,,WIERZĘ W BOGA OJCA WSZECHMOGĄCEGO,
STWORZYCIELA NIEBA I ZIEMI"
Paragraf pierwszy
WIERZĘ W BOGA
199 ,,Wierzę w Boga": to pierwsze stwierdzenie wyznania wiary jest także najbardziej podstawowe. Cały Symbol wiary mówi o Bogu, a jeśli mówi również o człowieku i o świecie, to czyni to w odniesieniu do Boga. Wszystkie artykuły Credo zależą od pierwszego, tak jak wszystkie przykazania są rozwinięciem pierwszego. Pozostałe artykuły pozwalają lepiej poznać Boga, tak jak On stopniowo objawiał się ludziom. ,,Wierni składają przede wszystkim wyznanie wiary w Boga".
I. ,,Wierzę w jednego Boga"
200 Tymi słowami zaczyna się Symbol Nicejsko-Konstantynopolitański. Wyznanie jedyności Boga, które wkorzenia się w Objawieniu Bożym Starego Przymierza, jest nieodłączne od wyznania istnienia Boga i jest, podobnie jak ono, podstawowe. Bóg jest Jedyny; jest tylko jeden Bóg. ,,Wiara chrześcijańska wyznaje, że jest jeden Bóg co do natury, substancji i istoty".
201 Bóg objawił się Izraelowi, swemu narodowi wybranemu, jako Jedyny: ,,Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem - Panem jedynym. Będziesz miłował Pana, Boga twojego, z całego swego se ca, z całej duszy swojej, ze wszystkich swych sił" (Pwt 6, 4-5).. Przez proroków Bóg wzywa Izrael i wszystkie narody, by zwróciły się do Niego, Jedynego: ,,Nawróćcie się do Mnie, by się zbawić, wszystkie krańce świata, bo Ja jestem Bogiem, i nikt inny... Tak, przede Mną zegnie się wszelkie kolano, wszelki język na Mnie przysięgać będzie, mówiąc: «Jedynie u Pana jest sprawiedliwość i moc»" (Iz 5, 22-24).
202 Sam Jezus potwierdza, że Bóg jest ,,jedynym Panem" i że należy Go miłować ,,całym swoim sercem, całą swoją duszą, całym swoim umysłem i całą swoją mocą". Równocześnie Jezus daje do zrozumienia, że On sam jest ,,Panem". Wyznanie, że Jezus jest Panem, jest właściwością wiary chrześcijańskiej. Nie sprzeciwia się ono WIERZE w Boga Jedynego. Wiara w Ducha Świętego, ,,który jest Panem i Ożywicielem", nie wprowadza żadnego podziału w jedynym Bogu: Całą mocą wierzymy i bez zastrzeżenia wyznajemy, że jeden tylko jest prawdziwy Bóg, wieczny, nieskończony, niezmienny, niepojęty, wszechmocny i niewymowny, Ojciec i Syn, i Duch Święty: trzy Osoby, ale jedna istota, jedna substancja, czyli natura, całkowicie prosta.
II. Bóg objawia swoje imię
203 Bóg objawił się Izraelowi, swemu ludowi, pozwalając mu poznać swoje imię. Imię wyraża istotę, tożsamość osoby i sens jej życia. Bóg ma imię; nie jest jakąś anonimową siłą. Ujawnić swoje imię oznacza pozwolić, by inni mogli nas poznać, w jakiś sposób ujawnić siebie, stając się dostępnym, możliwym do głębszego poznania i do bycia wzywanym po imieniu.
204 Bóg objawiał się swemu ludowi stopniowo i pod różnymi imionami, ale objawienie imienia Bożego dane Mojżeszowi w teofanii płonącgo krzewu, na początku Wyjścia z Egiptu i Przymierza na Synaju okazało się objawieniem podstawowym dla Starego i Nowego Przymierza.
Bóg żywy
205 Bóg przywołuje Mojżesza z krzewu, który płonął, ale się nie spalał. Bóg mówi do Mojżesza: ,,JESTEM Bogiem ojca twego, Bogiem Abrahama, Bogiem Izaaka i Bogiem Jakuba" (Wj 3, 6). Bóg jest Bogiem ojców, Tym, który wzywał i prowadził patriarchów w ich wędrówkach. Jest Bogiem wiernym i współczującym, który pamięta o nich i o swoich obietniach, i przychodzi, by wyzwolić ich potomków z niewoli. Jest Bogiem, który ponad czasem i przestrzenią może i chce to urzeczywistnić oraz posłuży się swoją wszechmocą w spełnieniu tego zamysłu.
,,Ja Jestem, który Jestem"
Mojżesz... rzekł Bogu: ,,Oto pójdę do Izraelitów i powiem im: Bóg ojców naszych posłał mnie do was. Lecz gdy oni mnie zapytają, jakie jest Jego imię, to cóż im mam powiedzieć?" Odpowiedział Bóg Mojżeszowi: ,,JESTEM, KTORY JESTEM". I dodał: ,,Tak powiesz Synom Izraela: JESTEM posłał mnie do was... To jest imię moje na wieki i to jest moje zawołanie na najdalsze pokolenia" (Wj 3, 13-15).
206 Objawiając swoje tajemnicze imię JAHWE (JHWH), ,,Ja Jestem Tym, który Jest", ,,Ja Jestem Tym, który Jestem" lub ,,Ja Jestem, który Jestem", Bóg mówi, kim jest i jakim imieniem należy Go wzywać. To imię Boże jest tajemnicze, tak jak Bóg jest tajemnicą. Jest ono imieniem objawionym, a zarazem w pewnej mierze uchyleniem się od ujawnienia imienia, i właśnie przez to wyraża ono najlepiej, kim jest Bóg, który nieskończenie przekracza to wszystko, co możemy zrozumieć lub powiedzieć o Nim; jest on ,,Bogiem ukrytym" (Iz 5, 15). Jego imię jest mowymowne, a zarazem jest on Bogiem, który staje się bliski ludziom.
207 Objawiając swoje imię, Bóg objawia równocześnie swoją wierność, która nie ma ani początku, ani końca, obejmuje zarówno przeszłość (,,Jestem Bogiem ojca twego", Wj 3, 6), jak i przyszłość (,,Ja będę z tobą", Wj 3, 12). Bóg, który objawia swoje imię jako ,,Ja Jestem", objawia się jako Bóg, który jest zawsze przy swoim ludzie, aby go zbawić.
208 Wobec przyciągającej i tajemniczej obecności Boga człowiek odkrywa swoją małość. Wobec płonącego krzewu Mojżesz zdejmuje sandały i zasłania twarz w obliczu świętości Bożej. Wobec chwały trzykroć świętego Boga Izajasz woła: ,,Biada mi! Jestem zgubiony! Wszak jestem mężem o nieczystych wargach" (Iz 6, 5). Wobec Boskich znaków, które wypełnia Jezus, Piotr mówi:
448 ,,Odejdź ode mnie, Panie, bo jestem człowiek grzeszny" (Łk 5, 8). Ponieważ jednak Bóg jest święty, może przebaczyć człowiekowi, który uznaje przed Nim, że jest grzesznikiem: ,,Nie chcę, aby wybuchnął płomień mego gniewu... Albowiem Bogiem jestem, nie człowiekiem; pośrodku ciebie jestem Ja - święty" (Oz 11, 9). Podobnie powie Jan Apostoł: ,,Uspokoimy przed Nim nasze se ce. A jeśli nasze serce oskarża nas, to przecież Bóg jest większy od naszego se ca i zna wszystko" (1 J 3, 19-20).
209 Przez szacunek dla świętości Boga naród izraelski nie wypowiada imienia Boga. W czasie czytania Pisma świętego imię objawione jest zastępowane Boskim tytułem ,,Pan" (Adonai, po grecku Kyrios). Ten tytuł będzie wyrażał także Boskość Jezusa: ,,Jezus jest Panem".
,,Bóg miłosierny i litościwy"
210 Po grzechu Izraela, który odwrócił się od Boga, by czcić złotego cie ca, Bóg wysłuchuje wstawiennictwa Mojżesza i zgadza się iść pośród niewiernego ludu, okazując w ten sposób swoją miłość. Gdy Mojżesz prosi, by mógł zobaczyć Jego chwałę, Bóg odpowiada: ,,Ja ukażę ci mój majestat i ogłoszę przed tobą imię Pana (JHWH)" (Wj 33, 18-19). Pan przechodzi przed Mojżeszem i mówi: ,,Jahwe, Jahwe (JHWH, JHWH), Bóg miłosierny i litościwy, cierpliwy, bogaty w łaskę i wierność" (Wj 34, 5-6). Mojżesz wyznaje wówczas, że Pan jest Bogiem, który przebacza.
211 Imię Boże ,,Ja Jestem" lub ,,On Jest" wyraża wierność Boga, który mimo niewierności ludzkiego grzechu i kary, na jaką człowiek zasługuje, zachowuje ,,swą łaskę w tysiączne pokolenie" (Wj 34, 7). Bóg objawia, że jest ,,bogaty w miłosierdzie" (Ef 2, 4), aż do dania swojego jedynego Syna. Jezus, oddając swoje życie, by wyzwolić nas z grzechu, objawi, że On sam nosi imię Boże: ,,Gdy wywyższycie Syna Człowieczego, wtedy poznacie, że JA JESTEM" (J 8, 28).
TyIko Bóg JEST
212 W ciągu wieków wiara Izraela mogła rozwinąć i pogłębić bogactwa zawarte w objawieniu imienia Bożego. Bóg jest jedyny; poza Nim nie ma innych bogów. On przekracza świat i historię. To On uczynił niebo i ziemię: ,,Przeminą one, Ty zaś pozostaniesz. I całe one jak szata się zestarzeją... Ty zaś jesteś zawsze ten sam i lata Twoje nie mają końca" (Ps 102, 27-28). W Nim ,,nie ma przemiany ani cienia zmienności" (Jk 1, 17). On jest ,,Tym, który Jest", bez początku i bez końca, i w ten sposób pozostaje zawsze wierny sobie i swoim obietnicom.
213 Objawienie niewypowiedzianego imienia ,,Ja Jestem Tym, który Jestem" zawiera więc prawdę, że tylko Bóg JEST. W tym sensie rozumiane imię Boże w tłumaczeniu Septuaginty, a następnie w Tradycji Kościoła: Bóg jest pełnią Bytu i wszelkiej doskonałe ci, bez początku i bez końca. Podczas gdy wszystkie stworzenia otrzymały od Niego to wszystko, czym są i co posiadają, On sam jest swoim Bytem i z siebie samego jest tym wszystkim, czym jest.
III. Bóg, ,,Ten, który Jest", jest Prawdą i miłością
214 Bóg, ,,Ten, który Jest", objawił się Izraelowi jako Ten, który jest ,,bogaty w łaskę i wierność" (Wj 34, 6). To dwa pojęcia wyrażają w sposób zwarty bogactwo imienia Bożego. We wszystkich swych dziełach Bóg pokazuje swoją życzliwość, dobroć, łaskę, miłość, ale także swoją wiarygodność, stałeść, wierność, prawdę. ,,Będę dziękował Twemu imieniu za łaskę Twoją i wierność" (Ps 138, 2)13. Bóg jest Prawdą, ponieważ ,, jest światłością, a nie ma w Nim żadnej ciemności" (1 J 1, 5); On jest ,,miłością", jak uczy św. Jan Apostoł (1 J 4, 8).
Bóg jest Prawdą
215 ,,Podstawą Twego słowa jest prawda, i wieczny jest każdy Twój sprawiedliwy wyrok" (Ps 119, 160). ,, Panie mój, Boże, Tyś Bogiem, Twoje słowa są prawdą" (2 Sm 7, 28); dlatego zawsze spełniają się Boże obietnice. Bóg jest samą Prawdą, Jego słowa nie mogą mylić. Właśnie dlatego we wszystkim z pełnym zaufaniem można powierzyć się prawdzie i wierności Jego słowa. Początkiem grzechu i upadku człowieka było kłamtwo kusiciela, który doprowadził do zwątpienia w słowo Boga, w Jego życzliwość i wierność.
216 Prawda Boga jest Jego mądrością, która kieruje całym porządkiem stworzenia i rządzenia światem. Tylko Bóg, który stworzył niebo i ziemię, może sam dać prawdziwe poznanie każdej rzeczy stworzonej w jej relacji do Niego.
217 Bóg jest prawdziwy także wtedy, gdy się objawia: nauka, która pochodzi od Boga, jest nauką prawdy. Posłał On swojego Syna, ,,aby dać świadectwo prawdzie" (J 18, 37).,,Wiemy... że Syn Boży przyszedł i obdarzył nas zdolnością rozumu, abyśmy poznawali Prawdziwego" (1 J 5, 20).
Bóg jest miłością
218 W ciągu swej historii Izrael mógł odkryć, że Bóg miał tylko jeden powód, aby mu się objawić i wybrać go spośród wszystkich ludów, by był Jego ludem: tym powodem była Jego darmo dana miłość. Dzięki prorokom zrozumiał także Izrael, że Bóg z miłości nie przestał go zbawiać, oraz przebaczać mu jego niewierności i grzechów.
219 Miłość Boga do Izraela jest porównana do miłości ojca do syna. Ta Boża miłość jest mocniejsza niż miłość matki do dzieci. Bóg miłuje swój lud bardziej niż oblubieniec swoją oblubienicę; miłość ta będzie zwyciężać nawet największe niewierności, aż do udzielenia najcenniejszego daru: ,,Tak bowiem Bóg umiłowałeświat, że Syna swego Jednorodzonego dał" (J 3, 16).
220 Miłość Boża jest ,,wieczysta" (Iz 54, 8): ,,Bo góry mogą ustąpić i pagórki się zachwiać, ale miłość moja nie odstąpi od ciebie"(Iz 54, 10). ,,Ukochałem cię odwieczną miłością, dlatego też zachowałem dla ciebie łaskawość" (Jr 31, 3).
221 Święty Jan pójdzie jeszcze dalej, gdy zaświadczy: ,,Bóg jest miłością" (1 J 4, 8.16): miłość jest samą istotą Boga. Posyłając w pełni czasów swojego jedynego Syna i Ducha miłości, Bóg objawia swoją najbardziej wewnętrzną tajemnicę: jest wieczną wymianą miłości - Ojcem, Synem i Duchem Świętym, a nas przeznaczył do udziału w tej wymianie.
IV. Konsekwencje wiary w Jedynego Boga
222 Wiara w Boga, Jedynego, i miłowanie Go całą swoją istotą ma ogromne konsekwencje dla całego naszego życia:
223 Poznawać wielkość i majestat Boga: ,,Wielki jest Bóg, choć nieznany" (Hi 36, 26). Dlatego ,,na pierwszym miejscu trzeba służyć Bogu".
224 Żyć w dziękczynieniu: jeśli Bóg jest Jedyny, to wszystko, czym jesteśmy i co posiadamy, pochodzi od Niego: ,,Cóż masz, czego byś nie otrzymał?" (1 Kor 4, 7). ,,Cóż oddam Panu za wszystko, co mi wyświadczył?" (Ps 116, 12).
225 Poznawać jedność i prawdziwą godność wszystkich ludzi: wszyscy oni zostali uczynieni ,,na obraz i podobieństwo Boże" (Rdz 1, 26).
226 Dobrze użytkować rzeczy stworzone: wiara w Jedynego Boga pozwala nam na używanie wszystkiego, co Nim nie jest, w takiej mierze, w jakiej zbliża nas do Niego, a także na odrywanie się od wszystkiego w takiej mierze, w jakiej nas od Niego oddala: Mój Panie i Boże, zabierz mi wszystko, co oddala mnie od Ciebie. Mój Panie i Boże, daj mi to wszystko, co zbliża mnie do Ciebie. Mój Panie i Boże, oderwij mnie ode mnie samego i oddaj mnie całkowicie Tobie.
227 Okazywać Bogu zaufanie we wszystkich okolicznościach, a nawet w przeciwnościach. Wyraża to wspaniała modlitwa św. Teresy od Jezusa:
Niech nic cię nie niepokoi, i niech nic cię nie przeraża. Wszystko mija, Bóg się nie zmienia. Cierpliwość osiąga wszystko. I temu, kto ma Boga, nie brakuje niczego. Bóg sam wystarcza.
W skrócie
228 ,,Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem - Panem jedynym..." (Pwt 6, 4; Mk 12, 29). , Trzeba koniecznie, aby był najwyższy byt jedyny, to znaczy nie mający sobie równego... Gdyby Bóg nie był jedyny, nie byłby Bogiem".
229 Wiara w Boga prowadzi nas do zwrócenia się do Niego samego jako naszego pierwszego początku i ostatecznego celu oraz do nieprzedkładania niczego ponad Boga i do niezastępowania Go niczym.
230 Bog, objawiając się, pozostaje niewyrażalną Tajemnicą: ,,Gdybyś Go zrozumiał, nie byłby Bogiem".
231 Bóg naszej wiary objawił się jako Ten, który Jest i pozwolił się poznać jako ,,bogaty w łaskę i wierność" (Wj 34, 6). Sam Jego byt jest Prawdą i miłością.