאט אין וועמען זיי האפן און וואס אונטערהאלטן זיי. איצט, עס זענען אַזוי פילע פון דעם מין אַז קיין איינער האט די רעכט צו זיין סקאַנדאַליזעד דורך די פירונג פון די פּאַציענט גאָט, וואס אַקט בלויז מיט וואָג און מאָס, און וועמענס השגחה פירט אַלץ צו אַ סוף וואָס איז ווערט פון אים. , דורך וועגן וואָס זענען פארבארגן פון אונדז.
גענעט,
דינען Saint-Sauveur-des-Landes.
5 נאוועמבער , 1803 .
בשע ת אזעלכ ע שרעקלעכ ע סצענע ן זײנע ן ארומגעגאנגע ן ארו ם אי ר , הא ט ד י שװעסטער , זי ך אפגעטרעט ן אי ן אי ר ברודע ר הויז , אוי ף דע ר קלײנע ר פויערי ם אי ן מאנטיגי , דאר ט געפיר ט א פרידלעכע ר לעבן .
נאָך אַ פּעניטענט ווי אין Fougères אָדער אין איר קהל: זי פארבראכט די טעג און טייל פון די נעכט אין תפילה. ד י פריצ ע , קהיל ה פו ן לא־שאפעל־יאנסאן , װעלכע ר אי ז ארוי ס אײנמא ל צ ו צװ ײ מא ל א װא ך פו ן זײ ן קעלער , צ ו קומע ן אי ר קהיל ה (מ . דזשאמבין ) , הא ט מי ך צוגעפיר ט אי ן דע ם צימער , װא ם ז י הא ט פארנומע ן או ן מי ר װײז ט א קלײ ן פלא ץ לעבן . איר בעט : אט , האט ער צו מיר געזאגט , איז דער פלאץ , וואו איך האב זי געפונען , איינס אדער צוויי אינדערפרי , גרייט זיך , אויף די קני , זיך מודה צו זיין און באקומען די הייליגע קהילה וואס איך האב איר געבראכט . נאך איר דאנק איז זי געגאנגען שלאפן זיך אביסל רו...
(430-434)
בײ ם ארײנקומע ן אי ן אי ר ברודע ר הויז , הא ט ד י שװעסטע ר אנגעטא ן דע ם רעליגיעז ן קאסטום , װ י מע ר מעגליך . ז י הא ט זי ך געמאכ ט א ביס ל ארו ם דע ר שטוב , א ס ך שמאלע ר װ י דע ר גארטן , כד י צ ו באקומע ן פריש ע לופט ן א שעה . זי איז קיינמאל נישט ארויסגעגאנגען אחוץ צו גיין אין הייליגע מאסן אזוי אפט ווי זי האט געקענט, טראץ אירע חולה וואס האט געמאכט די דאזיקע נסיעה צופוס תמיד זייער ווייטאג. אירע אװנטן און אירע נאך־דינםטן זײנען געװײנלעך געװארן באשעפטיקט אין דער חינוך פון די קינדער פון דארף, באזונדערם אירע נעפאדן און פּלימעניצע, צו װעלכע זי האט זײ געמאכט זײער קאטעקיזם און זײערע תפילות, װאם זי האט זײ דערקלערט, צוגעבנדיק צו זײ די בשורה פון . יעדער זונטיק, און שטעלן זיך אין זייער דערגרייכן אין אַלץ זי האט געזאגט צו זיי.
בײ ם ארײנקומע ן אי ר ברודע ר שטוב , הא ט ז י זי ך באשלאם ן צ ו אויסנוצע ן ד י אויפשטאנ ד אי ר פארזיכער ט דור ך ד י ליב ע או ן רעספ ט פו ן דע ר גאנצע ר ארעמע ר או ן ערלעכע ר פאמיליע , נא ר ז ײ פארבאט ן יעדע ר צא ל אי ר געלעגנהײט . דאָס גראָבע, שוואַרצע ברויט פֿון לאַנד, די זופּ, ווי די אַרבעטער עסן עס, דאָס לאַטקע פֿון באַקווייץ געמאַכט לויטן שטייגער פֿון די פּויערים, וואָרצלען אָדער גרינס, כּמעט אָן געווירץ, דאָס איז זײַן מאכל פֿון ברירה און פֿאַרלאַנג, וואָס ער זי האָט געגעסן מיט אַ זייער גוטן אַפּעטיט. זי האט אויסגעשריגן מיט איר ברודער, ווען ער האט אים געטראפן עפעס א ביסל ווייניגער געווענליך, זאגנדיג אז זי איז נאר צו צופרידן צו לעבן ווי זיי, און אז עס זענען געווען פיל בעסערע מענטשן ווי איר, וואס האבן נישט אזויפיל; אז מ׳האט געדארפט טראכטן פון טאן תשובה, און אז די קדושים נישט געווען אזוי יידל אויף יענער זייט. ווען זיי האבן געהאט סיידער, האט זי געטרונקען מיט איר מאלצייט. לויטן טעם האט זי עס בעסער פאר יעדן געטראנק, אבער לויט רעליגיע האט זי געגעבן וואסער די
פּרעפעראַבלי איבער קיין אנדערע מאַשקע. ס'איז נאך געווען די זעלבע סארט לעבן, און זיין פענסיע איז נישט געווען טייערער אין קראנקהייט ווי אין געזונט. קײנע ר הא ט זי ך אפיל ו ניש ט געװאג ט מאכ ן צ ו אים .
װאָס װעלן זאָגן די, װאָס זײַן כוונה קען זיך נישט באַפרידיקן פֿון דער גאַנצער קוכן פֿון קעכער, דערזעענדיק אַ מײדל איז אױסגעטראָטן די מאָרפֿיקאַציע אַפֿילו פֿון יענע, װאָס זײערע טעג פֿון פֿרײד און פֿרײלעכקײט װאָלטן פֿאַר זײ געװען אַן אומדערטרעגלעכע תשובה? ווי דערנידעריקנדיק דאַרף זיי אויסווייזן אַזאַ פּאַראַלעל, אויב זיי זענען נאָך קריסטן!...
נישט בלויז צו ראטעווען זי פון די צרות און געפארן פון דער שטאט, האט די השגחה פארזארגט פאר איר א רעטרעט אין לאנד. די גרויסע סערוויסעס, וואָס זי האָט דאָרטן אָפּגעגעבן איר משפּחה, ווײַזן קלאר אַן אַנדער פּלאַן אין אים, וואָס ווייסט ווי צו אויסנוצן די קלענסטע געשעענישן. דער ברודער פון דער שוועסטער פון דער נאַטיווע האָט זיך, טראָץ זיך, אַרײַנגענומען אין דער שטאָטישער גוף פון זיין פּאַריז, אַ געפערלעכער פּאָסטן אין יענער צייט פאַר אַ מענטש, וואָס זיין ערלעכקייט האָט ניט געקענט פאַרגעסן זיינע ערשטע פּרינציפּן, און זיך ניט צוגעבן צו אַלע די אומשטענדן. געווען צו דאַרפן. דער רױער האָט דערמיט געמאַכט שונאים אין בײדע צדדים, װאָס ער װאָלט געפֿעלט צו פֿאַרגלײַכן, און פֿײַנט גענוג שטאַרק אָדער רשעותדיק, אַז ס'זאָל זײַן סיבה צו מורא האָבן פֿון זײ אַלצדינג, בפֿרט אין דער צײַט, װאָס מיר האָבן אַלצדינג געקאָנט װאָגן, און ווו דערלויבעניש קעגן די רעפראַקטאָרי פּאַרטיי איז געווען זיכער פון ימפּיוניטי. זייער ווארשיינליך וואלט ער געווען א קרבן, ווי אזוי פיל אנדערע, ווען גאט וואלט אים, אין זיין שוועסטער, נישט באזארגט מיט א מיטל וואס קיינער האט נישט געקענט געטרויען, א פארטיידיגונגס וואפן קעגן וועלכן אלע זייערע השתדלות זענען צעשטערט געווארן. ז י הא ט ניש ט געקענ ט אנקומע ן מע ר צײטיק , װ י װע ן ז י אי ז געקומע ן זי ך פארנומע ן מי ט דע ם גוט ן פויער .
לע רױערס הויז איז געװען װי די װאר־הויז פון די צװײ קעגנערשאפטלעכע פארטײען, װאם זײערע פירמעס האבן זיך געפלויגן נאכאמאל איבערן קאנטאן. די בלוז האָבן אים באַטראַכט ווי אַן אַריסטאָקראַט אין פֿאַרשטעלונג און פֿאַר אַ באַהאַלטענער פֿון כּואַנז; אוּן זֵיי הָאבִּין אִים גִיקוּמֶען פַאר אַ מְצַוְדִין יַעֲקוֹבִין, אַ מְסַפְרָא לְפַתְחֵיהּ; ד י שװעסטער , װא ס הא ט זי ך מור א געהא ט פא ר ד י פאלגן , הא ט אי ם פארבאט ן צ ו זײ ן מי ט זײ , או ן זי ך אונטערנעמע ן צ ו ארבעט ן אלײן , צ ו מאכ ן ז ײ בײד ע אויסהער ן צ ו דע ר שכל , או ן צ ו מאכ ן אי ר ברודער ס שלום , א ן א ן פשרה . ז י הא ט זי ך אי ן אל ע פארזאמלונ ג צוגעלײג ט אוי ף דע ם או ן ענדלע ך געלונגע ן ז ײ זי ך פארלײדיקן .
צו דערפילן האט זי זיך מער ווי איינמאל ארויסגעשטעלט; אָבער זי האָט שטענדיק אַרויסגעוויזן אַזויפיל גלייַכגילטיגקייט פאַר איר אייגענעם לעבן, ווי זי האָט אַרויסגעוויזן ברען פאַר דעם וואָס זי האָט זיך אונטערגענומען צו באַשיצן. דע ר הויפ ט פו ן ד י כואנ ס אי ז געװע ן א ױנגע ר הער ל פו ן לאנד ( 1 ) ; זי האט אים אנגערופן צװישן זײן געזעלשאפט, און גערעדט צו אים מיט אזויפיל ברען, אינטערעס און גוטן שכל, אז ער איז ארײן אין אלע זײן .
(435-439)
טענהט, און אים צוגעזאגט, אמונה פון אַן ערלעכער מענטש, אַז זיין ברודער וועט קיינמאָל האָבן עפּעס צו לייַדן פון קיין פון די וועמען ער האָט באַפֿוילן; ער האט צו איר געהאלטן זײן װארט.
צװיש ן ד י בלוז ע װא ם הא ט געהא ט א טרויעריק ן קעג ן לע ר ױער , או ן װעמע ן זײ ן שװעסטע ר הא ט געדארפ ט פארהיט ן או ן זי ך איבערצײגן , אי ז צװיש ן אנדערע , געװע ן אײנע ר װא ס הא ט אי ם באשולדיקט , א ז ע ר הא ט זי ך באשולדיג ט אײנע ם פו ן זײנ ע פרײנט , װעלכע ר אי ז שוי ן פונק ט גע ־ װע ן פא ר זײנ ע מעשים .
די באַשולדיקונג איז געווען פאַלש, אָבער Beux-neux (אַז איז געווען זיין נאָמען) איז געווען ניט די ווייניקער ופגעקאָכט מיט די אָנגעקלאָגט. ער האט געשוואוירן זיין חורבן און צוגעזאגט אז ער וועט קיינמאל נישט שטארבן אחוץ דורך אירע הענט. די צוזאָג איז געווען אַלע די מער צו זיין דערשראָקן, ווי זייַן דורכפירונג איז נישט געווען דער ערשטער פּרווון פון אים וואס געמאכט עס. ער איז געווען באקאנט אין לאַנד, און ליידער מיר געוואוסט נאָר צו גוט צו וואָס ער איז ביכולת. פֿון יענעם צײַטן האָט ער געזוכט אַ געלעגנהייט פֿאַר זײַן פּלאַן; אבער די שװעסטער האט, דורך א גאר אנטקעגן געפיל, ניט פארלוירן די אויגן מער װי ער האט פארלוירן די אויגן פון אים, װאם ער האט געהאלטן פאר זײן שונא.
איין טאָג קומט אַרײַן בוקס־נעוקס אין לאַ־רויער, פֿרעגט, צי ער איז דאָרטן, געווער אין האַנט, כּעס אין די אויגן און אַרײַנגעוואָרפֿן אין מויל. ד י שװעסטער , װא ס הא ט אי ם געזע ן אי ן דרײםל , הא ט אי ם געװארנט , מי ט צװינגע ן אי ר ברודע ר ארויפצוגײ ן אי ן זײ ן צעל : ז י הא ט זי ך אל ץ געשטעל ט פאר ן מערדער , אי ם מוטיק , דערצײל ט פו ן דע ם אומרעכט , װא ם ע ר מאכ ט מי ט זי ך אפיל ו א מאן . וואס האט איר קיינמאל נישט געוואונטשן אדער געטון קיין שאדן; אַז זײַן ברודער איז אומשולדיק אין דעם װאָס ער באַשולדיקט אים. דעמאלט װארפט זי זיך פאר אים אויף די קני, װײםט אים, אויב ער װיל
איגנאָרירן עס, זי זיך צו נעמען ווי אַ קרבן, און זי איז זייער גרייט צו מוחל איר טויט, די ופגעקאָכט וויל איר כאַפּן, זאגן
אז נישט אויף איר איז ער אין כעס: די מוטיקע שװעסטער פראטעסטירט אים , אז זי װעט גארנישט טאן דערפון, און ער מוז גלײך, אדער נעמען איר לעבן, אדער ער שענקט אים דאס פון זײן ברודער. בשעת ער רעדט צו אים אזוי, סטראשעט זי מיט אים
הימלישע נקמה אויף אזא פעסטן אופן, אז די וואפן זענען אראפגעפאלן פון זיינע הענט. ער ווערט דערשראקן, ווערט סענסיטיוו און פילט, ווי טראָץ זיך, די מורא פון גאָט ריבאָרן אין אַ האַרץ, וואָס האט טאָמער אויסגעלאשן אפילו די געדאַנק פון זיין עקזיסטענץ. ― שטײ אױף, גוטע מאָנאַשקע, ― האָט ער צו איר געזאָגט, ― און זײַ שטיל ;
דו קענסט פארזיכערן דיין ברודער, אז ער האט גארנישט צו מורא פון מיר. איך טאָן ניט אים
וועט קיינמאָל טאָן קיין שאָדן. אזו י גײ ט ע ר ארויס , או ן הא ט זי ך קײנמא ל ניש ט באוויזן . דא ס אי ז געװע ן א גינסטיקע ר מאמענט , פא ר זײ ן אומגעריכט ; גליקלעך װען ער האט זיך דערפון אויסגענוצט, װײל מען זאגט, אז ער האט באצאלט מיט זײן טויט פאר דעם בלוט, װאס ער האט פארגאסן, און ער איז ענדלעך געשלאגן געװארן מיט דעם אײזן, מיט װעלכן ער האט געשלאגן אזויפיל אנדערע. ער איז ניט דער בלויז בייַשפּיל וואָס קען זיין סייטאַד: Qui percusserit gladio, gladio peribit.
דא ס חידושדיקע ר מוט , אי ן מײדעלע , ד י דאזיק ע אומדערשרעקקײט , װא ם פי ל מענע ר װאלטע ן ניש ט געקענ ט זײ ן , הא ט ד י שװעסטע ר פו ן דע ר געבוירע ר דערפון געגעב ן ד י קלענסטע ר עקװיװאק ע באװײז , אי ן פי ל אנדער ע באזונדער ע אומשטענדן .
בעשאַס זיין בלייַבן אין מאָנטיני, וואָס, ווי איך געזאגט, איז קעסיידער אָנגעפילט מאל דורך דיטאַטשמאַנץ פון בלוז, מאל דורך קאָמפּאַניעס פון טשאָואַנס, וואָס האָבן יאָגן יעדער אנדערער. איין טאג האט זי זיך געווארפן צווישן איר ברודער און דעם ביקס פון א בלויען וואס האט אים געסטראשעט; ז י הא ט זי ך טאג־טעגלע ך דערזע ן מי ט אזו י פי ל גרוים ע בהמות , װעלכ ע ע ס װאל ט געדארפ ט געװע ן צ ו מענטשיזירן , דור ך ז ײ שפארן , אײדע ר זי ך הא ט זי ך געטראכט , זי י איבערצוגעבן . זיי זענען געקומען אַרום איר מיט ציל צו זען איר און הערן צו איר. ז ײ האב ן אי ר געפרעגט , זי ך צ ו אונטערזוכ ן ד י עניני ם פו ן דע ר צײט , אדע ר רעליגיע . די שוועסטער האָט אויף אַלץ געענטפערט מיט יידלקייט און חכמה, אָבער תּמיד מיט אַזאַ פעסטקייט אויפן פונט פון די אַלטע פּרינציפּן אין ענינים פון רעליגיע, אַז זי האָט זיי דאָרטן דערמאָנט אָן זיי צו פאַרשטיין: עס ווערט אַפילו געטענהט אַז זי האט עטליכע פון זיי מגייר געווען. ז ײ האבע ן זי ך געקעמפ ט אי ן דע ר אמונה , צ ו װעלכע ר ז י הא ט זי ך געענטפערט מאכן באקאנט צו זיך די פּאַסידזשיז פון די בשורה וואָס פארמשפט זיי.
אָפט זיי אַדמיטאַד זייער באַזיגן.
ביי איר געלעגנהייט האָבן זיך אמאל אויפגעהויבן סיכסוכים צווישן זיי, טייל נעמען פאר, און אנדערע קעגן איר. ״ער איז א שפיאן״, האבן געזאגט עטלעכע, ״ער איז אן אלטער אריסטאקראט, פון וואס מען מוז פטור ווערן; זי איז אַ משוגענע אַלטע, אַ טרויעריקע פרוי, וואָס ווייסט נישט וואָס זי זאָגט; אויב מיר לאָזן איר רעדן וועט זי פאַרפירן די אנדערע, זיי שטיל, געענטפערט די אנדערע, איר וואָלט זיין נאָר צו צופרידן צו
צו זיין ווערט; זי איז בעסער פון אונדז אזוי לאנג ווי מיר זענען, מיר זענען בלויז ומוויסנדיק פון איר. ווי צו שפּילן די אָנליין שפּיל: ווי אַ באָנוס עסט. Alii
דיסעבאַנט: ניין, סיד פאַרפירן טורבאַס. (Joan. 7.12).
— כ׳האב א גרויםן חשק — האט אײנער געזאגט — זי צושיקן אויף דער אנדערער װעלט צו זײן א טעאלאגיע און לערנען די קינדער די קאטעגיזם. אויב דו ביסט גענוג דרייסט, כאפט אן אנדערן, אים בכלל צו באליידיקן, וועסטו מוזן מיט מיר האבן, איך וועל דיך לערנען צו רעספעקטירן ערליכע מענטשן, אומפעהיג! איר וואָלט טאָן גוט
בעסער צו הערן צו עס און נוץ פון עס, ווייַל איר דאַרפֿן עס זייער פיל, איר קיינמאָל געוואוסט אַ וואָרט פון דיין רעליגיע! »
די שוועסטער האט געזען און צוגעהערט צו אַלע דעם מיט אַ לופט פון שלום און רויק וואָס ימפּאָנירן זיי, וועלכער זיי האָבן, ווייַזונג זיי אַז זי איז ניט
דערשראָקן פון זייער טרעץ, ניט פלאַטערד פון זייער קאַמפּלאַמענץ, און וועמען זיי האבן נישט
(440-444)
אין איר איינציקער רחמנות און רחמנות אויף דער שטאַט, אין וועלכער זי האָט זיי געזען.
נאָכדעם ווי זי האָט זיי מאַדערירט מיט די מילדקייט פון אירע רעפּרעזענטאַציעס, און דעם גוטן זינען וואָס זי האָט אַרײַנגעטאָן אין אירע תּשפות, האָט זי זיך אויסגענוצט אין דעם מאָמענט ווען די שכל איז געווען רואיק צווישן זיי, זיי צו באַווייזן פאַר זייערע בלאַספעמיעס און זייערע שלעכטע באַשטעלונגען. זי האט נישט מורא געהאט זײ צו סטראשען מיט געטלעכן צארן, זײ זאגן, אז אויב זײ װעלן זיך נישט גיבן, האבן זײ אלץ צו מורא האבן פון פאלן אין גיהנום; אַז די משפטים פון גאָט וואָלט זיין שרעקלעך אויף זיי; אז זי האט נישט געװאלט זײן אויף זײער ארט. ז ײ זײנע ן טײלמא ל אזו י געשלאג ן געװאר ן פו ן דע ם װא ס ז י הא ט צ ו ז ײ געזאגט , א ז עטלעכ ע פו ן ז ײ האב ן געזוכ ט מיטלע ן צ ו באקומע ן אי ר מיט ן צוזאגן , א ז ז ײ װעל ן גיכע ר אדע ר שפעטע ר זי ך מגייר ן או ן פאלג ן אי ר עצה .
אײנע פֿון די שעדלעכע האָט זי אַ מאָל געצילט מיט זײַן געװער, זאָגנדיק, אַז זי איז נאָר אַ כואַן אין פֿאַרשטעלונג, אַ שפּיאָנאַזש פֿון זײער פּאַרטיי, װאָס מע האָט געמוזט דערהרגעט װערן: מע האַלט, אַז ער האנדלט זײער ערנסט; אבער, האט ער בלויז געווען וויץ, אַ פייער געווער אין די הענט פון אַ מענטש פון דעם כאַראַקטער, וואָס שטעלט זיך אין די באַזייַטיקונג צו אָפּזאָגן עס, איז גענוג צו יבערשרעקן דעם איינער צו וועמען עס איז דירעקטעד. ד י שװעסטער , אבע ר קראנ ק או ן אי ן בעט , װ י ז י אי ז געװע ן דעמאלט , הא ט אי ם געשטערט , א ז ע ר קא ן שיסן , א ז ע ר װיל , או ן זײ ן לעב ן אי ז אי ן געט א אי ן ד י הענט . מי ר װײס ן ניש ט פו ן װעלכע ר סיבה , ע ר אי ז געװע ן צופריד ן מי ט דע ם ענטפע ר , א ן ניש ט געטא ן עפע ם מע ר װ י זי ך צושטעל ן . די שוועסטער האָט זיך מער ווי אַמאָל געטראָפן אין דער סיטואַציע פון איבערחזרן די זעלבע זאַך, און מען קען גוט זאָגן פון
אזעלכ ע הא ט זי ך ד י גאנצ ע צײ ט באװיזן די שװעסטער , א ז ז י אי ז געבליב ן בײ ם ברודער ; זי האָט דאָרטן געװיזן, װי אומעטום, די נשמה פֿון אַ העלד אין אַ מײדלס גוף. עס איז צו קליין צו זאָגן; אין אַ געזונט, וואָס האָט קוים עקזיסטירט, האָט זי, לויט די אומשטענדן, אַרויסגעוויזן דאָס אַלץ, וואָס די שלימות צדקה, אַלץ וואָס די גבורה פֿון מעלה קאָן אין דער גרעסטער גאַנצן באַגײַסטערן אין נשמות.
באמת קריסטלעך. זיי וועלן סאָפעק גאָרנישט גלייבן דערפון, די וואָס שטייען אויף צו זען אין די חסידים גאָרנישט נאָר נידעריקע און פּוסילע הערצער, און וועמענס אייביקער רעפרען איז צו איבערחזרן, אַז די נזירים אויבן אַלע זענען גוט אומזיסט. איך װעל זײ נאָר פֿרעגן, װי אַזױ זײ װאָלטן אױסגעהאַלטן אַזעלכע צרות; ווארים אויב עס איז דערלויבט צו ריכטער לויט די פון זייער גלייך וואס זענען דאָרט, עס איז פיל צו גלויבן אַז זייער גרויס הערצער וואָלט האָבן קאַנטראַדיקטערד זיך. ווערטער זענען גאָרנישט; דאָס איז די אָפּפירונג, וואָס באַווײַזט אַלץ: די שוועסטער האָט עס באַוויזן אין אַלע וועגן. דאָס איינציקע מאָל, וואָס זי האָט זיך געפֿילט פֿאַרשוועכט פֿון שרעק, איז געווען ווען זי האָט זיך געשטעלט צווישן איר ברודער און דעם ביקס, וואָס האָט אים געסטראשעט; מע קאָן זאָגן, אַז עס איז נישט געווען פֿאַר זיך וואָס זי האָט מורא געהאַט;
װען איר ברודער אלײן האט מיר געגעבן פאר זײן גאנצער פאמיליע, די פרטים פון װעלכע איך האב נאר געמאכט דעם קיצער, האט ער זיך אסאך געװאוםט אויף די מעלות און די גוטע מידות, װאם האבן אין איר פון קינדװײז געלויכטן, אלץ פארמערט מיט זי. איר פּרוּווט אין געבן עצות, איר מילד התנהגות, האָט זי געמאַכט ווי דער אָראַקעלע און דער קאָפּ פון דער משפּחה. דע ר טאט ע או ן ד י מאמ ע זײנע ן אוי ף אי ר געװע ן אפהענגי ק אוי ף אל ע נקודות , או ן אל ע אנדער ע קינדע ר פו ן װעלכ ע ז י אי ז געװע ן ד י עלטסטע , האב ן אי ר געפאלג ט אזו י פי ל או ן אפטמא ל לײכטע ר װ י דע ר טאט ע או ן ד י מאמע , באזונדער ם װײ ל אי ר רעגירונ ג אי ז געװע ן זײע ר מילד . זי ינקעראַדזשד זיי פיל מער דורך אַקטינג ווי דורך רעדן, צו געבן זייער עלטערן די פאָלגעוודיקייַט און רעספּעקט וואָס זיי שולדיק געווען זיי. זשאננעט , האט ער מיר געזאגט , האט מען שטענדיק געראטן ; קעגן'
װע ן דא ס הײליקע ר מײד ל אי ז געװע ן מי ט מי ר , הא ט װײטע ר לא ר װײטער , דאכ ט זיך , א ז ז י הא ט געצויג ן ד י ברכ ה פו ן מײ ן פאמיליע , א ז אל ץ אפיל ו ד י פאטאל ע געשעעניש ן האב ן זי ך גענומע ן אי ן מיר . יא,
האָט ער צוגעגעבן, אַז די טרויעריקע אומשטענדן, וואָס איך בין דורכגעגאַנגען, האָבן מיך נישט צעשטערט פון אויבן ביז אַראָפּ, איז עס צו זיינע הייליקע תפילות וואָס איך בין שולדיק; גאָרנישט קענען דיסיוד מיר. אויף דעם האט ער מיר ציטירט פארשיידענע שטריכן, פון וועלכן איך וועל נעמען נאר איינס, וואס ער האט מיר אזוי ווייניגער פארציילט:
די פארלוסטן וואס איך האב געליטן אין די אומגליקליכע יארן וואס זענען פארביי האבן מיר געצוואונגען צו פארלאזן די מאנטיגני פארם (פאקטיש איז ער שוין לאנג נישט געווען דארט ווען איך האב מיט אים גערעדט; ער האט דעמאלט געוואוינט אין א דארף נענטער פון די דאָרף לאַ פּעלערינע) און צו פאַרקויפן צוויי פון מיין אָקסן מיר צו באַצאָלן, אַזוי אַז איך האָבן בלויז איין פּאָר לינקס, וואָס איך האָבן נאָך הייַנט; נו, האר, דאָס איז וואָס געטראפן: איין טאָג ווען איך
װאָגן מיט מײַנע צװײ אָקסן, בין איך אָנגעקומען צו אַ אַראָפּגאַנג אַזױ גיך, אַז די אָקסן האָבן נישט געקאָנט צוריקהאַלטן דעם װאָגן, װאָס איז אַריבערגעגאַנגען דעם אײנער פֿון די צװײ, װאָס האָט געהאַט.
האט זיך צוגעכאפט בײם גײן: כ׳האב געהערט מיט מײנע צװײ אויערן דער פאם פון ראד מאכט דעם זעלבן גערויש, װי ער װאלט אריבערגעגאנגען.
(445-449)
אַ כערד, וועמענס באַרס זי וואָלט האָבן צעבראכן. דער דאזיקער קראנקער קלאנג האט מיר געמײנט, אז מײן רינדערנס האט זיך צעבראכן די ריפן און דער גאנצער קערפער צעבראכן; און איך קלאָג: מײַן גאָט, איך האָב געשריגן! אט בין איך צעשטערט אן מיטלען: וואס וועט ווערן פון מיר נאך דעם טרויעריגן עקסידענט?....
װאָס איז געװען מײַן חידוש, הער, װען איך האָב, נאָך מײַנע קלאַנגען, צוריקגעקערט די אױגן צו מײַן אָרעמע בהמה, װאָס איך האָב געמײנט, אַז זי איז אין שטיקלעך, און דערזען, װי ער שטײט אַלײן אױפֿשטײן, אָן קײן מאָל עפּעס באַװײַזן! אַמייזינג זאַך, און וואָס איך וואָלט קיינמאָל גלויבן, אויב איך האט נישט עדות עס! ס'איז גארנישט צובראכן געווארן, אפילו נישט דער רימען, וואס האט צוגעבונדן דעם יאך צו די הערנער פונעם אקס: עס האט זיך ארויסגעלאזט, איך ווייס נישט ווי אזוי אין דעם מאמענט פונעם פאל ארויסצולאזן די חיה, וואס האט זיך געפונען צווישן די צוויי. רעדער, אן איך קען פארשטיין ווי אזוי עס האט פאסירט, אדער פון וואו עס איז געקומען די קריקען וואס איך האב געהערט מיר וועלן טראכטן וואס מיר ווילן, אבער איך ווארט אז אויף הונדערט
מיר וואָלטן נישט געטאָן דאָס זעלבע. איך לאָזן עס צו ווער עס יז וואס וויל צו דערפאַרונג עס.
ד י שװעסטע ר הא ט געליט ן גרוים ע או ן אפט ע קראנקײט ן פו ן אי ר ברודער .
דער מיט וועלכער זי איז געווענליך געפלויגן האט גורם געווען איר שווערע קאליק וואס האט זי אפט געצוואונגען צו בלייבן אין בעט; דיזענטעריע, וואָס האָט איבערגעטראָגן, האָט זי אַריינגעוואָרפן אין אַ שווערע קראַנקייט פון וועלכער זי האָט שוועריגקייטן זיך ארויסצוציען. אבע ר זי י הא ט זי ך גענומע ן צ ו סגולע ן נא ר מי ט געוואלד ; ז י הא ט זי ך ניש ט געקלאג ט או ן ניש ט געלאז ט ד י מענטש ן פו ן שטוב , זי ך אפצושטעל ן זײער ע ארבעט , אי ר העלפ ן : ע ס אי ז געװע ן גענו ג א ז ז ײ האב ן פאר ן אװעקגײ ן געלײג ט בײ ם איר . א צדקה יונגע דאמע, וואס איז געקומען צו איר אין נאמען פון דער דויען פון פאללערין, האט זי איין טאג געפונען אין דעם צושטאנד; און ווי זי האָט רחמנות אויף איר איבער דעם ווייטיק און די פאַרלאָזן וואָס זי האָט איר געזען: דו
דו האָסט צו פיל צדקה, מיין גוטע יונגע דאַמע, האָט געענטפערט די שוועסטער; איך טאָר נישט דערבאַרימען; מיר פעלן גאָרנישט, איך האָבן אַלץ איך דאַרפֿן: אַ הונדערט מענטשן אַרום מיר וואָלט נישט פאַרמייַדן מיר צו האָבן מיין קרייַז צו טראָגן, און איר זען אַז זיי האָבן צוגעשטעלט פֿאַר אַלץ, געבן מיר אַלץ וואָס איך דאַרפֿן. די יונגע דאַמע האָט אַ קוק געטאָן לעבן איר, און האָט דערזען אויף אַ שטול אַ שטיק גרויס טרוקענע ברויט מיט אַ ביסל ריין וואַסער אין אַ שיסל ערד: דאָס איז געווען איר פאַרגעניגן.
פּראָסט, און אַזוי האָט זי גערופן אומזיסט ווילן. וואלט מען געפינט אין די ארעמסטע שפיטעלער פילע פאציענטן אזוי גרינג צו ביטע?...
ענדלעך האט די נאטור װידער גענומען די אויבערהאנט, און װער עס האט זי װידער געװאלט באנוצן פאר זײן כבוד, האט זי צוריקגעשטעלט אין דעם מצב, װאם זי האט געדארפט פאר זײן צװעק.
עטליכע מאנאטן זענען די עירוניסטישע נזירים באפרייט געווארן, און די שוועסטער פון היולדת האט געבענקט נאך נאך לענגער, נאכן מאמענט פון מען האט זיי צוריקגעקערט, צו האבן די טרייסט פון שטארבן אין די הענט: זי האט גערעדט דערפון ביי יעדן געלעגנהייט. . דער געבענקטער מאמענט איז אנגעקומען. זאָגט זי, װײנט, געזעגענונג אױף אײביק פֿון איר משפּחה, ציטערנדיק פֿון היץ, אױסזעענדיק מער װי אַ סקעלעט װי אַ לעבעדיקער מענטש. זי איז ארײן אין א װאגן 1 , װעלכע ר הא ט זי י צוריקגעפיר ט צ ו מ . דע ל יאנניערע , װא ו ז י הא ט גענומע ן אי ר לעצטע ר לאגענדע , או ן װ ו מע ן הא ט זי ך איבערגעפרײט , זי י װידע ר צוזע ן נא ך א יא ר װא ס הא ט אויסגעזע ן זײע ר לאנג ע או ן זײע ר נודנע .
(1) טראָץ זיין ברודער ס אָפּאָזיציע אַז די כאָואַנז האָבן אים די וואָגן, וואָס אומגעקערט עס צו די נאַנז וואָס האָבן שוין געבעטן פֿאַר אים פֿאַר אַ לאַנג צייַט.
פערטע און לעצטע תקופה.
די לעצטע אַרבעט און דער טויט פון די שוועסטער.
נאכדעם וואס זי האט מקיים געווען צו איר בעסטן, און ווי מיר האבן געזען, די אויפגאבע וואס גאט האט אויף איר ארויפגעלייגט, האט די שוועסטער נאר געטראכט פון זיך אליין און זיך געפרייט צו האבן נישט מער אין מיינונג ווי די גרויסע עסק פון איר ישועה, זיך צוגרייטן אויף א. דער טויט, וואס זי האט שוין לאנג פאראויסגעזען, וועט נישט זיין ווייט.
װע ן ז י הא ט מי ר פארענדיק ט צוגעב ן איר ע חשבונות , הא ט ז י מי ר געקלערט , װ י מי ר װײםן , א ז אי ר אי ז נא ר געבליב ן אי ר רעקאמענדיר ט זי ך אוי ף מײנ ע דאװענען , װ י פא ר ד י אל ע לײענע ר פו ן איר ע זאמלונג , אונד ז אפזאגנדי ק אוי ף אל ע טענהן . שאַצן אָדער אַדמעריישאַן פון דעם ציבור, וואָס זי אין קיין וועג פארדינט. "עס בלײַבט נאָר פֿאַר מיר," האָט זי געזאָגט, "צו טרויערן מײַנע שטענדיקע אומגלובֿות, מײַנע אומצאָליקע זינד, און זיך אַרײַנוואַרפֿן קאָפּלאַנג אין דער רחמנות פֿון אַ גאָט, וואָס איז צו גוט צו ווילן אַן אייביקן פֿאַרלוסט, און אַפֿילו נישט צו לאָזן אומווילנדיקע טעותן פֿון אַ גאָט. ארעמע באשעפעניש, וואס האט דאך קיינמאל נישט געזוכט עפעס אחוץ צו וויסן זיין הייליגן רצון און זיך צוגעפאסט צו אים. »
אזעלכ ע זײנע ן אי ן פאקטי ק געװע ן זײנ ע באשטעלונגען ; אָבער גאָט, וואָס איז צופרידן צו זען אין זוכה נשמות די געפילן פון מורא און ליבע, וואָס ער וועקט דאָרט, איז נישט מחויב, דערפֿאַר, צו צופּאַסן זיך אין אַלץ צו די כּללים אַז זייער עניוות, שטענדיק שרעקעוודיק, מיינט צו ווילן צו פאַרשרייַבן אים צו זיך . .
ניט געקוקט אויף דעם אַלעם, מוז זײַן רצון גובר זײַן איבער אונדזער, און דער אינסטרומענט, וואָס ער וויל באַנוצן, דאַרף פאָלגן די האַנט וואָס ער ניצט. משה און ירמיהו מעגן זיך אַנטשולדיקן פֿאַר זייער אומפֿעיִקייט, יונה מעג אַנטלױפֿן;
(450-454)
די הייליקסטע פערזענלעכקייטן פון דער קהילה האָבן אומזיסט אויסגעמיטן די כשיוועס, די אמטן און די כיבודים, וואָס האָבן אויף זיי געוואַרט, עס איז געווען נויטיק צו נאָכגעבן דעם סדר, וואָס האָט זיי גערופן; גאָרנישט האָט זײ דערפֿון געקאָנט ראַטעװען: װאָרעם, משה דאַרף מציל זײַן זײַן פֿאָלק; זאָל יִרמיָהו אים צוריקרופן, װײנט איבער זײַנע קראַנקײטן, און זאָל יונה מעלדן זײַנע פֿאַרברעכן צו נינוה, אים צו מאַכן אױסמײַדן די שטראָף.
לויט דעם כלל איז אומזיסט אז די אחות המולד זוכט זיך צו באגראבן לעבעדיקערהייט אין די טיפענישן פון איר גארנישט, עס איז אינגאנצען נויטיג אז דער אפקלאנג זאל קלינגען, בשעת דאס קול וועט זיך הערן, און ער חזרט איבער וואס זי האט. האָט געזאָגט: דעוס, דאָקויסטי מיר אַ יונגערמאַן, און מיר זאָלן רעדן וועגן מיר. (פּס. 70, 17.) דאָס איז זיין דעסטיניישאַן.
פֿון איר קינדשאַפט האָט זי, ווי ישעיה, געהערט דעם באַפעל פון הימל: “נביא, הערט ניט אויף וויינען; זאָל אײַער קָול תּמיד אױפֿהײבן װי אַ שוֹפֿר, צו שטרעפֿן מײַן פֿאָלק פֿאַר זײערע זינד, און זײערע פֿאַרברעכן קעגן דעם הױז פֿון יעקבֿ. קלעם, שטעל נישט אפ; ווי אַזוי צו טאָן דאָס, און די באַפעלקערונג פון דער וועלט, און יעקבֿ פּעקקאַטאַ.(ישעיהו, 58.1.) דער איז וואָס, שטענדיק געטרייַ צו איר מיסיע, זי געוויזן אַזוי פיל ברען קעגן די דיסאָרדערס וואָס באליידיקטער איר גאָט און געפֿירט די אָנווער פון איר לאַנד. זי האט נישט געכאפט דעם אמת; אויב זי האט ניט שטענדיק געשריבן, זי קיינמאָל אויפגעהערט צו אַוועדזש קעגן וויצע; זי האָט דאָס געטאָן מיט וואָרט און ביישפּיל ביזן לעצטן אָטעם, און מען קען זאָגן וועגן איר ווי פון אים, פון וועמען דער הייליקער פאולוס מאַכט אַזאַ פיינע הספד: ניט נאָר זי האָט גערעדט ביז זיין טויט; אָבער, גאַנץ טויט ווי זי איז, זי נאָך רעדט, און וועט רעדן בשעת איר אומשטאַרביק אַרבעט בלייַבן: et defunctus adhuc loquitur. (העבר., 11.4.)
זי האט זיך קוים צוריקגעקערט צו אירע שװעסטער, האט זי זיך שטארק געפיהלט צו בעטן ערלויבעניש צו גײן קײן ענגלאנד געפינען דעם דירעקטאר, צו װעמען זי
האט ביי פארשיידענע מאל דערקלערט, אז זי האט נאך אסאך זאכן צו זאגן, וואס זי קען נישט דערקלערן פאר קיינעם אחוץ אים. איר גרויסע עלטער, און נאָך מער אירע קראַנקייטן, האָבן זי געמאַכט כּסדר אָפּזאָגן די מחילה, וואָס זי האָט אַזוי שטאַרק געבעטן; זעענדי ק , א ז ז י הא ט ניש ט געקענ ט דערפאלג ן אי ן דע ם פראיעקט , הא ט ז י לײכ ט באקומע ן זי ך אפצומאכ ן װ י בעסט ע זי ך מיט ן שרייב ן א ן אנדער ע צוגאב ע צ ו מי ר צושיקן , איבערחזרנדיק , א ז ז י הא ט זײע ר גרוי ם מורא , א ז דע ר רצון ; וואס זי האט אריינגעלייגט אין איר ביילאגע, און וואס האט מיר פארזיכערט, באזונדער, פון די מענטשן, וואס זענען געווען פארטרוינד דערמיט פון איר זייט.
אזוי האט די שוועסת המולד נאכאמאל אויפגעהויבן איר פעדער פארן שטארבען, איך מיין אז זי האט אויסגענוצט דאס ביסל וואס זי האט איבערגעלאזט צו לעבן, צו דיקטירן פאר די צוויי נזירות וואס זענען נאך געווען אין איר סוד, די לעצטע ווערק וואס בלײַבט אונדז. אין שרייבן. ס'איז א סארט דברים, אין צוויי העפטן, וואו זי גייט איבער אסאך זאכן וואס זי האט שוין געזאגט, און אז ממילא וועל איך זיין מחויב צו אסאך פארקיצערן, האלטן אבער די נייע אידייען מיט די אנטוויקלונגען וואס האבן אויסגעזען די ווערטפולסטע. פון פּרעזערוויישאַן. ד י דאזיק ע צװ ײ העפט ן האב ן מי ר געדארפ ט געגעב ן געװאר ן נא ך אי ר טויט , װײ ל אי ך הא ב א סיבה , א ז ז י הא ט זי ך א לאנגע ר צײ ט ניש ט דערװארט ט מי ך װידע ר זען . זײ ן אויפפירונג לאז ט װײני ק פלאץ .
ד י אויפמערקזאמקײ ט פו ן דע ר נײע ר אונטערנעמונג , װײ ט פו ן פארלאם ן זײ ן ברײט , אדרבא , האב ן זי י נא ר טא ג פארטאג ; זײנ ע פרומקײט ן זײנע ן נא ר אפטמא ל געװאר ן או ן לענגער , זײ ן ברען , זײ ן ברען , זײ ן איבערגעגעבנקײ ט מע ר צײט . װײ ט פו ן אפשנייד ן קײ ן פו ן איר ע תשובה , הא ט ז י נא ר צוגעגעב ן צ ו זײ , טרא ץ ד י קראנקײטן , װא ס ד י װאג ט פו ן עלטער ן או ן לײד ן האב ן שטענדי ק געמערט . צום סוף, לויטן ביישפּיל פון אַלע די קדושים, וואָס גאָט האָט ליב געהאט אויף אַ זייער ספּעציעל וועג, זי האָט געוויזן אַז זי האָט בלויז גענומען אַזאַ אינטערעס אין וואָס זי איז נאָך נאָך מיט אַזאַ קאַנסטאַנסי, דורך מורא ווו זי איז פון די חשבון וואָס זי איז שולדיק צו גאָט .
עס איז געווען אפאר חדשים זינט זי האט פארענדיקט אירע לעצטע דיקטאטן, ווען זי האט געהאט די לעצטע זעאונג פון וועלכן איך וועל יעצט געבן א חשבון וואס איך האב צוגעזאגט, ווייל עס קומט אהער נאטירליך און געפינט דארט זיין פלאץ. , לויטן סדר פון צייט. . זי האט געהאט פארשריבן די דאזיקע נאכט־זעאונג, װי צו לײגן די פארענדיקונג פון אלץ, װאם זי האט געזאגט, באװײזנדיק, װאם װעט פארמאכן די מויל פון אלע אירע קעגנער. דע ר אויטענטישע ר ברױו , װא ם ז י הא ט געשיק ט דע ם דעק ן פו ן דע ר פאראײ ן פו ן לא־פעללערין , או ן װעלכ ן ע ר הא ט מי ר איבערגעגעבן ( מי ר װײס ן א ז ע ר אי ז א צײ ט געװע ן אי ר דירעקטא ר ) דע ם בריװ , פו ן װעלכ ן אי ך האלט ן דע ם באשטעטיק ן אריגינעל ן פו ן דע ם דען ; דעם זעלבן בריוו, זאָג איך, די השגחה האָט דערלויבט עס צו זיין אָנגעהויבן דורך מאַדאַם לאַ סופעריעורע, און פאַרטיק דורך מאַדאַם לאַ קוסטאָדיאַן,
ברענגען צוזאַמען אין דער זעלביקער אַקט די צוויי עדות און די צוויי הענט וואָס האָבן געזען און געשריבן אַלץ. אט איז דער אינהאלט פון דעם בריוו; איך וועל נישט טוישן עפּעס יקערדיק, אָבער איך וועל לייגן אַ ביסל קליין באַמערקונגען צו דעם טעקסט, אין פאַרשידענע אותיות:
(455-459)
פױגער , 16 ־ט ן אקטאבע ר 1797 .
מיין טאטע,
איך גיי מיט אייך מיטטיילן א באדייטענער חלום וואס גאט האט געלאזט לגבי מיינע שריפטן. איך מיין, אַז דער שד האָט זיך באַ מיר באַוויזן אין דער געשטאַלט פֿון אַ פֿאַרשטאָרבענעם מאָנאַשקע, וואָס איך האָב געקענט, וואָס האָט מיר געזאָגט, אַז זי געפינט זיך אין פּורגאַטאָריע, וווּ זי האָט געליטן עקסטרעמע ווייטיקן; וואָס יקסייטאַד מיר צו גרויס רחמנות און רחמנות. אויף איר בקשה האב איך איר צוגעזאגט אז זי זאל דאווענען צו גאט ער זאל זי מציל זיין, און זי געבעטן אז ווען זי איז אין גן עדן, אויב זי ווייסט אז עס איז אין מיר עפעס וואס איז סתירה צו מיין ישועה, וועט זי דאווענען צו גאט אז ער זאל ליב האבן. לאז מיר וויסן, כדי איך זאל זיך קענען פארריכטן איידער איך וועל זיך באווייזן ביי זיין דין. ז י הא ט געענטפערט , א ז ז י הא ט פו ן דע ר דאזיקע ר צײ ט געזע ן א גרויםע ר שטערונ ג פא ר מײ ן ישועה , א ז דא ם הא ט זי ך מי ר באװיזן . (דאס איז נישט זי האָט צוגעגעבן, אַז כאָטש זי האָט זיך באַ מיר באַוויזן אין אַ חלום, זאָל איך נישט נעמען דאָס, וואָס זי האָט צו מיר געזאָגט, פאַר אַ רעוועריע, און אַז די מעשה איז געווען אַ קאָנסעקווענץ. היי! וואס? איך האב אים געפרעגט.
דאָס איז, האָט זי מיר געענטפערט, וועגן די כתבים וואָס דו האָסט געמאַכט, און אַז ס’איז אַ פראַגע פון האָבן פאַרדריקט און בטל. דאס נעמען אַ זייער שלעכט קער. ( עס איז געווען דער מאָמענט ווען די בישאַפּס געגעבן מיר זייער האַסקאָמע ...
) ע ס אי ז נויטיק , אזו י גי ך מעגלע ך צ ו שיק ן א ן אויסדריק ן מעסע ל צו ם דע ר פאדזשאלע , מי ט אײע ר צוריקציענ , א ז אל ץ װא ס אי ר הא ט געזאג ט (1 ) װער ט באטראכט , אל ס ניש ט או ן אינגאנצ ן פארניכטעט . אי ך הא ב אי ם אנגעװיזן , א ז אי ך הא ב אי ן דע ם אל ץ געטא ן נא ר װא ס גא ט הא ט מי ר באפוילן . ניין, גאָט האָט דאָס ניט געבעטן ביי דיר, האָט זי געענטפערט, קוקנדיק אויף מיר זייער בייז. ( די נשמות אין פערגאטאריע ווערן נישט בייז. ) זי האט מיר געזאגט אז איך בין פארפירט געווארן פאר'ן פאלגן מיינע מודים דאס נשמה אין פערגאטאריע האט נאר דא איבערגעחזרט וואס די
שעד האט געזאגט צו די שוועסטער צו פאַרמייַדן איר צו האָבן עס געשריבן; ד א זײנע ן שוי ן פארא ן פי ל צײכענונגע ן פו ן דע ם גײסט , װעלכע ר בעםע ר צ ו שאפ ן א אילוזיע , װער ט פארװאנדל ט אי ן א מלאך־ליכט ) 2 ; אָבער לאָמיר פאָרזעצן.)
פארוואס צו M. de Fajole? וואָס רעכט האָט דער וואָס האָט ניט קיין רעכט צו וויסן צו בטל?
צומ גליק, די שוועסטער איז נישט נייַ צו די קונסט פון פייטינג עס און געסינג עס.
אין די ווערטער איך דערקענט אַז עס איז געווען דער טייַוול וואס האט געוויינט דעם טרויער צו קאָנפליקט מיין מיינונג און שטערן מיין געוויסן; און אין דעם מאָמענט איך האָב אויפגעהויבן מיין האַרץ צו גאָט, מתפלל אַז ער זאָל האָבן רחמנות אויף מיר; און אַנימאַטעד דורך די רוח, איך געענטפערט צו די ספּעקטער אַז איך בין אַלע פייַער און פלאַם ווי באַלד ווי עס איז געווען אַ קשיא פון פאָלגן גאָט דורך פּראַוויידינג זיין כבוד. מיין פארשטאנד איז געווען, אז ווען איך האב געפאלגט די וואס נעמען פאר מיר דעם ארט פון גאט, האב איך געגלויבט אז איך האב געפאלגט אליין. אין דער זעלביקער צייַט, איך געמאכט דעם צייכן פון די קרייַז איבער זיך. אוי ף דע ם צײכנ , װא ס הא ט אי ר ניש ט געפעלט , אי ז ד י פארשטעלט ע נאנע ר אנטלאפן ; אָבער דער גײַסט פֿון גאָט האָט מיך געלאָזט לױפֿן נאָך איר, איך האָב זי נאָכגעיאָגט, זי פֿאַרהאַלטן, און זי גענומען בײַ איר שלײער. דער קרייַז מיט מיר, און געב דעם כבוד צו אים וואס האט דיר געשיקט; גיב כבוד צו דער טייערער טריניטי... אומזיסט האב איך אים געדרונגען צו טאן און אים געגעבן דעם ביישפיל; בשעת איך ריפּיטיד מיין צייכן פון דעם קרייַז, דער פאַנטאָם פאַרשווונדן און פאַרשווונדן צווישן מיין הענט, ווי אַ שוואַרץ און ברודיק פארע, אָן איך קען זאָגן צי עס אומגעקערט צו דער ערד אָדער וואָס עס איז געווארן.
אויף דעם, מיין פאטער, איך וועל מאַכן אַ ביסל רייד צו איר. װע ן ד י דאזיק ע אזו י גערופענ ע נזיר ן הא ט אנגעהויב ן צ ו רעד ן מי ט מי ר װעג ן מײ ן שרײבן , א ן כ׳האב ן נא ך געהא ט צײט , צ ו פארדעכט ן אי ר כוונה , הא ב אי ך אי ר געפרעג ט צ י דע ר שרײב ן װא ס ז י רעד ט װע ט געלונגען . זי האָט מיר געענטפערט יאָ מיט רחמנות, און דאָרטן האָט זי צוגעגעבן, מיט אַ בייזן לופט, אַז ער נעמט אַ שלעכטע דריי; אבער דאס האט מיר מער נישט באזארגט , גלייך ווי איך האב דערקענט דעם שטן פון שטן . דאס וואס האט מיר דאס מערסטע איבערראשט איז געווען צו הערן ווי ער זאגט מיר אז איך מוז זיך מעלדן צו מ. דע פאדזשאלע און זיך צו אים אדרעסירן כדי צו פארניכטן די ארבעט: ווייל איך קען אייך פארזיכערן אז איך האב קיינמאל נישט געוואוסט אדער דעם נאמען אדער דעם מענטש פון דעם עם דע פאַדזשאָלע, און נישט געוואוסט צי ער איז א כהן צי א וועלטלעכער. דערפאר האב איך נישט געמוזט אויסלערנען, ווייל איך האב געדארפט פארלאשן די עצה וואס איך האב באקומען.
איך וועל דיר ווידער זאָגן, טאַטע, אַז ווען איך בין געלאָפן נאָך דעם גייסט, און עס אפגעשטעלט, דער גייסט פון די האר האט מיר קלאָרער געמאכט וויסן אַז עס איז געווען דער שד, און אַז אַלץ וואָס איז געווען דער פאטער דערציילט מיר
ליגן, און ניט אַכטונג עס אין מיין מיינונג. די שוועסטער פארבליבן דורך טשאַנגינג די טעמע.
טאטע, איך האב געזארגט, אויב דו האסט באקומען דעם בריוו, אין וועלכן אונזער רביצין מאמע האט דיך געלאזט וויסן פון מיר, ווי א חודש צוריק, אז מען דארף שיקן, ווי גיכער, צו מ' גענעט די אלע שריפטן וואס טוסטו. וויסן. דו וועסט מיר אומענדליך פארפליכטן מיר צו זאגן אויב זיי זענען דורכגעגאנגען, אדער אויב איר פלאנירט צו געפינען זיכערע וועגן זיי צו פארהאלטן אין זיין וואוינונג...
(460-464)
( די שריפטן פון וועלכע די שוועסטער רעדט זענען מיר נישט געשיקט געווארן אין ענגלאנד, אבער זיי זענען מיר געגעבן געווארן דא פיר יאר נאך איר טויט. )
איך װעל דיר אױך זאָגן, מײַן פֿאָטער, אַז דער גוטער גאָט האָט מיר געגעבן דעם חן ניט צו לאָזן מיר אָן אַ קרייַז; ליידער טראג איך עס נישט גוט. די נאַטור און דער שטן, וואָס נעמען עס שטענדיק אויף איין אָדער אנדערן עק, פּרובירן שטענדיק צו כאַפּן עס פון מיר דורך מאַכן עס פאַלן צו דער ערד, און זייער אָפט מאַכן מיר פירן עס אַלע שייך. דו קענסט מיך בלי ספק הערן, טאטע; איך וויל דורך דעם צו מאַכן איר פֿאַרשטיין אַז דער שטן און די פאַרדאָרבן נאַטור קעסיידער מאַכן מלחמה אויף מיר, מאל אין איין וועג, מאל אין אנדערן, און ספּעציעל אין דער צייט פון קראַנקייַט. איך בין נאָך איצט רידוסט צו בעט מיט אַ קעסיידערדיק היץ; אָבער די יסורים פון דעם גוף זענען גאָרנישט פֿאַר מיר, באַזאָרגט דער גוטער האר האט רחמנות אויף מיין אָרעם נשמה, און באַפרייַען עס פון די קלאָז פון די גיהנום שלאנג. עס איז פֿאַר דעם טעמע, מיין פאטער, אַז איך בעט דיך מערסטנס אַניוועסדיק צו געדענקען מיר פֿאַר גאָט; איך אויך דאַוונען פֿאַר דיין פּרעזערוויישאַן; אָבער איך דאַרפֿן דיין תפילות מער ווי איר האָבן מייַן.
זאָלסט ניט איבערראַשן, טאַטע, אויב איר זען צוויי הענט פון שרייבן אין דעם בריוו; איז, אַז אונדזער מוטער, וואָס האָט עס אָנגעהויבן, האָט עס ניט געקענט פאַרענדיקן ביי
סיבה פון זיינע ענינים; די שװעסטער פֿון די שרפים האָט פֿאַרמאַכט. זיי ביידע פאַרזיכערן איר פון זייער טיף רעספּעקט, ווי געזונט ווי סיינט עליזאַבעטה. פֿאַר מיר, מיין פאטער, איך בין, מיט טיף רעספּעקט און גאנץ סאַבמישאַן, דיין מערסט אַניוועסדיק און אָובידיאַנט קנעכט.
שוועסטער פון דער נאַטיוויטי.
דער אָריגינעל פון דעם ויסערגעוויינלעך שטיק, וואָס איך האַלטן, טראגט די ווערטער געשריבן דורך דער האַנט פון דער ערשטער דיפּאַזאַטאָרי: "איך האב באקומען אַזאַ ווי עס איז, און אין דער צייט פון זייַן דאַטע, די איצטיקע בריוו פון די שוועסטער פון די נאַטיוויטי, דער שטאָטישער מאָנאַשקע פֿון פאָוגערס, און איך האָב עס איבערגעגעבן, אין 1802, צום דירעקטאָר" פֿון דער דאָזיקער קהילה. »
געחתמעט לערוי, סערווינג לאַ פּעלערינע
דע ם 6 ט ן יולי , 1803 , הא ט מע ן לערוי ם מי ר געגעב ן ד י דאזיק ע צערטונ ג אי ן זײ ן הײם ; און דעם 27טן אין זעלבן חודש און אין זעלבן יאָר, האָבן די צוויי נאַנז, וואָס האָבן עס אָנגעשריבן, אונטערגעשריבן צו מיר די דאָזיקע טעסטאַמענט, אָנרירן דעם קאָפּיע, וואָס מיר האָבן נאָר געזען:
מיר , אונטערגעשריבן , באשטעטיק ן צ ו װעמע ן ע ס װע ט געהערן , א ז ר ׳ גענעט , הא ט געטרײע ר איבערגעשריב ן דע ם בריװ , װא ס מי ר האב ן געשריב ן אי ן יא ר 1797 , צו ם הער ן דע ר דיק ן פו ן לא פעלערינע , אי ן נאמע ן פו ן אונדזע ר טײער ן או ן כבודדיק ן פארשטארבענע ן שװעסטע ר פו ן דע ר נאטױו . די גאנצע ענדערונג וואָס מיר האָבן געזען, דורך פאַרגלייַכן איינער מיט די אנדערע, באשטייט אין מאכן זיכער זאצן פראנצויזיש וואָס זענען נישט. דער טייַטש איז דער זעלביקער אומעטום, ווי אויך די סדר פון זאכן.
מאַריע ל. לאַ ברעטאָן שוועסטער סיינט-מאַגדעלעינע, סופּ., מישעל פּעל. Binel des Séraphins, דיפּאַזאַטאָרי, Blanche Binel de Sainte-Elisabeth.
דערלויב מיר איצט עטלעכע אָפּשפּיגלונג אויף דעם לעצטן שריפט פון דער שוועסטער, וואָס מיר האָבן נאָר געזען. איך וועל דאָ נישט איבערחזרן וואָס איך האָב געזאָגט אנדערש וועגן די מיסטעריעזע און באַטייטיק חלומות פון וואָס די הייליקע שריפטן צושטעלן אונדז מיט אַזוי פילע און אַזעלכע סטרייקינג ביישפילן. איך וועל זיך באנוגענען מיט דעם זאג, אז ס'איז מיר אוממעגליך צו ערנסט אפפרעגן די ווירקלעכקייט פון דער אנטפלעקונג אין דעם חלום וואס איז יעצט באריכטעט געווארן. װאָרום צום סוף, אַחוץ דעם, װאָס אַ רײן אױסגעטראַכטן גײַסט האָט איר נישט געקאָנט אָנװײַזן אַ נאָמען און אַ מענטש, פֿון װעלכן זי האָט נישט געװוּסט, װי אַ חלום אין דער לופטן, און װאָס האָט דעמאָלט נישט געקאָנט האָבן קײן סארט אַפּלאַקיישאַן, געפֿינען זיך. הייַנט פּאַסיק אַזוי גאנץ מיט די נאָמען, מיינונג און ווערטער פון דעם מענטש אנגעוויזן, און אַז אין אַזאַ אַ וועג אַז מיט צוזאמענברענגען די תקופות און די דאטעס איז אוממעגליך אנצונעמען קיין סארט צוזאמענשטאנד צווישן די שוועסטער און מיר, און אפילו נישט קיין דיסטראוסט אדער חשד צו דער שוועסטער, אין פארגלייך צו א מאן פון וועמען זי האט נישט געהאט קיין געדאנק? ריין געלעגנהייַט, אָדער די מאָדנע פון אַ פּראָסט חלום, האָבן זיי אלץ געשאפן אַזאַ יפעקץ? דאָס וואָלטן מיר געדאַרפט באַווייזן, אויב מיר וועלן זאָגן עפּעס ווערטיק; ווארים גאָרנישט וועט קיינמאָל זיין אַוואַנסירטע דורך נישטיק ווערטער. אויב מיר ווילן צו זאָגן עפּעס ווערטיק; ווארים גאָרנישט וועט קיינמאָל זיין אַוואַנסירטע דורך נישטיק ווערטער. אויב מיר ווילן צו זאָגן עפּעס ווערטיק; ווארים גאָרנישט וועט קיינמאָל זיין אַוואַנסירטע דורך נישטיק ווערטער.
צווייטנס, וואָלט איך געווען זייער נײַגעריק צו וויסן, ווי און מיט וועלכע מיטל דער אב״ד פאַדזשאָלע האָט באַקומען די געהיימע אינפֿאָרמאַציע און ספּעציעלע וויסן , אויף וועלכן ער האָט מיר באַפוילן אין לאנדאן אין 1800 צו פאַרברענען העפטן וואָס ער האָט באַוואונדערט אין דזשערזי. אין 1792. צי די חשד, וואָס זיינען אין אים באַגײַסטערט, זײַנען געפֿאַלן אויף דער אַרבעט, אויף דער שוועסטער, אָדער אויף מיר, איך גלייב זיי גלײַך פאַלש; אָבער װי זײַנען זײ געקומען צו אים? דאָס איז דער פּראָבלעם וואָס איך קען נישט סאָלווע. די אזוי גערופענע נזירה, וואס האט אלעס אין כעס באפוילן די שוועסטער, ווי פון גאט, צו שיקן א אויסדרוקן מעסעדזש ער זאל האבן פארניכטעט די ארבעט, וואלט זי נישט געהאט
צו די אָפּזאָג פון די שוועסטער, זיך אין באַשולדיקונג פון די קאָמיסיע? ע ס װאל ט געװע ן צ ו דע ר אבע ר צ ו דערצײל ן דערפון ; װא ס אי ז זיכער , א ז ע ר הא ט מי ר גערעד ט כמע ט ד י זעלביק ע באדינגונגען , װ י ד י אזו י גערופענ ע נזיר ן הא ט גערעד ט מי ט דע ר שװעסטער . אין דעם האַשאָרע, די אַבבע זאָל טאָמער האָבן יקספּיריאַנסט עס ווי איר, דורך דעם רצון פון גאָט, די באַשלוס פון די סופּיריערז אין די קהילה און די צייכן פון די קרייַז: דעמאָלט איינער
(465-469)
קענען גלויבן אַז ער וואָלט אויך זען איר פאַרשווינדן אין שוואַרץ רויך, און מיט איר אַלע זיינע סאַספּעקץ זענען פאַרשווונדן.
וואָס איז זיכער איז אַז דער פאטער פון ליגט אַפּערייץ אין פילע וועגן אין דער וועלט: ער האט פילע אגענטן שטענדיק גרייט צו טויווע זיין ילוזשאַנז און זיין טראַפּס. דער פאטער דע פאַדזשאָלע, וועמען איך רעספּעקט, האָט אין דעם קיינמאָל נישט געהאט עפּעס ווי גוטע מיינונגען, איך בין זייער איבערצייגט דערפון; ער װאלט אבער נישט זײן דער ערשטער גוט־געשטעלטער מאן, װאם איז געװארן דופּט אויף א סך נקודות דורך די מאנוװערן פון דעם מאן, װאם האט זיך דא אנגעטאן פאר א נזיר, אלץ בעסער צו איבערראשן די פרומקײט פון א הײליקער, קעגן װעמען ער האט אזויפיל מאל דורכגעפאלן... דער טאטע, וואס זוכט נאר דעם אמת, קאן בשום אופן נישט געפינען אן אומרעכט, אז א מאן, וואס איז פאראנטווארטליך פאר א מיידל, וואס איז חז”ל פון אלעס, נוצט יעצט אן עכט מטבע, וואס זי לייגט אויף אים. צווישן די הענט צו פארניכטן. די דיסאַדוואַנטיידזשאַס ווירקונג אַז קען האָבן געשאפן קעגן איר די אויטאָריטעט פון איר מיינונג. ער האט געמײנט, בלי ספק, אז ער טוט זײן פליכט; אין דעם קען איך אים ניט אָפּזאָגן; אָבער אויך איך האָב געמײנט, אַז איך טו נאָך מײַנס, און איך דערוואַרטן פֿון אים די זעלבע יושר.
לאָמיר צוריק קומען צו דער שוועסטער פון דער נאַטיווע.
נאָך דעם לעצטן שרײַבן, וואָס איז נישט דער קלענסטער אינטערעסאַנט, האָט די שוועסטער געגלויבט, אַז זי איז ענדלעך באַפרייט געוואָרן פון וואָס גאָט האָט פון איר געבעטן. זי האט זיך נאר געטראכט צו בעטן אז ער זאל מצליח זיין, זיך צוגרייטן מער ווי אלץ אויף א טויט, וואס זי האט פאררעכנט אלס גאר באלד, און צוליב דעם חשבון וואס זי האט געמוזט אפשטעלן פון איר לעבן און אלע אירע שריפטן. באפרײ ט פו ן אי ר אויפגאבע , הא ט ז י זי ך גענומע ן נא ר צוצושטעל ן אי ר געװיס ן או ן אי ר נשמה , דור ך א פארפליכטונ ג פו ן דאװענען , תשובה , או ן ברעם . אירע קראנקהייטן האבן זיך אויך געמערט פון טאג צו טאג, אז זי האט נאר געקאנט גיין געבויגן, צוליב דעם ווייטאג, וואס זי האט געפילט. זי איז בלויז זונטיק ארויסגעגאנגען צום עפנטלעכן אמט, גלייך ווי מען האט אנגעהויבן פייערן פאר קאטאליקן;
ז י הא ט געהא ט גאנ ץ אפט ע או ן טײ ל זײע ר לאנג ע שמועס ן מי ט נאנטע ר או ן געזעלשאפטלעכ ע מענטשן , װעלכ ע זײנע ן געקומע ן אי ר באראט ן װעג ן ד י פארשײדענ ע שװעריקײטן , װעלכ ע אומשטענד ן האב ן געגעב ן אי ן יעד ן מאמענט . עס איז געווען שרעקלעך און ינעקסעראַבאַל פֿאַר עטלעכע און פֿאַר אנדערע אויף אַלע וואָס זארגן אמונה און מאָראַל. זי האט פארבאטן אן רחמנות און אן אונטערשיד אלע גײסטיקע קאמוניקאציע מיט שיסמאטיקן, שװערער און אײנדריידער, ביז די קהילה האט עס אויסגעזאגט; װאָרום קײנער איז מער ניט געװען אונטערטעניק צו אַלץ װאָס די קהילה האָט באַשלאָסן. דאָס איז, האָט זי געזאָגט, דער קאָמפּאַס פון דעם אמתן קריסטן, דאָס איז דער אומפֿאַללעכער הערשן, וואָס גאָט גיט אים, ער קען נישט אַדורכגיין דורך אים. דער, וואָס גייט איר נאָך, ענטפערט אומזיסט; װע ר ע ס װע ט זי ך פו ן דע ם װיכטי ק אי ז אל ץ פאראנטװארטלעך . היי! וועלכע חשבון,
וואָס שייך די מוסר השכל, האָט זי געטענהט, אַז אַ נזיר, אַרויס איר קלויז, זאָל אַרויסווייזן וואָס זי איז אין די אויגן פון דער וועלט, דורך איר גוטן אויפפירונג, איר באַשיידענע איינהאַלטן, און אַפילו לויט דער געשטאַלט פון אירע קליידער, וואָס זי האָט זיי פאַרשריבן מיט גרויס זארגן און פינקטלעכקייט, אמאל אויפריידן קעגן די, וואס האבן ארויסגעוויזן אומזיסטקייט, געסטראשעט מיט י.-סי'ס צארן וכו' וכו'.
זײנ ע מאראל ן אי ז ניש ט געװע ן װײניקע ר שװער , פארגלײ ך מי ט ד י מענטש ן פו ן דע ר װעלט , אוי ף אל ץ װא ם שײ ט זײע ר פארשטעלונגען . אויב זיי זענען נישט געבונדן דורך די וואַוז פון די רעליגיעז, זי געזאגט, זיי זענען גאָרניט אַבליידזשד צו די פון זייער באַפּטיזאַם, אונטער שטראָף פון דאַמניישאַן. אלץ , װא ס װײ ט זי ך פו ן דע ר מינדסטע ר שטיק , מו ז פא ר ז ײ אויסזע ן פארדעכטיג ט או ן געפערליך . דעריבע ר הא ט זי , װ י ד י ארבע ט פו ן שטן , פארמשפט , ני ט בלוי ז ד י באל , ד י טאנצן , ד י שפיל , קאמעדיע , ברילן , לײענע ן פו ן ראמאנען , פליג ן , מאכ ן או ן אל ע פראפערנאלע ן פו ן קאקאטרי .
אבע ר דא ך אל ץ װא ס אי ז אוי ף ד י באקומענ ע שניטן , געװע ן נאענ ט דערויף . זיי טאָן ניט לאָזן ליידיז אָדער יונג ליידיז צו טראָגן פאַלש האָר, און געזאגט אַז, זייער אַנדערש פון די מענטשן וואָס זענען אַבליידזשד צו זיין אָפט אַנקאַווערד, זייער כערסטייל קען שטענדיק מאַכן די פעלן פון נאַטירלעך האָר, און אַז, קאַמפּערד מיט זיי, די קונסט קען נאָר דינען צו באַפרידיקן די פאַרלאַנג צו ביטע מענטשן, און נישט גאָט, דורך פאַרבעסערן אַ שיינקייט וואָס איז שוין צו פאַרפירעריש. עס איז געווען, לויט איר, אַן בגידה צו די נדרים פון טבילה, אַ מין פון כפירה, וואָס דאַרף זייער דיספייסינג גאָט. ז י הא ט געװאלט , א ז ד י טיכל־שטיפ ט זאל ן לײג ן אוי ף אזו י אויסצומײד ן ד י געפלאנטער ע או ן באזונדער ע פארלאזונגען , געמײנט , װײ ל ז ײ זײנע ן קעג ן דע ר אמתע ר צניעות . איך װײס ניט, װי עטלעכע מענטשן װעלן נעמען זײן מוסר, װאָס טאָן ניט איז אַז פון די אבות פון די קהילה; אָבער איך װײס, אַז זי האָט זײ געציטערט איבער דעם אַלצדינג, ביז זײ זאָלן זײ אָפּגעבן אױף אײביק.
ווען די הייליקע קומען אין דיסקאָרס אויף די גרויס אַבדזשעקץ פון די אמונה, מיר
(470-474)
דערקענט אין זייער שפּראַך אַז זיי פילן זייער וויכטיקייט און אמת. זיי האבען געווענליך, ווען מען רעדט דערפון, נישט נאר אויסדרוקן און אויסדרוקן פון פראזע וואס זענען זייערע אייגענע, נאר אויך א טאן וואס איז נישט געווענליך, אן ענערגיע פון געפיל, וואס זאגט אסאך מער ווי ווערטער. אַזוי פֿון וואַנען קומט דאָס, אַז זיי גוזמען אַזוי זייערע מינדסטע חסרונות? אַזאַ, ספּעציעל צו די סוף פון איר לעבן, שטענדיק געווען די שוועסטער פון די נאַטיוויטי. װע ן ז י הא ט גערעד ט װעג ן גאט , װעג ן ישועה , װעג ן רשעות , אדע ר מעלה , הא ט ז י דא ס געטא ן מי ט א קראפ ט או ן כבוד , װא ם פאס ט ד י דאזיק ע גרוים ע אונטערטעניקן ; און טראץ די פשטות פון אירע אויסדרוקן, וואס וואלט אפטמאל געווען געלעכטער אין אן אנדער מויל ווי איר אייגענעם, האט זי געוואוסט ווי אזוי צו פאראינטערעסירן דעם גרעסטען אינטערעם מיט אלעס וואס זי האט געזאגט, ביז די מערסט געבילדעטע מענטשן זענען געקומען זיך מיט איר באראטן און צוגעהערט מיט גרויס אויפמערקזאמקייט. קײנע ר אי ז ניש ט געװע ן מע ר געפאיק ט װ י ז י צ ו געב ן װיכטיקײ ט צ ו ד י גרוים ע אמת ן פו ן רעליגיע . עס איז אַז די טרוטס, וואָס זי פּעלץ גאנץ, זענען גרויס אין זיך, און אַז די רעדע.
סוף־כּל־סוף, האָט די שוועסטער פֿון דער נאַטיוויטי זיך דערנענטערט צום גליקלעכן סוף פֿון איר קאַריערע. אפגעשוואכט פון עלטער, אויסגעמאטערט פון קראנקהייטן, צער פון יעדן מין, די שטרענגקייטן און די ליידן, דורך וועלכע איר ארעמע לעבן איז אונטערגעווארפן געווארן, האט זי נישט
געשטיצט מער ווי דורך אַ נס; עס איז געווען ניט מער ווי אַן אַנימאַטעד סקעלעט. מיאוס פון א וועלט, וואו זי האט קיינמאל נישט געזען עפעס אנדערש ווי ענינים פון צרות און טרערן, און וואו זי האט נאך אלץ געזען מער ווי אלץ, האט איר נשמה א לאנגע צייט ווי געשווימט צווישן דער ליבשאפט, וואס וויל פארלאזן דאס לעבן זיך צו פאראייניגן מיט זיין גאט, און די אונטערגאנג וואס וויל נאך מער ליידן כדי צו פארדינען דאס גליק אלץ מער. ניט מער שווער.
עס איז בלויז זייער קורצע צייט זינט זי האט געליטן, נאך אסאך אנדערע, א שווערע קראנקהייט פון וועלכע מען האט געמשפּט אז זי זאל נישט איבערלעבן. עס איז געווען אַ מין פון דראָפּסי פון די קאַסטן, פון וואָס זי איז לעסאָף רעסקיוד דורך די נוצן פון סטילליטיק ווייַן (קסנומקס) זייער ביטער און זייער מיאוס אין געשמאַק. זײ ן ריכטונ ג אי ז ניש ט געװע ן לאנג , או ן ד י שװעסטע ר הא ט זי ך דערװארט . די דראפסי, אמת אדער פאלש, פון וועלכן מען האט געגלויבט אז זי איז געהיילט געווארן, האט זיך באלד דידזשענערירט אין א געשוויר אין דער לעבער, וואס האט זי אוועקגעטראגן נאך זעקס אדער זיבן וואכן מעדיצין, וואס האט נאר געדינט צו פארלענגערן איר ליידן א ביסל, און אפשר. זיי צו מאַכן זיי פיל לעבעדיקער און מער מעריטאָריאַס.
סיליקאַ (?)
בעשאַס דעם מאָל זי באקומען הייליק קאַמיוניאַן עטלעכע מאָל מיט די אמונה און איבערגעגעבנקייט דערוואַרט פון איר. טראץ די געוואלדקייט פון אירע ווייטאגן איז זי געבליבן אין בעט נאר אזוי ווייניגער ווי זי האט געקענט, און אפילו דאן האט זי נאר געוואלט וואך זיין די לעצטע צוויי דריי נעכט, האלטן דעם מוח געזונט און גאנצן ביזן לעצטן מאמענט און אפט אפהאלטן. מיט גרויס משפט און בייַזייַן פון גייַסט מיט די מענטשן וואס אַססיסטעד אים. מענטשן זענען געקומען צו באַזוכן עס (1); זײנ ע שמועס ן האב ן זי ך אי ן אלגעמײ ן ארומגערינגל ט װעג ן פרומקײטן . זי האט אלעמאל ארײנגעלײגט אין דעם א נשמה, װאס האט עס געגעבן פאר אנדערע, און װאלט זײער אפט געגאנגען אזוי װײט, אז זי אלײן אפשװאכן, אן זי האט דאס באמערקט, אזוי צוגעװאוינט איז זי דערין געװען. זי האט אַפֿילו גערעדט מיט אַ פּלאַץ פון פייַער, אין איין בייַשפּיל, צו אַ מענטש וועמען זי האט געװאלט דערמאנען אין איר פליכט. דערזעענד , א ז דע ר דאזיקע ר עקשן , הא ט נא ך געװאל ט צוריקקומע ן צ ו דע ר קלאגע , הא ט ז י אי ם געלאז ט אי ם דערצײלן , א ז ז י הא ט אי ם אל ץ דערצײלט :איך האב , האט זי געזאגט, געטריבן דעם שטיפט צום קאפ. אויב זי האט גאָרנישט פילן, זי וואָלט נישט ווען איך גערעדט מיט איר ווידער.
א דאמע פון שטעטל איז אמאל געקומען איר בעטן איר דאװענען און איר ברכה פאר זיך און פאר איר קלײן קינד, װאם זי האט איר דערלאנגט: ״אה! מיין גוטע דאַמע, האָט געזאָגט די שוועסטער, וואָס קענען מיינע אָרעמע תפילות טאָן? עס איז צו די רוח טשורטש צו בענטשן דיין קינדער. אָבער, זי בענטשן זיי דורך ווינטשן זיי די ברכה פון הימל.
כאטש זי האט קיינמאל נישט פאזיטיוו דערקלערט אז זי האט געהאט א גילוי פון די שעה און מאמענט פון איר טויט, איז דא א גוטע סיבה צו טראכטן אז זי האט דערפון זייער א שטארקע פארשטעלונג, מער גארנישט צו זאגן. זי האט אפט געהאט
געבעטן גאָט צו שטאַרבן דעם טאָג און די שעה ווען זי האט געמאכט איר ערשטער נדר פון קאָנטינענץ, קאַנסאַקרייטינג זיך צו די וואויל ווירגין איידער די בילד פון אונדזער לאַדי פון די מאַרשעס. (עס איז געווען בערך מיטאג אין דעם טאג פון הנחה.) ווי נאר איר לעצטע קראנקהייט האט זיך אנגעהויבן האט זי זייער קורץ אפגעשניטן די האר. אירע האָר און אַפֿילו די פֿינגערנעגל, און דערפֿאַר זײַנען די, װאָס מיר האָבן פֿון איר, זײער קורץ: זינט דעם ערשטן אויגוסט האָט זי עטלעכע מאָל געבעטן דעם טאָג פֿון יענעם חודש; ווען זיי האָבן איר אַמאָל געענטפערט, אַז עס איז דער עלפטן פון חודש, האָט זי געענטפערט: נאָך נאָר דער עלפטן! ווי לאנג! אז מ׳האט איר געזאגט, אז ם׳איז 8 אזייגער אום טאג, האט זי געענטפערט אזוי, אז זי זאל פארשטײן, אז זי האט געװאלט אז ם׳איז שפעט. או ן דע ם פופצנטן , װא ם אי ז געװע ן דע ר טוי ט פו ן אי ר טאג , הא ט ז י אפטמא ל געפרעג ט װעג ן דע ר צײט , עדות , א ז ז י װיל ט האלב ן טאג , א ן מער . זי האט געבענקט צו קומען אהין, דו װאלט געזאגט, אז זי האט באשולדיקט די זון אין פארלענגערן מיט זײן לאנגזאם א טאג, װאס זי זאל זיך נישט ענדיגן, אדער גיכער װאס זאל זײן פאר איר דער פארטאג פון אן אומענדלעכן טאג,
(475-479)
עפן די טיר צו דער גרויסער און גליקלעכער אייביקייט.
בפֿרט, אַז איר קאַסטן איז אָנגעלאָדן געוואָרן מיט די דאָזיקע געשווירטע הומאָרן, וואָס האָבן איר דערשטיקט, האָט זי זיי אָפט אָפּגעגעבן, וואָס דער ריח אַליין איז געווען אומדערטרעגלעך פאַר אַלע אָנוועזנדע; ד י דאזיק ע הומארים , װא ס הא ט אנגעזאג ט דע ם צעלאז ן זײ ן קערפער , האב ן אי ם איבערגעריםן , װײ ל מי ט זײע ר גרוים ע פעטיקײט , װ י דור ך ד י אנשטרענגונ ג װא ס ע ר הא ט געמוז ט מאכ ן ז ײ אפצושאפן ; טײלמאל האט זי זיך נישט געקאנט אויםהעלפן װינטשן דעם סוף, כאטש זי האט זיך דערויף נישט געקלאגט. מײן שװעסטער, די נזיר, װאם האט איר צוגעהאלפן, האט געזאגט צו איר אײן טאג, יעצט מאכט דיך דער געטלעכער בעל־עגלה טרינקן פון זײן בעכער פון פארביטערונג, אה! מײַן מאַמע, האָט זיך ווידער אָנגעהויבן די שוועסטער, איך מיין, אַז גאַל און עסיק וואָלטן ווייניקער שלעכט געווען;... אָבער עס איז נויטיק און איך ברוך גאָט דערפֿאַר...
בעשאַס די ינטערוואַלז פון איר קראַנקייַט, זי האט געגעבן געזונט וואָרנינגז צו פאַרשידענע מענטשן אין דער וועלט און אין די קלויסטער, פון וואָס פילע נוץ. ד י דאזיק ע ווארענונגע ן האב ן זי ך גענומע ן אוי ף דע ם צושטאנ ד פו ן זייע ר געוויסן , או ן דע ם באפעל , װא ס ז ײ האב ן געדארפ ט ארײנלײג ן אי ן אי ם צ ו פארגרינגע ן װא ם גא ט הא ט ז ײ פארשמאכט ; זי האָט געזאָגט אַ נזיר, אַז זי דאַרף אַ געוויסן רעצענזיע, האָט איר דערקלערט פאַרוואָס און פון ווען; האָט אָנגעוויזן דעם דירעקטאָר צו וועמען זי
וואלט זיך אנגערופן, און אפילו די תשובה וואס זי וואלט דערפון באקומען; וואָס איז געפונען צו זיין אמת אין אַלע אַספּעקץ. ז י הא ט געזאג ט צוױ י אנדער ע א ז ז ײ האב ן זי ך געמוז ט האב ן א ס ך מורא , או ן זי ך גענומע ן צ ו פארריכט ן זײע ר פאך . זי האָט געוואָרנט די מאַדאַם לאַ סופעריעורע אַז זי וועט האָבן פיל צו לייַדן; אז גאט האט געהאט פאר אים אײַזערנע קרײזן, נאר דער סוף פון די צרות װעט אים געבן א סך טרייסטן.
זעענדי ק א ז אי ר ענדע , הא ט זי ך דערנענטערט , הא ט ז י זי ך צוגעגרײ ט װ י בעסט ע זי ך צ ו באקומע ן ד י לעצט ע קדושי ם פו ן דע ר קהילה , או ן זי ך בעםע ר צוגרײט ן דערויף , הא ט ז י געבעטען , א ז מע ן װע ט ארײנלאז ן נא ר כהנים , נזיר ן או ן מענטש ן אי ן אי ר צימער . וואָס זי זאל דאַרפֿן. ז י הא ט באקומע ן מי ט א פארמאכטע ר ברײט , דע ם הײליק ן װיאטיקום , עקסטרעמע ן צוקונפט , או ן ד י פארלאז ט פו ן א גוט ן טויט , אויפגעגעב ן דע ם ארדנ ג פו ן פרנציסקאנע ר מאנקס . ז י הא ט זי ך געמוזט , או ן הא ט אי ן דע ר דאזיקע ר אומשטאנד , צװיש ן אנדער ע זאכ ן ארויסגעזאג ט א ן אקט , װא ס אל ע מיטהעלפ ן זײנע ן געװאר ן באװעג ט צ ו טרערן . דער כֹּהן, וואָס האָט איר אָנגעפירט, איז אַוועק מער איבערצייגט ווי אלץ פון וואָס ער האָט שוין געזאָגט ווען ער האָט גערעדט וועגן איר: זי איז אַ הייליקע. ער האָט דאָס געזאָגט שטילערהייט צו מענטשן וואָס טאָן ניט איבערצייגט.
נא ך דע ם דאזיק ן רעליגיעז ן אקט , הא ט ז י אלעמע ן דאנק ט או ן געבעט ן ז ײ זאל ן אי ר לאז ן אלײן , מי ט אי ר געט א , װעמע ן ז י הא ט שוי ן גענומע ן צו ם לעצט ן מאל . אי ר דאנק , הא ט ז י געזאגט , א ז װײטע ר קענע ן מי ר ארײנלאז ן װעמע ן װא ס װיל , װײ ל דע ר אויםזע ן פו ן א שטארבנדיקע ר פרוי , קע ן האב ן גוט ע װירקונגען : ״ד י ספעקטא ל פו ן טוי ט או ן פו ן אונדזע ר לעצט ן ענדע , הא ט ז י געזאגט , אי ז שטענדי ק גענו י פאר ן לעבעדיקע . עס זעט נישט אויס אז דער שד האט זי באזארגט ווען איר סוף האט זיך דערנענטערט: דאס איז געווען די האפענונג, וואס איך האב זי געמאכט, דורך איר פארזיכערן קעגן די סטראשונגען וואס ער האט איר געמאכט אין דער פארגאנגענהייט, צו פארמיידן אז זי זאל מיר שרייבן וואס גאט האט איבערגעגעבן צו איר. אים (1). מע ן הא ט אי ר נא ר אל ץ צוגעקוק ט דר ײ נעכט , או ן אוי ך דא ן הא ט ז י מי ט שװעריקײט ן אויסגעהאלטן . זי האט ליב צו רעדן וועגן גאָט,
(1) מיר קענען גלויבן אַז גאָט געגעבן איר וואָס זי האט געבעטן פון אים אַזוי פילע מאל מיט די ווערטער: וואָלט צו הימל אַז דער סוף פון מיין לעבן וואָלט זיין ווי פרידלעך ווי די אָנהייב און די סיקוואַל זענען ווייניק!
סוף־כּל־סוף, קומט דער פֿופֿצנטן אויגוסט 1798, דער טאָג פֿון דער האַשבֿה פֿון זײַן גרויסן באַשיצער. עס איז דער טאָג ווען זי יקספּעקץ צו טיילן דעם טריומף פון איר דורך וועמען זי האט שוין טריומפעד אַזוי פילע מאָל איבער איר פיינט. ד י שװעסטע ר פו ן דע ר ױגנ ט הא ט זי ך געפרײט ; אָבער זי װײס כּמעט גאָרנישט דערפֿון, אַזױ פֿיל איז זי
מעטרעסע פון זיך, און אַזוי פיל זי פירז צו לאָזן הינטער קיין געדאַנק וואָס וואָלט זיין אַדוואַנטיידזשאַס צו איר. זי פרעגט וואָס צייט עס איז אין דער מאָרגן, דאַן רעדט וועגן גאָט צו פאַרשידענע מענטשן, און רעדט מיט זיי וועגן אים מיט אַ פּנים און אַ טאָן וואָס מודיע צופֿרידנקייט. ז ײ האב ן דא ן ארײנגעבראכ ט אי ר שװעםטער , װא ס אי ז געקומע ן צ ו זי ך : זי י הא ט מי ט אי ר געהא ט א פריװאט ן שמועס , װא ס הא ט געדויער ט א גאנ ץ צײט . אוי ף דע ר רשות , װא ס ז י הא ט באקומע ן , הא ט ז י אי ר געגעב ן אי ר שפינ ר או ן אנדער ע קלײנ ע װירקונגען , או ן דע ר גוטע ר פויע ר הא ט אי ר איבערגעלאז ט מי ט טרער ן אי ן ד י אויגן .
ד י שװעםטע ר הא ט דעמאל ט גערעד ט מי ט שװעריקײט ן װ י אמאל , או ן ע ס אי ז געװע ן זײע ר שװע ר צ ו הערן , אזו י אונטערדריק ט אי ז געװע ן אי ר ברוסט . עס איז געווען אַרום צען אָדער עלף אַזייגער, און אַלץ אין איר האָט געמאלדן די געוויינטלעך ווירקונג פון די פלאַקסיאָן, אַ גאַנץ יקסטינגשאַן: עס איז געווען געזונט דערוואַרט אַז איר שטעלע קען נישט געדויערן לאַנג, און זי האָט עס דערוואַרט מער ווי ווער עס יז. ליגנדיק אויף איר בעט פון ווייטאג, מיט פאר איר די בילד פון איר שטארבנדיקן גאט, אויף איר די פארמול פון אירע נדרים, און ביי די הייליגע וואסער, מיט וועלכן זי האט אפט געוואלט שפּריצן; זי האָט פֿאַרהאַלטן איר גאַנצן גײַסט און דער גאַנצער רוה פֿון איר נשמה
שטאר ט אויפ ן טויט ן מי ט א פארזיכערט ן אויג , ז י הא ט אי ם באטראכ ט מי ט א רואיק ע לופט ,
(480-484)
און געזען זי קומען אָן די מינדסטע מורא. יא, זיכער פון איר באַלוינונג, זי געזען מיט פרייד דערנענטערן די גליקלעך סוף פון איר אַרבעט, און סימד צו אַנטקעגנשטעלנ זיך, דורך איר פעסט בטחון, אַלץ וואָס דער געדאַנק פון אייביקייט קענען פאָרשלאָגן רובֿ שרעקלעך צו די רעשט פון מאָרטאַלז. . .
האלב עלף האט זי איבערגעלאזט בלויז אײן אטעם, װאם ם׳איז נישט געװען צו הערן; אבער די באװעגונג פון אירע ליפן, דער בליק פון איר פנים, און די צײכנס, װאם זי האט נאך געמאכט, האט געזאגט, בשעת זי איז געשטארבן, אז זי האט איר גאנצער גײסט פאראן. אירע אויגן, אמאל אויפגעהויבן צום הימל, און אמאל פאַרפעסטיקט אויף איר קרוסיפיקס, האָבן אָנגעוויזן סיי דעם ציל צו וועלכער זי האָט געצילט, דעם אָביעקט פון איר ליבע, סײַ דעם מאָטיוו פון איר האָפענונג. אויף איר בקשה, איז אָפט גענומען איר האַנט צו העלפן איר מאַכן דעם צייכן פון די קרייַז זיך, אָדער צו האָבן איר קוש די פֿיס פון איר קרוסיפיקס. זי האָט נאָך געפּרוּווט איבערחזרן די הייליקע נעמען פֿון יאָשקע און מרים, אָדער עטלעכע אַקטן פֿון אמונה, האָפענונג אָדער ליבע, וואָס מען האָט צו איר גערעדט, און וואָס זי האָט אַזוי ליב געהאַט צו הערן. די לעצטע מאל
אפטמא ל הא ט ד י דאזיק ע דאזיק ע פרומקײטן , ד י לעצט ע אנשטא ט צונעמע ן זײ ן האנט , אל ץ געמאכ ט דע ם הײליק ן צײכ ן אויפ ן פני ם מי ט הײליקע ר װאסער , או ן ד י שװעסטע ר פו ן דע ר ױגנ ט הא ט אי ר דאנקבארקײ ט ארויסגעװיז ן מי ט א זײע ר שמײכלע ך שמייכל . מיטאג האט דעמאלט געשלאגן אויפן שטאטישן זייגער. א פאר מינוט שפעטער האבן די, וואס זענען געבליבן ארום איר, באמערקט, אז זי האט זיי מער נישט געגעבן קיין צייכן פון וויסן, און איר פנים האט איבערגעלעבט א פארענדערונג. ז ײ האב ן זי ך אראפגעקליבן , או ן ע ם אי ז געװע ן ב ײ ז ײ האב ן דאװנע ן פא ר איר , הא ט דא ס הײליק ע מײדעל ע בשלום געגעב ן איר ע נשמה , צ ו אי ר גאט . ס'איז גערעכט . די נאָכמיטאָג וואַך איז געשלאגן פינף אָדער זעקס מינוט נאָך זיין טויט.
אזוי איז געשטאָרבן, אין איר אַכט און זעכציק יאָר, דאָס אויסערגעוויינלעכע מיידל, וואָס מען קען, מיט שכל, באַטראַכטן אַלס אַן עילוי פון איר עלטער, וואָס איז ווערט אין אַלע אַספּעקטן צו פאַרגלייכן מיט אַלץ וואָס די קהילה מכבד ווי גרעסטע און אויסערגעוויינלעכע צווישן מענטשן פון איר געשלעכט, צו וועמען זי גיט זיך בשום אופן נישט אויף אויף דער זייט פון מעלות, און אויך נישט פון שטרענגקייט פון מוסר; אַלץ מער חידוש, אַז אָן בריװ, אָן דערציִונג, כּמעט אָן זיך אויסצודריקן, מחויבֿ צו באַנוצן אַ פֿרעמד האַנט, האָט זי זיך געגלײַכט, אפֿשר אַפֿילו איבערגעשטיגן אין אירע שריפֿטן, אַלץ, װאָס די אַנדערע האָבן געטאָן אין סאַמע באַװוּנדערלעכן אינספּיראַציע. אָדער ספּיריטשאַוואַלאַטי. אויב זיין ווערק, אַזאַ ווי עס איז, געווען צו עטלעכע געלערנטע צו פּריווייל איבער אַלע וואָס סיינט טהערעסע געשריבן מערסט סטרייקינגלי, וואָס וואָלט עס זיין אויב, מיט די גײַסט און קולטור פֿון יענער צײַט, האָט זי אַליין געקענט אַנטוויקלען און פֿאָרשטעלן אירע גרויסע געדאַנקען, וואָס איר רעדאַקטאָר וועט נאָר היפּש אָפּגעשוואַכט האָבן? אַזוי לאָזן ס זאָגן עס אָן
מורא, די שוועסטער פון די נאַטיוויטי איז אויפגעשטאנען אין אונדזער טאָג צו ווייַזן, אין איר מענטש, אַז דער אָרעם פון גאָט איז נישט פאַרקירצט, און אַז ער קענען, צו די סוף פון די סענטשעריז, ברענגען אין זיין קהילה וואונדער ווערט פון די וואָס האָבן אָנגעוויזן איר אָנהייב, און וואָס די כתות וועלן קיינמאָל קענען צו ציטירן אין זייער טויווע.
קוים איז זי אויסגעגאנגען, ווי דער עפנטלעכער שטימע האָט זי קאַנאָניזירט דורך קוואַלאַפאַקיישאַנז וואָס געהערן שטרענג בלויז צו די וועמענס קדושה די קהילה האט אנערקענט און דערקלערט. די הייליקע מאָנאַשקע איז פּונקט געשטארבן , זיי געזאגט. עס זענען געקומען המון מענטשן, געבעטן צו זען דעם גוף פון דעם הייליקער.. ז י אי ז א לאנגע ר צײ ט אויסגעשטעל ט געװארן , אנגעטא ן אי ן זײע ר רעליגיעז ן געװוינונג , מי ט ד י פנים , הענ ט או ן פים , אפדעק ן צ ו באפרידיק ן ד י ױגנ ט פו ן ד י װא ס האב ן געהא ט ד י איבערגעגעבנקײ ט צ ו באצאל ן אי ר דע ר כבוד , צולי ב דע ר מעל ט פו ן ד י גרויס ע משרתים . זײ ן בעט ן אי ז באל ד געװע ן באדעק ט מי ט םפרים , ראזארין , רעליק ן או ן אנדער ע פרומקײטן־אינסטרומענטן , װעלכ ע ז ײ האב ן געװאל ט אנרירן . מי ר האב ן זי ך געפרעגט , מי ר האב ן מי ר געצװײג ט געטייל ט ד י קלענסט ע זאכ ן װא ס הא ט געקאנ ט געהער ן צ ו אים . מיר האבן געװאלט האבן אירע האר, זי
שלײער , פו ן זײ ן שנור , פו ן ד י קרעלן , פו ן זײ ן ראזאנר ; ביז אירע אָרעמע שמאַטע האָבן זיך צעטײלט. זיי האָבן זייער רעקאַמענדיד איינער דעם אנדערן צו זיין תפילות, און אַפֿילו הייַנט, גאָרנישט איז מער געוויינטלעך אין די ארומיקע שטעט און קאַנטריז, ווי צו דאַוונען און מאַכן נדרים לכּבֿוד דעם הייליקן נאַטיוויטי .
ז י הא ט געבעט ן מי ר דוװאל , רעקטא ר פו ן לאיגנעלעט , מע ן זא ל זי ך באגראב ן אויפ ן פאראײניק ן בית־עולם . װײ ט פו ן קעג ן דע ם הא ט מי ר דוװ ל אי ר באדאנקט , פא ר דע ר פאראײלונ ג װא ס ז י הא ט אי ם געשענקט , צוגעבנדיק , א ז זײנ ע רעליק ט װע ט ציע ן גאט ס ברכה , צ ו אי ם או ן זײנ ע פאראײניקעס . ד י שװעסטע ר הא ט גענומע ן ד י דאזיק ע צוגאב ע פא ר א װיץ , אוי ף װעלכ ן ז י הא ט זי ך אפגעזאג ט צ ו ענטפערן , פו ן רעספעקטירונ ג צ ו דע ם גוט ן פריץ ; נאר נאכדעם װי ער איז אװעק, האט זי געזאגט פאר די נזירז, אז דער רעקטאר האט געװאלט מאכען מיט איר . ע ר הא ט אבע ר גערעד ט זײע ר ערנסט , או ן הא ט זי ך ניש ט דערװארט , ב ײ אי ר אזוי , א ז ע ר װע ט באל ד זי ך באגראב ן ב ײ אי ר זײט , נאכדע ם נאכ ן אוממענטשלי ק געמאכ ט געװאר ן כמע ט אי ן זײנ ע פונקציע ס דור ך ד י שונאים .
(485-489)
ד י שװעסטע ר פו ן דע ר ױגנ ט אי ז דעריבע ר געדאװנ ט געװאר ן אויפ ן בית־עולם , פא ר דע ר הויפט־טי ר פו ן דע ר קירכע , או ן , מײנ ט זי ך אוי ף דע ר דרום־זײ ט ; די מאַדאַם סיינט ריינע, אויך אַ רעליגיעז שטאָט פּלאַנער, האלט די פאַרקערט זייַט פון דער זעלביקער טיר, און
הער דווואַל איז צווישן די צוויי. וועלכער וועדערונג מיר האָבן צו איר אָנדענק, ווי אויך פֿאַר די מאַדאַם סיינט-ריינע, מיר האָבן שטענדיק אונטערשיידן אַז פון דער שוועסטער פון דער נאַטיוויטי. זיין קבר אַליין איז געווארן באַרימט. מענטשן גיין דאָרט אָפט צו רעקאָמענדירן זיך צו זייער תפילות. אוי ף דע ר געלעגנהײ ט װער ן אפיל ו דערצײל ט אויםערגעװײנלעכ ע פאקטן , פו ן װעלכ ע ע ם אי ז ניש ט פא ר מי ר צ ו משפטן . לאָמיר טראַכטן וואָס מיר וועלן; פֿאַר מיר, איך דאַרף נישט גאָט צו טאָן נייַ נסים צו גלויבן, לפּחות צייַטווייַליק, אין דעם גליק פון אַ נשמה, וועמענס מעלות, שריפטן, לעבן און טויט ויסקומען צו מיר אַ סעריע פון ניסימדיק פאקטן וואָס, צייכענונג פון די פּראָסט סדר, לאז מיך נישט א מאמענט צווייפל אין איר קדושה.
אזוי, שטענדיק אַדמראַבאַל אין זיין הייליקע, גאָט דערלויבט אונדז צו פּרובירן זיי; ער פּרוּווט זיי אַליין אין זייער לעבן, און לויפט זיי צוויי מאָל נאָך זייער טויט. ניט צופֿרידן מיט געבן זיי אין הימל די שכר צוגעזאגט צו זייער געטרייַשאַפט, ער נאָך קאַמפּאַנסייץ זיי אויף ערד דורך מאַכן זיי לעבן
אייביק אין זכרון פון מענטשן, אָן זיי האָבן איצט עפּעס צו מורא פון די רשעות פון די רשעים: אין זכּרון œterna erit justus, ab auditione mala non timebit. (פּס. 111, 8,7.) בעשאַס זייער לעבן, די וועלט פאראכט זיי און רודף זיי, ווייַל זי קען נישט פאַרטראָגן די געהיים צענזור וואָס זיי מאַכן פון זייַן פירונג; אָבער זיי זענען ניט גיכער פאַרשווונדן פון זיין אויגן, ווי ער גיט, דורך אַן אומוויליק געצאָלט, טראָץ זיך, יושר צו די מעלה, וואָס ער האט ערשטער פאראכט, און וואָס ער נאָך באַווונדערן אין געהיים. ער רעדט שוין נישט אחוץ מיט לויב פון די דאזיקע אויסערגעוויינלעכע מענטשן, וועמענס ביישפילן ער האט ניט קיין מוט צו נאָכפאָלגן און ניט נאָכמאַכן.
אזוי, בשעת דער שם פון די אַזוי-גערופן חכמי צייט, בשעת אַז פון מלכים און מנצחים פאַרשווינדן ווי די שטויב וואָס דער ווינט באָוז אַוועק; בשעת זייער נאָמען פאלט מיט אַ קראַך אין פארגעסן, און איז באַגראָבן מיט זיי אין די זעלבע קבר, די גערעכטיקייט, מנצח איבער קנאה און צייט, האט גאָרנישט צו מורא פון פֿאַרפֿאָלגונג. ער איז געלויבט דורך זיינע שונאים זיך, און לעבט אייביק אין דער זכּרון פון מענטשן: אין זכּרון.
אַטערנאַ עריט דזשוסטוס. זיין נאָמען ווערט שטארקער מיט די סענטשעריז, און זיין כבוד הייבט יוזשאַוואַלי ווו די פון זיינע שונאים יוזשאַוואַלי ענדס.
נאכדעם וואס מיר האבן געליינט דעם חשבון פון די לעצטע אכט יאר פון דער פארשטארבענע שוועסטער קדוש, געשריבן דורך מ' גענעט, האבן מיר דארט גארנישט געזען וואס האט אונז נישט אויסגעזען זייער קאנסעקטיוו מיט אלעס וואס מיר ווייסן פון זיינען געווען עדות דערויף. פערן. 27 ־ט ן יולי , 1803 . מארי ע לואיז ע ברעטאן , שװעסטע ר סיינטע־מאדעלעינע , העכער ; Michelle Pel. Binel des Séraphins, דיפּאַזאַץ; בלאַנשע בינעל פון סיינט עליזאַבעטה; ל בינעל , בירגערמייסטער ; קאַטערין פּריים ביינעל; לויז ביינעל; Anne Binel; ווייסע ביינעל האַללמאַרק.
בריוו
און אויסצוגן פון אותיות
ווענדט זיך צום רעדאקטאר אין דער צייט פון דער ערשטער אויסגאבע פון דעם ווערק, און זינט.
צו ם בעוס , בוכהאנדלער .
האר,
װע ן אי ך הא ב געשריב ן צ ו מ׳ ל אבע ר גענעט , א ז אי ם גאנצ ן עדות צופֿרידנקייט, וואָס דאָס לייענען פֿון זײַן ווערק וועגן דער שוועסטער־נבֿל, האָב איך ניט דערוואַרט, אַז ער זאָל קענען צוגעבן צו דעם וואַלן־רעכט אַ גענוג גרויסן ווערט עס צו מאַכן פּובליקום, מיט אַלע הסכּמות, וואָס ער האָט באַקומען. דאקטוירים פון זייער אונטערשיידן זכות. איך בין אָבער ווײַט פֿון אַלץ, וואָס איך האָב אים געזאָגט וועגן דער דאָזיקער פּראָדוקציע, וואָס האָט געקענט, אמת, איבערלעבן אַ סך סתּירות, אָבער וואָס שטימט זיך ניט ווייניקער גוט מיט מיינע אייגענע געפילן אויף דער גרויסער סיבה פון אַלע חורבן פון אונדזער רעוואָלוציע, וואָס איז צו זאָגן, אויף אַלע די רשעות פון אַ יאָרהונדערט אַנלישט, אין אַ וועג, קעגן די רעליגיע פון יאָשקע משיח; פון דעם גאָט, פון וועמען זי גיט אונדז אַזאַ גרויס, אַזאַ איידעלע, אַזאַ פּונקט געדאנקען.
(490-494)
איך בעט אײך נאָר, צוצוגעבן צו דעם, װאָס דער טאַטע גענעט האָט געװאָלט איבערשרייבן פֿון מײַן בריװ, אַז איך האָב צו אים געמאַכט עטלעכע אַבזערװאַציעס אויף געוויסע זאַכן, וואָס ער האָט צוגעזאָגט צו באַזייַטיקן אָדער טוישן; וואָס ער וועט קיין צווייפל האָבן געטאן אין די קאָפּיע איר האָבן. איך האב זייער גוט געוואוסט אז עס איז נישט פאר מיר צו שטעלן זיך אלס א ריכטער פון די גילויים און פאראויסזאגונגען, וואס זענען אין דעם ווערק, האב איך אויסגענוצט דעם אנקום פון פיוס 7 קיין פאריז צו געבן הקדושה דאס קאפי, וואס איך האב באקומען אין אמט פון. עם גענעט אלײן. אי ך הא ב דעמאל ט געהאפט , א ז ד י דאזיק ע ארבע ט װע ט ניש ט געדרוקט װערן , בי ז ז י װער ט אונטערזוכ ט דור ך ד י קאמפענטע ר פו ן אל ע ריכטער . איך װײס, אַז דאָס איז געװען דער װוּנטש פֿון דער שװעסטער פֿון נבֿיאות, װאָס איר גרעסטע מורא איז געװען, זיך צו דער קלענסטער װײַטער פֿון דער אמונה פֿון דער קהילה. רעדאַקטאָר.
איך האב דעם כבוד צו זיין,
אײַער קנעכט, אַבֿי ברואל.
דע ם 10 ט ן פעברוא ר 1818 .
עקסטראַקט פון בריוו פון מאַדאַם לאַ ברעטאָן, באקאנט ווי דע סיינט-מאַדעלעינע, העכער פון די שוועסטער פון דער נאַטיוויטי.
האר,
איך האָב געלערנט אַז איר קען נישט געפֿינען די העסאָפע (1), איך באַשלאָסן צו האָבן עס קאַפּיד צו שיקן עס צו איר. די אַרבעט איז געווען שטאַרק און ווייטיקדיק; ווייל איך גלייב אז עס וועט אנטהאלטן א גאנצן באנד...; אָבער, הער, איידער עס דרוקן, איז גאָר נויטיק, אַז עס זאָל אויסגעצייכנט ווערן דורך אַ גוט-אינפאָרמירטן קהלת; װאָרום איצט דאַכט זיך מיר, אַז די דאָזיקע אַלע שײנע זאַכן זײַנען װי בריליאַנטן אײַנגעשטעלט אין בלײַ. ס'זענען דא א סאך איבערחזרן... איך קען אייך פארזיכערן, אז מען האט גארנישט געטוישט אדער צוגעלייגט. ער איז אַזאַ ווי מיר געפונען אים, מקריב אונדז בלויז די כבוד פון גאָט און די ישועה פון נשמות ...
(1) דער העסאָפע, וואָס דער אויבערשטער רעדט דאָ, און וואָס איך האָב ביי איר געבעטן, אַנטהאַלט דאָס אַלץ וואָס די שוועסטער-המולד האָט דיקטירט קורץ פאַר איר טויט; די העפטן זענען די טעמע פון דעם פערטן באַנד. ז ײ האב ן מי ר געגעב ן מי ר גענעט ס יורש .
לאַ ברעטאָן, גערופן סיינט-מאַגדעלעינע.
יעק ב 13 , מאי , 1818 .
באַמערקונג . די שטאָט-פּלאַנירונג נאַנז וואָס פארבליבן פון די קהילה פון Fougères ויסגעדינט צו סיינט-יעקב, מיט זייער העכער.
האר,
אָננעמען מיין דאַנקען פֿאַר די דריי קאָפּיעס וואָס איר האָט די גוטסקייט צו שיקן מיר דורך מיין פּלימעניצע. ווי נאר איך האב זיי באקומען, האב איך זיי געלייענט, כדי אייך צו זאגן וואס איך גלייב איז נישט גאנץ ריכטיג; מען מוז אבער מודה זיין אז דאס איז גאר ווייניגער. איך גײ דיר דערפֿון מאַכן אַ צעטל, און אײַך געבן די געהעריקע נעמען, װאָס זײַנען נישט גוט געשריבן: װײ! אז אלעס וואס זי האט מיר געזאגט איז נאך ווייט פון פארשריבן! איך זע מיט פאַרגעניגן אַז מענטשן וואָס האָבן פאַרצייכנט מיין קעגנערשאַפט צו דעם ווערק, ווילן עס איצט לייענען. נעמען עס אָן פאָרורטל, איך האָבן קיין צווייפל אַז עס וועט זיין זייער געשמאַק, און
דאָס איז אַלע וואָס איך פאַרלאַנג פֿאַר די כבוד פון גאָט און די ישועה פון נשמות, און פֿאַר דיין נוץ. איר מוזן האָבן באקומען די העסאָפע איר
האבן געפרעגט. עס איז אַזוי טשיקאַווע ווי די גאנצע בוך, אַז איך קיינמאָל מיד
פונט צו לייענען, און אַז איך בין געבעטן אַזוי פיל צו באָרגן, אַז איך געפֿינען עס שווער צו באַפרידיקן אַלעמען. דאָס, איך האָפֿן, וועט צושטעלן אַ גרעסערע סערקיאַליישאַן, ספּעציעל פון דער צווייטער אויסגאבע וואָס וועט זיין מער ריכטיק, און וואָס וועט האָבן די פּאָרטרעט פון דעם הייליק טאָכטער. באַקומען אַמאָל ווידער די פארזיכערונג פון מיין דאנקבארקייט און פון די רעספּעקט מיט וואָס איך האָבן די כּבֿוד צו זיין, אין די סאַקרעד הערצער פון יאָשקע און מרים,
האר,
דיין זייער אַניוועסדיק דינער, לאַ ברעטאָן, גערופן סיינט-מאַגדעלעינע.
יעקב, 20טן יוני 1818 .
האר,
איר איצט האָבן אַלץ די שוועסטער פון די נאַטיוויטי דיקטייטיד. זי האט אלע מאל גע־ האלטען אן אויםערגעװײנלעכער געהײם, אז ס׳רובֿ נזירלעך, װאָס האָבן געװױנט מיט איר, האָבן דערפֿון נישט געװוּסט. אנדערע האבן עס נאר פארדעכטיגט; אָבער זי האָט מיר אַ סך מאָל געזאָגט, אַז זי וואָלט בעסער געוואָלט דערקלערן אַלע אירע זינד, ווי זיך מודה זיין דאָס מינדסטע. זי האט מיך אפט געבעטן, אז איך זאל זי אפשרײבן אין די מחשבות פון מענטשן, װאם זגינען זי אפשאצן; ז י הא ט אפיל ו געלאז ט גלייב ן א ז ז י אי ז געפאל ן אי ן קינדהײ ט נא ך א שװער ן קראנקהײט , כד י צ ו פארניכט ן ד י גינסטיק ע מײנונ ג אי ז אי ר געװיזן . אויב זי האט מיר געגעבן פולשטענדיק צוטרוי, עס איז געווען בלויז אין דער אַוועק פון מ. גענעט. ווייל דעמאָלט העכער, זי דערציילט מיר וואָס אונדזער האר האט באקאנט צו איר, איידער איך האב עס געשריבן, צו דערוויסן אויב איך וואלט עס געפונען שייך, און איך האב עס אלעמאל באשטעטיגט, נישט קענען עס אליינס שרייבן, צוליב מורא צו ווערן געזען. די מאַדאַם Michelle Pélagie Binel, באקאנט ווי Les Séraphins, אַליין אין געהיים מיט מיר, און געשטארבן אין 1817, איז געווען קאַמישאַנד צו שרייַבן. אַלע אנדערע נאַנז זאלן האָבן בלויז פראַגמאַנץ פון וואָס איר האָט, אָבער פילע וואָלט זאָגן איר אַז זיי זענען אויפגעבויט דורך איר פירונג אין יעדער וועג, ווי אויך די מענטשן פון דער וועלט מיט וועמען זי געלעבט אין די לעצטע יאָרן פון איר לעבן. ד י נזיר , װא ס הא ט אי ר צוגעהער ט אי ן דע ר קונפעסיאנעל , או ן װא ס הא ט זי ך אויסגעזע ן אי ר קעגנאיבע ר , הא ט מי ר דערצײלט , א ז ז י הא ט זי ך קײנמא ל ניש ט געזע ן מאכ ן א פרײװיליק ע ױגנטלעכע . עס אנטפלעקט זיך (קסנומקס) בלויז דורך גערעדט פון געטלעך ליבע. איר פּנים איז געווען לעבן, און דאָס וואָרט פון גאָט, אַטערד דורך איר, דורכגעדרונגען אין די טיפענישן פון דער נשמה: קיינמאל האט קיינער אויף מיר נישט געמאכט אזא רושם; אנדערע האָבן עס יקספּיריאַנסט ווי מיר. ווי גוט זיינע שריפטן זענען, האבן זיי פיל ווייניגער קראפט ווי זיין אפגעשטעלט.
(קסנומקס) דיטעקטאַד (???) דיטעקטאַד (?)
אין ים איז פארלוירן געווארן א גאר אינטערעסאנטע טראנספארט, פון וועלכן מיר האבן נישט געהאלטן קיין פראגמענט. זי האט אונז אלעמאל געזאגט, אז גאט האט אים פארטיידיקט. לויט דעם האבן מיר נישט געהאלטן קיין. דער העסאָפע, וואָס איך האָב דיר געשיקט, איז ביי זיין טויט געווען אין די הענט פון M. le Saunier, געוועזענער פּאַריזער גאַלעך פון Parcé, זיין קאָנפעסאָר האָט עס דעמאלטס אונטערזוכט דורך מ. , אויסגעצייכנ ט מי ט זײ ן װיסנשאפט ן או ן זײ ן מעלה . ד י לעצט ע הא ט ע ס איבערגעגעבן , מאדעמויזעל ע בעאמאנד , סוחרי ם אויפ ן זעלביק ן ארט , װעלכ ע הא ט גענומע ן דע ם אומגעשריבענע ן קאפיע , אוי ף װעלכ ן אי ך הא ב אי ם איבערגעשריבן , ד י ױנג ע דאמע ן הא ט זי ך ניש ט געװאל ט אנטײל ן דערמיט . ד י דאזיק ע צװ ײ גבירים , זײנע ן אומגעקומע ן מי ט א לאנג ע יאר ן צוריק .
יאָרן; און די שוועסטער פון דער נאַטיוויטי איז געשטארבן פיר יאר איידער מ' גענעט אומגעקערט צו פֿראַנקרייַך. איך בין שוין לאַנג אַוועק פון אים. איך ווייס ניט, ווי אַזוי עס האָט פּאַסירט, אַז נאָכן אַרבעטן אויף די לעצטע פּאַפּירן האָט ער זיי פֿאַרלוירן; כ׳האב נאר געהערט, אז ער האט זײ געלײענט צו קאפירן, און זײ זײנען געקראכן, איך װײס נישט װאו. די אַלײן זײַנען געװען אױסגעצײכנט אין פֿראַנקרײַך: אַלץ װאָס איר האָט געדרוקט איז געװען אין ענגלאַנד. עטלעכע תאוות אַז
מ'גענעט צו לאזן דרוקן דאס ווערק, זענען אלעמאל געווען שטערונגען.
דאָס, האר, איז אַלע די אינפֿאָרמאַציע איך קענען געבן איר, זאל עס זיין גענוג.
(495-499)
צו פֿאַרענדיקן די אַרבעט און באַווייזן צו דיר מיין גוטהאַרציקייַט.
באַקומען די פארזיכערונג פון די רעספּעקט מיט וואָס איך האָבן די כּבֿוד צו זיין אין די סאַקרעד הערצער פון יאָשקע און מרים.
האר, דיין מערסט אַניוועסדיק קנעכט, די סיינט מאַגדעלאַינע.
יעקב, 28טן יוני 1818 .
פּס זי האט קיין איינער שרייַבן אַחוץ M. le Dean de la Pellerine און
מר גענעט. איר האָט זיינע בריוו.
אויסצוגן פון בריוו פון מיס לואיז בינעל.
(מאַדעמאָיסעל לואיז בינעל, טאָכטער פֿון מ. בינעל, בירגערמייסטער פֿון פֿאָוגער, און פּלימעניצע פֿון די צוויי נאַנז שטאָטישע קאַנפידאַנטן פֿון דער שוועסטער פֿון דער נאַטיוויטי; נעמלעך: מאַדאַם דעס סעראַפֿינס (מישעל-פּעלאַגיע בינעל), און מאַדאַם דע סיינט־עליזאבעט (בלאַנטש) בינעל ) ) הא ט געהא ט א באזונדער ע או ן זײע ר אינטימע ר באציאונ ג מי ט דע ר שװעםטער , איר ע צװ ײ מומען , געצװאונגע ן זי ך אומקער ן צ ו זײער ע פאמיליעס , בײ ם פארלאז ן זײע ר קהילה , האב ן פו ן ז ײ געזאמל ט דע ם הײליקע ר קונווערס , או ן אי ן דע ר דאזיקע ר משפח ה אי ז זי . טויט.)
פאוגרעס , 12טן יוני , 1818 .
האר,
... איך דאַנקען דיר זייער פיל פֿאַר איר זאָגן מיר אַז עס וועט קומען אַ צווייטע אויסגאבע; װאָרום אומזיסט האָב איך דורכגעפֿלאָכטן דעם ערשטן, אָבער איך האָב ניט געפֿונען דעם צוגאב װאָס מ'געט אַליין האָט פֿאַרמאָגט. עס האט אנטהאלט צוויי הונדערט זייטן, און איז געווען אין גאנצן אויפן שריפט פון מיין מומע פון די שרפים. מ'געט האט עס געשריבן באלד פאר זיין טויט. איך האָב געהאט די פּרויעקט צו שיקן אים אַ קליין צעטל פון אַן אַרטיקל, וואָס איז נישט אין קאַנפאָרמיישאַן מיט די געשעעניש. אי ך הא ב זי ך מי ט דע ר צײ ט דערװוסט , א ז מי ר האב ן אי ם פונק ט פארלוירן .
איך רעד עס צו דיר, הער....
לואיזע ביינעל.
פױגערס , 5 טן יולי , 1818 .
האר,
.... צו שטעלן איר אין פּלאַץ צו מאַכן זיכער אויב איר האָבן די הערות
אמת, געשריבן אונטערן דיקטאציע פון דער שוועסטער פון דער געבוירענער פון מאדאם דעס סיראפינס, וואס איז מיין אייגענע מומע, האב איך געטראכט, הער, אז איך קען נישט בעסער מאכן ווי איבערגעבן צו דיר פון איר האנטשריפט. אי ר װע ט דעריבע ר געפינע ן צוגעלײג ט א בריװ , װא ס ז י הא ט מי ר געשריב ן א יא ר פאר ן טויט ; ווייל איך האב געהאט די ווייטאג פון איר פארלירן מיט א יאר צוריק, ביי יסטער. איך קען דיר אויך זאָגן, אַז זי איז געווען אַ הייליקע, ווי איר שוועסטער מאַדאַם דע סיינט-עליזאַבעט. די שוועסטער פון דער נאַטיוויטי געמאכט אַ גרויס געשעפט. עס וואלט געווען א גרויסער טרייסט פאר מיינע מומעס צו זען געדרוקט זיינע ווערק. מיר האָבן געהאט די מאַזל צו פאַרמאָגן אַלע דריי זינט זיי פאַרלאָזן זייער קהל. ז ײ האב ן אונד ז געלאז ט נא ר עטלעכ ע יאר ן נא ך דע ם טויט ן פו ן דע ר שװעסטער , ארײנצוקומע ן אי ן א נײע ר קהילה , געגרינדע ט אי ן סיינט־יעקב . מרת
פון סיינט מאגדלינע, וואס איז געווען זייער אבעס, און דאס צו פארלאזן די וועלט און שטארבן אין א קלויז. אנטשולדיגט, האר, איך גאַט אַ ביסל אַוועק די טעמע. איך האָב אויסגעקליבן דעם בריוו פֿון מײַן מומע, ווײַל זי דערציילט מיר וועגן אונדזער
טײערע שװעסטער, און לאז מיר װיסן, אז דער פאטער בארואל האט געשיקט א קאפי פון זײנע שריפטן צו אונדזער הײליקן פאטער דעם פאםט. ווי מיין מומע איז שוין געווען קראנק ווען זי האט עס מיר געשריבן, איז איר שריפט אביסל פארענדערט. אָבער, איך גלויבן איר וועט זען אויב די העפט איר האָבן זענען דורך איר; און אויב זיי זענען, קענט איר זיין זיכער, אז זיי זענען נישט אויסגעצייכנט פון מ'גענעט, וועלכער איז פּלוצעם געשטאָרבן, וועט אויף זיי נישט געקענט אַרבעטן; װאָרום װען ער װאָלט זײ געשריבען, װאָלט ער נישט געהאַלטן מײַן מומעס צעטלעך, װאָס זאָלן ניט דערשינען װי זײ זײַנען, נאָר זײ זײַנען פֿאַרשריבן און געאַרבעט געװאָרן פֿון מ. גענעט, אָדער, װען ער װאָלט שױן נישט געלעבט, פֿון קהלת אָנגעפֿילט מיט די זעלבן גייסט, ווי איר וועט זען ביי די לעצטע וואונטשן פון דער שוועסטער, וואס איך האב געהאט דעם מזל צו באקומען,
(1) זיי וועלן זיין געפונען אין די אָנהייב פון די פערט באַנד, אין די ווארענונג.
מײ ן מומע ם פו ן ד י שרפים , אי ז געװע ן ד י היט ן פו ן ד י דאזיק ע העפטן , װ י אוי ך אײנע ר פו ן מײנ ע פרײנט , װא ס הא ט געהא ט דע ם בטחו ן פו ן אונדזע ר טײער ע שװעסטער , צולי ב אי ר מעלה , אי ר דיסקרעצי ע או ן ד י װיכטיק ע דינסטן , װא ם ז י הא ט אי ר געגעב ן אי ר . די דאָזיקע גוטע יונגע דאַמע האָט זיך אַפילו אויסגעשטעלט צו האַלטן די דאָזיקע העפטן אין דער שרעקליכסטער צייט פון דער רעוואָלוציע, די רעגירונג האָט זיי אפילו געזוכט צוליב אַ שטאם, וואָס איז געקומען פון ענגלאנד, געהערט צו די קהילה, וואָס זײַנען דורכגעגאַנגען אין געהיים: זי איז געכאַפּט געוואָרן, דאָרטן. מע ן הא ט זי ך געפונע ן עטלעכ ע העפטן , קאפירט ע פו ן ד י פו ן ם ׳ גענעט , דעמאל ט אי ן לאנדאן . ווי עס איז געווען וועגן דער רעוואָלוציע, פאָרשונג איז געווען געטאן צו פּרובירן צו געפינען אויס וואָס געטראפן ווייַטער. ווען מ'גענעט איז צוריקגעקומען, האבן מיין פריינד און מיין מומע אים צוריקגעגעבן די העפטן, אים דערציילנדיק פון דער שוועסטערס לעצטע וואונטשן. איך פארשטיי נישט, לויט דעם, ווי מ'געט האט פארלאזט דעם נוסח; ווייל די דאזיקע העפטן טארן גארניט ארויסקומען אזוי ווי זיי זענען. ד י צוױ י פארשטױוענ ע נאנטע ר האב ן זי ך ניש ט גע ־ זארג ט דערפון , אל ץ אי ן ד י הענ ט פו ן דע ר רעדאקציע , גו ט איבערצײג ט א ז אל ץ אי ז פארשריב ן געװארן , או ן אי ן טויט־פאל ן געגעב ן אײנעם , װא ס ז ײ האב ן געטרוי ט . סוף־כל־סוף, הער, קאָן איך אײַך אַלצדינג פֿאַרזיכערן, אַז מ'גענעט אַליין האָט פֿאַרמאָגט דאָס גאַנצע ווערק. עס זענען דא אסאך קאפיעס, אבער קיינער אנטהאלט נישט מיין מומע'ס העפטן; ניט זי און די אַנדערע נאַנז האָבן ניט געהאַלטן קיין קאָפּיעס פון די טראַנספּאָרטן וואָס זענען געווען ד י גאנצ ע זײ ן אי ן ד י הענ ט פו ן דע ר שרײבער , גו ט איבערצײגט , א ז אל ץ אי ז פארשריב ן געװארן , או ן אי ן טוי ט געגעב ן אײנעם , װא ם ע ר הא ט געטרוי ט . סוף־כל־סוף, הער, קאָן איך אײַך אַלצדינג פֿאַרזיכערן, אַז מ'גענעט אַליין האָט פֿאַרמאָגט דאָס גאַנצע ווערק. עס זענען דא אסאך קאפיעס, אבער קיינער אנטהאלט נישט מיין מומע'ס העפטן; ניט זי און די אַנדערע נאַנז האָבן ניט געהאַלטן קיין קאָפּיעס פון די טראַנספּאָרטן וואָס זענען געווען ד י גאנצ ע זײ ן אי ן ד י הענ ט פו ן דע ר שרײבער , גו ט איבערצײגט , א ז אל ץ אי ז פארשריב ן געװארן , או ן אי ן טוי ט געגעב ן אײנעם , װא ם ע ר הא ט געטרוי ט . סוף־כל־סוף, הער, קאָן איך אײַך אַלצדינג פֿאַרזיכערן, אַז מ'גענעט אַליין האָט פֿאַרמאָגט דאָס גאַנצע ווערק. עס זענען דא אסאך קאפיעס, אבער קיינער אנטהאלט נישט מיין מומע'ס העפטן; ניט זי און די אַנדערע נאַנז האָבן ניט געהאַלטן קיין קאָפּיעס פון די טראַנספּאָרטן וואָס זענען געווען פאקטן....
דאָס, האר, איז אַלע די אינפֿאָרמאַציע איך קענען געבן איר; צופרידן אויב איך קענען ביישטייערן עפּעס צו די גוט אַז דעם
טײַערע אַרבעט, נאָך גליקלעך, אויב איך נוץ אַליין דערפֿון, ווי אויך פֿון דער צדקה עצה, וואָס די דאָזיקע הייליקע טאָכטער האָט מיר אַליין געגעבן אין נאָמען פֿון גאָט; װאָרום ער אַלײן האָט איר געקאָנט געבן װיסן, װאָס עס טוט זיך אין מיר, אַזױ װי זי האָט מיר געזאָגט, און דאָס באַלד פֿאַר איר טױט, װי אױך צו מײַן טאַטע, מאַמע און מײַן יונגער שװעסטער. ד י ארעמ ע שװעסטע ר הא ט מי ך זײע ר צערטלע ך ליב , אי ך הא ב אי ר צוריקגעקער ט ד י טובה... .
אַנטשולדיקט מיר, הער, פֿאַר די לענג פון דעם בריוו; אויב איך האב אמאל אפגעוואוינט פון מיין נושא, דארפסטו עס צושרייבן נאר צו מיין גרויסע צערטלעכקייט פאר אונזער הייליגע טאכטער, וואס ווייסט אז איך פארגעסט זיך ווען איך רעד פון איר.
איך האב דעם כבוד צו זיין מיט רעספּעקט, האר,
דיין מערסט אַניוועסדיק משרת, לויז ביינעל.
מי ר װעל ן ד א צוגעב ן א ברױ ו פו ן מ . ל רוי , דעקא ן פו ן לא־פעללערין , מודה ה פו ן דע ר שװעםטע ר פו ן דע ר אנטײ ל אי ן דע ר אפװע ר פו ן מ .
אט האט ער געשריבן פאר איינעם פון זיינע חברים אין 1799; דער בריוו כּולל אַ זייער עפעקטיוו דעוואָטיאָנאַל פירונג פֿאַר די רעליעף פון די נשמות אין פּורגאַטאָרי.
האר,
עס איז פאראן באוואונדערע זאכען צו זאגן וועגן דער שוועסטער הקודש, וואס לאזן נישט קיין פלאץ צו צווייפלען אין איר גליק, און מעלדן אז זי איז זייער גרויס פאר גאט. פֿון צװײ און אַ האַלב יאָר אַלט ביז איר װײסט, אַז זי איז געשטאָרבן, האָט גאָט פֿון צײַט צו צײַט צו איר גערעדט, בפֿרט פֿון דעם אָנהייב פֿון דער רעוואָלוציע; ער האָט אים אַנטפּלעקט אַ סך זאַכן, וואָס זענען שוין געשען, בפֿרט דעם טויט פֿון לואיס 16, זײַן כראָנישן אין הימל, דער חורבן פֿון קהילות, די נײַע רדיפות, וואָס מיר דערלעבן, א.א.וו. פֿאַר דער צוקונפֿט, דער סוף פון די מיספאָרטשונז פון פֿראַנקרייַך, די טריומף פון די קהילה, די שייַעך-פאַרלייגן פון רעליגיע, די שאַפונג פון נייַע קהילות, אַ טייל פון די רדיפות וואָס די קהילה מוזן ליידן ביז די סוף פון די סענטשעריז .
(500-503)
תחיית המתים פון י-ק, די הימלישע גייסטער וואס זענען געווען די עדות.
ע ר הא ט אי ם באװאוסט , א ז א װעג , צ ו באלײדיק ן ד י נפשו ת אי ן פורגאטור , זײע ר עפפעקטױ ו או ן זײע ר אננעמענדיק , אי ז אי ם פא ר דע ר כוונה , באזונדער , אפשטעל ן ד י פארשײדענ ע יסורים , װא ם י .
לאָמיר בענטשן טויזנט מאָל, הער, און אומאָפּהענגיק דאַנקען דעם מחבר פֿאַר אַלע אויסערגעוויינלעכע חסדים, וואָס ער האָט געגעבן צו דער דאָזיקער פּשוטער נשמה, און באַטראַכטן מיט חידוש, ווי אַזוי ער פֿרייט זיך צו נוצן די שוואַכסטע מכשירים פֿאַר די גרעסטע זאַכן. , און די וואונדער פון זיין ינפאַנאַט חן און רחמנות צו מענטשן; װאָרום נישט פֿאַר איר, נאָר פֿאַר אונדז, האָט ער איר אַזױ פֿיל ליכט געגעבן. לאָמיר דעריבער פּרוּוון צו פּראָפילירן עס, און דער עיקר צו פאַרדינען זיך איינמאָל פאַראייניקט געוואָרן מיט דער דאָזיקער הייליקער טאָכטער אין אייביקייט.
איך האב דעם כבוד צו זיין,
האר, דיין מערסט אַניוועסדיק קנעכט, לאַ רוי, דין פון לאַ פּעלערינע.
מי ר זעע ן פו ן דע ם בריװ , א ז מ . ל רוי , אל ס מודה־שװע ר פו ן דע ר שװעםטע ר פו ן דע ר הײם , הא ט געהא ט װיס ן פו ן איר ע לעצט ע שריפטן , װעלכ ע װע ט זײ ן א ן טעמע ם פו ן פאלגנד ן באנד .
סוף פון דריטן באַנד.
אינהאַלט
אנטהאלט ן אי ן דריט ן באנד .
הקדמה פּאַג. 1
ינלענדיש לעבן פון די שוועסטער פון דער נאַטיוויטי 6
מיסטעריעז און פּראַפעטיק חלומות פון די שוועסטער פון די נאַטיוויטי
................................................ ................................ 231
סקערי חלומות 236
דעקלאַראַציע און באַווייַזן פון די צוויי העכערע פון די שוועסטער פון דער נאַטיוויטי
................................................ ................................... 3אָאָ
זאַמלונג פון לעבעדיק אויטאריטעטן, און שטיצן דאָקומענטן, וועגן דעם לעבן און אנטפלעקונגען פון די שוועסטער פון דער נאַטיוויטי, מאָנאַשקע אין די קאַנוואַנט פון די ורבאַניסטן פון דער שטאָט פון Fougères, בישאָפּריק פון רעננעס, אין בריטטאַני
................................................ ................................ 3o3
צו לייענער שם.
אויסצוג ן פו ן פארשײדענ ע בריװ ע או ן מינדלעכ ע דערקלערונגען , װא ם האב ן זי ך געגעב ן צ ו דע ר רעדאקטא ר 307
בריוו פון א פראנצויזישער מגיד, פליט אין פּאַדערבאָרן, אין וועסטפאַליע, ווענדט זיך צום רעדאַקטאָר 312
ברױו פֿון דער אַבֿי דע קוגנאַק, גענעראל־וויקאַר פֿונעם דיאָזעס פֿון אַירע, האָט זיך, אין נאָמען פֿון זײַן בישאָפּ, גערעדט צום רעדאַקטאָר פֿון דער זאַמלונג.
................................................ ................................ 316
ברױו פון מ.מארטין, גענעראל־װיקאר פון ליסיע, צו מ.ל׳אבה גוילאט, װעלכער האט אים געשיקט די אכצן העפטן, מיט דעם ערשטן דראג פון דער ארבעט, און אים געבעטן ער זאל אים דערצײלן װי ער פילט דערפון. הער מארטין איז דעמאלט געווען אין הויפט פון די פראנצויזישע כהנים וואס זענען אריבערגעפירט געווארן צום כלל הויז פון רידינג, און וואס איז ערשט באשטימט געווארן צו פארזיצן אין ווינטשעסטער קאַסטלע 320
רעדאַקטאָר ס רעצענזיע 322
אָבסערוואַציעס אויף דעם לעבן און אנטפלעקונגען פון די שוועסטער פון דער נאַטיוויטי, שמועסן מאָנאַשקע אין די קאַנוואַנט פון די ורבאַניסטן פון Fougères נאכגעגאנגען דורך איר
אינעווייניקסטע לעבן, געשריבן לויט זיך אליין דורך דער דעפאזיטאר פון אירע אנטפלעקונגען, און געשריבן אין לאנדאן און אין די פארשיידענע ערטער פון איר גלות. (1800) 323
די לעצטע אַכט יאר פון די שוועסטער פון דער נאַטיוויטי, רעליגיעז שטאָט פּלאַננער פון Fougères, צו דינען ווי אַ העסאָפע צו איר לעבן און אנטפלעקונגען. דורך דעם זעלבן רעדאקטאר. ( 1803 ) 376
הקדמה שם.
מאפע 391
ערשטער תקופה. די שוועסטער נאָך אין די
קהל 392
צווייטע עפאכע. די שװעסטער אינדרויסן פון דער קהילה 402
דריטע עפאכע. די שװעסטער מיט איר ברודער 420
אָפּשפּיגלונג 429
פערטע און לעצטע תקופה. ד י לעצט ע ארבעט ן או ן דע ר טוי ט פו ן שװעסטע ר 448
בריוו און אויסצוגן פון בריוו ווענדט זיך צום רעדאקטאר אין דער צייט פון דער ערשטער אויסגאבע פון דעם ווערק, און זינט 489
צו ם בעוס , בוכהאנדלע ר כנ״ל .
אויסצוגן פון בריוו פון מאַדאַם לאַ ברעטאָן, באקאנט ווי דע סיינט-מאַדעלעינע, העכער
פו ן דע ר שװעסטע ר פו ן דע ר געבוירע ר 491
עקסטראַקט פון בריוו פון מאַדעמאָיסעל לויז
בינעל 495
בריוו פון M. Le Roy, דיקן פון לאַ פּעלערינע,
צו איינער פון זיינע חברים 499
סוף פון די טיש פון די דריט באנד.