,,POCZĄŁ SIĘ Z DUCHA ŚWIĘTEGO,
NARODZIŁ SIĘ Z MARYI PANNY"
I. Począł się z Ducha Świętego...
484 Zwiastowanie Maryi zapoczątkowuje ,,pełnię czasu" (Ga 4, 4), to znaczy wypełnienie czasu obietnic i przygotowań. Maryja jest powołana do poczęcia Tego, w którym zamieszka ,,cała pełnia: Bóstwo, na sposób ciała" (Kol 2, 9). Boska odpowiedź na Jej pytanie: ,,Jakże się na stanie, skoro nie znam męża?" (Łk 1, 34). Anioł mówi o mocy Ducha Świętego: ,,Duch Święty zstąpi na Ciebie" (Łk 1, 35).
485 Posłanie Ducha Świętego jest zawsze połączone z posłaniem Syna i skie-rowane do Niego. Duch Święty, który jest ,,Panem i Ożywicielem", zostaje posłany, aby uświęcić łono Maryi Dziewicy i w sposób Boski uczynić je płodnym; sprawia On, że Maryja poczęła wiecznego Syna Ojca w człowieczeństwie, które wziął od Niej.
486 Jedyny Syn Ojca, poczęty jako człowiek w łonie Maryi Dziewicy, jest ,,Chrystusem", to znaczy namaszczonym przez Ducha Świętego od początku swego ziemskiego życia, chociaż będzie objawiał się stopniowo: pasterzom,mędrcom, Janowi Chrzcicielowi, uczniom. Całe życie Jezusa Chrystusa będzie więc ukazywać, że ,,Bóg namaścił (Go) Duchem Świętym i mocą" (Dz 10, 38).
II. ...narodził się z Maryi Dziewicy
487 Wiara katolicka w odniesieniu do Maryi opiera się na wierze w Chrystusa, a to, czego naucza ona o Maryi, wyjaśnia z kolei wiarę w Chrystusa.
Przeznaczenie Maryi
488 ,,Zesłał Bóg Syna swego" (Ga 4, 4), lecz by ,,utworzyć Mu ciało", chciał wolnej współpracy stworzenia. W tym celu Bóg odwiecznie wybrał na Matkę swego Syna córkę Izraela, młodę Żydówkę z Nazaretu w Galilei, Dziewicę poślubioną ,,mężowi, imieniem Józef, z rodu Dawida; a Dziewicy było na imię Maryja" (Łk 1, 26-27). Było zaś wolą Ojca miłosierdzia, aby wcielenie poprzedziła zgoda Tej, która przeznaczona została na matkę, by w ten sposób, podobnie jak niewiasta przyczyniła się do śmierci, tak również Niewiasta przyczyniła się do życia.
489 Posłanie Maryi zostało przygotowane w Starym Przymierzu przez posłanie wielu świętych kobiet. Mimo swojego nieposłuszeńtwa Ewa już na początku otrzymuje obietnicę potomtwa, które odniesie zwycięstwo nad złym, oraz obietnicę, że będzie matką wszystkich żyjących. Na mocy tej obietnicy sama poczęła syna mimo swego podeszłego wieku. Wbrew wszelkim ludzkim oczekiwaniom Bóg wybiera to, co było uważane za niemocne i słabe, by pokazać wierność swojej obietnicy: Annę, matkę Samuela, Deborę, Rut, Judytę i Esterę oraz wiele innych kobiet. Maryja ,,zajmuje pierwsze miejsce wśród pokornych i ubogich Pana, którzy z ufnością oczekują od Niego zbawienia i dostępują go. Wraz z Nią wreszcie, wzniosłą Córą Syjonu, po długim oczekiwaniu spełnienia obietnicy, przychodzi pełnia czasu i nastaje nowa ekonomia zbawienia".
Niepokalane Poczęcie
490 Aby być Matką Zbawiciela, Maryja ,,została obdarzona przez Boga godnymi tak wielkiego zadania darami". W chwili zwiastowania anioł Gabriel pozdrawia Ją jako ,,pełną łaski" (Łk 1, 28). Istotnie, by móc dać dobrowolne przyzwolenie wiary na zapowiedź swego powołania, było konieczne, aby Maryja była całkowicie przeniknięta przez łaskę Bożą.
491 W ciągu wieków Kościół uświadomił sobie, że Maryja, napełniona ,,łaską" przez Boga (Łk 1, 28), została odkupiona od chwili swego poczęcia. Właśnie to wyraża dogmat Niepokalanego Poczęcia, ogłoszony w 1854 r. przez papieża Piusa IX: Najświętsza Maryja dziewica od pierwszej chwili swego poczecia, przez łaskę i szczególny przywilej Boga wszechmogącego, na mocy przewidzianych zasług Jezusa Chrystusa, Zbawiciela rodzaju ludzkiego, została zachowana nienaruszona od wszelkiej zmazy grzechu pierworodnego.
492 Maryja została ,,ubogacona od pierwszej chwili poczęcia blaskami szczególnej zaiste świętości"; świętość ta pochodzi w całości od Chrystusa; jest Ona ,,odkupiona w sposób wznioślejszy ze względu na zasługi swego Syna". Bardziej niż wszystkie inne osoby stworzone ojciec napełnił Ją ,,wszelkim błogosławieństwem... Na wyżynach niebieskich w Chrystusie" (Ef 1, 3). Wybrał Ją ,,z miłości przed założeniem świata, aby była święta i nieskalana przed Jego obliczem".
493 Ojcowie Tradycji wschodniej nazywają Maryję ,,Całą Świętą" (Panaghia), czczą Ją jako ,,wolną od wszelkiej zmazy grzechowej, jakby utworzoną przez Ducha Świętego i ukszłałtowaną jako nowe stworzenie". Dzięki łasce Bożej Maryja przez całe życie pozostała wolna od wszelkiego grzechu osobistego.
,,Niech mi się stanie według słowa twego..."
494 Na zapowiedź, że porodzi ,,Syna Najwyższego", nie znając męża, mocą Ducha Świętego, Maryja odpowiedziała ,,posłuszeństwem wiary" (Rz 1, 5), pewna, że ,,dla Boga... nie ma nic niemożliwego": ,,Oto ja służebnica Pańska, niech mi się stanie według twego słowa" (Łk 1, 37-38). W ten sposób, zgadzając się na słowo Boże, Maryja stała się Matką Jezusa i przyjmując całym sercem Bożą wolę zbawienia, w czym nie przeszkodził Jej żaden grzech, oddała się całkowicie osobie i dziełu swego Syna, by dzięki łasce Bożej, pod zwierzchnictwem Syna i w zjednoczeniu z Nim, służyć tajemnicy Odkupienia. Jak powiada św. Ireneusz, ,,będąc posłuszną, stała się przyczyną zbawienia zarówno dla siebie, jak i dla całego rodzaju ludzkiego". Toteż niemało Ojców starożytnych w swoim nauczaniu chętnie wraz z nim stwierdza: ,,Węzeł splątany przez nieposłuszeństwo Ewy rozwiązany został przez posłuszeństwo Maryi; co związała przez niewierność dziewica Ewa, to dziewica Maryja rozwiązała przez wiarę"; przeprowadziwszy zaś to porównanie z Ewą, nazywają Maryję ,,matką żyjacych" i niejednokrotnie stwierdzają: ,,śmierć przez Ewę, życie przez Maryje".
Boskie macierzyństwo Maryi
495 Maryja, nazywana w Ewangeliach ,,Matką Jezusa" (J 2,1; 19, 25), już przed narodzeniem swego Syna jest ogłoszona przez Elżbietę, pod natchnieniem Ducha Świętego, ,,Matką mojego Pana" (Łk 1, 43). Istotnie, Ten, którego poczęła jako człowieka z Ducha Świętego i który prawdziwie stał się Jej Synem według ciała, nie jest nikim innym jak wiecznym Synem Ojca, drugą osobą Trójcy Świętej. Kościół wyznaje, że Maryja jest rzeczywiście Matką Bożą (Theotokos).
Dziewictwo Maryi
496 Już w pierwszych Symbolach wiary Kościół wyznawał, że Jezus został poczęty jedynie przez moc Ducha Świętego w łonie dziewicy Maryi, stwierdzając także aspekt cielesny tego wydarzenia: Jezus został poczęty ,,z Ducha Świętego, bez nasienia męskiego". Ojcowie Kościoła widzą w dziewiczym poczęciu znak, że to rzeczywiście Syn Boży przyszedł w człowieczeństwie podobnym do naszego. W ten sposób mówi św. Ignacy Antiocheński (początek II wieku): ,,Jestem mocno przekonany, że nasz Pan jest rzeczywiście z rodu Dawida według ciała; Synem Bożym według woli i mocy Bożej; prawdziwie narodzonym z Dziewicy... On był prawdziwie w swoim ciele przybity do krzyża pod Poncjuszem Piłatem... Prawdziwie cierpiał, także prawdziwie zmartwychwstał".
497 Opowiadania ewangeliczne uznają dziewicze poczęcie za dzieło Boże, przekraczające wszelkie rozumienie i wszelkie ludzkie możliwości: ,,z Ducha Świętego jest to, co się w Niej poczęło" - mówi aniol do Józefa o Maryi, jego małżonce (Mt 1, 20). Kościół widzi w tym wypełnienie Bożej obietnicy danej przez proroka Izajasza: ,,Oto dziewica pocznie i porodzi syna" (Iz 7,14).
498 Zaniepokojenie wywoływał niekiedy fakt milczenia Ewangelii św. Marka i Listów Nowego Testamentu o dziewiczym poczęciu przez Maryję. Można było także stawiać sobie pytanie, czy nie chodzi tu o jakieś legendy lub konstrukcje teologiczne bez podstaw historycznych. Trzeba na to odpowiedzieć, że wiara w dziewicze poczęcie Jezusa spotkała się z żywa opozycją, drwinami i niezrozumieniem ze strony niewierzących, żydów i pogan. Nie była ona motywówana mtologią pogańską czy jakąś adaptacją ówczesnych idei. Sens tego wydarzenia jest dostępny tylko dla wiary, która widzi go ,, powiązaniu tajemnic między sobą", w całości misteriów Chrystusa, od Wcielenia aż do Paschy. Już św. Ignący Antiocheński świadczy o tym powiązaniu: ,,Książę tego świata nie znał dziewictwa Maryi i Jej rozwiązania, jak również śmierci Pana; te trzy niezwykłe tajemnice wypełniły się w milczeniu Boga".
Maryja - ,,zawsze dziewica"
499 Pogłębienie wiary w dziewicze macierzyństwo Maryi doprowadziło Kościół do wyznania Jej rzeczywistego i trwałego dziewictwa, także w zrodzeniu Syna Bożego, który stał się człowiekiem. Istotnie, narodzenie Chrystusa ,,nie naruszyło Jej dziewiczej czystości, lecz ją uświeciło". Liturgia Kościoła czci Maryję jako ,,zawsze dziewicę".
500 Niekiedy jest wysuwany w tym miejscu zarzut, że Pismo Święte mówi o braciach i siostrach Jezusa. Kościół zawsze przyjmowal, że te fragmenty nie odnoszą się do innych dzieci Maryi Dziewicy. W rzeczywistości Jakub i Józef, ,,Jego bracia" (Mt 13, 55), są synami innej Marii, należącej do kobiet usługujących Chrystusowi, określanej w znaczący sposób jako ,,druga Maria" (Mt 28, 1). Chodzi tu o bliskich krewnych Jezusa według wyrażenia znanego w Starym Testamecie.
501 Jezus jest jedynym Synem Maryi. Macierzyństwo duchowe Maryi rozciąga się jednak na wszystkich ludzi, których Jezus przyszedł zbawić: Maryja zrodziła ,,Syna, którego Bóg ustanowił «pierworodnym między wielu braćmi» (Rz 8, 29), to znaczy między wiernymi, w których zrodzeniu i wychowywaniu współdziała swą miłością macierzyńską".
Dziewicze macierzyństwo Maryi w zamyśle Bożym
502 Refleksja wiary może odkryć, w powiązaniu z całością Objawienia, tajemnicze racje, dla których Bóg w swoim zamyśle zbawczym chciał, by Jego Syn narodził się z Dziewicy. Racje te dotyczą zarówne osoby i odkupieńczego posłania Chrystusa, jak również przyjęcia tego posłania przez Maryję dla wszystkich ludzi.
503 Dziewictwo Maryi ukazuje absolutną inicjatywę Boga we wcieleniu. Bóg jest jedynym Ojcem Jezusa. ,,Nigdy Jezus nie był oddalony od Ojca z powodu natury ludzkiej, którą przyjął. Jest naturalnym Synem swego Ojca przez swoje Bóstwo, naturalnym Synem swojej Matki przez swoje człowieczeństwo, ale właściwym Synem Bożym w obydwu naturach".
504 Jezus począł się z Ducha Świętego w łonie dziewicy Maryi, ponieważ jest Nowym Adamem, który daje początek nowemu stworzeniu: ,,Pierwszy człowiek z ziemi - ziemski, drugi Człowiek - z nieba" (1 Kor 15, 47). Człowieczeństwo Chrystusa od chwili poczęcia jest napełnione Duchem Świętym, ponieważ Bóg ,, z niezmierzonej obfitości udzielił Mu Ducha" (J 3, 34) Z ,,pełności" Tego, który jest głową odkupionej ludzkości - ,,wszyscyśmy otrzymali - łaskę po łasce" (J 1, 16).
505 Jezus, nowy Adam przez swe dziewicze poczęcie zapoczątkowuje nowe narodziny dzieci przybranych w Duchu Świętym przez wiarę. ,,Jakże się to stanie?" (Łk 1, 34) Udział w życiu Bożym nie pochodzi ,, z krwi ani z żądzy ciała, ani z woli męża, ale z Boga" (J 1, 13). Przyjęcie tego życia jest dziewicze, ponieważ jest one całkowicie udzielane człowiekowi przez Ducha. Oblubieńczy sens powołania ludzkiego w relacji do Boga wypełnia się doskonale w dziewiczym macierzyństwie Maryi.
506 Maryja jest dziewicą, ponieważ Jej dziewictwo jest znakiem Jej wiary ,,nie skażonej żadnym wątpieniem" i Jej niepodzielnego oddania się woli Bożej. Właśnie ta wiara pozwala Jej stać się Matką Zbawiciela: ,,Maryja jest bardziej Błogosławiona przez to, że przyjęla Jezusa wiarą, niż przez to, że poczęła Go cieleśnie".
507 Maryja jest równocześnie dziewicą i matką, ponieważ jest figurą i najdoskonalszą realizację Kościoła. ,,Kościół... dzięki przyjmowanemu z wiarą słowu Bożemu sam także staje się matką:. Przez przepowiadanie bowiem i chrzest rodzi do nowego i nieśmiertelnego życia synów z Ducha Świętego poczętych i z Boga zrodzonych. Kościół jest także dziewicę, która nieskazitelnie i w czystości dochowuje wiary danej Oblubieńcowi".
W skrócie
508 Z potomtwa Ewy Bóg wybrał Maryję Dziewicę, aby była Matką Jego Syna. Jako ,,pełna łaski" jest Ona ,,wspaniałym owocem Odkupienia". Od pierwszej chwili swego poczecia została całkowicie zachowana od zmazy grzechu pierworodnego oraz przez całe życie pozostała wolna od wszelkiego grzechu osobistego.
509 Maryja jest prawdziwie ,,Matką Bożą", ponieważ jest Matką wiecznego Syna Bożego, który stał się człowiekiem i który sam jest Bogiem.
510 Maryja ,,była Dziewicą przy poczęciu swego Syna, Dziewicą jako brzemienna, Dziewicą jako karmiąca własną piersią, Dziewicą zawsze": całą swoją istotą jest Ona ,,służebnicą Pańską" (Łk 1, 38).
511 Dziewica Maryja ,,wolną wiarą i posłuszeństwem czynnie współpracowała w dziele zbawienia ludzkiego". Wypowiedziała swoje ,,tak" w imieniu całej ludzkiej natury. Przez swoje posłuszeństwo stała się nową Ewą, matką żyjących.