98

Z Pisma napominającego św. Wincentego z Leszna (rozdz. 23) Czy może się dokonywać jakiś rozwój religii w Kościele Chrystusowym? Oczywiście, że może, i to bardzo wielki. Któż zresztą byłby tak nieprzyjazny ludziom i tak wrogi Bogu, aby chciał temu przeszkodzić? Byleby tylko był to rzeczywisty rozwój wiary, a nie zmiana. Rozwój odbywa się wówczas, gdy się coś powiększa, nie przestając być sobą; zmiana natomiast, gdy jedną rzecz przeobraża się w drugą. Jest przeto rzeczą konieczną, aby z biegien czasu w każdym i we wszystkich, w pojedynczym wiernym, jak i w całej wspólnocie Kościoła obficie rosło i rozwijało się rozumienie, wiedza, mądrość, jednakże z zachowaniem właściwego sobie rodzaju, z zachowaniem tego samego dogmatu, tego samego znaczenia i tej samej treści. Jakkolwiek członki niemowlęcia są małe, ludzi dorosłych zaś duże, to jednak są to zawsze te same członki. Ile ich jest u dzieci, tyle samo u ludzi dorosłych, a jeśli niektóre pojawiają się dopiero w wieku bardziej dorzałym, to jednak i one znajdują się już wcześniej w zalążku. I tak nic się nie pojawia u starca, czego wcześniej nie było u dziecka. Toteż niewątpliwie jest właściwą i słuszną zasadą postępu, należytą i przedziwną regułą rozwoju, aby późniejszy wiek w bogatych kszłałtach ujawnił to wszystko, co mądrość Stwórcy umieściła już na samym początku. Gdyby zaś człowiek z biegiem czasu przyjął kszłałt odmienny od ludzkiego, gdyby zmniejszyła się lub powiększyła liczba członków, wowczas musiałoby całe ciało zginąć, stać się ułomnym, a w każdym razie ulec osłabieniu. Rozwój zaś polega na tym, aby organizm w miarę upływu lat doznawał umocnienia, rozszerzał się z czasem i pogłębiał z wiekiem. Nasi przedkowie zasiali niegdyś pole Kościoła pszenicą wiary. Byłoby czymś niegodnym i nieodpowiednim, gdybyśmy, ich potomkowie, zbierali teraz kąkol błędów zamiast ziarna prawdy. Przeciwnie, jest rzeczą właściwą i oczywistą, aby początek nie sprzeciwiał się końcowi, abyśmy po wyrośnięciu ziarna nauki zebrali owoc dogmatu. A skoro z biegiem czasu pierwotne ziarna wyrosły, trzeba je pielęgnować z radością.

98